1 pielgrzym absolutu

BLISKOŚĆ OJCA
JAN PAWEŁ II
„PIELGRZYM ABSOLUTU”
Paweł Bortkiewicz TChr
[email protected]
 Jan
Paweł II
Wielki
 kształtował życie
tej ziemi
 kształtował życie
wielu z nas

= wzrastanie

Do dziś w ojczyźnie Jana
Pawia II nie napisano ani
jednej monografii
mówiącej o filozofii Karola
Wojtyły. Do dziś nie ma
ani jednej solidnej książki
o jego teologii! Najlepsze
książki o pontyfikacie
powstały za granicą! W
Polskie Akademii Nauk
nie istnieje instytut, ani
nawet zakład badający
myśl i dzieło Jana Pawła
II – mimo że istnieją tam
najróżniejsze, czasem
naprawdę bardzo
ekscentryczne ośrodki.

Kto chce postudiować
myśl papieską, niech
jedzie do Stanów
Zjednoczonych, do
Włoch lub do Niemiec.
Polscy uczeni mają na
jej temat niewiele do
powiedzenia. Polski
uniwersytet, z chlubnym
wyjątkiem uczelni
katolickich, właściwie
nie zarejestrował
zjawiska o nazwie Jan
Paweł II (no chyba że
zaszczycając Papieża
swoim doktoratem!).
Giovanni Reale: Karol
Wojtyła „Pielgrzym
Absolutu”
 poprzez poezję, filozofię i
teologię - ku pełni i
zarazem źródłu
rzeczywistości =
poszukiwanie i
kontemplacja oblicza
Boga
 wielość dróg
poszukiwania absolutu



= drogi rozwoju kultury
europejskiej
= nowa synteza w epoce
postmodernistycznej
świadomość
potrójnej drogi do
absolutu - Platon, Proklos i
Hegel
Sokratesa z Platońskiego
Fedona:
 „Szczególnie
wypada temu, kto
zamierza odbyć podróż do innego
świata, by zastanowił się nad nią i
wyobraził sobie, jak według
naszych przypuszczeń owa podróż
na tamtą stronę będzie wyglądać”
• „droga wyobraźni”wobec spraw
sztuka
ostatecznych • „droga zastanowienia”
człowiek ma
- filozofia
do
• „droga przypuszczeń”
dyspozycji
(„droga nadziei”) trzy drogi:
religia
w Platońskim tekście trzy drogi nie wykluczają się,
lecz są komplementarne
sam Sokrates jako bohater Fedona ogranicza się
zasadniczo do „drogi zastanawiania”  rozwija z
gruntu filozoficzną, argumentację na rzecz twierdzenia
o nieśmiertelności duszy
droga poezji i droga religii - otwarte

w postmodernizmie
człowiek =


pozbawiony
wewnętrznej siły do
szukania dobra,
włóczęga, kroki nie w
imię nadziei, ale w imię
rozczarowania
poprzednim, miejscem
postoju i w imię tlącego
się mniemania, że nowe
i nieznane jeszcze
miejsce będzie wolne od
dotychczasowych wad


człowiek, który odnajduje w
sobie moc wewnętrzną,
przemierza – zdaniem
postmodernistów – drogę jako
turysta zwiedzający
zamierzchłe pomniki
przeszłości.
„Zapłacił przecież z góry za
wolność od moralnych
zobowiązań, nabył przed
podróżą środki profilaktyczne
przeciw wyrzutom sumienia,
tak samo jak zaopatrzył się w
pigułki zapobiegające morskiej
czy powietrznej chorobie”
 powrócić
 kilka
w wymiar pielgrzymowania
impresji z propozycji drogi pielgrzyma
absolutu = Karola Wojtyły/Jana Pawła II
podstawowa
teza Karola
Wojtyły
(od zarania
jego
twórczości) -
•osnową bytu osoby
ludzkiej jest wnętrze,
•pierwszą prawdą tego
wnętrza =
zakorzenienie
człowieka w gruncie
wszelkiej
rzeczywistości - w
Bogu

w Mediolanie 20.10.1994 r., kard. J. Ratzinger o Bogu
Karola Wojtyły:

„Bóg nie jest dla niego tylko problemem myślenia, ale
fundamentem życia, owszem rzeczywistością, która
wyprzedza i utwierdza każdą myśl. Wiara tego Papieża w
Boga bez wątpienia znalazła swój najistotniejszy wyraz w
programowym wołaniu, które w dniu rozpoczęcia jego
posługi usłyszeli ludzie zebrani na Placu Świętego Piotra i
na całym świecie: <Nie lękajcie się!> W zdaniu tym
zawarta jest synteza znaczenia, jakie Bóg ma dla człowieka
- co oznacza wierzyć w Boga.[...] W przeszłości krytycy
religii wysunęli tezę, że Boga i bóstwa stworzył strach.
Dzisiaj przekonujemy się, że jest odwrotnie: eliminacja
Boga zrodziła strach, który czyha na dnie współczesnej
egzystencji. Człowiek lęka się dzisiaj, że Bóg może istnieć
naprawdę i że jest groźny. Boi się samego siebie i
straszliwych możliwości, jakie nosi w sobie. Boi się
mrocznego i nieprzewidywalnego wymiaru świata, którego
nie przypisuje już racji miłosnej, lecz grze przypadku i
zwycięstwu silniejszego”.
człowiek - osobą wtopioną w Boży plan
zbawienia, świadomie przeżywającą swoją
relację z Bogiem
 = celem i źródłem, z którego czerpie ludzkie
poznanie
 czerpanie nie jest wolne od cierpienia,
jednakże jest coś, co pozwala je przezwyciężyć.
  nadzieja, która przekracza granice
rzeczywistości ziemskiej, aby sięgać do dobra
najwyższego - do Boga

POSZUKIWANIE

BOGA
problem poszukiwania Boga przez człowiekaPieśń o Bogu ukrytym
 bezimienny człowiek rozważający pewne
doświadczenie
 nie odkrywa szczegółów wydarzenia, a jedynie
jego skutki
 = odkrycie obecności Boga - poznania, że nie
jest On kimś dalekim, ale bliższym niż
człowiek może sobie wyobrazić.
 inicjatywa tego przedziwnego spotkania nie
należała do osoby, o której tu mowa
POSZUKIWANIE
BOGA
ze słów bohatera wynika, że choć był osobą
wierzącą…:
 Tyle lat już wierzyłeś, wiedziałeś na pewno...
 jednak jego kontakt z Bogiem nie był nazbyt
osobisty
 pochłonięty doczesnością niż myślą o wieczności, i
o Bogu
 retrospektywnie tak o tym mówi:
 Myślałeś, że cię życie ukryje przed tamtym
Życiem
 w głębiny przechylonym

POSZUKIWANIE
BOGA
żyjąc codziennością zamykamy się przed tamtym
Życiem - zaczynającym się na dalekich
wybrzeżach ciszy
 wybrzeża ciszy = jedyna pożądana wartość
 czym są??
 choć dalekie, to zaczynają się tuż za progiem.
 ów próg powiększa jeszcze przestrzeń
tajemnicy
 nie można pokonać tej odległości nawet jak
ptak. Na dalekie wybrzeża ciszy można dotrzeć
jedynie drogą kontemplacji.
 wtedy świat, który się opuszcza jawi się jako
„marność nad marnościami” (Koh 1,2).
Wystarcza odkryć owo Życie, aby nie pragnąć
już niczego więcej

POSZUKIWANIE
BOGA
to doświadczenie stało się udziałem podmiotu
lirycznego
 odkrył Życie - poznał Stwórcę, poznać =
doświadczyć
 poprzez poznanie - nowe zrozumienie siebie i
swojej kondycji na tym świecie, odkrył godność
Dziecka Bożego
 por. postać biblijnego Nikodema i słowa Jezusa:
Zaprawdę, zaprawdę powiadam ci, jeśli się ktoś
nie narodzi powtórnie, nie może ujrzeć królestwa
Bożego (J 3,3)
 doświadczenie powtórnych narodzin stało się
udziałem bohatera Pieśni o Bogu ukrytym
  doświadczenia = przebudzenie, jako wejście
Boga w (...) życie.

POSZUKIWANIE

BOGA
W odpowiedzi bohater
poematu - hymn
uwielbienia:
Miłość mi wszystko
wyjaśniła,
miłość wszystko
rozwiązała dlatego uwielbiam
tę Miłość,
gdziekolwiek by
przebywała.
POSZUKIWANIE
BOGA
Spotkanie człowieka z Bogiem - przez Miłość
 por. p. 10 encykliki Redemptor hominis:
 Człowiek nie może żyć bez miłości. Człowiek
pozostaje dla siebie istotą niezrozumiałą, jego
życie jest pozbawione sensu, jeśli nie objawi Mu
się Miłość, jeśli nie spotka się z Miłością, jeśli
jej nie dotknie i nie uczyni w jakiś sposób
swoją, jeśli nie znajdzie w niej żywego
uczestnictwa. I dlatego właśnie ChrystusOdkupiciel (...) „objawia w pełni człowieka
samemu człowiekowi”. To jest ów - jeśli tak
wolno się wyrazić - ludzki wymiar Tajemnicy
Odkupienia. Człowiek odnajduje w nim swoją
właściwą wielkość, godność i wartość swego
człowieczeństwa. Człowiek zostaje w Tajemnicy
Odkupienia na nowo potwierdzony, niejako
wypowiedziany na nowo. Stworzony na nowo!

CIERPIENIE
 poszukiwanie
Boga naznaczone jest
cierpieniem. Nie są od niego wolni również
bohaterowie utworów literackich Karola
Wojtyły

cierpienie rodzi się z różnych powodów - na
zewnątrz człowieka, jak i w nim samym
„człowiek najbardziej cierpi z braku «widzenia»”
 „widzenie" - nie tylko powierzchniowym,
fenomenalnym oglądem obrazów, lecz odkrywaniem
sensu, który pozwala człowiekowi stawać się pełniej
sobą


od fenomenu do fundamentu
CIERPIENIE
„Wielkie wyzwanie, jakie stoi przed
nami u kresu obecnego tysiąclecia,
wyzwanie równie nieuniknione jak pilne,
polega na przejściu od
fenomenu do fundamentu. Nie można
zatrzymać się na samym doświadczeniu;
także wówczas gdy wyraża ono i ujawnia
wewnętrzność człowieka i jego duchowość,
refleksja racjonalna winna docierać do
poziomu istoty duchowej i do fundamentu,
który jest jej podłożem” (FR 83)

CIERPIENIE
W Pieśni o Bogu ukrytym poeta
• niejako w imieniu całego rodzaju ludzkiego, który po
grzechu pierworodnym stracił możność bezpośredniego
obcowania ze Stwórcą
• daje wyraz wielkiego bólu, jaki stał się jego (człowieka)
udziałem [płacz, którego powód Bóg znał od wieków]
tej tęsknoty nic nie jest w stanie ukoić,
nawet przeżycia estetyczne związane z
pięknem otaczającego świata
CIERPIENIE
 co
musi się stać pomiędzy
cierpieniem z powodu braku
widzenia a aktem, w którym
ktoś spełnia siebie?
dalsze poszukiwania
prawda, która wyzwala
NADZIEJA Z PRAWDY

świadomość moralnej mocy prawdy wyrażona w
późniejszym poemacie Narodziny wyznawców:
Jeśli jednak prawda jest we mnie, musi wybuchnąć.
 Nie mogę jej odepchnąć, bobym odepchnął sam siebie.


Gdy człowiekowi odbierze się prawdę, wszelkie
próby wyzwolenia go stają się całkowicie
nierealne, ponieważ prawda i wolność albo
istnieją razem, albo też razem marnie giną (FR
90)
NADZIEJA Z PRAWDY
Filozof Wojtyła - rozwinie teorię
normatywnej mocy prawdy
w Myśl jest przestrzenią dziwną
• = wewnętrzna walka o to, kim staje się
człowiek, odkrywający swą inność i
osobność w świecie.
NADZIEJA Z PRAWDY

Właśnie poprzez refleksję nad własnym
poznaniem człowiek objawia się samemu sobie
jako jedyne jestestwo pośród świata, które widzi
się "od wewnątrz" związane poznaną prawdą związane, a więc także "zobowiązane" do jej
uznania, w razie potrzeby także aktami wolnego
wyboru, aktami świadectwa na rzecz prawdy. Jest
to uzdolnienie do przekraczania siebie w
prawdzie.
NADZIEJA Z PRAWDY
 wejście
do swego wnętrza nie zamyka
podmiotu w nim samym, ponieważ jest
to wnętrze otwarte.
 Człowiek rozpoznaje siebie jako swoisty
próg pomiędzy sobą a światem, próg
pomiędzy sobą a Bogiem.


Rzadko nawet o tym rozmawiam, lecz
ciągle z tego wnioskuję
o ciężarze właściwym świata i o własnej
głębi mojej.

pielgrzymowanie Jana
Pawła II
poszukiwanie Boga
 pokonywanie
cierpienia
 nadzieja z prawdy
 ostateczne
ukierunkowanie?

AD

CHRISTUM REDEMPTOREM HOMINIS
…jedna narzuca się
odpowiedź, zasadnicza i
podstawowa. Jeden zwrot
ducha, jeden kierunek
umysłu, woli i serca: ad
Christum Redemptorem
hominis, ad Christum
Redemptorem mundi. Ku
Niemu kierujemy nasze
spojrzenie, powtarzając
wyznanie św. Piotra:
„Panie, do kogóż
pójdziemy? Ty masz słowa
życia wiecznego”
20.01
Tryptyk trynitarny: Doświadczenie Boga i obraz Boga
27.01
Tryptyk trynitarny: Zrozumieć Boga – zrozumieć człowieka
3.02.
Tryptyk społeczny: Kontekst znaków czasu – praca i
solidarność
10.02
Tryptyk społeczny: Kontekst znaków czasu – demokracja i
polityka
24.02
Encykliki eklezjologiczne: Kościół z Eucharystii
17.03
Encykliki eklezjologiczne: Kościół w dialogu
31.03
Teksty doktrynalne antropologiczne: Prawda i wolność
7.04
Teksty doktrynalne antropologiczne: Kultura śmierci –
kultura życia
w drodze na
kanonizację
Teksty doktrynalne antropologiczne: Sapere aude! – wobec
postmodernizmu