Zagadnienia do działu

Przygotowała: Joanna Wieczorek
Wszelkie prawa zastrzeżone!!!
Zagadnienia do działu:
Zagadnienia na kartkówkę:
A. Podaj przyczyny wielkich odkryć geograficznych:
 ciekawość świata
 kryzys w handlu lewantyńskim
 (utrudnienie przez Turków handlu ze Wschodem, stąd poszukiwanie innej drogi morskiej
do Indii, Chin)
 aktywność gospodarcza szlachty portugalskiej i hiszpańskiej i jej ekspansja zamorska
(poszukiwania nowych morskich szlaków handlowych)
 lepsza technika żeglarska (mapy, karawele, busola)
 chęć chrystianizacji innych ludów
 wzrost zapotrzebowania na metale szlachetne (srebro i złoto) w Europie u progu
nowożytności
B. Podaj skutki wielkich odkryć geograficznych:
 rozszerzenie horyzontu geograficznego Europejczyków (nowa wiedza o świecie)
 zmiany szlaków handlowych -przeniesienie punktu ciężkości wypraw z mórz na oceany
 nowe rynki zbytu na towary europejskie
 napływ do Europy złota i srebra i w jego konsekwencji rewolucja cen
 napływ do Europy nowych produktów spożywczych, używek
 rozpowszechnienie kultury europejskiej w Ameryce (np.: religia chrześcijańska, języki,
architektura, obyczaje)
 upadek cywilizacji prekolumbijskich
 przemieszanie się ras (nowe grupy ludności)
 wzrost niewolnictwa
Korzystając z poniższej mapy, opisz trasę wyprawy Ferdynanda Magellana dookoła
świata lub wyprawy Vasco da Gamy do Indii. Posłuż się nazwami i pojęciami
geograficznymi, np. równik, Ocean Spokojny, cieśnina, przylądek /ćwiczenie na lekcji/
.................................................................................................................................
Np. Vasco da Gama wypłynął w podróż morską w 1497 r., z Portugalii. Wyruszył na
południe za Ocean Atlantycki, płynąc z dala od wybrzeży Afryki. Po przekroczeniu
Zwrotnika Koziorożca skierował się na wschód. Minął Przylądek Dobrej Nadziei, a
następnie płynął wzdłuż wschodnich wybrzeży kontynentu, zawijając do Mozambiku i
Zanzibaru. Z tego ostatniego portu wyruszył na Ocean Indyjski. W 1498 r., dotarł do
indyjskich portów Kalikatu i Goi.
Wyjaśnij w kilku zdaniach, jakie znaczenie dla podejmowania dalekich wypraw
morskich miały przedstawione poniżej przyrządy nawigacyjne, mapy oraz nowy typ
statków.
……………………………………………………………………………………………………
Dalekie i niebezpieczne wyprawy wymagały przyrządów ułatwiających żeglowanie z dala od
brzegów. Jednym z nich było astrolabium –przyrząd nawigacyjny służący do wyznaczania
położenia ciał niebieskich, niezbędny do określania położenia statków i wyznaczenia kursu.
Również przydatny był kompas –przyrząd wyposażony w igłę magnetyczną, umożliwiający
żeglarzom określanie kierunku rejsu. Podróże morskie nie byłyby możliwe bez karawelinowego typu statku. Był to jednopokładowy statek z wysokimi nadbudówkami na dziobie i
rufie oraz trzema masztami o ruchomym ożaglowaniu, które pozwalało na wykorzystanie siły
wiatru wiejącego z dowolnego kierunku. Sporządzano coraz dokładniejsze mapy-pozwalało to
na zwiększanie bezpieczeństwa żeglugi podczas dalekich wypraw.
Opisz w kilku zdaniach po dwie zmiany, które pod wpływem odkryć geograficznych
nastąpiły w sposobie odżywiania się oraz w obyczajach mieszkańców nowożytnej Europy.
Wykorzystaj poniższe ilustracje.
kawa
goździki
imbir
papryka
tytoń
indyk
bawełna
kakao
ziemniaki
……………………………………………………………………………………
Odkrycie nowych krain spowodowało zmiany w sposobie odżywiania się Europejczyków.
Zaczęto uprawiać i spożywać z Ameryki warzywa takie jak fasola, pomidory, papryka,
kukurydza, a przede wszystkim ziemniaki. Rozpoczęto tez hodowle sprowadzonych zza
oceanu nowych gatunków drobiu: indyków, kaczek, gęsi. Odkrycie nowych lądów
spowodowało zmiany w obyczajowości. Upowszechniło się Alenie tytoniu, uznawanego
cząstkowo za roślinę leczniczą, oraz picie kawy i herbaty. Na wiele lat luksusowym towarem
stał się cukier z trzciny cukrowej oraz przyprawy korzenne. Europejczycy zaczęli nosić
ubrania z jedwabnych tkanin.
Pozostałe zagadnienia:
Przyczyny wypraw geograficznych (podział na obszary)
ekonomiczne
społeczne
techniczne
— ujemny bilans w handlu z krajami Orientu (Wschodu)
— odpływ szlachetnych kruszców z Europy
— utrudnianie przez Turków handlu Europy ze Wschodem (przyprawy
przechodziły przez 12 pośredników, a ich cena wzrosła 5 000 razy)
— możliwość zdobycia niewolników jako siły roboczej
— zakończenie wojen z Maurami (1492) i pozbawienie źródeł
utrzymania rycerstwa hiszpańskiego i portugalskiego
— poszukiwanie korzyści materialnych, sławy
— dziedziczenie majątku przez najstarszego syna, pozostali musieli
szukać innych źródeł utrzymania
— istniały takie grupy społeczne, które dawały pieniądze na wyprawę
(wielcy feudałowie, kupcy, królowie)
— karawela (nowy typ statku)
• gładkie poszycie burt – większa szybkość
• wysokie burty - zabezpieczenie przed zalaniem
• więcej mniejszych żagli - zwiększenie szybkości i możliwość
płynięcia, gdy wiatr z boku
• działa armatnie na pokładzie - obrona przed wrogami
— busola — wskazywała igłą magnetyczną biegun magnetyczny
Ziemi
— astrolabium — przyrząd do mierzenia kątów położenia ciał
niebieskich określanie długości geograficznej
— kwadrat i laska Jakuba — podawały kąt położenia Gwiazdy
Polarnej, określanie szerokości geograficznej
humanistyczne — ciekawość świata i chęć przygód
— dążenie do szerzenia wiary chrześcijańskiej
religijne
Przeczytaj wymienione poniżej skutki kolonizowania pozaeuropejskich terytoriów.
Zaznacz litera „P”, które były pozytywne, literą „N” negatywne.
(...) okrutne traktowanie i mordowanie tubylców N
(...) rabunkowe wykorzystanie bogactw naturalnych N
(...) budowa nowych szlaków komunikacyjnych P
(...) zakładanie szpitali i upowszechnienie zdobyczy medycyny P
(...) wprowadzenie nowych sposobów uprawy roślin
(...) zahamowanie rozwoju miejscowej kultury, języka i obyczajów N
(...) prześladowania religijne N
(…) zniszczenie lokalnych państw N
A. Trasom podróży, które oznaczono literami A–C, przyporządkuj właściwe nazwiska
żeglarzy. Odpowiedzi wybierz spośród podanych.
Jacques Cartier, Krzysztof Kolumb, Amerigo Vespucci, Ferdynand Magellan, Vasco da
Gama
Trasa A……………………
Trasa B…………………….
Trasa C ……………..
 Trasa A – Ferdynand Magellan
 Trasa B – Krzysztof Kolumb
 Trasa C – Vasco da Gama
B. Podaj bezpośredni skutek podróży, którą na mapie oznaczono literą C
 Portugalczycy zdobyli możliwość bezpośredniego handlu z Indiami.
Odkrycie drogi morskiej do Indii.
Zakładanie przez Portugalczyków faktorii na wybrzeżach Afryki.
Wpisz na zamieszczonej niżej mapie nazwy pozaeuropejskich kręgów cywilizacyjnych.
Inkowie, Majowie, Aztekowie, Indie,
www.tarinaga.net
Opisz w kilku zdaniach osiągnięcia ludów Ameryki Środkowej i Południowej w
budownictwie, nauce i kulturze z okresu przed podbojami Europejczyków. Wykorzystaj
poznane ilustracje w podręczniku oraz własne wiadomości.
........................................................................................................................................................
Stworzyli cywilizację, która do tej pory szokuje osiągnięciami, a wśród naukowców rodzi
pytania bez odpowiedzi. Kapłanom Majów przypisuje się osiągnięcia niespotykane nigdy
przedtem ani potem wśród kultur mezoamerykańskich. Z najważniejszych odkryć i zdobyczy,
warto wymienić niezwykłe obliczenia związane z ruchami planet. Budowano nawet do tego
celu przeznaczone "obserwatoria" astronomiczne, z których śledzono ruch gwiazd na niebie.
Przykładem jest tzw. "El Caracol" w Chichen Itza, czyli leżąca po części w gruzach budowla
przypominająca wyglądem współczesne obserwatoria.
Od Olmeków - pierwszych gigantów kultur prekolumbijskich - musieli Majowie przejąć m. in.
dwudziestkowy system liczenia i pojęcie zera, dla którego wymyślili symbol. Przejęli również
pierwociny systemu kalendarzowego, który przetworzyli i przystosowali do własnych potrzeb.
Jak się miało okazać w przyszłości, uczeń przerósł mistrza. Majowie w niejednej dziedzinie
przewyższyli zdobycze cywilizacyjne Olmeków.
Inkowie, zwani przez konkwistadorów "Rzymianami Ameryki Południowej", wznosili
monumentalne kamienne budowle, konstruowane z potężnych bloków łączonych bez użycia
zaprawy (Cuzco, Machu Picchu, twierdza Pisac, Sacsahuaman). Nie znając wynalazku koła ani
wozu, dokonali niezwykłego osiągnięcia, budując system dróg liczący łącznie ok. 20 tys. km.
Najważniejszą z nich była tzw. Wielka Droga Królewska, biegnąca między pasmami Andów
na długości ok. 5300 km. Równolegle do niej prowadziła nieco krótsza (4300 km) droga nad
brzegiem Oceanu Spokojnego. Oba główne trakty, o szerokości 8 metrów każdy, powiązane
były ze sobą w różnych miejscach drogami łącznikowymi, biegnącymi głównie wzdłuż rzek
spływających z gór, a także po trawersach zboczy Andów. Niektóre z nich prowadziły na
wysokości przekraczającej 5500 m. Wzdłuż Wielkiej Drogi Królewskiej zbudowano rowek,
którym płynęła, ku wygodzie podróżnych, świeża woda.
Przeczytaj tekst źródłowy. Oceń postępowanie kolonizatorów europejskich na podbitych
terytoriach.
(...) Wyspę Hispaniolę (dzisiejsze Haiti), pierwszą na która przybyli chrześcijanie, gdy zaczęli
dzieło zagłady tych ludów, zniszczyli i wyludnili w ten sposób, że zabrali Indianom kobiety i
dzieci, aby się nimi posługiwać (...), zjadali żywność, którą tamci zdobywali w pocie i trudzie,
nie zadawalając się tym, co Indianie dawali im dobrowolnie. (...). Chrześcijanie (...) okładali
ich kułakami, kijami, a nawet podnieśli rękę na władców państewek (...). Odtąd Indianie
poczęli szukać sposobów wypędzenia chrześcijan ze swoich ziem. Zaopatrzyli się w broń słabą,
mało wytrzymałą i nie bardzo zdatną do ataku, a tym mniej do obrony (...). Chrześcijanie przy
pomocy swoich koni i mieczy i włóczni rozpoczęli rzeź i wymyślne okrucieństwa (...). Robili
długie szubienice i wieszali po trzynastu Indian na każdej na cześć i chwałę naszego
Zbawiciela i dwunastu apostołów (...). A ponieważ zdarzało się, że Indianie czasami zabijali
chrześcijan, zresztą słusznie i sprawiedliwie, przeto ci ustanowili między sobą prawo, że za
jednego chrześcijanina zabitego przez tubylców chrześcijanie mieli zabijać stu Indian (...).
.....................................................................................................................
 Okrutne traktowanie i mordowanie tubylców,
 Rabunkowe wykorzystywanie bogactw naturalnych
 Zahamowanie rozwoju miejscowej kultury, języka i obyczajów,
 Prześladowania religijne
 Zniszczenie lokalnych państw
KOLONIE
Największe mocarstwa
kolonialne
W. Brytania
Np. Indie, Australia,
Francja
Indochiny, Maroko.
Karawela:
Źródło: http://www.proyectosalonhogar.com
Źródło: http://www.proyectosalonhogar.com
Krzysztof Kolumb
Źródło: http://www.proyectosalonhogar.com
Krzysztof Kolumb u królowej Hiszpanii-Izabelii Kastylijskiej z prośbą o sfinansowanie
wyprawy
Krzysztof Kolumb przekonuje marynarzy do wyprawy
Źródło: http://www.proyectosalonhogar.com
Żeglarze przygotowują sie do wyprawy
Kolumb przygotowuje do wyprawy statek ,,Nina"
Źródło: http://www.proyectosalonhogar.com
Karawele przygotowane do wyprawy
Kolumb spisuje dziennik wyprawy
Źródło: http://www.proyectosalonhogar.com
Kolumb obserwuje morze
Bocianie gniazdo
Źródło: http://www.proyectosalonhogar.com
Kolumb rozmawia z Indianami
Hiszpanie zniewalają Indian
Burza
Kolumb z przywiezionymi przyprawami i owocami u króla Ferdynanda i Izabelii
Źródło: http://www.proyectosalonhogar.com
Krzysztof Kolumb odkrył Nowy Świat
Źródło: http://www.proyectosalonhogar.com
Sposoby zagospodarowywania nowych ziem
Portugalczycy
— faktorie handlowe (współpraca)
Hiszpanie
— kolonie, plantacje (podbój, rabunek,
osiedlanie się na stałe).
wyprawy portugalskie
— Henryk Żeglarz— władca Portugalii,
dzięki niemu odkryto Wyspy Kanaryjskie
i Azory
— 1471 — przekroczenie równika u
brzegów Afryki
— 1487 — Bartłomiej Diaz odkrył
Przylądek Dobrej Nadziei (Przylądek
Burz)
— 1497—98 — wyprawa Vasco da Gamy
do Indii
wyprawy hiszpańskie
— 1492 — K. Kolumb odkrył San
Salwador, Kubę i Haiti
— 1499—1500 — Amerigo Vespucci dotarł
do Ameryki
— 1519—22 — pierwsza podróż dookoła
świata Ferdynanda Magellana
— 1519 — Ferdynand Cortez podbija
Meksyk
— 1531 — Franciszek Pizarro podbija
Amerykę południową (Peru, Ekwador,
Kolumbia, Chile)
Źródło: http://wielkieodkryciageograficzne.prv.pl
Przyrządy nawigacyjne
Źródło: www.portalplanetasedna.com.ar
Astrolabium
Aztekowie
Azteccy wojownicy
Inkaski biegacz
Inkaska maska
Majowie
Ferdynand Magellan
Źródło: http://www.holacielo.com
Źródło:http://www.gentefueradelocomun.com
Bartolomeu Dias découvre en 1487 la pointe sud de l'Afrique
Źródło:http: http://planetejeanjaures.free.fr
- Vasco de Gama
Źródło: http://www.lethist.lautre.net
Źródło: http://www.lethist.lautre.net