Wprowadzenie do systemów GIS w środowisku ArcGIS ESRI

Transkrypt

Skrypt - Wprowadzenie do ArcGIS
Wprowadzenie do systemów GIS
w środowisku ArcGIS ESRI
(Zadania i materiały pomocnicze do ćwiczeń
laboratoryjnych)
Część I – praca z ArcCatalog i ArcMap
Skrypt
Wrocław, 2012 r.
Dr inż. Jan Blachowski
Wrocław 2012 r.
1
Wydział Geoinżynierii, Górnictwa i Geologii
Wprowadzenie do pracy w środowisku ArcGIS
Program ArcGIS obejmuje następujące podstawowe aplikacje: ArcMap, ArcCatalog oraz
ArcToolbox. ArcMap jest podstawową aplikacją ArcGIS i służy do pracy z danymi
przestrzennymi, w tym ich wyświetlania, edycji, wyszukiwania i selekcji oraz
przygotowywania map. ArcCatalog jest aplikacją do przeglądania, zarządzania oraz
dokumentowania zbiorów danych przestrzennych. ArcToolbox zawiera narzędzia do
przetwarzania danych przestrzennych lub inaczej geoprzetwarzania (ang. geoprocessing), w
wyniku tych operacji generowane są zazwyczaj nowe zbiory danych, np. operacja
buforowanie zastosowana do obiektów reprezentujących stacje kolejowe (punkty) utworzy
obiekty reprezentujące strefy wokół stacji o zadanym promieniu. Narzędzia
geoprzetwarzania zorganizowane są w tzw. Skrzynkach Narzędziowych (ang. Toolboxes).
Liczba dostępnych narzędzi uzależniona jest od posiadanej wersji oprogramowania, w wersji
ArcView najuboższa, w wersji ArcInfo najbogatsza oraz posiadanych dodatkowych rozszerzeń
analitycznych, np. 3D Analyst do analiz trójwymiarowych (ESRI, 2009).
I. Wprowadzenie do pracy w ArcCatalog
W trakcie ćwiczenia dowiesz się, w jaki sposób:
 zbudować katalog danych przestrzennych,
 kopiować pliki danych,
 tworzyć połączenia do katalogów danych,
 korzystać z internetowych serwerów map,
 przeglądać dane geometryczne i opisowe,
 modyfikować strukturę tabeli atrybutów,
 edytować metadane plików.
Wprowadzenie
Po pierwszym uruchomieniu ArcCatalog w drzewie katalogów widoczne są połączenia do
dysków twardych komputera - Połączenia Folderów oraz, w zależności od wersji
oprogramowania (ArcView, ArcEditor, ArcInfo), narzędzia do ustanawiania połączeń:
z bazami danych Połączenia Z Bazami Danych (ang. Database Connections), serwerami
danych GIS - Serwery GIS (ang. GIS Servers), Serwery Baz Danych (ang. Database Servers),
Interoperability Connections używanego do prac z innymi formatami danych oraz
Narzędziami Geoprzetwarzania - Toolboxes.
Wskazówka poleceniem Dostosuj -> Opcje ArcCatalog -> zakładka Ogólne możesz wybra, które z
wymienionych rodzajów połączeń będą widoczne w Drzewie Katalogów.
Zakładki: Zawartość (ang. Contents), Podgląd (ang. Preview) i Opis (ang. Description) służą
odpowiednio do: przeglądania zawartości folderów, przeglądania danych przestrzennych
i atrybutowych wybranego pliku oraz przeglądania dokumentacji opisującej zawartość
danego pliku (Patrz część III).
W tym ćwiczeniu poznasz wybrane funkcje ArcCatalog: zlokalizujesz katalog z danymi do
ćwiczenia, utworzysz nowy katalog na dysku lokalnym i skopiujesz do niego dane
ćwiczeniowe, ustanowisz bezpośrednie połączenie (skrót) do katalogu oraz zmienisz nazwę
połączenia. Następnie dostosowując dane projektu, nauczysz się: wczytywać pliki do
2
geobazy, definiować układ współrzędnych pliku, modyfikować atrybuty oraz edytować
metadane.
Dane wykorzystanie w ćwiczeniu pochodzą z portalu Geoscience Australia (2009)
1.
2.
Uruchom ArcCatalog. W Drzewie Katalogów przejdź do wybranej przez siebie lokalizacji i
utwórz nowy folder używając menu kontekstowego dostępnego pod prawym
przyciskiem myszy (PPM), wybierz Nowa następnie Folder. Nazwij folder własnym
Nazwiskiem.
W Drzewie katalogów przejdź do katalogu z danymi do ćwiczeń wpisując lokalizację
(podana przez prowadzącego zajęcia) w oknie paska narzędziowego Adres (Rys. 1).
Otwórz folder Cw_ArcCatalog. Skopiuj dane używając jednego z następujących narzędzi:
poleceń Kopiuj i Wklej
na pasku narzędziowym Standardowy, Kopiuj i Wklej
w menu kontekstowym pod ppm lub Kopiuj (CTRL+C) i Wklej (CTRL+V) w menu
rozwijanym Edycja w Menu Główne.
Rys. 1. Pasek narzędziowy adres ze ścieżką dostępu do katalogu z danymi do ćwiczeń na CD (Uwaga, litera stacji
CD może być inna na Twoim komputerze)
3.
Dodaj bezpośrednie połączenie do katalogu z danymi do ćwiczenia w Drzewie Katalogów
używając polecenia Podłącz Folder
na pasku narzędziowym Standardowy lub klikając
PPM na Połączenia Folderów i wybierając z menu kontekstowego polecenie Podłącz
Folder (rys. 2).
Rys. 2. Polecenie Podłącz Folder w menu kontekstowym w Drzewie Katalogów
4.
Kliknij PPM na połączenie do folderu z danymi do ćwiczenia w Drzewie Katalogów
i zmień jego nazwę na Cw_ArcCatalog (Rys. 3)
Rys. 3. Polecenie Zmień Nazwę w menu kontekstowym folderu w Drzewie Katalogów
5.
Otwórz folder Cw_ArcCatalog i sprawdź jakie elementy zawiera. Skorzystaj z zakładki
Zawartość (Rys. 4).
Pytanie 1.1. Jakie formaty plików znajdują się w folderze?
3
Rys. 4. Zawartość folderu Cw_ArcCatalog
6.
Geobaza plikowa Transport.gdb zawiera dwie klasy obiektów kolej (rails_aus) i drogi
(road_aus). Wczytaj do geobazy warstwę airfields (lotniska). Użyj polecenia
Eksportuj → Do Geobazy (jednokrotnie)
dostępnego w menu kontekstowym po kliknięciu PPM pliku airfields.shp w Drzewie
Katalogów (Rys. 5).
Rys. 5. Polecenie wczytywania danych do geobazy Cw_ArcCatalog
Wskazówka - Alternatywnie użyj polecenia Importuj→Klasa Obiektów (pojedyncza) – w menu
kontekstowym po kliknięciu ppm geobazy Transport.gdb
W oknie dialogowym Klasa Obiektów do Klasy Obiektów w polu Lokalizacja wyniku
wskaż geobazę Transport.gdb, w polu Wynikowa Klasa Obiektów wpisz airfields,
atrybuty (Odwzorowanie Pól) pozostaw bez zmian (Rys. 6).
4
Rys. 6. Ustawienia eksportu klasy obiektów do geobazy plikowej. Okno dialogowe Klasa Obiektów do Klasy
Obiektów otwiera się po wybraniu polecenia Eksportuj z menu kontekstowego pliku w Drzewie
Katalogów. Widoczne na rysunku lokalizacje plików mogą różnić się od Twoich.
7.
Otwórz geobazę Transport.gdb klikając na nią dwukrotnie lewym przyciskiem myszy
(LPM), następnie używając polecenia Zmień nazwę w menu kontekstowym klasy
obiektów airfields nazwij ją airfields_aus.
Wskazówka – W celu zmiany nazwy elementu możesz także kliknąć dwukrotnie LPM na nazwę klasy
obiektów
8.
Własności plików możesz przeglądać i modyfikować przechodząc do Własności
wybranego elementu. Sprawdzisz i zdefiniujesz teraz układ współrzędnych danych.
Kliknij PPM na klasę obiektów rails_aus w geobazie plikowej Transport.gdb, z menu
kontekstowego wybierz polecenie Własności, przejdź do zakładki Układ Współrzędnych
X, Y.
Pyt. 1.2 Jaki jest układ współrzędnych wybranej klasy obiektów?
9.
Powtórz operację z punktu 8 dla klasy obiektów airfields_aus. Jest wyrażony w tym
samym układzie współrzędnych, ale nie jest on zdefiniowany w ArcCatalog, dlatego brak
informacji o nim w zakładce Układ Współrzędnych XY (Rys. 7). Zdefiniujesz teraz układ
współrzędnych dla klasy obiektów airfields_aus.
5
Rys. 7. Zakładka Układ Współrzędnych XY we Własnościach pliku w ArcCatalog. Na rysunku pokazano sytuację
kiedy dane przestrzenne nie mają zdefiniowanego układu współrzędnych
10. W zakładce Układ Współrzędnych X, Y poleceniem Importuj pobierz informacje o
układzie współrzędnych od jednego z plików ze zdefiniowanym układem współrzędnych
np. rails_aus lub roads_aus (Rys. 8).
6
Rys. 8. Operacja definiowania układu współrzędnych pliku za pomocą polecenia Importuj, które pobiera
definicję układu współrzędnych od innego pliku ze zdefiniowanym układem współrzędnych
Wskazówka - alternatywnie możesz użyć pliku zawierającego definicję układu współrzędnych (.prj). W tym
celu kliknij polecenie Wybierz, przejdź do katalogu Geographic Coordinate Systems i z katalogu Australia
and New Zeland wybierz Geocentric Datum of Australia 1994.prj (Rys. 9).
Zakładka Opis pozwala na przeglądanie, tworzenie i edycję dokumentacji plików z danymi
przestrzennymi (metadane), takich jak: pliki shape, zbiory danych geobazy, pliki warstwy,
dokumenty mapy i inne. Taka dokumentacja umożliwia identyfikację i wyszukiwanie
odpowiednich zbiorów danych. Domyślne ustawienia zakładki Opis zawierają prosty zestaw
metadanych, na które składają się: Słowa kluczowe, Podsumowanie zbioru danych, Opis
zbioru danych, Kredyty oraz informacje o Ograniczeniach dostępu i wykorzystania zbioru
danych.
Wskazówka - Szerszy zakres informacji wyświetlany w zakładce Opis w tym metadane zgodne ze
standardami metadanych takimi jak np. ISO 19139 Metadata Implementation Specification jest dostępny
po wybraniu jednego z szablonów metadanych.
11. Przejrzyj i uzupełnij opis dla zbioru danych boundaries_aus. Zaznacz plik w Drzewie
Katalogów i przejdź do zakładki Opis. Odpowiedz na pytania:
Pyt. 1.3. Czego dotyczą dane?
Pyt. 1.4. Kto przygotował dane?
Pyt. 1.5. Jakie są ograniczenia korzystania z danych?
12. Utwórz miniaturkę dla zbioru danych boundaries_aus. Przejdź do zakładki Podgląd,
kliknij polecenie Utwórz Miniaturkę
na pasku narzędziowym Geometria. Sprawdź
jak teraz wygląda dokumentacja danych w zakładce Opis (Rys. 10)
7
13. Uzupełnij dokumentację danych w polu Podsumowanie o następujący opis Zbiór danych
utworzono w celu prezentacji podziału administracyjnego Australii. Użyj polecenia Edytuj
na pasku narzędziowym w zakładce Opis (Rys. 11)
Rys. 9. Operacja definiowania układu współrzędnych pliku za pomocą polecenia Wybierz
Rys. 10. Widok zakładki Opis przed i po utworzeniu miniatury
8
Rys. 11. Edycja dokumentacji danych przestrzennych w zakładce Opis. Po wybraniu polecenia Edycja
modyfikujemy poszczególne pola Opisu Elementu, na rysunku jest to Podsumowanie.
14. Zmień styl wyświetlania opisu danych na rozszerzony uwzględniający ogólnie przyjęte
standardy metadanych. Użyj polecenia
Menu Dostosuj → Opcje ArcCatalog → Zakładka Metadane → Lista rozwijana Styl
Metadanych
Z lisy rozwijanej wybierz ISO 19139 Metadata Implementation Specification i kliknij OK
15. Przejrzyj zawartość zakładki Opis po zmianie stylu opisu danych.
Pyt. 1.6. Jakie dodatkowe sekcje dokumentacji pojawiły się oknie Opisu?
16. Rozwiń sekcję ArcGIS Metadata. Zawiera ona pełny zestaw metadanych elementu.
Przejrzyj poszczególne podsekcje a następnie kliknij polecenie Edycja
Dane przygotowano w Geoscience Australia. Używając Edytora metadanych uzupełnij
dokumentację pliku o następujące informacje:
Name: Krokodyl Dundee
Organisation: Geoscience Australia
Position: Geoscience Australia Sales Centre
Role: Owner
City: Canberra
State: Auckland
Country: Australia
Postcode: 2601
Przejdź do zakładki Zasób i kliknij Punkty Kontaktowe. Wypełnij formularz jak na rys. 12.
9
Rys. 12 Formularz informacji kontaktowych w Edytorze Metadanych ArcCatalog
17. W ArcCatalog zaznacz warstwę Vegetation. Przejdź do zakładki Podgląd zmień podgląd z
Geometria na Tabela (Rys. 13). Używając polecenia Dodaj Pole z listy dostępnej po
kliknięciu Opcje Tabeli dodaj nową kolumnę o następujących parametrach: Nazwa - kod,
Typ – tekst, Długość – 32 (Rys. 14) (W kolejnym ćwiczeniu uzupełnisz nową kolumnę o
pełne nazwy rodzajów roślinności na podstawie kodów w kolumnie TS SD)
Rys. 13. Narzędzie zmiany widoku między geometrią a tabela atrybutów obiektów
Rys. 14 Menu Opcji Tabeli i okno dialogowe plecenia Dodaj Pole
18. Uzupełnij bazę danych ćwiczenia o warstwę jednostek geologicznych. Do wykonania tej
części ćwiczenia potrzebujesz dostępu do Internetu. Portal internetowy Geoscience
Australia udostępnia serwisy map WMS (Web Map Services) i WFS (Web Feature
10
Service). Mapa jednostek geologicznych w skali 1:2.5mln udostępniona jest jako serwis
WMS pod adresem http://www.ga.gov.au/wms/getmap?dataset=geows. Użyj narzędzia
Dodaj Serwer WMS w Serwery GIS w Drzewie Katalogów aby ustanowić połączenie z
serwerem map. Kliknij dwukrotnie w polecenie, po otworzeniu okna dialogowego Dodaj
Serwer WMS w polu URL: wpisz podany wyżej adres i kliknij Pobierz Warstwy (Rys. 15)
Rys. 15. Okno dialogowe narzędzia Dodaj Serwer WMS
Pyt. 1.7. Jakie warstwy w skali 1:2.5mln są udostępnione przez serwer WMS?
Odpowiedzi
Pytanie 1.1. W folderze znajdują się: pliki shape (.shp), tabela dBASE (.dbf), geobaza
plikowa (.gdb), dokument ArcMap (.mxd), pliki warstwy (.lyr)
Pytanie 1.2. GCS_GDA_1994 (Geographic Coordinate System Geocentric Datum of
Australia 1994)
Pytanie 1.3. Granice administracyjne jednostek terytorialnych w Australii (Pola Tagi i Opis)
Pytanie 1.4. Geoscience Australia (Pole Kredyty)
Pytanie 1.5. Brak informacji (Pole Ograniczenia dostępu i wykorzystania)
Pytanie 1.6. ArcGIS Metadata oraz FGDC Metadata
Ptyanie 1.7. Jednostki geologiczne sklasyfikowe wg wieku (AUS GA 1:2.5M Geologic Unit –
Age), Jednostki geologiczne sklasyfikowe wg litostraftygrafii (AUS GA 1:2.5M
Geologic Unit – Lithostratigraphy)
11
II. Podstawy pracy z ArcMap
W trakcie ćwiczenia poznasz podstawy pracy z danymi przestrzennymi w ArcMap. Nauczysz
się w jaki sposób:
 Tworzyć i zapisywać nowy dokument mapy,
 Dodawać dane do projektu,
 Naprawiać połączenia z danymi źródłowymi warstw tematycznych
 Zmieniać sposób wyświetlania obiektów warstwy tematycznej,
 Zmieniać zasięg i obszar wyświetlania w widoku danych korzystając z narzędzi Powiększ,
Pomniesz i Przesuń,
 Identyfikować i wyszukiwać obiekty,
 Zapamiętywać często używane zasięgi wyświetlania danych stosując Zakładki
przestrzenne i Moje miejsca
 Wybierać obiekty na podstawie Selekcji wg Atrybutów i Selekcji wg Położenia
 Zapisywać wyniki selekcji i ustawienia wyświetlania obiektów w postaci plików warstwy
(.lyr)
1. Uruchom ArcMap i wybierz Tworząc Nową Mapę. Przejdź do polecenia Paski Narzędziowe
w menu rozwijanym Dostosuj i upewnij się, że widoczne są: Menu Główne, Standardowy,
Narzędzia, Kompozycja, Edytor i Narysuj.
2. Używając polecenia Dodaj Dane
na pasku narzędziowym Standardowy dodaj
następujące pliki: rails_aus i roads_aus z geobazy Transport.gdb oraz plik cities_aus.shp.
3. Dodaj pliki boundaries.shp, drainage_aus.lyr, vegetation_aus.lyr, tym razem użyj
polecenia Dodaj Dane
z menu kontekstowego Ramki Danych w Tabeli Zawartości
Wskazówka: menu kontekstowe jest dostępne po kliknięciu prawym przyciskiem myszy w
Ramkę Danych)
Wskazówka jeśli w Tabeli zawartości ArcMap obok warstwy pojawia się czerwony
wykrzyknik
i dane nie są wyświetlane oznacza to, że program nie
odnaleźć pliku z danymi źródłowymi warstwy. Sytuacja taka może wystąpić jeśli plik
stanowiący źródło danych został przeniesiony, usunięty lub zmieniono jego nazwę.
Połączenie z danymi źródłowymi warstwy naprawimy poleceniem Dane > Napraw Źródło
Danych w menu kontekstowym po kliknięciu ppm danej warstwy i wskazaniu lokalizacji
pliku
4. Otwórz ArcCatalog, przejdź do katalogu Cw_ArcCatalog złap lewym przyciskiem myszy plik
airfields_aus i upuść go w Tabeli Zawartości ArcMap. Powtórz czynność dla serwisu WMS
GA Bedrock and Surficial Geology.
W ten sposób poznaliśmy trzy sposoby dodawania danych do dokumentu mapy w ArcMap
5. Ustaw warstwy w Tabeli Zawartości w następującej kolejności (od góry): airfields_aus,
cities_aus, boundaries_aus, rails_aus, roads_aus, drainage_aus, vegetation_aus, Bedrock
and Surficial Geology. Wyłącz widoczność wszystkich warstw. Użyj polecenia Wyłącz
Wszystkie Warstwy z menu kontekstowego Ramki Danych Warstwy.
12
Wskazówka: warstwy tematyczne w Tabeli Zawartości mogą być wyświetlane na następujące sposoby: wg
kolejności rysowania, wg źródła danych, wg widoczności oraz wg selekcji. Sposób wyświetlania listy warstw
tematycznych zmieniamy używając ikon u góry Tabeli Zawartości (Rys. 1).
Rys. 1. Polecenia przełączania list Tabeli Zawartości. Domyślnie używana jest Lista wg kolejności rysowania
warstw tematycznych
6. Kliknij ppm na ramkę danych Warstwy, z menu kontekstowego wybierz polecenie
Własności i w zakładce Ogólne zmień nazwę ramki danych na Australia
7. Kliknij dwukrotnie lpm na warstwę boundaries_aus i w zakładce Ogólne zmień jej nazwę
na Granice. Podobnie możesz postąpić z pozostałymi warstwami. W ten sposób zmieniasz
nazwy warstw tematycznych w dokumencie mapy, nazwy plików z danymi źródłowymi
zapisane na dysku pozostają niezmienione.
8. Włącz widoczność warstwy boundaries_aus (zaznacz ją jak na Rys. 2) i zmień jej
symbolikę. W zakładce Symbolizacja wybierz Jednolity Symbol, kliknij symbol, następnie w
oknie Selektor Symboli wybierz Hollow, kliknij Edytuj Symbol, następnie Obrys i wybierz
symbol o nazwie Boundary County. Zmień Szerokość Obrysu na 2 (Rys. 3). Zatwierdź dwa
razy OK i kliknij Zastosuj
Rys. 2. Za pomocą pola z lewej strony nazwy warstwy tematycznej kontrolujemy jej widoczność w oknie
wyświetlania. Warstwy leżące wyżej zasłaniają te leżące niżej
Zmiana symbolizacji obiektów
13
Rys. 3. Zakładka Symbolizacja we Własnościach warstwy (powyżej) i okno Selektor Symboli (poniżej) dostępne
po kliknięciu znaku Symbol z możliwością wyboru symbolu (na rys. zaznaczono Hollow – Pusty) koloru
wypełnienia, szerokości i koloru obrysu. Zaawansowane modyfikacje dostępne po kliknięciu polecenia
Edytuj Symbol.
8. Włącz widoczność warstwy roads_aus. Otwórz i przejrzyj tabelę atrybutów warstwy
używając polecenia Otwórz Tabelę Atrybutów z menu kontekstowego uruchamianego
ppm.
9. Na podstawie atrybutu w kolumnie Rodzaj (ang. Type) wybierzesz główne drogi (Primary
or secondary roads or highways) i utworzysz warstwę tematyczną z wybranych obiektów.
Z menu rozwijanego Selekcja wybierz Selekcja Wg Atrybutów. W polu Warstwa
tematyczna wybierz warstwę podlegającą selekcji – Roads_shp, na liście rozwijanej
Metoda wybierz rodzaj selekcji – Utwórz nową selekcję, wskaż kolumnę (atrybut), wg
którego dokonasz selekcji klikając dwukrotnie Type. Następnie zbuduj wyrażenie
wybierając operator „=” i wartość atrybutu klikając dwukrotnie „Primary or secondary
roads or highways” z okna wartości atrybutu wyświetlanych w oknie po prawej stronie po
wciśnięciu przycisku Pobierz wartości unikalne. Selekcja powinna wyglądać jak pokazano
na rys. 4.
14
Warstwa podlegająca selekcji
Nazwa atrybutu
Wartość atrybutu
Operatory, w przykładzie wybieramy „=”
Wyrażenie
Rys. 4. Selekcja dróg (roads) wg atrybutu Rodzaj (Type) i wartości atrybutu „Primary or secondary roads or
highways”
10. Utwórz warstwę z wynikami selekcji używając polecenia Selekcja→Utwórz Warstwę z
Wybranych Obiektów w menu kontekstowym warstwy roads_aus dostępnym po jej
kilknięciu ppm. Warstwa roads_aus selekcja zostanie automatycznie dodana na górze Tabeli
zawartości. Przesuń ją powyżej warstwy roads_aus. Wyłącz widoczność warstwy roads_aus.
11. Usuń selekcję używając polecenia Wyczyść Wybrane Obiekty w menu rozwijanym Selekcja
12. We Własnościach i zakładce Symbolizacja warstwy roads_aus selekcja ustaw symbol
obiektów na linię o szerokości 1 i kolorze czerwonym (Mars red).
Kliknij symbol linii, następnie w sekcji Obiekty kliknij Symbol i zmień ustawienia w oknie
Selektor Symboli (Rys. 5).
13. Zapisz sposób wyświetlania warstwy jako plik warstwy w katalogu ćwiczenia. Kliknij ppm
warstwę roads_aus_selekcja w Tabeli zawartości i wybierz Zapisz jako plik warstwy.lyr.
Wskazówka: operacja Wybierz Według Atrybutów jest jedną z dwóch podstawowych procedur selekcji
obiektów, druga Wybierz Według Położenia wybiera obiekty z jednej warstwy na podstawie związku
przestrzennego zachodzącego z inną wskazaną warstwą, np. są zawarte. Operacje Wybierz Według Położenia
poznasz na kolejnych zajęciach.
Wskazówka: Warstwa, która powstała w wyniku operacji z pkt. 10 przechowywana jest tylko w dokumencie
mapy.
15
1
2
3
Rys. 5. Ustawienia symbolizacji obiektów
14. Powtórz operację Selekcja wg Atrybutów dla warstwy rails_aus. Użyj atrybutu STATUS i
wartości atrybutu „Functional” (Rys. 6). Utwórz warstwę z wynikami selekcji i zmień sposób
wyświetlania na symbol „Railroad”
Pyt. 1. Ile obiektów zostało wybranych w warstwie rails_aus wyniku operacji Selekcja Wg
Atrybutów?
Warstwa podlegająca selekcji
Nazwa atrybutu
Wartość atrybutu
Operatory, w przykładzie wybieramy „=”
Wyrażenie
Rys 6. Selekcja linii kolejowych (rails) wg atrybutu Stan (ang. Status) i wartości atrybutu Czynne („Functional”)
W zadaniach z punktów 8-14 dowiedzieliśmy się jak: ustawiać kolejność wyświetlania warstw tematycznych w
Tabeli Zawartości, zmieniać symbolikę obiektów warstwy tematycznej, wybierać obiekty na podstawie wartości
atrybutu oraz tworzyć warstwy z wynikami selekcji przechowywane w dokumencie mapy
15. Włącz widoczność warstwy vegetation_aus.lyr i drainage_aus.lyr i ustaw skalę wyświetlania
na 1:20 000 000
Pyt. 2. Jak nazywa się stan obejmujący zachodnią część Australii?
16
Wskazówka: Użyj narzędzia Identyfikuj
na pasku narzędziowym Narzędzia, w oknie
dialogowym Identyfikuj w polu Identyfikuj z wskaż warstwę boundaries_aus (Rys. 7).
Wskazówka: pliki warstwy (rozszerzenie .lyr) przechowują ustawienia wyświetlania warstwy
tematycznej takie jak symbolizacja, wyniki selekcji oraz lokalizację danych źródłowych, nie
przechowują samych danych (patrz część III).
Rys. 7. Wynik identyfikacji obiektów warstwy Granice (ang. boundaries_aus). W oknie dialogowym narzędzia
Identyfikuj wskazano warstwę podlegającą identyfikacji
16. Posługując się narzędziem Znajdź
odszukaj stan South Australia. W oknie dialogowym
Znajdź w zakładce Obiekty wpisz w polu Znajdź South Australia. Upewnij się, że w polu
W wybrana jest warstwa boundaries_aus. Kliknij przycisk Znajdź (Rys. 8). Kliknij na pierwszy z
wybranych obiektów.
Pyt. 3. Czy South Australia graniczy ze stanem Western Australia?
Pyt. 4. Ile obiektów zostało znalezionych?
17
Rys. 8. Wynik wyszukiwania obiektów South Australia z użyciem narzędzia Znajdź. Po wskazaniu wybranego
obiektu w dolnym oknie jest on podświetlany w Oknie Wyświetlania
17. Zmień zasięg wyświetlania do granic stanu South Australia. Użyj polecenia Powiększ do z
menu kontekstowego narzędzia Znajdź dostępnego po kliknięciu ppm (Rys. 9) lub narzędzia
Powiększ na pasku narzędziowym Narzędzia
Rys. 9. Menu kontekstowe narzędzia Znajdź z zaznaczonym poleceniem Powiększ Do
18. Przejdź do menu rozwijanego Widok następnie Zakładki → Utwórz (Rys. 10). Zapisz Zakładkę
przestrzenną (ang. Bookmark) jako South Australia.
18
Rys. 10. Polecenie tworzenia Zakładki przestrzennej w menu rozwijanym Zakładki
Wskazówka: zakładki przestrzenne zachowują bieżący zasięg wyświetlania (w przykładzie granice stanu South
Australia) umożliwiając szybką zmianę widoku danych do często wykorzystywanych zasięgów, zakładki
przestrzenne przechowywane w menadżerze zakładek (Widok → Zakładki → Zarządzaj) dotyczą aktywnej
Ramki Danych. Przełączenie widoku danych do innej ramki danych spowoduje, że zakładki przestrzenne
utworzone dla innej Ramki Danych nie będą widoczne.
19. Utwórz druga zakładkę przestrzenną dla stanu Western Australia. Zapisz ją pod nazwą
Western Australia.
Wskazówka: wyszukaj stan Western Australia i zmień zasięg wyświetlania Okna Wyświetlania do granic stanu.
Zakładkę przestrzenną możesz także zapisać poleceniem Utwórz zakładkę z menu kontekstowego polecenia
Znajdź (Rys. 11 ).
Rys. 11. Polecenie tworzenia Zakładki przestrzennej w menu kontekstowym narzędzia Znajdź
20. Korzystając z menu Zakładki (Rys. 12) przełącz zasięg Widoku Danych do granic stanu South
Australia
Rys. 12. Zmiana zasięgu wyświetlania używając jednej z wcześniej zapisanych zakładek przestrzennych
21. Z Menu Dostosuj > Paski narzędziowe dodaj Narzędzia Ramki Danych (Rys. 13). Kliknij
polecenie Moje Miejsca (ang. My Places). Kliknij Dodaj Z i wybierz Bieżący Zasięg a następnie
kliknij ppm nazwę Moje Miejsce widoczne w oknie po lewej stronie. Z menu kontekstowego
19
wybierz Zmień Nazwę i wpisz South Australia (rys. 14). Kliknij Zapisz i wybierz Zapisz
Wszystko. Zachowaj plik miejsc w katalogu ćwiczenia pod nazwą TwojeNazwisko.dat.
Rys. 13. Polecenie Moje Miejsca w pasku Narzędzia Ramki Danych
Rys. 14. Okno dialogowe funkcji Moje miejsca (przechowuje często używane zasiegi przestrzenne, obiekty lub
lokalizacje)
Funkcja Moje Miejsca przechowuje często używane zasięgi przestrzenne, obiekty lub
lokalizacje. Zapisane „miejsca” przechowywane są w oddzielnym pliku i dostępne niezależnie
od dokumentu mapy, w którym w danej chwili pracujemy.
22. Włącz widoczność warstwy cities_aus i otwórz jej tabelę atrybutów. Dodaj do ArcMap i
otwórz tabelę cities_pop.dbf.
Tabele dBASE bez reprezentacji przestrzennej w Tabeli zawartości ArcMap widoczne są w
zakładce Źródła. Warstwa cities_aus przedstawia miasta i miejscowości w Australii, tabela
cities_pop zawiera informacje o liczbie ich mieszkańców.
W kolejnych krokach dokonasz złączenia tabel wg kolumny NAME i sklasyfikujesz ośrodki
wg wielkości populacji.
23. Kliknij ppm na warstwę cities_aus w Tabeli Zawartości. Z menu kontekstowego wybierz
Złączenia i relacje → Złącz. W oknie dialogowym polecenia na liście rozwijanej Co chcesz
dołączyć do tej warstwy? wskaż Dołącz atrybuty z tabeli, z listy rozwijanej Wybierz pole w tej
warstwie, które będzie podstawą złączenia wybierz NAME, następnie na liście rozwijanej
Wybierz tabelę dołączaną do tej warstwy … wskaż cities_pop, a z ostatniej listy wybierz
NAME (Rys. 15). W wyniku tej operacji do tabeli atrybutów warstwy cities_aus została
dodana tabela cities_pop.
20
Rys. 15. Okno dialogowe polecenia Złącz dane
24. Wykorzystasz informacje o liczbie mieszkańców do sklasyfikowania wielkości miast. We
własnościach warstwy cities_aus przejdź do zakładki Symbolizacja i w oknie Pokaż wybierz
Wielkości i Sygnatury stopniowane.
W oknie Pola, Wartość wskaż kolumnę cities_pop.PUPULATION, Program przyjmuje
domyślnie 5 klas.
Ustaw Rozmiar symbolu na od 8 do 30, zmień przedziały klasyfikacji na 200-10000, 1000150000, 50001-100000, 100001-1000000 i powyżej 1000000 klikając przy każdym symbolu w
kolumnie Zakres i wpisując podane wartości (zacznij od góry) (rys. 16).
Kliknij na Szablon, następnie Kolor i z palety wybierz Fire Mars. Kliknij OK., Zastosuj i
ponownie OK.
Rys. 16. Okno dialogowe symbolizacji stosując Sygnatury stopniowane
21
Pyt. 5. Jak nazywają się dwa największe miasta w stanie South Australia i ile mają
mieszkańców?
Więcej o sposobach symbolizacji i pracy z tabelami dowiesz się na dalszych zajęciach.
25. Dodaj etykiety z nazwami stanów. Przejdź do zakładki Etykiety we Własnościach warstwy
Boundaries_aus (Rys. 17). Zaznacz okno Etykietuj obiekty w tej warstwie.
Z listy rozwijanej Pole etykiety wybierz STATE.
Zmień Symbol tekstowy na Arial 14pt.
We Własnościach Selektora symboli przejdź do zakładki Maska i ustaw wartość maski na 1
We Własnościach rozmieszczenia zaznacz opcję Usuń duplikaty etykiet (Rys. 18.)
Rys. 17. Okno dialogowe własności Etykiet
Rys. 18. Zaawansowane opcje rozmieszczania etykiet
22
26. Używając narzędzia Zmierz
podaj odległość między wschodnią a zachodnią granicą stanu
South Australia. Rozwiń listę Jednostki i w Odległość ustaw Kilometry (Rys. 17.)
Rys. 17. Okno dialogowe narzędzia Zmierz. Widok na opcję zmiany jednostek
Wybierz narzędzie Zmierz linię ustaw kursor na wschodniej granicy stanu i kliknij lpm,
następnie przesuń kursor w linii prostej na granice zachodnią i ponownie kliknij lewym lpm
Jaka jest odległość między wschodnią i zachodnią granicą stanu?
27. Zapisz dokument mapy pod nazwą CwArcMap_TwojeNazwisko.mxd i zamknij ArcMap
Zadanie dodatkowe utwórz zakładkę przestrzenną dla wybranego stanu Australii i
przygotuj dla niego kompozycję mapy wg instrukcji prowadzącego.
Mapa powinna zawierać: legendę, strzałkę północy, skalę/podziałkę liniową, tytuł,
informację o twórcy, siatkę kartograficzną
Odpowiedzi
Pytanie 1 953, wskazówka otwórz tabelę atrybutów warstwy rails_aus selekcja
Pytanie 2 Western Australia
Pytanie 3 Tak
Pytanie 4 49
Pytanie 5 Adelaide 978 100 i Maitland 50108, wskazówka użyj narzędzia Identyfikacja
Pytanie 6 Około 1 202km
23
III. Omówienie interfejsów graficznych ArcMap i ArcCatalog
ArcMap
Interfejs graficzny ArcMap składa się z dwóch okien, tabeli zawartości i okna wyświetlania
(danych lub kompozycji) oraz pasków narzędziowych (Rys. 1). Tabela zawartości zawiera
ramki danych (jedną lub więcej) oraz warstwy tematyczne. Ramka Danych organizuje
warstwy tematyczne reprezentujące dane przestrzenne projektu GIS. Tabela Zawartości
pozwala na określenie, które warstwy tematyczne są widoczne i w jaki sposób będą
wyświetlane w ramce danych (Rys. 2). Okno wyświetlania (z prawej) można przełączać
między trybami Widoku Danych oraz Widoku Kompozycji. W pierwszym wyświetlane są
tylko dane przestrzenne w drugim także dodatkowe elementy mapy (np. legenda, podziałka
liniowa, strzałka północy, tytuł) na tle obszaru wydruku (Rys. 3). W Widoku Danych zawsze
widoczna jest tylko aktywna Ramka Danych. W Widoku Kompozycji widoczne są wszystkie
ramki danych w Tabeli Zawartości.
Lista warstw tematycznych w Tabeli Zawartości może być wyświetlana na cztery sposoby:
 Według Kolejności Rysowania (Rys. 2a), w której wyświetlane są nazwa i sposób
symbolizacji warstw tematycznych wszystkich Ramek Danych,
 Według Źródeł (Rys. 2b), w której wyświetlane są nazwa i sposób symbolizacji oraz
ścieżka lokalizacji danych źródłowych warstw tematycznych wszystkich Ramek
Danych,
 Według Widoczności (Rys. 2c), w której warstwy tematyczne aktywnej Ramki Danych
podzielone są na widoczne i niewidoczne,
 Według Selekcji (Rys. 2d), w której warstwy tematyczne aktywnej Ramki Danych
podzielone są na wybieralne i niewybieralne a z prawej strony danej warstwy
wyświetlana jest informacja o liczbie wybranych obiektów.
W trybach Według Widoczności i Według Selekcji mamy możliwość ustawienia możliwości
wyboru obiektów w warstwie klikając ikonę .
Paski narzędziowe (Rys. 2)
Tabela
Zawartości
Okno Wyświetlania
/ Widok Danych
Rys. 1. Interfejs graficzny aplikacji ArcMap (Tabela Zawartości po lewej, Okno Wyświetlania po prawej)
24
2c) Lista Według Widoczności
2a) Lista Według
Kolejności Rysowania
2b) Lista Według Źródeł
2d) Lista Według Selekcji
Rys. 2. Tabela zawartości w zależności od trybu wyświetlania warstw tematycznych, a) Lista Według Kolejności
Rysowania, b) Lista Według Źródeł, c) Lista Według Widoczności, d) Lista Według Selekcji
25
Ramka
Danych
Widok Danych
Warstwy
Pasek
Narzędzi
Kompozycja
Warstwa
tematyczna
Widok
Kompozycji
Widok Danych Nowa
Ramka Danych
Tabela
Zawartości
Rys. 3. Interfejs graficzny aplikacji ArcMap, Widok Kompozycji. W obszarze wydruku znajdują się dwie Ramki
Danych, główna o nazwie Warstwy i druga o nazwie Nowa Ramka Danych.
Po uruchomieniu programu pojawia się okno dialogowe pozwalające na rozpoczęcie pracy z
nowym, pustym dokumentem, szablonem lub uprzednio zapisanym dokumentem mapy.
Ostatnio zapisane projekty pojawiają się pod linkiem Mapy Istniejące  Ostatnia. Inne
zapisane pliki mxd znajdziesz klikając Wyszukaj więcej (Rys. 4).
Dokument mapy zapisujemy na dysku jako plik z rozszerzeniem .mxd po wybraniu polecenia
Zapisz lub Zapisz Kopię (ta opcja pozwala na zapisane dokumentu we wcześniejszej wersji
ArcGIS).
26
Rys. 4. Okno dialogowe rozpoczęcia pracy w ArcMap
Rys. 5. Polecenia menu rozwijanego Plik, Zapisz i Zapisz Kopię
Podstawowe paski narzędziowe ArcMap to: Menu, Standardowy, Narzędzia, Edycja,
Kompozycja (Rys. 6).
Rys. 6. Podstawowe paski narzędziowe ArcMap: Menu, Standardowy, Edycji, Kompozycji, Narzędzi
W pasku narzędziowym Menu zestawiono polecenia wykorzystywane do:
 zarządzania dokumentem mapy i ustawień obszaru wydruku (menu rozwijane Plik),
27
 zarządzania warstwami tematycznymi i elementami mapy, np. polecenia
Kopiuj/Wklej (menu rozwijane Edycja),
 zarządzania oknem wyświetlania, w tym przechodzenie między Widokiem Danych i
Widokiem Kompozycji oraz generowanie raportów i wykresów (patrz część X) (menu
rozwijane Widok),
 zarządzania zakładkami przestrzennymi (patrz część X) (menu rozwijane Zakładki),
 wybierania obiektów w warstwach tematycznych (menu rozwijane Selekcja),
 zarządzania środowiskiem analiz przestrzennych (menu rozwijane Geoprzetwarzanie),
 modyfikacji interfejsu programu przez użytkownika np. dodawania/usuwania pasków
narzędzi (menu rozwijane Dostosuj),
 włączania i wyłączania okien programu takich jak Tabela Zawartości, Lupa (menu
rozwijane Okna),
 opcji pomocy do programu (menu rozwijane Pomoc),
Polecenia poszczególnych pasków narzędziowych oraz te dostępne w pasku menu
rozwijanych (Plik, Edycja, Widok, Zakładki, Selekcja, Geoprzetwarzanie, Dostosuj, Okno,
Pomoc) są szczegółowo opisane w dalszych rozdziałach i ćwiczeniach. Na Rys. 7 i 8
przedstawiono strukturę pasków narzędzi Standardowy, Narzędzia.
Powiększ / Pomniejsz / Przesuń
Pełny Zasięg /Stałe Powiększenie
/Stałe Pomniejszenie
Wróć do poprzedniego zasięgu /
Przejdź do następnego zasięgu
Wybierz Obiekty za pomocą
Prostokąta Zasięgu / Wyczyść
Wybrane Obiekty
Wybierz Elementy / Identyfikuj /
Hiperłącze
Zmierz
Znajdź / Znajdź trasę / Przejdź do
X,Y
Otwórz okno Suwaka czasu /
Otwórz okno Widok
Rys. 7. Polecenia paska narzędziowego Narzędzia
Wytnij / Kopiuj / Wklej / Usuń
Nowy Plik Mapy /
Otwórz / Zapisz / Drukuj
Cofnij / Ponów
Dodaj Dane
Pasek
Narzędziowy
Edytora
Okna: Tabeli Zawartości / Katalogu / Wyszukiwania
/ ArcToolbox / Python’a /ModelBuilder’a
Co to
jest?
Rys. 8. Polecenia paska narzędziowego Standardowy
Warstwy tematyczne widoczne w Tabeli Zawartości mają menu kontekstowe uruchamiane
prawym przyciskiem myszy (PPM). Polecenia menu kontekstowego dla warstw wektorowej i
rastrowej pokazano na Rys. 9. Zawiera ono (dla pierwszej) m.in. polecenia: kopiowania i
28
usuwania warstwy, otwierania Tabeli Atrybutów warstwy, menu tworzenia złączeń i relacji
między tabelą atrybutów warstwy a innymi tabelami (Złączenia i Relacje), menu wyboru
obiektów w warstwie (Selekcja), menu eksportowania i naprawiania źródła danych (Dane),
zapisywania pliku warstwy czy etykietowania obiektów warstwy.
Polecenie Własności uruchamia okno dialogowe z zestawem poleceń pogrupowanych w
zakładkach tematycznych umożliwiających modyfikacje własności warstwy. Możliwości
modyfikacji poznasz w trakcie kolejnych ćwiczeń
Rys. 9. Menu kontekstowe warstwy tematycznej wektorowej (po lewej) i rastrowej (po prawej)
29
ArcCatalog
Aplikacja ArcCatalog uruchamiana jest z poziomu menu Start systemu Windows lub jako
okno katalogu w programie ArcMap poleceniem Okno Katalogu
na pasku narzędziowym
Standardowy lub menu rozwijanym Okna. Na Rys. 10 pokazano interfejs graficzny ArcCatalog
uruchamianego jako oddzielna aplikacja. Zawiera on dwa podstawowe okna, Drzewo
Katalogu po lewej oraz Okno Wyświetlania z trzema zakładkami: Zawartość, Podgląd i Opis.
Aplikacja służy przede wszystkim do zarządzania danymi przestrzennymi.
W Drzewie Katalogu wyświetlane są foldery i pliki znajdujące się na dyskach lokalnych lub
sieciowych, dla których nawiązano połączenia (Połączenia folderów). ArcCatalog pozwala
także na nawiązywanie połączeń z bazami danych, serwerami baz danych i danymi
udostępnianymi w Internecie (Serwery GIS) (Rys. 10). Pozostałe elementy widoczne w
Drzewie Katalogów to Układy Współrzędnych oraz narzędzia geoprzetwarzania (Toolboxes)
dostępne w ArcGIS.
Rys. 10. Interfejs graficzny ArcCatalog. Zakładka Zawartość
Zawartość folderów i baz danych, dla których ustanowiono połączenia można przeglądać w
Oknie Wyświetlania.
 Zakładka Zawartość wyświetla zawartość zaznaczonego w Drzewie Katalogów folderu
jako lisy, ikon bądź miniatur (Rys. 10),
 Zakładka Podgląd wyświetla podgląd graficzny lub tabelę atrybutów zaznaczonego w
Drzewie Katalogów zestawu danych, zmiana między trybem graficznym a
tabelarycznym odbywa się za pomocą listy rozwijanej Podgląd (Rys. 11 i 12), w
zakładce tej mamy także możliwość przeglądania danych 3D oraz dokumentów map,
 Zakładka Opis wyświetla informacje o danych (metadane) (Rys. 13), opis obejmuje
własności pliku takie jak zasięg przestrzenny, układ współrzędnych, definicje
atrybutów generowane automatycznie oraz informacje charakteryzujące dane w tym
30
m.in. streszczenie, słowa kluczowe, źródło danych, aktualność danych, prawa
autorskie, warunki korzystania i inne.
Zmiana między
widokiem geometrii
a tabelą atrybutów
danych
Rys. 11. Interfejs graficzny ArcCatalog. Zakładka Podgląd geometrii
Zmiana między
widokiem geometrii
a tabelą atrybutów
danych
31
Rys. 12. Interfejs graficzny ArcCatalog. Zakładka Podgląd tabeli
Rys. 13. Interfejs graficzny ArcCatalog. Zakładka Opis
Podstawowe paski narzędziowe aplikacji to Standardowy i Geometria. Pierwszy zawiera
narzędzia takie jak: Podłącz / Odłącz Folder, Kopiuj / Wklej / Usuń, przyciski zmiany widoku w
Oknie Zawartości, przyciski wywołana ArcMap, okna Drzewa Katalogu, okna Wyszukiwania,
okna ArcToolbox, okna Python’a i okna ModelBuilder’a oraz Co to jest?.
To ostatnie służy jako pomoc do poleceń ArcGIS i wyświetla opis poszczególnych narzędzi po
ich wybraniu poleceniem Co to jest? (Rys. 16). Polecenie jest także dostępne w ArcMap
(Rys. 8).
Pasek narzędziowy Geometria jest aktywny w widoku Podgląd Geometrii (Rys. 11) i ma
następujące narzędzia: Powiększ / Pomniejsz / Przesuń, Pełny Zasięg, Wróć do Poprzedniego
Zasięgu, Przejdź do Następnego Zasięgu, Identyfikuj oraz Utwórz Miniaturę.
Do góry o jeden Poziom / Podłącz
/ Odłącz Folder
Kopiuj / Wklej
/ Usuń
Okna Drzewa Katalogu /
Wyszukiwania / ArcToolbox /
Python’a / ModelBuilder’a /
polecenie Co to Jest?
Duże Ikony / Lista / Szczegóły /
Miniatury, wywołanie ArcMap
Rys. 14. Pasek narzędziowy Standardowy w ArcCatalog
32
Powiększ / Pomniejsz / Przesuń
Pełny Zasięg / Wróć do
Poprzedniego Zasięgu / Przejdź
do Następnego Zasięgu
Identyfikuj / Utwórz Miniaturę
Rys. 15. Pasek narzędziowy Geometria w ArcCatalog
Rys. 16. Polecenie Co to jest? użyte dla narzędzia … Co to jest?
Polecenie Identyfikuj wyświetla informacje o wybranym kursorem obiekcie w oknie
Zawartości przechowywane w tabeli atrybutów danych (Rys. 17).
Rys. 17. Narzędzie identyfikacji obiektów w ArcCatalog
33
Podstawowe operacje wykonywane z użyciem ArcCatalog to (ESRI, 2010):
 podłączanie folderów, baz danych i serwerów GIS,
 przeglądanie danych i ich właściwości,
 zarządzanie danymi przechowywanymi w folderach bazach danych,
 tworzenie i edytowanie dokumentacji danych (praca z metadanymi).
W ArcCatalog możesz także korzystać z narzędzi geoprzetwarzania (przetwarzania danych
przestrzennych) oraz zarządzać serwisami GIS.
Większość z wymienionych wyżej funkcji poznasz w trakcie ćwiczeń. Poniżej przedstawiono
podstawowe operacje.
Podłączanie folderów odbywa się za pomocą polecenia Podłącz Folder
a usuwanie
połączeń za pomocą polecenia Odłącz Folder
. Polecenia te znajdziesz na pasku
narzędziowym Standardowy (Rys. 14) oraz w menu kontekstowym elementu Połączenia
Folderów w Drzewie Katalogów (Rys. 18 i 20). Możesz np. ustanowić połączenie
bezpośrednio
do
Twojego
katalogu
roboczego
o
postaci
takiej
jak
K:\GIS\Cwiczenia\Wprowadzenie\Cwiczenie_1\Dane (Rys. 19). Po jego zaznaczeniu w
Drzewie Katalogów w oknie Zawartości wyświetlone zostaną elementy przechowywane w
tym folderze.
Rys. 18. Polecenie ustanawiania połączeń w Drzewie Katalogów Arccatalog
Rys. 19. Przykład połączenia do folderu z danymi GIS
Pracę z połączeniami folderów umożliwia menu kontekstowe uruchamiane PPM po
najechaniu kursorem na dany folder w Drzewie Katalogów. Menu kontekstowe połączeń ma
polecenia: Kopiuj, Wklej, Zmień Nazwę, Odłącz Folder oraz Nowa i Własności (Rys. 20).
Poleceniem Nowa możesz utworzyć nowy element taki jak: Folder, Geobaza, Warstwa, Plik
Shape, Skrzynka Narzędziowa, Tabela oraz ustanowić połączenia z bazą danych i serwerem
GIS (Rys. 20).
34
Rys. 20. Menu kontekstowe Drzewa Katalogów
Menu kontekstowe dla różnych elementów w Drzewie Katalogów tj.: pliku shape, geobazy,
warstwy i danych rastrowych przedstawiono na Rys. 21a-21d. Zawierają one grupę
wspólnych poleceń tj. Kopiuj, Usuń, Zmień Nazwę czy Własności. To ostatnie udostępnia
zestaw zakładek, które pozwalają na przeglądanie i modyfikację wybranych własności
danych.
Na Rys. 21a polecenie Utwórz Warstwę generuje plik warstwy (*.lyr) dla wybranego pliku
shape, natomiast polecenie Eksportuj eksport danych do klasy obiektów geobazy.
Na Rys. 21b polecenia Importuj i Eksportuj służą do wczytania i eksportowania elementów
z geobazy natomiast polecenie Nowa służy do tworzenia nowych elementów w geobazie np.:
klasy obiektów, zestawu danych, tabeli, klasy relacji, katalogu rastrów. Podobnie na Rys. 21d
polecenie Eksportuj umożliwia eksport danych rastrowych do innego formatu.
Rys. 21a
Rys. 21b
35
Rys. 21c
Rys. 21d
Rys. 21. Menu kontekstowe: a) pliku shape, b) geobazy, c) pliku warstwy d) danych rastrowych w Drzewie
Katalogów ArcCatalog
IV. Podstawowe pojęcia
Poniżej przedstawiono definicje wybranych pojęć z zakresu środowiska ArcGIS oraz
systemów informacji geograficznej, opracowane na podstawie następujących źródeł (Wade,
Sommer, 2006; ESRI, 2010; Gaździcki, 2005; OGC, 2012).
Baza danych (ang. Database) – zbiór usystematyzowanych i wzajemnie powiązanych danych,
przechowywanych w pamięci komputerów z oprogramowaniem umożliwiającym
definiowanie, modyfikowanie i przeszukiwanie tych danych, baza danych GIS zawiera dane o
położeniu w przestrzeni i kształcie obiektów geograficznych oraz ich atrybuty.
Dokument mapy (ang. Map Document) – w środowisku ArcGIS, plik o rozszerzeniu .mxd
zapisywany na dysku, który przechowuje ramki danych, warstwy tematyczne i sposoby ich
symbolizacji, elementy kompozycji (np. legenda) obiekty graficzne i etykiety.
Geobaza (ang. Geodatabase) – repozytorium zbiorów danych przestrzennych i opisowych
takich jak np. klasy obiektów, zestawy obiektów, katalogi i zestawy danych rastrowych,
tabele, sieci geometryczne, topologie i inne
Geoportal – (ang. Geoportal) witryna internetowa lub jej odpowiednik, zapewniająca dostęp
do usług danych przestrzennych czyli operacji na danych przestrzennych takich jak:
przeglądanie, wyszukiwanie, pobieranie, transformacja i uruchamianie
Georeferencja Klasa obiektów (ang. Feature Class) – zbiór obiektów przestrzennych charakteryzujący się
taką samą geometrią, atrybutami oraz zasięgiem przestrzennym, np. rzeki przechowywane
jako klasa obiektów liniowych z atrybutami ranga i nazwa, w środowisku ArcGIS klasy
obiektów mogą być przechowywane w plikach shape lub klasach obiektów geobazy.
Metadane (ang. Metadata) – informacje opisujące zbiory danych przestrzennych i usługi
danych przestrzennych, obejmują własności danych (np. zasięg przestrzenny, układ
współrzędnych, atrybuty) oraz ich dokumentację (np. zawartość, słowa kluczowe, status,
prawa autorskie, dostępność, itp.), umożliwiają wyszukiwanie i użytkowanie tych danych i
usług.
Plik shape (ang. Shapefile) – wektorowy format danych przestrzennych wprowadzony przez
ESRI, umożliwia przechowywanie obiektów przestrzennych o geometrii: punktowej, liniowej i
poligonowej, każdy obiekt może mieć przypisane atrybuty opisowe, np. nazwa, które
przechowywane są w oddzielnej tabeli dBASE, obiekty geometryczne i ich atrybuty
powiązane są relacją jeden do jeden opartą na numerze rekordu, nazwa plik shape odnosi się
do zbioru plików o wspólnym prefiksie (np. jeziora) i różnych rozszerzeniach.
36
Plik warstwy (ang. Layer file) – w środowisku ArcGIS, plik o rozszerzeniu .lyr zapisywany na
dysku, który przechowuje ustawienia wyświetlania warstwy tematycznej takie jak
symbolizacja, wyniki selekcji wraz z lokalizacją danych źródłowych. Po dodaniu pliku warstwy
do dokumentu mapy zachowuje on nadaną wcześniej i zapisaną symbolizację obiektów
danych źródłowych.
Ramka danych (ang. Data frame) – element dokumentu mapy, który definiuje zasięg
przestrzenny, układ współrzędnych i inne własności dla jednej lub więcej warstw w aplikacji
ArcMap.
Warstwa tematyczna – (ang. Layer) – reprezentacja danych przestrzennych z definicją w jaki
sposób i które dane (wybrane) są wyświetlane na mapie, może dotyczyć danych
wektorowych i odnosić się do plików shape lub klas obiektów geobazy, danych rastrowych i
odnosić się do rastrów jak również Internetowych serwisów GIS i dotyczyć danych WMS lub
WFS.
Web Map Service (WMS) – standard, opracowany przez Open Geospatial Consortium (OGC),
udostępniania map w postaci zarejestrowanych rastrów (np. w formatach JPG, PNG)
pobieranych z jednej lub więcej rozproszonych baz danych przestrzennych za pośrednictwem
protokołu HTML.
Web Feature Service (WFS) – opracowany przez Open Geospatial Consortium (OGC)
standard udostępniania i wykonywania operacji na danych przestrzennych zakodowanych w
GML (obiektach geograficznych) za pośrednictwem protokołu HTML
Zestaw danych (ang. Dataset) – zbiór klas obiektów przechowywanych razem, dotyczących
zazwyczaj jednego obszaru tematycznego (np. granice administracyjne: gmin, powiatów,
województw) i posiadających wspólne odniesienie przestrzenne (zasięg przestrzenny i układ
współrzędnych).
1.
2.
3.
V. Pytania sprawdzające
Na ile sposobów można dodać dane do projektu ArcMap?
Które z dodanych do projektu warstw mają predefiniowaną symbolikę?
Wyjaśnij różnice między funkcjami Zakładka przestrzenna a Moje Miejsca
37
1.
2.
3.
Odpowiedzi
Cztery: z paska narzędzi Standardowy, z menu rozwijanego Plik, z menu kontekstowego
ramki danych w Tabeli zawartości, przeciągając plik z ArcCatalog do Tabeli zawartości w
ArcMap
Dane pobierane z serwera WMS: AUS GA 1:2.5M Geologic Unit – Age i AUS GA 1:2.5M
Geologic Unit – Lithostratigraphy oraz warstwy drainage_aus.lyr i vegetation_aus.lyr
Zakładka przestrzenna przechowuje wybrany zasięg przestrzenny w dokumencie mapy i
odnosi się do aktywnej ramki danych. Moje miejsca może przechowywać oprócz zasięgów
także obiekty czy lokalizacje w odrębnym pliku. Zapisane Moje miejsca dostępne są
niezależnie od dokumentu mapy w którym pracujemy.
Literatura
DeMers M. N., 2005: Fundamentals of Geographic Information Systems, 3rd Edition, Wiley
and Sons;
ESRI Polska, 2009: ArcGIS 9. Podręcznik użytkownika ArcGIS Desktop: ArcView, ArcEditor,
ArcInfo;
ESRI; 2012: ArcGIS 10 Help Library,@ http://help.arcgis.com/en/arcgisdesktop/10.0/help/
Gaździcki J.,2010: Leksykon geomatyczny – Lexicon of Geomatics, Wieś Jutra
Kennedy M., 2009: Introducing Geographic Information Systems with ArcGIS: A Workbook
Approach to Learning GIS, 2nd Edition, Wiley and Sons;
Longley P., Goodchild M., Maguire D. Rhind D., 2011, Geographic Information Systems and
Science, Wiley;
Wade T., Sommer S., 2006: A to Z GIS. An illustrated dictionary of geographic information
systems, ESRI Press
38

Wprowadzenie do systemów GIS w środowisku ArcGIS ESRI

Transkrypt

Podobne dokumenty

Chemiczne badania kryminalistyczne

Dzień Edukacji Narodowej - Szkoła Podstawowa nr 6 w Oleśnicy