Stanowisko Zarządu Związku Miast Polskich z dnia 17 czerwca

Stanowisko Zarządu Związku Miast Polskich
z dnia 17 czerwca 2016 r.,
w sprawie ujednolicenia przepisów podatkowych w zakresie dotyczącym
opodatkowania zwracanych przez pracodawcę pracownikowi kosztów z tytułu
używania przez niego samochodu prywatnego w celach służbowych do jazd
lokalnych
Związek Miast Polskich postuluje przeprowadzenie zmiany obowiązujących
przepisów podatkowych w sposób, który pozwoliłby na zastosowanie zwolnienia
podatkowego wobec wszystkich pracowników, którzy (na podstawie zawartych
z pracodawcami umów cywilnoprawnych) ponoszą wydatki w związku z używaniem
przez nich samochodu prywatnego w celach służbowych.
Dążeniem ustawodawcy powinno byd takie formułowanie przepisów, w
szczególności przepisów nakładających na obywateli obowiązki i ciężary, aby możliwe
było ich stosowanie w sposób zgodny z logiką i rozsądkiem, a jednocześnie
niepowodujący poczucia niesprawiedliwości. Z całą pewnością takiego kryterium nie
spełniają przepisy ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób
fizycznych (Dz.U.2012.361) w zakresie dotyczącym opodatkowania zwracanych przez
pracodawcę pracownikowi (na podstawie umowy cywilnoprawnej) kosztów z tytułu
używania przez niego samochodu prywatnego w celach służbowych do jazd lokalnych.
Zgodnie z art. 3 wspomnianej wyżej ustawy „osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce
zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi
podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce
położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy)”.
Treśd art.12 ust.1 ustawy podaje natomiast definicję przychodów:
„Za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz
spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz
wartośd pieniężną świadczeo w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło
finansowania tych wypłat i świadczeo, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze,
wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody,
ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy
ich wysokośd została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za
pracownika, jak również wartośd innych nieodpłatnych świadczeo lub świadczeo
częściowo odpłatnych.”
Wyjątek od przyjętej powyżej zasady opodatkowania wszystkich przychodów
wprowadza art. 21 ust.1 w tym pkt 23b ustawy, zgodnie z którym:
„Wolne od podatku dochodowego są:
(…) zwrot kosztów poniesionych przez pracownika z tytułu używania pojazdów
stanowiących własnośd pracownika, dla potrzeb zakładu pracy, w jazdach lokalnych,
jeżeli obowiązek ponoszenia tych kosztów przez zakład pracy albo możliwośd
przyznania prawa do zwrotu tych kosztów wynika wprost z przepisów innych ustaw do wysokości miesięcznego ryczałtu pieniężnego albo do wysokości nieprzekraczającej
kwoty ustalonej przy zastosowaniu stawek za 1 kilometr przebiegu pojazdu,
określonych w odrębnych przepisach wydanych przez właściwego ministra, jeżeli
przebieg pojazdu, z wyłączeniem wypłat ryczałtu pieniężnego, jest udokumentowany
w ewidencji przebiegu pojazdu prowadzonej przez pracownika; przepis art. 23 ust. 7
stosuje się odpowiednio;”
W praktyce wskazane wyżej zwolnienie od opodatkowania dotyczy: listonoszy,
pracowników socjalnych oraz pracowników Służby Leśnej.
Brak jest racjonalnego uzasadnienia dla odmowy przyznania powyższego przywileju
innym grupom zawodowym jak chodby, dla przykładu, lekarzom, którzy będąc
zatrudnionymi na umowę o pracę i mając zawartą ze swoim pracodawcą umowę
cywilnoprawną dotyczącą wykorzystania samochodu prywatnego do celów
służbowych, zapewniają pacjentom wizyty domowe wykorzystując prywatne
samochody. Innym obrazowym przykładem są chociażby pracownicy samorządowi
realizujący zadania publiczne (w tym zadania związane z zabezpieczeniem
i zarządzaniem majątkiem Skarbu Paostwa), nierzadko wymagające, dla swojej
prawidłowej realizacji, wizji lokalnej i przemieszczania się po obszarze jednostki
samorządu terytorialnego.
Zawarcie z pracownikami umów, na podstawie których wykorzystują swoje prywatne
samochody w celach służbowych pozwala obniżyd koszty realizacji zadao
i jednocześnie wpływa na zwiększenie efektywności ich realizacji.
Nieracjonalnośd podejścia przyjętego w obowiązujących przepisach przejawia się w
sferze ich stosowania – przede wszystkim w rozbieżnych interpretacjach
indywidualnych wydawanych przez izby skarbowe w różnych częściach kraju.
Przykładowo interpretacja dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z grudnia 2015 r.(nr
IPPB4/4511-3-95/15-2/JK3) zawiera korzystne dla podatników stanowisko organu.
Odmienne stanowisko zajął dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji
indywidualnej z 3 czerwca 2016 r. (nr IBPB-2-1/4511-221/16/MK).
Istniejąca sytuacja nie wpływa pozytywnie na budowanie zaufania obywateli do
organów paostwa i wymaga niezwłocznego uregulowania. Za potrzebą modyfikacji
obowiązujących regulacji prawnych przemawia również przyjęta przez Trybunał
Konstytucyjny prokonstytucyjna wykładnia omawianych przepisów (K7/13) odnosząca
się do „innych świadczeo nieodpłatnych”. Trybunał określił istotne cechy, które muszą
wystąpid aby świadczenie na rzecz pracownika mogło byd uznane za jego przychód
i tym samym opodatkowane:
1. zostało spełnione za zgodą pracownika (skorzystał z niego w pełni
dobrowolnie),
2. zostało spełnione w jego interesie (a nie w interesie pracodawcy) i przyniosło
mu korzyśd w postaci powiększenia aktywów lub uniknięcia wydatku, który
musiałby ponieśd,
3. korzyśd ta jest wymierna i przypisana indywidualnemu pracownikowi (nie jest
dostępna w sposób ogólny dla wszystkich podmiotów).
Na przytoczony powyżej wyrok Trybunału Konstytucyjnego powołał się również
Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 15 kwietnia 2016 r. (sygn.akt II FSK
635/14) w uzasadnieniu do którego uznał, że zwrotu wydatków poniesionych przez
pracowników w związku z wykonywaniem wynikających z umowy o pracę obowiązków
służbowych nie należy traktowad jako przychodu ze stosunku pracy i tym samym
pobierad i odprowadzad z tego tytułu zaliczek na podatek dochodowy od osób
fizycznych. Bez wątpienia ryczałt za korzystanie z samochodu prywatnego w celach
służbowych jest zwrotem wydatków poniesionych przez pracowników w związku
z wykonywaniem wynikających z umowy o pracę obowiązków służbowych.
Prezes
Związku Miast Polskich
Zygmunt Frankiewicz