docInternet w pracy - wyniki I Ogólnopolskiego Badania
download 
Reklamacja Transkrypt
Internet w pracy - wyniki I Ogólnopolskiego Badania
Internet w pracy I Ogólnopolskie Badanie Pracowników Raport z badania 2010 Karol Wolski Projekt wsieprają Patronat medialny Internet w Pracy - I Ogólnopolskie Badanie Pracowników OD AUTORA Internet stał się jednym z najważniejszych narzędzi pracy. Wraz z jego rozwojem pojawiły się nowe, nieznane wcześniej zjawiska społeczno – ekonomiczne. Pojawiły się nowe możliwości oraz zagrożenia dla funkcjonowania firm oraz pracowników. Prezentowany raport skierowany jest zarówno do właścicieli, pracowników jak i konsultantów zajmujących się doradztwem biznesowym. Naszym celem było stworzenie badania pokazującego sposób wykorzystywania internetu przez pracowników w polskich przedsiębiorstwach. Przeprowadzono również drugi etap badań, którego celem było znalezienie psychologicznych wyznaczników sposobu korzystania z sieci w miejscu pracy. Więcej informacji o samym projekcie mogą Państwo znaleźć na naszej stronie internetowej: www.badanie-pracownikow.pl Mamy nadzieję, że nasze opracowanie pozwoli Państwu znaleźć odpowiedzi na nurtujące pytania oraz będzie pretekstem i inspiracją do dalszych poszukiwań w tym obszarze. Zapraszam do lektury KAROL WOLSKI KOORDYNATOR BADANIA 2 Internet w Pracy - I Ogólnopolskie Badanie Pracowników WPROWADZENIE Korzystanie przez pracowników z internetu podczas godzin pracy w celach z nią niezwiązanych staje się dla wielu firm coraz ważniejszym zagadnieniem. Najlepszym przykładem jest korporacja Bruce Power, która zwolniła dużą grupę pracowników z powodu nadużywania internetu oraz poczty elektronicznej podczas godzin pracy. [1]. Nie wszystkie firmy traktują swoich pracowników równie surowo jak Bruce Power. Wiele z nich pozwala pracownikom przynajmniej na częściowe wykorzystanie internetu w pracy do celów prywatnych [2,3]. Na obecnym etapie rozwoju badań nad zjawiskiem korzystania z sieci w celach prywatnych trudno jednoznacznie określić czy jest to zjawisko negatywne czy też nie. Niektórzy badacze zwracają uwagę na jego możliwe pozytywne konsekwencje [4] i wskazują na potrzebę tak zwanej konstruktywnej rekreacji podczas pracy [4]. Taka rekreacja mogłaby odbywać się z wykorzystaniem internetu. Aby jednak korzystanie z sieci w pracy było konstruktywne i dawało pozytywne skutki niezbędnym jest wprowadzanie w organizacjach jasnych reguł regulujących dozwolony sposób korzystania z sieci [5]. Stworzenie takich reguł wymaga jednak lepszego poznania zjawiska korzystania z internetu w pracy w celach prywatnych oraz jego psychologicznych i ekonomicznych konsekwencji. O projekcie Celem projektu Internet w Pracy – I Ogólnopolskie Badanie Pracowników jest dostarczenie wiedzy na temat wykorzystania przez pracowników internetu w celach prywatnych. Jest to pierwsze na tak dużą skalę badanie dotyczące tego zjawiska 3 w Polsce. Projekt składa się z dwóch etapów: pierwszy z nich, którego wyniki zaprezentowane są poniżej, jest próbą opisu zjawiska korzystania z sieci w celach prywatnych wśród polskich pracowników oraz poznania zarówno ich jak i opinii przełożonych na ten temat. Drugi etap badania, przeprowadzono na przełomie pierwszego i drugiego kwartału 2010 roku. Miał on na celu stworzenie psychologicznego modelu tego zjawiska uwzględniającego jego przyczyny oraz konsekwencje, zarówno negatywne jak i pozytywne, dla funkcjonowania człowieka w środowisku pracy. Przebieg badania Pierwszy etap badania został przeprowadzony w październiku 2009 roku. Badania były prowadzone wyłącznie w internecie za pomocą losowo wyświetlanych zaproszeń do wypełnienia ankiety. Zaproszenia emitowane były na polskich portalach internetowych: Interia.pl, Onet.pl, Wirtualna Polska, Gazeta.pl, które w skali miesiąca docierają do ponad 90% polskich internautów. Ankiety zostały przygotowane przez badaczy, zrealizowane zaś przez firmę Polskie Badania Internetu (PBI). Pierwsze pytania ankiety były pytaniami filtrującymi pozwalającymi zaklasyfikować respondentów do jednej z trzech grup: 1) osób pracujących i mających dostęp do sieci, 2) pracodawców, 3) osób niepracujących. W zależności od grupy, do której należeli badani, otrzymywali oni inny zestaw pytań. Zebrano 1243 wywiady, które zakwalifikowano do dalszej analizy. Kto wziął udział w badaniu? Ponad 63% badanych to osoby Internet w Pracy - I Ogólnopolskie Badanie Pracowników pracujące. Kobiety stanowiły prawie 60% wszystkich respondentów, mężczyźni około 40%. Spośród osób pracujących zawodowo prawie 90% respondentów to pracownicy, pozostałe 10% to pracodawcy. 82% osób pracujących zadeklarowało, że ma w pracy dostęp do internetu, 95% zaś, że korzysta z sieci również w domu. Szczegółowe informacje dotyczące przebadanej próby znajdują się w Załączniku. ODPOWIEDZI BADANYCH Aktywności w pracy W pierwszej części ankiety pracownikom deklarującym dostęp do sieci w pracy zadano pytania dotyczące sposobu wykorzystania przez nich internetu w celach prywatnych podczas godzin pracy. Dwoma ulubionymi czynnościami prywatnymi online wykonywanymi podczas pracy są sprawdzanie poczty oraz Wykres 1. Podstawa: Pracownicy z dostępem do interentu, N=657 4 przeglądanie stron www (różnica nieistotna statystycznie). Trzecią ulubioną czynnością pracowników jest granie w gry online (t=28,78, p<0,05). Najmniej popularnymi sposobami wykorzystania internetu w pracy do celów prywatnych są korzystanie z Second Life oraz serwisów randkowych (Wykres 1.). Z sieci w pracy lubimy korzystać bez względu na płeć, zarówno kobiety jak i mężczyźni równie chętnie robią sobie przerwę na korzystanie z internetu. Znaczenie ma jednak wiek, najwierniejszymi użytkownikami internetu w pracy są najmłodsi pracownicy, wraz z wiekiem tendencja do korzystania z sieci w pracy zmniejsza się (F=2,67, p<0,05). Może być to związane z generalnie częstszym i bardziej intesnsywnym korzystaniem z sieci przez młodsze grupy wiekowe. W przypadku najstarszej grupy wiekowej, powyżej 65 roku życia, z uwagi na zbyt małą liczbę przypadków, wynik nie pozwala oszacować skali zjawiska (Wykres 2.). Internet w Pracy - I Ogólnopolskie Badanie Pracowników Wykres 2. Podstawa: Pracownicy z dostępem do interentu, N=657 Ciekawych danych dostarcza również porównanie osób ze względu na staż w sieci. 23% pracowników mających w pracy dostęp do internetu korzysta z niego minimum od 2 do 5 lat, zaś powyżej 5 lat z sieci korzysta 71% pracowników. Rozkład ten jest odbiciem generalnego trendu wśród internatów, w którym przewagę stanowią użytkownicy o długim stażu [12]. W prezentowanym badaniu zaledwie 5% osób korzystało z internetu krócej niż 2 lata. To oczywiście wyklucza porównanie nowicjuszy z osobami długo korzystającymi z sieci, jednak możliwe jest nadal porównanie trzech grup najdłużej korzystających. Okazuje się, że wraz ze wzrostem stażu w sieci wzrasta również chęć do korzystania z niej w pracy (F=8,15, p<0,05). Efekt ten istotny jest dla dwóch porównań zaznaczonych na wykresie nr 3. Niezależnie od tego czy pracownicy pracują w sektorze prywatnym, państwowym czy pozarządowym, korzystają z sieci w pracy równie często. Warto jednak zwrócić Wykres 3. Podstawa: Pracownicy z dostępem do interentu, N=657 5 uwagę na fakt, że pomimo braku istotnych statystycznie różnic (p=0,08 dla testu F) najrzadziej w internecie przebywają pracownicy sektora państwowego. Wielkość firmy nie ma związku z częstością korzystania z sieci. Jeśli chodzi o typ stanowiska (Wykres 4.), to najrzadziej z sieci w pracy korzystali pracownicy szeregowi, najczęściej zaś samodzielni specjaliści (p<0,05). Nie odnotowano zaś istotnych różnic pomiędzy pozostałymi typami stanowisk. Z uwagi na zbyt małą liczbę przypadków, z analizy wyłączono najwyższą kadrę zarządzającą. Należy jednak wspomnieć o tym, że osoby deklarujące przynależność do tej grupy deklarowały również zdecydowanie najczęstsze korzystanie z sieci w celach prywatnych. Nie odnotowano, natomiast, związku pomiędzy poziomem wykształcenia a korzystaniem z sieci w pracy. Trzeba pamiętać, że nie wszyscy pracownicy równie chętnie korzystają z sieci w pracy. Badanych podzielić można na dwie grupy w stosunku około 2:5, do pierwszej z nich należą osoby częściej korzystające z internetu, do drugiej zaś, te robiące to stosunkowo rzadko. Na wykresie nr 5 przedstawione są średnie dla każdej z grup (wyniki standaryzowane). W przypadku wszystkich badanych czynności online zanotowano różnice pomiędzy skupieniami (Tabela 1.). Badani ze skupienia pierwszego korzystają z sieci częściej niż ci ze skupienia drugiego, efekt ten dotyczy wszystkich czynności online. W kolejnych częściach raportu przedstawiono kilka najważniejszych dla pracowników aktywności online. Zostaną one omówione z uwzględnieniem takich zmiennych jak płeć, wiek, staż w sieci oraz wielkość przedsiębiorstwa. Internet w Pracy - I Ogólnopolskie Badanie Pracowników Wykres 4. Podstawa: Pracownicy z dostępem do interentu, N=657 Wykres 5. Podstawa: Pracownicy z dostępem do interentu, N=657 Tabela 1. 6 Internet w Pracy - I Ogólnopolskie Badanie Pracowników Poczta elektroniczna Sprawdzanie prywatnej poczty jest najpowszechniejszą prywatną czynnością wykonywaną w internecie w czasie pracy. Aż 37% osób pracujących w odpowiedzi na pytanie o częstość korzystania z poczty w pracy zaznaczyło odpowiedź „zawsze”. Wykres nr 6 prezentuje dokładny rozkład odpowiedzi na skali od 1 do 7. Wykres 6. Podstawa: Pracownicy z dostępem do interentu, N=657 grupę wiekową z porównań. Dla korzystania z poczty w pracy ma też znaczenie staż internauty w sieci (Wykres 8.). Najczęściej z poczty korzystają osoby z najdłuższym stażem (t=3,95, p<0,05), nie zanotowano jednak różnic pomiędzy grupą korzystającą z sieci od jednego do dwóch lat a grupą korzystającą od dwóch do pięciu lat. Dwie grupy korzystające z sieci najkrócej liczyły zbyt mało przypadków aby można było poddać je analizie. Z poczty w pracy równie często korzystają osoby zatrudnione w sektorze prywatnym, państwowym jak i pozarządowym. Większego znaczenia nie ma również wielkość firmy. Wykres 8. Podstawa: Pracownicy z dostępem do interentu, N=657 Z poczty elektronicznej w pracy równie często korzystają kobiety jak i mężczyźni. Istotne różnice można jednak zaobserwować ze względu na wiek pracowników (Wykres 7.). Najczęściej z poczty korzystają dwie najmłodsze i dwie najstarsze grupy użytkowników. Trzeba jednak zwrócić uwagę na to, że w grupie osób powyżej 65 roku życia znalazło się zaledwie czterech badanych, co wyklucza tę Wykres 7. Przeglądanie stron www Równie popularnym zajęciem w pracy było przeglądanie stron www. Aż 29% procent badanych pracowników zadeklarowało, że zawsze przegląda strony www w pracy, pozostałe 11% procent robi to często. Wykres nr 9 prezentuje dokładny rozkład odpowiedzi dla pytania o przeglądanie stron. Podstawa: Pracownicy z dostępem do interentu, N=657 7 Internet w Pracy - I Ogólnopolskie Badanie Pracowników Wykres 9. Podstawa: Pracownicy z dostępem do interentu, N=657 Podobnie jak w przypadku poczty elektronicznej, również tutaj płeć nie różnicuje badanych, kobiety równie chętnie jak mężczyźni surfują w sieci. Wiek okazał się czynnikiem różnicującym badanych (F=3,14, p<0,05), jednak istotna okazała się różnica jedynie pomiędzy dwoma grupami Wykres 10. Podstawa: Pracownicy z dostępem do interentu, N=657 Wykres 11. Podstawa: Pracownicy z dostępem do interentu, N=657 8 wiekowymi zaznaczonymi na wykresie nr 10 (F=-2,78, p<0,01). Podobnie jak w poprzednich analizach najstarsza grupa użytkowników została wyłączona z analizy z uwagi na zbyt małą liczbę odpowiedzi. W przypadku stażu w sieci zanotowano identyczne zależności, jak dla korzystania z poczty elektronicznej, częstość przeglądania stron www w pracy wzrasta wraz ze stażem w sieci (po wyłączeniu dwóch zbyt mało licznych grup nowicjuszy). Istotne różnice pomiędzy średnimi prezentuje wykres nr 11. Dla korzystania ze stron www znaczenia nie miały ani sektor ani wielkość firmy, zarówno w dużych jak i małych organizacjach w każdym z trzech sektorów, pracownicy równie chętnie przeglądali strony www. Internet w Pracy - I Ogólnopolskie Badanie Pracowników Czytanie gazet Trzecią najpopularniejszą czynnością wykonywaną online przez pracowników jest korzystanie ze stron internetowych gazet. 11% osób wskazuje, że robi to zawsze, kolejne 8% osób robi to bardzo często. Z drugiej strony, wartym odnotowania jest, że pomimo uplasowania się tej czynności wysoko w rankingu preferowanych prywatnych czynności online, aż 37% badanych zaznaczyło odpowiedź „nigdy” (Wykres 12.). Wykres 12. Podstawa: Pracownicy z dostępem do interentu, N=657 Podobnie jak w przypadku stron www oraz poczty, również w przypadku czytania gazet w sieci płeć nie różnicuje osób badanych. W przypadku stażu w sieci (Wykres 13.) zanotowano identyczne zależności jak przy przeglądaniu stron www oraz korzystaniu z poczty, po wyłączeniu dwóch najmniej licznych grup, wraz ze wzrostem stażu w sieci wzrasta również częstość czytania gazet online (F=10,86, p<0,01). Tak samo często ze stron gazet korzysta się w firmach małych jak i dużych, wielkość przedsiębiorstwa okazała się nieistotnym czynnikiem. Badanych nie różnicuje też sektor w jakim pracują, witryny te są równie popularne w firmach prywatnych, instytucjach państwowych, jak i organizacja pozarządowych. Wykres 13. 9 Podstawa: Pracownicy z dostępem do interentu, N=657 Różnice ze względu na płeć w zakresie aktywności w internecie W opisanych wcześniej czynnościach online nie odnotowano różnic ze względu na płeć. Nie jest to wynik specjalnie zaskakujący, są to bowiem bardzo podstawowe usługi internetowe, z których korzysta większość internautów. Inaczej jest jednak z takimi czynnościami jak korzystanie z serwisów społecznościowych czy stron z materiałami erotycznymi (Wykres 14.). Kobiety zdecydowanie częściej niż mężczyźni korzystają z tych pierwszych, mężczyźni zaś preferują serwisy z treściami erotycznymi oraz serwisy randkowe. Mężczyźni również częściej oglądają filmy video w sieci oraz korzystają z Second Life. Różnice te nie zaskakują, kobiety generalnie częściej spostrzegane są jako osoby dla których kontakty społeczna mają duże znaczenie, co tłumaczy różnicę w korzystaniu z portali społecznościowych. Poza tym kobiety, niezależnie od tego czy znajdują się w pracy czy nie, korzystają częściej z serwisów społecznościowych [7]. Mężczyźni chętniej korzystającą z materiałów erotycznych. Pozostałe dwie różnice dotyczące Second Life oraz filmów online są mniej oczywiste. Można jednak próbować je tłumaczyć opisywaną w innych badaniach luką technologiczną pomiędzy płciami [8], wskazującą na niższe umiejętności komputerowe kobiet. Korzystanie z Second Internet w Pracy - I Ogólnopolskie Badanie Pracowników Wykres 14. Podstawa: Pracownicy z dostępem do interentu, N=657 Life wymaga bowiem konfiguracji specjalnego oprogramowania, zaś serwisy z filmami video specjalnych dodatków do przeglądarek. Interpretacja taka może jednak być krzywdząca dla kobiet i oparta na stereotypach. Nie należy jednak zapominać o tym, że korzystanie z sieci jest czynnością intencjonalną i kobiety mogą po prostu być mniej zainteresowane korzystaniem z tych usług. W kolejnych badaniach warto jednak kontrolować zmienną poziomu umiejętności obsługi komputera, aby jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie o przyczynę różnic między płciami. Kto korzysta częściej a kto rzadziej? Co różni osoby częściej od rzadziej spędzających czas pracy w sieci? Otóż jedną z bardzo podstawowych różnic jest odczuwany przez pracownika poziom znudzenia swoją pracą. Pracownicy częściej korzystający z internetu w pracy deklarują, że ich praca jest bardziej nudna niż praca osób korzystających z sieci rzadziej (t=6,67, p<0,01). 10 Oczywiście nie oznacza to, że ich praca w rzeczywistości jest bardziej żmudna, jest również możliwe, że są oni osobami bardziej podatnymi na znudzenie. Co ciekawe, osoby częściej korzystające z sieci charakteryzują się również wyższym poziomem zadowolenia z wynagrodzenia (t=2,13, p<0,05) oraz uważają, że ich zarobki są bardziej adekwatne do wkładu pracy jaki ponoszą (t=2,32, p<0,05) niż osoby rzadziej poświęcające swój czas na internet (Wykres 15.). Zadowolenie z wynagrodzenia oraz poczucie jego adekwatności w stosunku do powierzonych obowiązków jest zatem związane z częstszym korzystaniem z sieci. Nie jest z nim jednak związane ogólne zadowolenie z posiadanej pracy, zadowolenie z dodatków do pensji ani lubienie swojej pracy. Korzystanie z sieci w pracy nie jest w żaden sposób związane z zamiarem zmiany pracy. Osoby noszące się z takim zamiarem równie często spędzają czas w internecie jak osoby nie planujące tego tyou zmiany. Podobnie, niezależnie od tego w jakim czasie pracownicy planują zmianę Internet w Pracy - I Ogólnopolskie Badanie Pracowników Wykres 15. Podstawa: Pracownicy z dostępem do interentu, N=657 miejsca zatrudnienia, korzystają z sieci tak samo często. Wynik ten może być istotny z punktu widzenia pracodawcy, bowiem pomimo tego, że pracownik zdecydował się opuścić swoje poprzednie miejsce zatrudnienia lub otrzymał wypowiedzenie, nie zaczyna on w sposób przesadny nadużywać zaufania swojego pracodawcy. Można powiedzieć, że pracuje on do końca tak samo pilnie, przynajmniej biorąc pod uwagę czas spędzany w sieci w celach niezwiązanych z powierzonymi obowiązkami. Ocena zjawiska korzystania z sieci w celach prywatnych Ocena pracowników Interesujących danych dostarcza analiza pytań dotyczących oceny moralnej korzystania z sieci w celach prywatnych w 11 pracy. Osoby, które rzadziej korzystają z internetu w celach prywatnych, uważają to zjawisko za bardziej niemoralne niż osoby korzystające częściej (t=3,99, p<0,01). Zatem pracownicy gorzej oceniają korzystanie z sieci jeśli sami robią to rzadko, jeśli zaś zjawisko dotyczy ich osobiście, mają tendencję do oceniania go jako bardziej moralnego (Wykres 16.). Wykres 16. Podstawa: Pracownicy z dostępem do interentu, N=657 Internet w Pracy - I Ogólnopolskie Badanie Pracowników Respondenci podobnie odpowiadali na pytanie o treści: Korzystanie z sieci w pracy do celów prywatnych jest w porządku dopóki prawidłowo wykonuje się swoją pracę. Osoby rzadziej korzystające z internetu oceniły spędzanie czasu w sieci bardziej negatywnie, niż te korzystające częściej (t=-4,88, p<0,01). Wyniki prezentuje wykres nr 17 pozbycie się napięć związanych z codziennymi obowiązkami i zrelaksowanie się (Wykres 19.). Oceny takie rzadziej pojawiają się wśród uczestników drugiej grupy, dla których internet jest mniej popularnym sposobem spędzania czasu w pracy (t=-5,36, p<0,01). Wykres 19. Wykres 17. Podstawa: Pracownicy z dostępem do interentu, N=657 Podstawa: Pracownicy z dostępem do interentu, N=657 Respondenci częściej spędzający czas w sieci oceniają to zjawisko również jako pozytywnie oddziałujące na motywację, oceny takie są mniej popularne wśród osób rzadziej korzystających z internetu (t=-5,66, p<0,01). Wyniki prezentuje wykres nr 18. Osoby rzadziej korzystające z sieci w pracy są bardziej surowe w ocenie tego zjawiska. Zzęściej oceniały je jako oszukiwanie pracodawcy (t=4,29, t<0,01). Wyniki przedstawia wykres nr 20. Wykres 20. Podstawa: Pracownicy z dostępem do interentu, N=657 Wykres 18. Podstawa: Pracownicy z dostępem do interentu, N=657 Pracownicy, którzy bardziej upodobali sobie korzystanie z sieci w pracy, oceniają to zjawisko również jako pozwalające na 12 Kolejna różnica (t=-3,60, p<0,01) w ocenie zjawiska korzystania z sieci w celach prywatnych w grupie osób częściej i rzadziej korzystających z sieci, dotyczyła oceny tego zjawiska, jako pozwalającego na uczenie się nowych rzeczy (Wykres 21.). Internet w Pracy - I Ogólnopolskie Badanie Pracowników Wykres 21. rzadziej korzystające, bowiem po dokonaniu oceny mogą ją uzasadnić swoim zachowaniem (rzadkim korzystaniem). Podobnie osoby korzystające częściej, zachowanie swoje mogą usprawiedliwić bardziej pozytywną oceną zjawiska, która daje im przyzwolenie na częstsze korzystanie z sieci. Podstawa: Pracownicy z dostępem do interentu, N=657 Przez pracowników częściej korzystających z internetu, spędzanie czasu pracy w sieci jest oceniane jako dające możliwość rozwoju umiejętności obsługi komputera (Wykres 22.). Rzecz jasna w grupie rzadziej korzystających taki punkt widzenia jest mniej popularny (t=-3,75, p<0,01). Wykres 22. Podstawa: Pracownicy z dostępem do interentu, N=657 Odpowiedzi na pytania dotyczące oceny zjawiska korzystania z sieci w pracy w celach prywatnych pokazują, że pracownicy, zarówno ci korzystający częściej jak i rzadziej, oceniają to zjawisko w sposób zgodny ze swoimi zachowaniami. Wynik ten nie dziwi i z psychologicznego punktu widzenia, pozwala obu grupom utrzymać pozytywny obraz samego siebie i spójność pomiędzy myśleniem a działaniem. Spójność ta pozwala z jednej strony na bardziej negatywną ocenę zjawiska przez osoby 13 Ocena osób niepracujących Tą samą serię siedmiu pytań dotyczącą oceny wykorzystania sieci w pracy do celów prywatnych zadano również osobom niepracującym. Podobnie jak w przypadku poprzedniej analizy, również tutaj zanotowano istotne różnice w ocenie tego zjawiska. Osoby niepracujące były bardziej surowe w swoich ocenach niż osoby pracujące. Rozbieżności ocen pomiędzy grupami ujawniły się we wszystkich siedmiu pytaniach i układały się według takiego samego wzorca jak przy porównaniu osób częściej korzystających z sieci z osobami korzystającymi rzadziej. Za każdym razem osoby pracujące wyrażały bardziej pozytywne opinie. Różnice w odpowiedzi na kolejne pytania prezentuje wykres nr 23. Pytania te dotyczyły kolejno: a) oceny czy zjawisko to jest niemoralne, b) czy jest „w porządku”, dopóki praca wykonywana jest prawidłowo, c) czy pozytywnie wpływa na motywację do pracy, d) czy pozwala się pozbyć napięć związanych z pracą, e) czy jest oszukiwaniem pracodawcy, f) czy pozwala uczyć się nowych rzeczy, g) czy pozwala poprawić umiejętność korzystania z komputera. Odpowiedzi pracowników w porównaniu z osobami niepracującymi pokazują, że osoby których nie dotyczy dane zjawisko oceniają je surowiej. Wzorzec ten przejawiał się zarówno w porównaniu pracowników z niepracującymi jak i osób korzystających Internet w Pracy - I Ogólnopolskie Badanie Pracowników z sieci w pracy częściej z korzystającymi rzadziej. Pełnego obrazu sposobu w jaki oceniane jest wykorzystywanie internetu w pracy do celów prywatnych dostarcza porównanie ze sobą trzech grup badanych: korzystających z sieci częściej, korzystających rzadziej oraz niepracujących (Wykres 24. oraz Tabela 2.). Wyniki sugerują, że wraz z oddaleniem badanego od problemu jego ocena stawała się coraz bardziej negatywna. Najgorzej korzystanie z sieci oceniały bowiem osoby niepracujące, najlepiej zaś korzystający z sieci często. Wykres 23. Podstawa: Pracownicy i osoby niepracujące, N=1176 Wykres 24. Podstawa: Pracownicy i osoby niepracujące, N=1176 14 Pośrodku znalazły się odpowiedzi osób pracujących ale korzystających stosunkowo rzadko. Wzorzec taki zanotowano w sześciu na siedem pytań, tylko w pytaniu g (dotyczącym wpływu korzystania z sieci na poprawę umiejętności komputerowych) odpowiedzi osób niepracujących i korzystających rzadziej nie różniły się między sobą, dalej były one jednak znacząco różne od odpowiedzi osób często korzystających z sieci. Badani zatem, jak wspomniano już wcześniej, zachowują się w sposób spójny ze swoimi poglądami. Jeśli jakieś zjawisko ich nie dotyczy, oceniają je bardziej negatywnie niż w przypadku kiedy Internet w Pracy - I Ogólnopolskie Badanie Pracowników Tabela 2. wykorzystywanie przez pracowników sieci do celów prywatnych, około połowy zbadanych pracodawców godzi się na tego typu zachowanie, jedna trzecia godzi się w wyjątkowych sytuacjach, pozostałe około 20% kategorycznie nie zgadza się na takie zachowania. Pytanie o to czy pracodawca godzi się na korzystanie z sieci w pracy zadano także pracownikom. W obu przypadkach procentowy rozkład odpowiedzi praktycznie nie różni się. Można więc przyjąć, że na wykorzystywanie sieci w pracy do celów prywatnych pozwala około połowa polskich pracodawców, kolejne 30% pozwala, ale tylko w wyjątkowych sytuacjach (Wykresy 25. i 26.). Wykres 25. Podstawa: Pracownicy z dostępem do interentu, N=657 Wykres 26. dotyczy ich ono osobiście. Podstawa: Pracodawcy, N=67 Postawy pracodawców Nie ulega wątpliwości, że pracownicy korzystają w pracy z internetu w celu załatwienia swoich prywatnych spraw czy po prostu oderwania się od męczących lub nużących obowiązków. To co dzieje się w miejscu pracy zależy jednak głównie od pracodawcy i jego stosunku do zachowań pracowników. Na ten stosunek wpływa wiele czynników, między innymi jego opinia na temat wykorzystania sieci w pracy. Część pracodawców pozwala na 15 Internet w Pracy - I Ogólnopolskie Badanie Pracowników Pracowników zapytano również o to czy pracodawcy w jakikolwiek sposób kontrolują wykorzystanie internetu w firmie. 27% pracowników deklaruje, że w ich miejscu zatrudnienia kontroluje się korzystanie z sieci, 40% odpowiedziało na to pytanie negatywnie. Aż 33% badanych pracowników nie wie czy ich pracodawca monitoruje sposób w jaki korzystają z internetu (Wykres 27.). Podobne pytanie zadano również pracodawcom, z tym, że mieli oni do wyboru jedynie dwie odpowiedzi: tak lub nie. W tym przypadku 39% badanych pracodawców zadeklarowało, że monitoruje to w jaki sposób ich pracownicy wykorzystują internet podczas godzin pracy, pozostałe 61% udzieliło odpowiedzi negatywnej (Wykres 28.). regulaminów korzystania z sieci, było pozytywnych. Tylko około jedna piąta zbadanych firm ma jasno sprecyzowane reguły określające sposób wykorzystania internetu podczas godzin pracy. Dla porównania Young [9] powołując się na badania firmy Websense Inc. podaje, że wśród przebadanych ponad 200 amerykańskich firm aż 83% miało przepisy określające sposób korzystania z sieci. W naszym badaniu, aż 57% pracowników i 78% pracodawców zadeklarowało, że w ich firmie nie ma takich przepisów. Pracownicy mieli również możliwość wybrania trzeciej odpowiedzi - „nie wiem”. Opcję tę zaznaczyło 20% ankietowanych (Wykresy 29. i 30.). Wykres 27. Wykres 29. Podstawa: Pracownicy z dostępem do interentu, N=657 Podstawa: Pracownicy z dostępem do interentu, N=657 Wykres 28. Wykres 30. Podstawa: Pracodawcy, N=67 Podstawa: Pracodawcy, N=67 23% odpowiedzi pracowników i 22% pracodawców, na pytanie dotyczące wypracowania przez firmę przepisów i/lub To czy firma ma przepisy regulujące stosunek pracodawcy do korzystania przez pracownika z sieci i czy są 16 Internet w Pracy - I Ogólnopolskie Badanie Pracowników one znane pracownikowi, może mieć daleko idące konsekwencje zarówno dla pracownika jak i pracodawcy. Kwestia ta zostanie omówiona w dalszej części raportu. Około połowa zbadanych pracodawców pozwala na to aby ich pracownicy korzystali z sieci w celach prywatnych podczas godzin pracy. Nie zawsze jednak pozwalają oni na wszystkie aktywności online z jednakową częstotliwością. Pracodawcom zadano więc pytanie o to jak często (skala od 1 do 7, gdzie 1 oznacza nigdy a 7 zawsze) pozwalają pracownikom na poszczególne formy aktywności online. Najczęściej pracownicy dostają przyzwolenie na korzystanie z poczty elektronicznej, banków online oraz przeglądanie stron www i korzystania z witryn gazet (Wykres 31.). Warto zwrócić uwagę na to, że rozkład czynności, na które godzą się pracodawcy, w pewnej mierze Wykres 31. Podstawa: Pracodawcy, N=67 17 pokrywa się z tym, co pracownicy rzeczywiście robią w sieci. W obu przypadkach mamy do czynienia z tymi samymi czterema najczęściej wskazywanymi aktywnościami online. I o ile korzystanie przez pracowników z poczty czy przeglądanie stron www nie dziwi, o tyle korzystanie z banków oraz czytanie gazet w sieci, są generalnie czynnościami mniej popularnymi [13]. Można więc z ostrożnością przyjąć, że to na co pozwalają pracodawcy jest w jakimś stopniu związane z tym, co pracownicy rzeczywiście robią. Kolejną istotną kwestią zarówno z perspektywy pracodawcy jak i pracownika, są konsekwencje jakie firma wyciąga w stosunku do osoby, która korzysta z sieci w pracy w celach z nią nie związanych (Wykres 32.). Pracodawcy najczęściej wskazywali indywidualną rozmowę jako sposób w jaki radzą sobie z sytuacją kiedy ich zdaniem Internet w Pracy - I Ogólnopolskie Badanie Pracowników Wykres 32. Podstawa: Pracodawcy, N=67 pracownik nadużywa internetu w pracy, równie często wskazywali na brak kary i przyzwolenie na wykorzystanie sieci w celach prywatnych. Badani pracodawcy preferują raczej dość łagodne traktowanie osób korzystających w pracy z sieci. Świadczy o tym niska częstotliwość karania pracowników przez zwolnienie ich z pracy, obcięcie premii czy udzielenie im pisemnej nagany. W dalszej części badania pracodawcom zadano pytanie o to jakie środki kontroli pracowników stosują. Było to pytanie wielokrotnego wyboru z możliwością zaznaczenia kilku odpowiedzi. Ogólnie stosowanie jakichkolwiek form kontroli było rzadkością, szczególnie jeśli te miałyby wiązać się z dodatkowymi środkami technicznymi, a co za tym idzie również i wydatkami po stronie pracodawcy. Wśród przebadanych pracodawców najczęściej wybieraną odpowiedzią było przyglądanie się 18 pracownikom podczas pracy (15 wskazań). 11 wskazań otrzymała odpowiedź dotycząca blokowania części stron www (Wykres 33.). Należy zwrócić uwagę, że pracodawcy bardzo rzadko wskazywali jakąkolwiek formę kontroli pracowników, stąd wyniki zaprezentowano w postaci liczby odpowiedzi, a nie rozkładów procentowych. Pracodawcy w wielu sytuacjach traktują swoich pracowników łagodnie i pozwalają im korzystać z sieci w celach prywatnych również w trakcie godzin pracy. Pomimo tego można wśród pracodawców wyróżnić dwie grupy: pierwsza z nich pozwala na stosunkowo częste korzystanie z wielu usług online, druga przeciwnie, jest mniej skłonna dawać swoim pracownikom swobodę w korzystaniu z sieci. Pierwsza grupa jest zdecydowanie większa, liczy bowiem 52 badanych, druga zaledwie 15. We wszystkich czynnościach online odnotowano różnice pomiędzy dwoma Internet w Pracy - I Ogólnopolskie Badanie Pracowników grupami (skupieniami) pracodawców. Osoby należące do skupienia pierwszego pozwalają swoim pracownikom na korzystanie dużo częściej z wymienionych usług, przeciwnie do osób należących do skupienia drugiego. Wyniki prezentują wykres nr 34 oraz tabela nr 3. Tabela 3. Wykres 33. Podstawa: Pracodawcy, N=67 Wykres 34. Podstawa: Pracodawcy, N=67 19 Internet w Pracy - I Ogólnopolskie Badanie Pracowników Przynależność pracodawców do określonej grupy związana jest z tym co myślą o korzystaniu z sieci w celach prywatnych. Pracodawcy, którzy należą do skupienia pierwszego, pozwalają swoim pracownikom na więcej swobody w korzystaniu z sieci, statystycznie lepiej oceniają to zjawisko. Częściej uważają, w przeciwieństwie do drugiej grupy, że nie jest to oszukiwanie pracodawcy (Z=2,61, p<0,05). Można więc uznać, że podobnie jak pracownicy, tak również pracodawcy w tym przypadku zachowują się spójnie ze swoimi poglądami. Skoro pozwalają pracownikom na więcej swobody to ich ocena również jest bardziej pozytywna, szczególnie jeśli pytanie dotyczy tego czy są przez swoich pracowników oszukiwani. Oprócz tego, że pracodawcy różnią się między sobą ze względu na swobodę jaką dają pracownikom, różni ich również surowość kar jakie wymierzają swoim podwładnym w wypadku, gdy uznają to za konieczne. Ze względu na to kryterium, wyróżnić można dwa skupienia przypadków: pierwsze, do którego należą osoby bardziej surowe tzn. częściej karzące pracowników, oraz drugie o przeciwnym traktowaniu. Obie grupy różnią się między sobą średnimi we wszystkich odpowiedziach z wyjątkiem Wykres 35. Podstawa: Pracodawcy, N=67 20 ostatniej, dotyczącej braku kary. Wyniki analizy skupień prezentują wykres nr 35 oraz tabela nr 4. Obie grupy karzą więc pracowników, oraz pozwalają im korzystać z sieci równie często. Jeśli jednak zdecydują się ukarać pracownika, pracodawcy z pierwszego skupienia częściej stosują bardziej surowe kary. Pierwsza grupa, do której należą mniej surowi pracodawcy jest bardziej liczna i zaklasyfikowano do niej 44 osoby, do drugiej 23 osoby. Przynależność do jednej z dwóch wyróżnionych grup (skupień) odbija się w poglądach pracodawców dotyczących korzystania z sieci w pracy. Zgodnie z tym co można było przewidywać pracodawcy, którzy są bardziej surowi w karaniu swoich pracowników gorzej oceniają zjawisko korzystania z sieci w pracy. I tak rzadziej uważają, że spędzanie czasu w sieci jest „w porządku” dopóki wykonuje się prawidłowo Tabela 4. Internet w Pracy - I Ogólnopolskie Badanie Pracowników swoją pracę (Z=2,80, p<0,01), że może ono pozytywnie wpływać na motywację pracownika (Z=2,40, p<0,05), że pozwala pozbyć się napięć związanych z pracą (Z=2,32, p<0,05), że pracownicy dzięki temu mogą nauczyć się nowych rzeczy (Z=2,27, p<0,05) i wreszcie, że w ten sposób pracownicy mogą poprawić swoją umiejętność obsługi komputera (Z=2,79, p<0,01). Częściej zaś uważają, że osoby korzystające z sieci w celach prywatnych oszukują pracodawcę (Z=-2,46, p<0,05). Przeciwnie zaś mniej surowi pracodawcy, oceniają korzystanie z sieci w pracy bardziej pozytywnie. Różnicy między tymi dwoma grupami nie zanotowano tylko w odniesieniu do jednego pytania, dotyczyło ono tego czy korzystanie z sieci w pracy w celach z nią niezwiązanych jest moralne czy też nie. Dla obu grup jest to zjawisko tak samo niemoralne. Zaskakujące są jednak wyniki porównania pracodawców i pracowników pod względem tego jak oceniają korzystanie z sieci w celach prywatnych podczas pracy. Obie grupy nie różnią się w żaden sposób w swoich odpowiedziach, oceniają to zjawisko tak samo. Wynik ten dziwi ponieważ wydawać by się mogło, że pracodawcy powinni oceniać je surowiej niż pracownicy. Jednak tak się nie stało. Wynik ten pomimo tego, że jest dość nieoczekiwany daje nadzieję na to, że wypracowanie przez firmy zasad korzystania z sieci nie będzie dla pracodawców i pracowników zadaniem niemożliwym. Obie grupy mają bowiem podobne poglądy na ten temat, co jak należy przypuszczać, pozwoli im na skuteczną współpracę w obszarze wykorzystania internetu w miejscu pracy. Reakcja pracowników na postawę pracodawcy Podobnie jak pracodawcy reagują na zachowanie pracowników, tak i pracownicy w odpowiedzi na zakazy czy reguły 21 wprowadzane przez swoich szefów zmieniają swoje przyzwyczajenia. Wprowadzenie przez pracodawców zakazu korzystania z sieci związane jest z rzeczywistym zmniejszeniem częstotliwości z jaką pracownicy to robią (F=23,11, p<0,01). Niezależnie od tego, czy pracodawca całkowicie zakazuje korzystania z sieci w celach prywatnych czy jest łagodniejszy i pozwala pracownikom korzystać z internetu w wyjątkowych sytuacjach, robią oni to tak samo często (Wykres 36.). Wykres 36. Podstawa: Pracownicy z dostępem do interentu, N=657 Ważnym jest to, że reakcja pracodawcy jest związana nie tylko z tym jak często pracownik korzysta z sieci ale również z tym jak bardzo zadowolony jest on z różnych aspektów swojej pracy. W przypadku generalnego zadowolenia z pracy, najmniej zadowoleni są ci pracownicy, których pracodawcy całkowicie zakazują korzystania z sieci w celach prywatnych. Jednak niezależnie od tego czy pracodawcy pozwalają na korzystanie z sieci w sposób nieograniczony czy tylko w wyjątkowych okolicznościach, poziom zadowolenia pracowników jest ten sam. Jeśli chodzi o zadowolenie z wynagrodzenia to najmniej usatysfakcjonowani są pracownicy, którzy nie mogą korzystać z sieci w ogóle, najbardziej zaś ci którzy otrzymują w tym pełną swobodę od swoich pracodawców. Internet w Pracy - I Ogólnopolskie Badanie Pracowników znudzenia. Najbardziej zadowoleni z adekwatności wynagrodzenia są pracownicy mogący korzystać z sieci w celach prywatnych. Podobnie ze znudzeniem, jest ono najwyższe w grupie osób mogących korzystać z sieci w pracy. Wyniki prezentują wykres nr 37 oraz tabela nr 5. To czy pracownik ma możliwość korzystania z sieci w pracy odbija się również na poziomie jego zadowolenia z dodatków jakie otrzymuje. Najbardziej zadowoleni z dodatków są ci, którzy mogą korzystać z sieci w wyjątkowych sytuacjach. Ciekawym jest również to, że swoboda w korzystaniu z sieci w celach prywatnych związana jest z tym czy pracownicy lubią swoją pracę i czy uważają ją za ciekawą. Praca oceniana jest najgorzej kiedy pracodawca pozbawia możliwości wykorzystania internetu w celach prywatnych, jednak niezależnie od tego czy pracownicy mogą surfować po sieci bez skrępowania czy tylko w wyjątkowych sytuacjach lubią swoją pracę tak samo i uważają ją za ciekawą. Najważniejsze dla pracowników jest to, aby mieli oni prawo do korzystania z sieci, zaś częstotliwość z jaką mogą to robić wydaje się mieć mniejsze znaczenie dla ich zadowolenia i pozytywnego stosunku do pracy. To czy pracodawca pozwala korzystać z sieci ma związek również z postrzeganiem przez pracowników swoich zarobków jako adekwatnych oraz z odczuwanym przez nich poziomem Tabela 5. Wykres 37. Podstawa: Pracownicy z dostępem do interentu, N=657 22 Internet w Pracy - I Ogólnopolskie Badanie Pracowników Dla pracowników istotne jest nie tylko to czy pracodawca pozwala na korzystanie z sieci w celach prywatnych ale również to czy kontroluje co robią jego podwładni. Występowanie kontroli, a także w wielu przypadkach to czy pracownicy zostali o niej poinformowani ma związek z spostrzeganym przez pracowników zadowoleniem z pracy, zadowoleniem z wynagrodzenia, dodatków oraz tym czy lubią oni swoją pracę. Co ciekawe swoją pracę często najgorzej oceniają nie ci pracownicy, którzy są kontrolowani lecz ci, którzy nie wiedzą czy ich przełożony monitoruje to co robią w pracy. Jest to o tyle niepokojące, że 33% przebadanych pracowników nie wie czy ich pracodawca sprawdza, co robią podczas godzin pracy. Stan taki może mieć negatywne konsekwencje dla myślenia pracowników na temat swojej posady (Wykres 38. oraz Tabela 6.). Najbardziej zadowoleni ze swoich dodatków do pensji są ci pracownicy, których przełożeni monitorują sposób korzystania z sieci. Zależność ta może wynikać przyczyn, które nie zostały ujęte w naszym badaniu lub może być zależnością pozorną, nie mającą Wykres 38. Podstawa: Pracownicy z dostępem do interentu, N=657 23 odzwierciedlenia w rzeczywistości. Jednak podobnie jak w przypadku innych ocen, najmniejsze zadowolenie związane jest z brakiem wiedzy co do poczynań pracodawcy. Nasuwa się wniosek, że pracownicy powinni wiedzieć co dzieje się w ich firmie a przede wszystkim, czy są w jakichkolwiek sposób monitorowani. Tabela 6. Internet w Pracy - I Ogólnopolskie Badanie Pracowników Znaczenie dla pracowników ma również fakt istnienia, bądź nie, przepisów regulujących wykorzystanie internetu w pracy. Grupą najbardziej zadowoloną ze swoich dodatków są osoby, których pracodawcy wprowadzili takie przepisy i są one dla nich jawne. Najbardziej nudzą się w pracy ci pracownicy, których pracodawcy nie wprowadzili takich przepisów lub o nich nie poinformowali, najmniej zaś ci, którzy wiedzą o istnieniu regulacji (Wykres 39. oraz Tabela 7.). Opisane zależności nie są związkami przyczynowo-skutkowymi. Dla innych zmiennych, określających poziom zadowolenia z pracy czy też wynagrodzenia, wprowadzanie regulaminów lub nie, nie miało znaczenia. Tabela 7. Wykres 39. Podstawa: Pracownicy z dostępem do interentu, N=657 PODSUMOWANIE I WNIOSKI Korzystanie przez pracowników z internetu w celach prywatnych podczas godzin pracy jest problemem złożonym, którego rozwiązanie nie może opierać się wyłącznie na wprowadzaniu zakazów oraz karaniu osób je łamiących. Jak każdy problem czy to naukowy czy zawodowy, także ten, wymaga lepszego zrozumienia jego przyczyn oraz stworzenia precyzyjnej definicji, na bazie której powinny być konstruowane praktyczne rozwiązania. W literaturze przedmiotu funkcjonuje kilka określeń dotyczących tego zjawiska. W przeważającej części mają one negatywny wydźwięk jak choćby uzależnienie od internetu w pracy czy cyberbumelanctwo. Wydaje się, że terminy te nie przybliżają do zrozumienia zjawiska, przeciwnie często wprowadzają dodatkowe wątpliwości dotyczące zdefiniowania takich słów jak uzależnienie, czy ustalenia zakresów znaczeniowych używanych terminów. Również popularny w literaturze anglojęzycznej termin cyberslacking jest nie do przyjęcia na polskim gruncie i wymaga on stworzenia polskojęzycznego odpowiednika. Wydaje się, że jednym z najlepszych jest zaproponowany przez Jana Zająca [6], termin nadużywanie internetu w pracy. Dobrze oddaje on specyfikę zjawiska jednak nadal nacechowany jest negatywnie. W prezentowanym raporcie z rozmysłem starałem się unikać określeń przywołujących negatywne skojarzenia. Trudno bowiem na podstawie dostępnej wiedzy, szczególnie w polskich warunkach, określić w jakim stopniu opisywane zjawisko jest korzystne a w jakim 24 Internet w Pracy - I Ogólnopolskie Badanie Pracowników niekorzystne zarówno dla pracownika jak i pracodawcy. Oczywiście pracownik korzystający z własnej poczty elektronicznej w czasie pracy, zapewne nie przygotowuje w tym samym czasie miesięcznego sprawozdania ze sprzedaży, jednak trudnym, o ile nie niemożliwym, jest określenie dalszych konsekwencji takiego zachowania. Jak zauważyła cytowana już wcześniej Oravec [4] trudno jest w sposób naukowy dowieść pozytywnych konsekwencji korzystania z sieci w celach prywatnych, co więcej, moim zdaniem, każda próba znalezienia czy to pozytywnych czy negatywnych bezpośrednich konsekwencji skazana jest na niepowodzenie. Jak pokazują prowadzone przez ostatnie piętnaście lat badania nad wpływem internetu na dobrostan psychiczny oraz na funkcjonowanie człowieka poza siecią, znalezienie bezpośrednich, przyczynowych relacji jest niemalże niemożliwe [10, 11]. Wydaje się, że dalsze poszukiwanie takich związków jest nie tylko skazane na porażkę ale wynika z uproszczonego i niespójnego z rzeczywistością sposobu myślenia na temat roli internetu w życiu człowieka. Jak pokazują badania, relacja człowiek – internet jest dużo bardziej skomplikowana i bogatsza niż się wcześniej wydawało. W takiej sytuacji użycie terminów o negatywnym znaczeniu jak choćby uzależnienie od internetu w pracy jest pewnego rodzaju nadużyciem. Oczywiście w pewnych okolicznościach i kontekstach organizacyjnych korzystanie z internetu może mieć negatywne konsekwencje łącznie z uzależnieniem oraz obniżeniem zdolności do wykonywania powierzonych pracownikowi zadań. Jednak najważniejszym zadaniem dla zrozumienia tego zjawiska jest poznanie okoliczności oraz kontekstów, które sprawiają, że używanie internetu ma określone, czy to pozytywne czy negatywne, konsekwencje dla organizacji. Okoliczności 25 te sprawiają, że relacja pracownik – internet nie może być pojmowana przez pryzmat prostego związku przyczynowo – skutkowego. Z racji braku wiedzy oraz dobrej definicji zjawiska korzystania z sieci w celach prywatnych trudno również udzielić pracodawcom dokładnych instrukcji postępowania w przypadkach kiedy pracownicy rzeczywiście nadużywają ich zaufania korzystając nadmiernie z sieci. Rozwiązania wprowadzane przez pracodawców nie mogą jednak opierać się na pojmowaniu tego zjawiska jako prostego związku przyczynowo – skutkowego. Nie wystarczy wprowadzenie zakazu czy ukaranie pracowników, co więcej pseudo – rozwiązania wynikające z uproszczonego pojmowania problemu prowadzić mogą do powstania kolejnych niechcianych przez organizację sytuacji. Zakazy mogą budzić opór pracowników szczególnie jeśli wprowadzane są bez konsultacji z nimi. Próba zapobiegania negatywnym konsekwencjom korzystania z sieci w pracy może również przeciwdziałać pojawianiu się potencjalnych korzyści płynących z tego zjawiska. Jak pokazały bowiem powyższe badania, część pracowników spostrzega korzystanie z sieci jako relaks czy sposobność do zdobycia nowej wiedzy i umiejętności. W sferze hipotez zaś pozostają realne konsekwencje, zarówno te pozytywne jak i negatywne. Najważniejszym wnioskiem jaki powinien wynikać dla pracodawców i pracowników z powyższych badań jest potrzeba wspólnego dialogu i budowania w firmie czy innej instytucji podzielanej przez wszystkich jej pracowników polityki wykorzystywania internetu. Polityki, która będzie wszystkim znana i która zostanie oparta na wzajemnym zrozumieniu pracowników i pracodawców. Polityka taka nie może opierać się tylko i wyłącznie na Internet w Pracy - I Ogólnopolskie Badanie Pracowników zakazach i monitoringu, a jeśli strony zgodzą się na zastosowanie jakiejkolwiek formy kontroli, ważne, aby była ona jawna dla wszystkich pracowników. Jak pokazują bowiem zebrane dane, najbardziej destruktywny wpływ na pracowników ma ta forma kontroli, której występowania pracownicy nie są pewni. Fakt ten jeszcze raz wskazuje na potrzebę wypracowania przez organizacje jawnych zasad korzystania z sieci. Zasady takie ma około 20% organizacji w których pracują przebadane osoby. Dla porównania w Stanach Zjednoczonych stosunek ten jest odwrotny, maksymalnie 20% firm nie ma takich zasad [9]. Na koniec warto zwrócić uwagę, że w prezentowanych badaniach całkowity zakaz korzystania z sieci w celach prywatnych wiązał się raczej w sposób negatywny z zadowoleniem pracowników oraz oceną stanowiska pracy. Trzeba pamiętać o tym, że korzystanie z internetu jest czynnością dzięki której zaspokajane są różne potrzeby. Potrzeby te nie zawsze stoją w konflikcie z wymaganiami pracodawcy, dla pracownika zaś, zaspokojenie ich może być kluczowe w danej sytuacji, a frustracja może uniemożliwiać dalszą pracę. Warto więc zastanowić się jakie rozwiązanie jest najlepsze dla każdej organizacji, całkowite zakazy nie zawsze bowiem przynoszą oczekiwane, pozytywne skutki. NAJWAŻNIEJSZE WNIOSKI prywatnych jest negatywnie związany z oceną stanowiska. Najlepiej swoją pracę oceniają osoby mające możliwość korzystania z sieci bez ograniczeń oraz w wyjątkowych sytuacjach. • Pracownicy powinni być poinformowani o tym czy pracodawca monitoruje sposób korzystania z internetu. Brak takiej wiedzy związany jest negatywnie z oceną przez pracowników swojej posady. • Firmy powinny mieć jasne reguły korzystania z sieci, które znane są wszystkim pracownikom. Reguły te powinny być zaakceptowane przez cały zespół. • Reguły takie ma w Polsce jedynie około 20% firm. • Poglądy pracowników oraz pracodawców na temat korzystania z sieci są zbieżne, co z całą pewnością ułatwi proces tworzenia akceptowanej przez wszystkich w firmie polityki korzystania z internetu. LITERATURA CYTOWANA [1] Smith, J. (2009). No ‘LOL’ over misuse of email and Internet at work. HR Canadian Report Znaleziono 1 stycznia 2010 roku na: http://chrremploymentlaw.wordpress.com/2 009/09/ • Pracownicy najczęściej korzystają z poczty elektronicznej, przeglądają strony www, czytają gazety online oraz korzystają z elektronicznej bankowości. [2] Greenfield, D., Davis, R.(2002). Lost in Cyberspace: The Web @ Work. CyberPsychology & Behavior, 5, 347-353 • Możliwość korzystania w pracy z internetu związana jest z postrzeganiem przez pracownika swojego stanowiska. Całkowity zakaz korzystania z sieci w celach [3] Young, K., Case, C.(2004).Internet Abuse in the Workplace New Trends in Risk Management. CyberPsychology & Behavior, 7, 105-111 26 Internet w Pracy - I Ogólnopolskie Badanie Pracowników [4] Oravec, J.A. (2002). Constructive approaches to internet recreation in the workplace. Communications of the ACM, 1, 60-63 [5] Lichtenstein, S., Swatman, P.(1997). Internet acceptable usage policy. Information Management & Computer Security, 5, 182-190 [6] Zając, J.M.(2006). Nadużywanie internetu w pracy. [W:] D. Batorski, M. Marody, A. Nowak (red.), Społeczna przestrzeń internetu. (s.221 – 236). Warszawa: Wydawnictwo Academica. [7] Gemius (2009). Polski internet 2008/2009. Znaleziono 1 grudnia 2009 roku na: http://pliki.gemius.pl/Raporty/2009/02_2009 _Polski_internet_2008_2009.pdf [8] Rudnicka, P. (2007). Analiza porównawcza wzorców korzystania z Internetu dziewcząt i chłopców. Chowanna, 1, 107 – 118. [9] Young, K. (2001) Managing employee internet abuse: a comprehensive plan to increase your productivity and reduce liability. Znaleziono 1 grudnia 2009 roku na: www.netaddiction.com [10] Leszczyńska, J. (2006). Czy internet odbiera nam szczęście? Wpływ korzystania z internetu na dobrostan psychiczny użytkowników. [W:] D. Batorski, M. Marody, A. Nowak (red.), Społeczna przestrzeń internetu. (s.183 – 208). Warszawa: Wydawnictwo Academica. [11] Barani, K. (2009). Rola więzi online w życiu społecznym człowieka. [W:] B. Szmigielska (red.) Psychologiczne konteksty internetu. (s.103 – 118). Kraków: Wydawnictwo WAM. [12] Pliszka S. (2009). Staż, częstość i 27 miejsce korzystania z internetu (NetTrack, IV 2009) Znaleziono 3 stycznia 2010 roku na: http://www.internetstats.pl/index.php/2009 /07/staz-czestosc-i-miejsce-korzystania-zinternetu-nettrack-iv-2009/ [13] Pliszka, S. (2009). Cele korzystania z internetu (GUS, 2005 - 2008) Znaleziono 3 stycznia 2010 roku na:http://www.internetstats.pl/index.php/2 009/02/cele-korzystania-z-internetu-gus2005-2008/ Internet w Pracy - I Ogólnopolskie Badanie Pracowników ZAŁĄCZNIK – PROFIL RESPONDETÓW 28 Internet w Pracy - I Ogólnopolskie Badanie Pracowników PROJEKT WSPIERAJĄ Polskie Badania Internetu to firma badawcza tworzona przez czołowych wydawców internetowych w Polsce, właścicieli największych krajowych witryn internetowych: Gazeta.pl, Interia.pl, Onet.pl i Wirtualna Polska - w celu stworzenia standardu badań internetu w Polsce. PBI promuje wiarygodne i rzetelne badania polskiego internetu, jako nieodzowne narzędzia dla podmiotów korzystających z reklamy online. Misją PBI jest przyczynienie się do rozwoju polskiego internetu, jako medium zbadanego, a tym samym wiarygodnego dla reklamodawców, agencji reklamowych inwestorów oraz firm, których działalność jest związana z internetem. PBI prowadzi badanie Megapanel PBI/Gemius, stanowiące standard pomiaru oglądalności witryn internetowych w Polsce. Badanie jest wykonywane na zlecenie PBI przez firmę Gemius SA. Firma działa od 1990 roku i jest najstarszą polską firmą executive search. Firma była pionierem we wdrażaniu w Polsce standardów zarządzania kapitałem ludzkim. W 1991 roku zainicjowała powstanie popularnej serii wydawniczej “Biblioteka Menedżera” specjalizującej się, między innymi, w dziedzinie HR. W 1997 roku jako pierwsza polska firma w oparciu o własną metodologię wydała raport na temat wynagrodzeń. Jako pierwsza w 2002 roku uruchomiła w Polsce tematyczny portal poświęcony wynagrodzeniom, a w 2008 roku pierwszy polski portal w całości poświęcony problematyce rynku pracy. Charaktery to najpopularniejszy polski miesięcznik popularno naukowy o tematyce psychologicznej. Czasopismo promuje wiedzę z zakresu psychologii zarówno wśród samych psychologów jak i całego społeczeństwa. Dla magazynu piszą najznamienitsi przedstawiciele światowej oraz polskiej psychologii: prof. Robert Cialdini, prof. Jerzy Brzeziński, prof. Tomasz Maruszewski czy sam prof. Philip Zimbardo. Aktualnie oprócz Charakterów na rynku ukazują się jeszcze trzy inne tytuły spod znaku Charakterów: Psychologia w szkole, Psychologia dziś oraz Style i Charaktery. Historia psychologii na Uniwersytecie Jagiellońskim sięga początku XX. wieku, kiedy to Władysława Heinrich założył pierwszą w Polsce Pracownię Psychologii Doświadczalnej. Połączenie tradycji z nowoczesnymi trendami sprawia, że Instytut Psychologii UJ należy do najlepszych w kraju. Aktualnie na Uniwersytecie Jagielloński studenci mogą kształcić się na kilku ścieżkach specjalizacyjnych począwszy od psychologii klinicznej po jedyną jak dotąd w Polsce, psychologię sportu. W ramach Instytutu prowadzone są również badania psychologiczne obejmujące swą tematyką między innymi psychologię twórczości oraz psychologię internetu. 29 Patroni medialni: Szczegółowe informacje: www.badanie-pracownikow.pl tel.: +48 512 096 203