B. Mierzwiński, Łowickie przesłanie Jana Pawła II wyzwaniem dla

26. Olimpiada Teologii Katolickiej – etap szkolny – literatura
1
B. Mierzwiński, Łowickie przesłanie Jana Pawła II
wyzwaniem dla rodziny i szkoły w wychowaniu młodego
pokolenia Polaków, „Studia Loviciensia” 9(2007), s. 4354.
W trakcie mszy świętej sprawowanej przez Jana Pawła II w Łowiczu 14 czerwca 1999r.
Stanowili uczniowie szkół podstawowych i średnich dlatego przesłanie papieskie,
podkreślające rolę rodziny i szkoły było zwrócone głównie do nich.
Papież już od początku pontyfikatu głosił że człowiek jest drogą Kościoła(uzasadnił to w
encyklice Redemotor hominis). Człowiek stworzony na obraz Boga rozwija się w rodzinie.
Młode pokolenie nie może osiągnąć pełnej dojrzałości bez rodziny dlatego Kościół dba o
każdego człowieka, rodzinę i całą młodzież bo to one są podporą i nadzieją społeczeństwa.
Właśnie w Łowiczu rozległy się słowa papieża „Chcę was zapewnić: Papież bardzo miłuje
młodzież i zależy mu bardzo na waszej przyszłości” skierowanie do zgromadzonych w
tamtym miejscu. Zachęcał młodych do szukania prawdy zarówno w sobie jak i w świecie i
przekonywał że warunkiem pełnego skutecznego wychowania jest wzajemna miłość dzieci i
rodziców, wzywając jednocześnie do szacunku dla nich. To Bóg dał nam rodziców a oni we
współpracy z nim dali nam życie i to oni są jego zastępcami na ziemi. To oni powinni stać
się pierwszymi przyjaciółmi, powiernikami to u mich powinniśmy szukać pomocy bo
takiego wsparcia nie jest w stanie zapewnić nam nikt inny. W homilii łowickiej papież
powiedział że wiek dorastania jest najlepszym okresem dla przygotowania gruntu pod
przyszłe zbiory. Oznacza to że nauki nie można traktować jak zła koniecznego ponieważ
„prawdziwy wielki jest człowiek który chce się czegoś nauczyć”. Swoje słowa podsumował
wskazaniem „Idźcie do Chrystusa”. To Jezus jest uniwersalnym wzorcem którym
powinniśmy się kierować a światłem jest jego Ewangelia. Słowach papieża kryje się prosta
zachęta dotycząca zdobywania cnót takich jak wiara, miłość, uczciwość, szlachetność,
czystość i wielkoduszność. Końcowy apel Jana Pawła II podkreśla że nie jesteśmy sami, że
Jezus zna nasze najskrytsze pragnienia i czeka na naszą miłość.
Wychowanie młodego pokolenia
Jan Paweł II zaczął swoją homilię od wyrażenia szacunku dla ziemi łowickiej. Wspominał
reformę szkolnictwa która przyniosła wartościowe owoce dla wielu pokoleń. Skłania nas to
26. Olimpiada Teologii Katolickiej – etap szkolny – literatura
2
do refleksji na temat tego jakie reformy mogą przynieść dobre owoce. Nasuwa to pewne
wnioski. W każdym wypadku trzeba mieć na uwadze potrzeby i aspiracje wychowanka.
Młody człowiek jest wrażliwy na prawdę, piękno, sprawiedliwość i inne wartości duchowe,
pragnieniem odnaleźć samego siebie dlatego czasem burzliwie szuka prawdziwych
wartości. Każdy z mas z wdzięcznością wspomina osobę która umiała wprowadzić nas w
nowy świat i wprowadzić w nim trwały entuzjazm. W naszym rozwijającym się świecie
młodzież szuka oparcia w Kościele który kształtuje wiarę i ukazuje nowe horyzonty.
Rodzina kolebką i szkołą życia
Karta Praw Rodziny (KPR) ogłoszona przez Stolicę Apostolską w 1983 r. stanowi cenne
kompendium praw i obowiązków, tej podstawowej komórki Kościoła i państwa, jaką jest
rodzina. Dla narodu jest ona fundamentem jego egzystencji i rozwoju. Przypominał o tym
niedawno Międzynarodowy Kongres Rodziny. Ojciec Święty mówiąc o powołaniu do
wychowania zwracał się przede wszystkim do rodziców apelując o obronę poczętego życia
do momentu naturalnej śmierci. Poczęcie i urodzenia dziecka nakłada na rodziców
obowiązek wychowania go w obrębie relacji między małżonkami między dzieckiem a
rodzicami i między rodzeństwem. Warto wspomnieć że Jan Paweł II w bardzo głęboki
sposób pogłębił teologie Świętej rodziny w niespotykany dotąd sposób. W swojej homilii
Jan Paweł II przypominał także że rodzice winni są wytworzyć odpowiednią atmosferę w
domu przepojoną miłością i szacunkiem do Boga. Właściwą atmosferę budują także
elementy liturgii rodzinnej- wspólna modlitwa i uczestniczenie w eucharystii. Apelował
także o pielęgnacje tradycji i zwyczajów chrześcijańskich- Pasterki, Rezurekcji, Wieczerzy
Wigilijnej. Podkreślał że wychowanie religijne ma prowadzić młodzież do ścisłego związku
z Chrystusem i Kościołem. Jest to fundamentalne zadanie rodziców, pokazanie dzieciom
odpowiedniej drogi prowadzącej do Boga a także wspieranie swoich dzieci w trakcie tej
trudnej wspinaczki.
Katecheza: nie tylko wiedza lecz przede wszystkim formacja religijna
Trzeci fragment homilii łowickiej skoncentrowany jest na pomocy jaką struktury kościelne i
państwowe winny zapewnić rodzinie. Chodzi o to aby kościół wspierał rodzinę zapewniając
jej samodzielne wychowanie młodego człowieka. Ojciec Święty nawołuje do tego aby
drzwi kościołów były zawsze otwarte, by ludzie mogli czerpać z niego jak najwięcej.
26. Olimpiada Teologii Katolickiej – etap szkolny – literatura
3
Zwraca jednak uwagę na problem jakim jest odchodzenie ludzi od wiary chrześcijańskiej.
W społeczeństwie coraz częściej panuje przekonanie że religia w szkołach nie zdaje
egzaminu mimo że w latach gdy w Polsce panował komunizm ludzie mieli nadzieje na to
aby w szkole pojawił się chociażby krzyż. Ważne jest aby oprócz kształcenia naukowego
młodzież otrzymywała nauki wychowawcze. Katecheza jasno wskazuje zachowania dobre i
złe, pozwala ukształtować system osobowości młodej osoby. Trzeba więc podkreślić istotne
znaczenie katechezy w życiu młodzieży.
Współczesna szkoła polska
Jan Paweł II w homilii mówił o rozkwicie szkół katolickich w Polsce, które są wyjątkowo
odpowiedzialne za wychowanie w duchu chrześcijańskim . Wartość tych szkół to nie tylko
wiedza nauczycieli, ale także atmosfera tam panująca. By szkoły te nie stały się elitarne
należy szukać funduszy, by były dostępne również dla mniej zamożnych rodzin i nie
izolowały młodzieży od ich rówieśników.
Papież zwraca się do nauczycieli, by tworzyli w szkole przyjazny klimat i warunki do
dialogu. Relacje między nauczycielami powinny opierać się na wzajemnym szacunku.
Polska szkoła powinna wychowywać dla społeczeństwa i kształtować postawy patriotyczne
młodego pokolenia. By dobrze służyć narodowi należy znać jego dzieje, tradycje i kulturę,
dlatego też wychowanie w duchu miłości Ojczyzny ma wielkie znaczenie dla przyszłości
całego narodu.
Ksiądz Mierzwiński wyraża obawy czy obecne młode pokolenie potrafi docenić wolność i
demokrację. Często zapominamy o narodowych świętach np. 3-ego Maja czy Święta
Niepodległości.
Kilka zasad dotyczących współpracy rodziny i szkoły
1. Według Karty Praw Rodziny rodzice mają pierwsze i podstawowe prawo
wychowania dzieci. Instytucje wychowawcze takie jak szkoła muszą to prawo
respektować.
2. Szkoła nie tylko naucza, ale powinna kształtować właściwe postawy życiowe
uczniów. Laickość szkoły nie może zrywać z tysiącletnią kulturą narodu powiązaną
z chrześcijaństwem.
3. Za
wychowanie
młodego
człowieka
w
jednakowym
stopniu
ponoszą
26. Olimpiada Teologii Katolickiej – etap szkolny – literatura
4
odpowiedzialność rodzice i szkoła. Ich działania powinny być ze sobą ściśle
powiązane.
4. Rodzice mają prawo wyboru szkoły według własnych przekonań, a państwo powinno
ten wybór umożliwiać również od strony finansowej.
Przymioty wychowawcy
W homilii Jan Paweł II mówił z szacunkiem o odpowiedzialnej pracy nauczycieli. Określił
ją jako służbę Ojczyźnie, która sprowadza się do dwóch podstawowych zadań:
przekazywania wiedzy i wychowania. W wychowaniu najważniejsze jest dawanie
osobistego świadectwa. Papież zwrócił się do wychowawców z apelem: „ Trzeba, abyście
byli dla nich przyjaciółmi, wiernymi towarzyszami i sprzymierzeńcami w młodzieńczej
walce. Pomagajcie im budować fundamenty pod ich przyszłe życie”.
Główne przymioty chrześcijańskiego wychowawcy:
1. Pogada ducha, optymizm
Dobry wychowawca dostrzega w młodzieży szlachetność i wierzy, że jego wysiłek
przyniesie zamierzone efekty
2. Zaufanie
Jest ono warunkiem prawidłowego wychowania zwłaszcza w tak ważnej dziedzinie jak
kontakty obu płci. Ważna jest jednak realna ocena różnych sytuacji. Osoby prowadzące
spotkania na tematy miłość, małżeństwo, rodzina powinny stać się przyjacielem i
powiernikiem młodzieży.
3. Równowaga uczuciowa i seksualna
By skutecznie pomagać innym wychowawca musi mieć uporządkowane własne życie,
weryfikować wypowiadane opinie i postawę osobistą.
4. Cierpliwość
Jest warunkiem pracy wychowawczej w każdej dziedzinie, a zwłaszcza w przygotowaniu do
życia małżeńskiego i rodzinnego. Wychowanie do miłości jest bowiem trwającym przez
całe życie procesem.
5. Postawa otwarta
Wychowawca powinien być do dyspozycji dzieci i młodzieży jego postawa musi być
26. Olimpiada Teologii Katolickiej – etap szkolny – literatura
5
nakierowana na wsłuchiwanie zwierzeń, pytań i problemów. Na szacunek zasługuje każdy
człowiek bez względu na wiek.
6. Szczerość
Najważniejszą zasadą jest podawanie prawdy dostosowanej do wieku dziecka. Należy
pamiętać, że normy moralności chrześcijańskiej są niezmienne i jednakowe dla wszystkich.
7. Autorytet
Wychowawca jest przyjacielem młodego człowieka, ale nie kolegą.
8. Głęboka wiara
Najważniejsza cecha w wychowaniu do wartości. Nauczyciel musi być przykładem żywej
wiary.
Przesłanie Łowickie poświęcone kwestii wychowania jest nadal aktualne. Stanowi
wyzwanie dla rodziny i szkoły by połączyły wysiłki w kształtowaniu młodego pokolenia
Polaków. Inspiracją dla papieskiego apelu była inwokacja do Pani Jasnogórskiej.
Polecam Tobie, Najświętsza Wychowawczyni mojego narodu, tych wszystkich, którzy są
odpowiedzialni za wychowanie: rodzinę, szkołę, Kościół. - Niech rodziny będą świadome
swych wychowawczych zadań. - Niechaj szkoła szanuje przekonania rodziców, ich pracę
wychowawczą - niech z nią współpracuje. - Niech Kościół nie przestaje głosić Dobrej
Nowiny dziecięcym sercom, które tak chętnie ją chłoną. Niech nie ustaje wychowawcze
przymierze Kościoła z rodziną.