tematy klasa i gimnazjum

I. Miasto ogródków
1. Warto założyć klasowy ogródek. Można w nim uprawiać różne warzywa i zioła. Trzeba postarać się
o nasiona. Jesienią warto zasiać sałatę, rukolę, rzodkiewkę, szpinak, cebulę na szczypiorek oraz zioła:
majeranek, bazylię, miętę, tymianek, koper. Można też postarać się o ziarna zbóż i ziarna roślin
spożywanych w postaci kiełków. Trzeba przygotować dużą skrzynkę lub kilka mniejszych, o głębokości
25–30 cm i napełnić je ziemią dobrej jakości. Potem można zasiać w ziemi nasiona, podlać je oraz
ustawić skrzynie niedaleko okna. Wyznaczeni dyżurni powinni dbać o podlewanie upraw. Można
mierzyć, ile wody zużyto do uprawy. Warto też prowadzić dziennik upraw, w którym będą notowane
wielkości pędów, czas od zasiania do pojawienia się pierwszych pędów, jakość i ilość zbiorów.
Eksperyment można potraktować jako pilotażowy, warto go powtórzyć wiosną, gdy organizm
szczególnie potrzebuje świeżych jarzyn. Najważniejszym celem uprawiania miniogródka jest
samodzielne wyhodowanie smacznych produktów, zasobnych w witaminy i sole mineralne.
2. Dla teoretyków mamy propozycję zgłębienia następujących zagadnień: a) Co to są pestycydy? Jaka
jest ich historia i skąd pochodzi ich nazwa? Podaj kilka przykładowych słów, które mają podobne
pochodzenie. b) Jak doszło na Kubie do podporządkowania się wpływom Związku Radzieckiego? Jakie
były najważniejsze wydarzenia w historii tego kraju? Z czego słynie Kuba? Co ciekawego można
powiedzieć o jej kulturze i znanych mieszkańcach? c) Co warto wiedzieć o roślinach, które hodujemy
w naszych ogródkach? Dlaczego powinniśmy je jeść? d) Na filmie można było zauważyć rzadko
spotykane w innych stolicach świata samochody. Warto dowiedzieć się czegoś więcej na ten temat.
II. Pomidory
Każda z propozycji zamieszczonych poniżej to pomysł na projekt angażujący uczniów w
przedsięwzięcie o długim terminie realizacji. Uczniowie zbierają informacje, stawiają nurtujące ich
pytania i odpowiadają na nie, gromadzą przedmioty, eksperymentują i prowadzą obserwacje.
Wszystkie swoje czynności dokumentują, a następnie prezentują innym w formie plakatu, albumu czy
prezentacji na ekranie. Każdy znajdzie w tych propozycjach coś dla siebie.
1. Warto spróbować wyhodować krzew lub krzewy pomidora. Można kupić i zasiać nasiona
pomidorów rosnących w doniczkach. Ich owoce są małe, ale bardzo smaczne. Są różne sposoby
uprawy doniczkowej. Jednym z nich jest uprawy do góry korzeniami. Ma ona liczne zalety. Przede
wszystkim nie wymaga dużo miejsca i na plony nie musimy czekać do wiosny. Informacji o tej
metodzie można szukać w internecie pod hasłem: Uprawy roślin do góry nogami.
2. Warto zrobić własne pomidorowe przetwory na zimę. Przedsięwzięcie wymaga planowania i
kalkulacji kosztów. Można porównać koszty własnych przetworów z cenami analogicznych produktów
dostępnych w sklepach. Zimą warto sięgnąć po zapasy i zaprezentować ich jakość w klasie. Można na
przykład zrobić przecier pomidorowy lub wysuszyć pomidory (wysuszone mrozi się w zamrażarce lub
przechowuje w słojach z oliwą i ziołami).
3. W Polsce nie uprawia się pomidorów na tak dużą skalę jak w USA. Jakie są tego przyczyny? Jak
dużo pomidorów Polska importuje każdego roku?
4. Ważnym składnikiem pomidora jest potas. Wiemy, że jest to miękki i łatwopalny metal. Czy w
takiej postaci występuje w pomidorze? Dlaczego nasz organizm potrzebuje potasu? Czy to prawda, że
wspomaga uczenie się? O potasie warto dowiedzieć się jak najwięcej.
III. Łowcy miodu
Poniższe propozycje to tematy projektów teoretycznych i praktycznych. Praktyczne często wymagają
wiedzy teoretycznej.
1. Warto zorganizować klasową degustację miodów różnych gatunków oraz testy ich jakości. Czy
potrafimy rozróżniać smaki miodu? Można to sprawdzić, przeprowadzając konkurs.
2. Z pracowni chemicznej lub biologicznej wypożyczamy mikroskop i oglądamy preparat miodu w
dużym powiększeniu. W miodzie naturalnym powinny być widoczne pyłki roślin, z których miód
powstał. Warto się im przyjrzeć i porównać z pyłkami zebranymi samodzielnie. Zdobyte w ten sposób
informacje spisujemy.
3. W internecie można znaleźć wiele interesujących informacji dotyczących zarówno bartnictwa, jak i
pszczelarstwa. Tradycje bartnicze powoli odradzają się w Polsce, kraju słynącym z dobrego miodu. Na
uwagę zasługują także inne substancje wytwarzane podczas produkcji miodu (np. propolis) oraz ich
zastosowanie.
4. Sundarbany to bardzo ciekawy i mało znany region świata. Warto dowiedzieć się o nim więcej.
Obszar ten zamieszkują około 4 miliony osób. Jak wygląda ich życie? Jak bardzo różni się od naszego?
W czym jest do naszego podobne?
5. Klęski żywiołowe w Bangladeszu, spowodowane cyklonami, to trudny i poruszający temat pracy
badawczej. Trzeba zgromadzić materiały i dane liczbowe na temat siły żywiołu, liczby ofiar, formach i
skali pomocy społeczności światowej dla ludności spustoszonego kraju. Prezentację wykonaną do
proponowanego projektu warto zilustrować fragmentami koncertu charytatywnego
zorganizowanego w roku 1971 po klęsce wywołanej cyklonem Bhola. George Harrison wykonał na
nim piosenkę pt. Bangladesz.
IV. Bursztyn
1. Na stronie międzynarodowego instytutu badawczego ESRF: www.esrf.eu można znaleźć ciekawe
informacje (po angielsku) na temat badań szczątków roślin i zwierząt zatopionych w bursztynie
(inkluzji). Warto dowiedzieć się, jakich odkryć dokonano w instytucie i jakimi metodami pracowano.
Ile lat mają najstarsze bursztyny? Jak nazywają się odnalezione w bursztynie mikroskopijne owady
żyjące przed milionami lat?
2. Dawno temu cenny bursztyn bałtycki przewożono na południe Europy szlakiem prowadzącym
przez obecne ziemie polskie. Po tamtych transportach pozostało wiele śladów i pamiątek. Warto
dowiedzieć się więcej na ten temat. Którędy wiódł szlak? Ile kilometrów liczył? Kto nim wędrował?
Jak długo trasą tą przewożono bursztyn? Gdzie w Polsce zachowały się fragmenty dróg
Bursztynowego Szlaku?
3. Warto wykonać prezentację dotyczącą najciekawszych i najpiękniejszych wyrobów z bursztynu, od
najstarszych (z epoki brązu) do współczesnych. Jakie rekordy bito podczas wykonywania tych
przedmiotów?
4. Jeżeli to możliwe, warto odwiedzić w Gdańsku Muzeum bursztynu. Należy przygotować się do
wizyty w muzeum. Uczniowie tworzą listę pytań, na które będą szukać odpowiedzi u ludzi, którzy
znają się na bursztynach. Odpowiedzi można też szukać w internecie. Przykładowe pytania: w jakiej
kolejności powstawały w skorupie ziemskiej takie kopaliny jak: węgiel, ropa naftowa, bursztyn?
Jakimi metodami obrabia się bursztyn?
5. Mennica Polska wydaje monety kolekcjonerskie z zatopionymi w nich kawałkami bursztynu. Warto
sprawdzić, ile było edycji takich monet i co upamiętniała każda z nich. Z jakich materiałów zostały
wykonane, ile ważą i ile kosztują? Jakie dodatki oprócz bursztynu zamieszcza się na takich monetach?
6. Bursztyn pojawia się jako rekwizyt w wielu filmach, utworach literackich, na obrazach. Warto pójść
tym tropem i zgromadzić informacje o dziełach, w których artyści ukazywali walory bursztynu.
V. Skarby ziemi
1. Węgiel był nazywany w Polsce czarnym złotem. Jego wydobycie nadal przynosi dochód oraz
zaspokaja 60% naszych energetycznych potrzeb. W latach rekordowego wydobycia, kiedy Polska
znajdowała się w pierwszej piątce światowych producentów, uzyskiwano do 190 milionów ton tego
paliwa rocznie. Warto dowiedzieć się czegoś o tradycjach górniczych w Polsce. Od kiedy węgiel jest
wydobywany? Jak wydobywano go dawniej, a jak dzisiaj? Co spowodowało, że popyt na węgiel
zmalał? Jakie problemy społeczne i ekonomiczne spowodowały ograniczenie wydobycia węgla w
Polsce? Czym pokrywamy pozostałe 40% naszego zapotrzebowania na energię?
2. Fuleren to cząsteczka węgla złożona z parzystej liczby atomów (najbardziej znanym modelem takiej
cząsteczki jest piłka futbolowa). Węgiel tworzy w cząsteczce łańcuchy po pięć i po sześć atomów.
Dysponując pięciokątami i sześciokątami foremnymi o bokach tej samej długości, można zbudować
model fulerenu. Warto opisać wykonany model: ile ma ścian, ile ma wierzchołków i krawędzi.
Dlaczego właśnie ten rodzaj „łatek” można często spotkać w piłkach kopanych na całym świecie?
3. Węgiel, który jest pierwiastkiem chemicznym (symbol C), pojawia się w naszym otoczeniu w
zaskakująco rozmaitych postaciach i zastosowaniach. Znajdziemy go w ołówkach, w pierścionkach, w
fi ltrach do wody. Jest spalany w piecach hutniczych i w urządzeniach do grillowania, osadza się w
kominach. Czym różnią się rodzaje węgla między sobą? Jakie własności charakteryzują każdy z nich?
Gdzie jeszcze w naszym otoczeniu można spotkać atomy węgla? Czy znajdziemy je w ludzkich
organizmach? Warto dowiedzieć się, jak bardzo węgiel jest nam potrzebny do życia.
4. Temat katastrof ekologicznych, w których ropa naftowa powodowała zanieczyszczanie środowiska,
może zainteresować klasowych ekologów. Warto zebrać informacje na temat niedawnych katastrof
oraz współczesnych zagrożeń związanych z wydobywaniem ropy w trudno dostępnych rejonach
Ziemi.
W 1999 roku u wybrzeży Francji zatonął tankowiec Erika. Ropa, która dostała się wówczas do morza,
zanieczyściła około 400 kilometrów wybrzeża. Około 150 tysięcy ptaków nie przeżyło tej katastrofy.
5. Historia lampy naftowej (polskiego wynalazku) to szczególnie ciekawy temat. Może są w naszych
domach takie lampy. Czasem są bardzo piękne. Warto spróbować, w towarzystwie osoby dorosłej,
zapalić taką lampę i poczuć szczególny klimat, jaki stwarza jej światło.