przedmiot: entomologia leśna - Zamiejscowy Wydział Leśny w

Kod
L
0
2
4
PRZEDMIOT: ENTOMOLOGIA LEŚNA
Zamiejscowy Wydział Zarządzania Środowiskiem w
Hajnówce
WYDZIAŁ:
LEŚNICTWO
Studia I stopnia (inżynierskie)
niestacjonarne
Nazwa kierunku i rodzaj studiów
Przedmioty wprowadzające i
wymagania wstępne
Punkty ECTS
W – 20
Liczba godz.:
Założenia i cele przedmiotu:
Ć–
L – 20
6
P–
Ps –
S–
Uzyskanie wiedzy dotyczącej podstaw morfologii, anatomii, bionomii owadów; umiejętność
rozpoznawania najważniejszych owadów leśnych, ich postaci rozwojowych oraz powodowanych
uszkodzeń drzew; poznanie wybranych metod prognozowania pojawu, profilaktyki i zwalczania
szkodników. Poznanie roli owadów w ekosystemach leśnych. Poznanie podstaw ochrony gatunków
zagrożonych wyginięciem.
Metody dydaktyczne: wykłady, laboratorium i ćwiczenia terenowe
Forma i warunki zaliczania przedmiotu
egzamin końcowy z całości wiedzy programowej (wykłady i ćwiczenia)
Treści programowe: Rys historyczny rozwoju entomologii; ogólna charakterystyka owadów; budowa
ciała. Anatomia owadów z elementami fizjologii; budowa układu nerwowego, pokarmowego,
wydalniczego, oddechowego, krwionośnego rozrodczego i hormonalnego. Rozwój embrionalny i
postembrionalny owadów; wpływ czynników środowiska na rozwój i rozmnażanie owadów. Owady w
biocenozie lasu; drapieżce, pasożyty i parazytoidy. Patogeny owadów i entomofagi. Zarys systematyki
owadów. Charakterystyka wybranych rzędów owadów. Charakterystyka wybranych rodzin i gatunków
występujących w ekosystemach leśnych z rzędu chrząszczy (Coleoptera), motyli (Lepidoptera),
błonkoskrzydłych (Hymenoptera) oraz muchówek (Diptera). Szkodniki pączków, nasion, owoców i
szyszek. Szkodniki korzeni. Szkodniki szkółek i upraw leśnych. Szkodliwe owady drzewostanów
sosnowych – szkodniki pierwotne i wtórne. Szkodliwe owady drzewostanów świerkowych, ze
szczególnym uwzględnieniem kornika drukarza. Szkodniki dębu (m.in. piętek dwuplamkowy), jodły i
modrzewia, wiązów, jesionu, olchy, klonu i lip. Ochrona drewna w lesie i na składowiskach. Ochrona
drewnianych budowli i konstrukcji oraz wyrobów z drewna. Introdukcje obcych gatunków owadów i
możliwości ich aklimatyzacji w Polsce. Dynamika liczebności populacji owadów; gradacje, przyczyny.
Metody regulacji liczebności owadów leśnych. Rola owadów w ekosystemach leśnych. Ochrona
zagrożonych gatunków. Natura 2000 – owady leśne północno-wschodniej Polski.
Wykaz literatury podstawowej (3-4 pozycje)
1. Dominik J., Starzyk J. R. 1998: Atlas owadów uszkadzających drewno. Multico, Warszawa, 526 pp.
2. Dominik J., Starzyk J. R. 2004: Owady uszkadzające drewno. PWRiL, Warszawa, 552 pp. + 200 fot.
3. Kolk A., Starzyk J. R. 1996: Atlas szkodliwych owadów leśnych. Multico, Warszawa, 705 pp.
4. Szujecki A. 1995: Entomologia leśna. Wyd. SGGW, Warszawa, tom 1 – 389 pp. + 20 tablic, tom 2 – 408
pp. + 35 tablic.
Wykaz literatury uzupełniającej:
1. Szujecki A. 1980: Ekologia owadów leśnych. PWN, Warszawa, 604 pp.
2. Gutowski J.M., Bobiec A., Pawlaczyk P., Zub K. 2004. Drugie życie drzewa. WWF Polska, WarszawaHajnówka – 245 pp.
3. Jura Cz. 1986. Bezkręgowce. Wyd. III. PWN, Warszawa – 602 pp.
Nazwisko osoby (osób) prowadzącej (prowadzących): prof. dr hab. Inż. Jerzy M. Gutowski
SZCZEGÓŁOWY PROGRAM PRZEDMIOTU
Kod
L
0
2
PRZEDMIOT:
Punkty ECTS
4
ENTOMOLOGIA LEŚNA II
Nazwa jednostki prowadzącej
kierunek:
Zamiejscowy Wydział Zarządzania Środowiskiem
Politechniki Białostockiej w Hajnówce
LEŚNICTWO
Studia I stopnia (inżynierskie) niestacjonarne
Nazwa kierunku i rodzaj studiów
Liczba godz.:
3
W–
Ć–
L – 20
P–
Ps –
S–
Treści programowe:
Semestr zimowy
Ćwiczenie I
Metody zbierania, hodowli i preparowania owadów oraz sposoby zestawiania i przechowywania zbiorów
entomologicznych
Ćwiczenie II
Budowa morfologiczna postaci doskonałej owada na przykładzie żuka leśnego Anoplotrupes stercorosus
(Geotrupidae)
Ćwiczenie III
Poznanie postaci doskonałych wybranych rzędów owadów. Nauka korzystania z kluczy do oznaczania
Ćwiczenie IV
Oznaczanie postaci doskonałych chrząszczy do rodzin
Ćwiczenie V
Poznanie wybranych gatunków chrząszczy z rodzin: Cerambycidae, Geotrupidae, Melolonthidae,
Rutelidae.
Semestr wiosenny
Ćwiczenie VI
Poznanie wybranych gatunków chrząszczy (Coleoptera) z rodziny bogatkowatych (Buprestidae) i
stonkowatych (Chrysomelidae) oraz motyli (Lepidoptera) z rodziny zawisakowatych (Sphingidae),
brudnicowatych (Lymantidae), garbatkowatych (Notodontidae), sówkowatych (Noctuidae) i
miernikowcowatych (Geometridae).
Ćwiczenie VII
Poznanie postaci doskonałych wybranych gatunków chrząszczy z rodziny Curculionidae (Hylobius,
podrodzina Scolytinae).
Ćwiczenie VIII
Poznanie żerowisk wybranych szkodników leśnych.
Ćwiczenie IX
Zajęcia w terenie: Poznanie przedstawicieli różnych grup systematycznych owadów oraz ich żerowisk, ze
szczególnym uwzględnieniem kornika drukarza Ips typographus.
Ćwiczenie X
Podsumowanie wiedzy z zakresu ćwiczeń z entomologii leśnej. Kolokwium sprawdzające.
Forma i warunki zaliczania:
Kolokwium zaliczeniowe (testowe) na ostatnich zajęciach. Aktywna obecność na ćwiczeniach,
prowadzenie zeszytu z rysunkami i notatkami dotyczącymi omawianych owadów i zagadnień.
Oddanie zbioru owadów i żerowisk.
Wykaz literatury podstawowej (3-4 pozycje)
1. Starzyk J. R., Skrzypczyńska M., Rossa R., Michalcewicz J. 2006: Ćwiczenia z entomologii leśnej.
PWRiL Warszawa.
2. Dominik J., Starzyk J. R. 1998: Atlas owadów uszkadzających drewno. Multico, Warszawa, 526 pp.
3. Dominik J., Starzyk J. R. 2004: Owady uszkadzające drewno. PWRiL, Warszawa, 552 pp. + 200 fot.
4. Kolk A., Starzyk J. R. 1996: Atlas szkodliwych owadów leśnych. Multico, Warszawa, 705 pp.
Wykaz literatury uzupełniającej:
1. Stocki J. 2000: Drzewa iglaste i owady na nich żerujące. Warszawa: Multico.
2. Zahradník J. 2000: Przewodnik Owady. Warszawa: Multico.
3. Zahradník J. 2001: Przewodnik Kózkowate. Warszawa: Multico.
4. Instrukcja Ochrony Lasu.
Nazwisko osoby (osób) prowadzącej (prowadzących):
prof. dr hab. Inż. Jerzy M. Gutowski