pobierz plik typu Adobe Acrobat Document 404,0KB

Ogólny plan wykładu „ Wybrane orzecznictwo Sądu Najwyższego w sprawach cywilnych i
gospodarczych” (18.06.2011r.) oraz materiały pomocnicze.
I.
DOCHODZENIE WIERZYTELNOŚCI PRZEZ WSPÓLNIKÓW SPÓŁKI CYWILNEJ
1. Uchwała SN z 09 lutego 2011 II CZP 130/10
Wspólnik spółki cywilnej nie jest legitymowany do dochodzenia wierzytelności wchodzącej w
skład majątku wspólnego wspólników tej spółki.
Z uzasadnienia:
W przepisach dotyczących spółki cywilnej nie ma postanowień upoważniających
poszczególnych wspólników do samodzielnego dochodzenia "praw przysługujących spółce".
Przepisem takim nie jest art. 866 k.c., upoważniający wspólnika do reprezentowania wszystkich
wspólników.
…w polskim prawie nie ma przepisów zastrzegających solidarność wierzycieli, a między
aktywami i pasywami spółki cywilnej występują zasadnicze różnice. Nie jest też adekwatne
odwołanie się do treści art. 209 k.c., dotyczącego współwłasności w częściach ułamkowych,
nieodnoszącego się do współwłasności łącznej (zob. art. 196 § 2 k.c.), tym bardziej że nie stanowią
czynności zachowawczych spory z osobami trzecimi o wykonanie zobowiązań związanych z
gospodarowaniem rzeczą wspólną (por. cyt. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2009 r.,
V CSK 325/08).
Za trafny należy uznać pogląd potwierdzający istnienie współuczestnictwa materialnego
koniecznego (art. 72 § 1 pkt 1 i § 2 k.p.c.) po stronie czynnej wspólników istniejącej spółki
cywilnej w procesie o zasądzenie wierzytelności należącej do ich majątku wspólnego. O takim
charakterze współuczestnictwa świadczy wspólność praw i obowiązków wynikających ze
współwłasności łącznej, wymagająca łącznego występowania w sprawie wszystkich uprawnionych
podmiotów. Wspólność łączna oznacza niepodzielność majątku oraz brak określenia wysokości
udziałów przysługujących poszczególnym wspólnikom.
2. Wyrok SN z dnia 10 lutego 2004 r. IV CK 12/03
(OSNC 2005/3/44)
Wierzytelność pieniężna, stanowiąca składnik majątku wspólnego po rozwiązaniu spółki cywilnej, może
być dochodzona przez byłego wspólnika w części odpowiadającej jego udziałowi w tym majątku, bez
względu na stanowisko pozostałych wspólników.
KPC
art. 195.§1. Jeżeli okaże się, że nie występują w charakterze powodów lub pozwanych
wszystkie osoby, których łączny udział w sprawie jest konieczny, sąd wezwie stronę powodową,
aby oznaczyła w wyznaczonym terminie osoby nie biorące udziału w taki sposób, by ich wezwanie
lub zawiadomienie było możliwe, a w razie potrzeby, aby wystąpiła z wnioskiem o ustanowienie
kuratora.
art. 4794.(434)§1. Przepis art. 34 ma zastosowanie również w sprawach o zawarcie umowy,
ustalenie jej treści oraz o zmianę umowy.
§2. W toku postępowania nie można występować z nowymi roszczeniami zamiast lub obok
dotychczasowych. Jednakże w razie zmiany okoliczności powód może żądać, zamiast pierwotnego
przedmiotu sporu, jego wartości lub innego przedmiotu, a w sprawach o świadczenie powtarzające
się może nadto rozszerzyć żądanie pozwu o świadczenia za dalsze okresy. Przepisów art. 194-196
i art. 198 nie stosuje się.
Wyrok SN z dnia 19 stycznia 2005 r. I CK 410/04
W postępowaniu w sprawach gospodarczych niepowołanie w odpowiedzi na pozew twierdzeń
i zarzutów mających znaczenie dla oceny legitymacji czynnej oraz zasadności powództwa
pozbawia pozwanego prawa zgłaszania w tym zakresie zarzutów w toku postępowania.
Uchwała SN z dnia 17 czerwca 2005 r. III CZP 26/05
(OSNC 2006/4/63, Biul.SN 2005/6/8),
Sąd ma obowiązek wziąć pod uwagę w każdym stanie sprawy nieważność czynności prawnej
(art. 58 § 1 k.c.), jednak tylko na podstawie materiału zgromadzonego zgodnie z regułami
wskazanymi w art. 479 12 § 1 i art. 381 k.p.c.
ZAGADNIENIA POKREWNE
Postanowienie SN z dnia 9 września 1999 r. II CKN 460/98
(OSNC 2000/3/55),
(Wokanda 1999/11/9, Biul.SN 1999/11/11, M.Prawn. 2000/2/100)
Po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej każdy ze współmałżonków może samodzielnie
dochodzić przypadającej mu części wierzytelności, jeżeli świadczenie dłużnika ma charakter podzielny.
Jeżeli świadczenie jest niepodzielne, każdy z małżonków może dochodzić wierzytelności stanowiącej
przedmiot wspólności tylko wtedy, gdy realizuje czynność zachowawczą w rozumieniu art. 209 k.c.
KODEKS RODZINNY I OPIEKUŃCZY
Art. 33. (29) (wyciąg)
Do majątku osobistego każdego z małżonków należą:
1) przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej,
2) przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub
darczyńca inaczej postanowił,
3) prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom,
Postanowienie SN z dnia 3 grudnia 2009 r. II CSK 273/09
Tak jak akcje, również udziały nabyte przez jednego małżonka ze środków pochodzących z
majątku wspólnego wchodzą w skład tego majątku, a wspólnikiem staje się tylko małżonek będący
stroną czynności prowadzącej do nabycia udziałów.
Art. 36. (31) § 1. Oboje małżonkowie są obowiązani współdziałać w zarządzie majątkiem
wspólnym, w szczególności udzielać sobie wzajemnie informacji o stanie majątku wspólnego,
o wykonywaniu zarządu majątkiem wspólnym i o zobowiązaniach obciążających majątek wspólny.
§ 2. Każdy z małżonków może samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym, chyba że
przepisy poniższe stanowią inaczej. Wykonywanie zarządu obejmuje czynności, które dotyczą
przedmiotów majątkowych należących do majątku wspólnego, w tym czynności zmierzające do
zachowania tego majątku.
§ 3. Przedmiotami majątkowymi służącymi małżonkowi do wykonywania zawodu lub
prowadzenia działalności zarobkowej małżonek ten zarządza samodzielnie. W razie
przemijającej przeszkody drugi małżonek może dokonywać niezbędnych bieżących czynności
II
DO PROBLEMATYKI NADAWANIA KLAUZULI WYKONALNOŚCI.
Uchwała SN z dnia 18 marca 2011 r. (III CZP 117/10)
W sprawie o nadanie tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika (art.
787 k.p.c.) nie jest dopuszczalne stosowanie domniemania faktycznego przy ustalaniu, że stwierdzona
tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała za zgodą małżonka dłużnika.
Uchwała SN z dnia 4 września 2009 r. (III CZP 52/09)
OSNC 2010/3/38,
Wykreślenie spółki jawnej z rejestru przedsiębiorców nie wyłącza nadania na podstawie art. 7781 k.p.c.
tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko spółce klauzuli wykonalności przeciwko wspólnikowi
ponoszącemu odpowiedzialność za zobowiązania wymienione w tytule egzekucyjnym.
Z uzasadnienia:
…art. 778 1 k.p.c. umożliwia nadanie tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności także przeciwko
jej byłemu wspólnikowi, jeżeli wystąpił on ze spółki albo spółka została wykreślona z rejestru, pod
warunkiem, iż tytuł ten obejmuje zobowiązanie spółki, za które ten wspólnik ponosi odpowiedzialność, czyli
zobowiązanie powstałe w czasie uczestnictwa tego wspólnika w spółce albo przed jego przystąpieniem do
spółki (por. art. 10 § 3 i art. 32 k.s.h.).
Uchwała SN z dnia 21 grudnia 2010 r. (III CZP 98/10)
Kopia odpisu z Krajowego Rejestru Sądowego, poświadczona za zgodność z oryginałem
przez pełnomocnika wnioskodawcy będącego radcą prawnym, może stanowić podstawę nadania
klauzuli wykonalności na rzecz następcy prawnego wierzyciela na podstawie art. 788 § 1 k.p.c.
III
Z PROBLEMATYKI PREKLUZJI DOWODOWEJ
W ZAKRESIE OBOWIĄZKU PRZYTOCZENIA W POZWIE WSZYSTKICH TWIERDZEŃ
I WNIOSKÓW DOWODOWYCH
1) PODSUMOWANIE DOTYCHCZASOWYCH DOŚWIADCZEŃ
2) ÓMWIENIE PROJEKTU ZMIAN K.P.C.
art. 479 12.(445) §1. W pozwie powód jest obowiązany podać wszystkie twierdzenia oraz dowody
na ich poparcie pod rygorem utraty prawa powoływania ich w toku postępowania, chyba że
wykaże, że ich powołanie w pozwie nie było możliwe albo że potrzeba powołania wynikła później.
W tym przypadku dalsze twierdzenia i dowody na ich poparcie powinny być powołane w terminie
dwutygodniowym od dnia, w którym powołanie ich stało się możliwe lub wynikła potrzeba ich
powołania.
1. Wyrok SO w Koszalinie VI Ga 52/08 - „…zasadne jest przyjęcie , iż jeżeli zgłoszone w pozwie
roszczenie ma być uwzględnione, to powód musi niewątpliwie podać w pozwie wszystkie okoliczności,
które konstruują podstawę faktyczną powództwa. Chodzi tu w szczególności o takie okoliczności jak np.
dotyczące legitymacji , wymagalności , zaskarżalności, bez których powództwo nie mogłoby być
uwzględnione na podstawie samej tylko oceny materiału zaoferowanego przez powoda. Zobowiązany jest
również powód wskazać środki dowodowe służące udowodnieniu tych okoliczności. Natomiast wymóg
przytoczenia innych okoliczności i wskazania dalszych dowodów należy weryfikować w kontekście
tych zarzutów, które były podniesione w toku
2.Wyrok SO w Koszalinie VI Ga 82/07 – „ …powód w pozwie… winien powołać dowody dla
wykazania że strony sporu łączyła umowa o świadczenie usług, że usługi były wykonane i jaki był
ich rodzaj i zakres. Nie może stanowić uzasadnienia zaniechania (złożenia tych dowodów)
przeświadczenie powódki, że pozwany nie zakwestionuje żądania objętego pozwem”.
3.Uchwała SN z dnia 17 lutego 2004 r. III CZP 115/03.
Do rygorów systemu prekluzyjnego należy również wymaganie, aby - także w określonym terminie
- strony podały wszystkie znane im fakty, dowody i zarzuty, choćby nawet w formie
ewentualnej, tylko na wypadek, gdyby twierdzenia zaprezentowane w pierwszej kolejności okazały
się nieskuteczne lub nie zostały uwzględnione przez sąd
4.Wyrok SN z 30.10.2008r. II CSK 254/08
…w sprawie gospodarczej o zapłatę potrzeba powołania przez powoda kolejnych dowodów w celu
wykazania zasadności żądania i jego wysokości powstaje z reguły dopiero po zakwestionowaniu
przez pozwanego dowodów zgłoszonych na tę okoliczność w pozwie. Skład orzekający w niniejszej
sprawie skłania się do zaczynającego przeważać już w orzecznictwie stanowiska, że w sprawie
gospodarczej o zapłatę potrzeba powołania przez powoda kolejnych dowodów w celu
wykazania zasadności żądania i jego wysokości powstaje z reguły dopiero po
zakwestionowaniu przez pozwanego dowodów zgłoszonych na tę okoliczność w pozwie (wyrok
SN z dnia 14 grudnia 2006 r., sygn. akt I CSK 310/06, OSNC 2007, Nr 11, poz. 171). Z mocy
art. 479 12 § 1 k.p.c. powód jest co prawda zobowiązany zgłosić już w pozwie twierdzenia i
stosowne dowody do wykazania swojego roszczenia, jednak z reguły nie można wymagać, by
były to twierdzenia i dowody, które zakładają określoną obronę pozwanego i jego stanowiska
w kwestii istnienia stosunku prawnego będącego podstawą roszczenia (wyrok SN z dnia 14
grudnia 2006 r., sygn. akt I CSK 322/06, niepubl.).
POSTĘPOWANIE NAKAZOWE
1.Wyrok SN z 04.10.2006 II CSK 229/06
Regulacja art. 485 k.p.c. jest regulacją szczególną w stosunku do postanowień art. 47912 k.p.c.
Powód w postępowaniu nakazowym musi zatem wskazać w pozwie tylko te okoliczności, które w
świetle art. 485 k.p.c. uzasadniają wydanie nakazu zapłaty i dołączyć tylko te dowody, które
zgodnie z powołanym przepisem mogą być podstawą wydania nakazu zapłaty w postępowaniu
nakazowym.
odmiennie:
2.Wyrok SN z 22.01.2008r.II CSK 381/07
Pozew, w którym wykonawca inwestycji wnosił o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu
nakazowym powinien odpowiadać wszystkim warunkom przewidzianym nie tylko dla pozwu w
ogóle i dla postępowania nakazowego ale także wymienionym w art. 47912 k.p.c.
PROJEKT ZMIAN KPC (wyciąg)
art. 207 otrzymuje brzmienie:
„Art. 207. § 1. Pozwany może przed pierwszym posiedzeniem wyznaczonym na rozprawę wnieść
odpowiedź na pozew.
§ 2. Przewodniczący może zarządzić wniesienie odpowiedzi na pozew w wyznaczonym
terminie, nie krótszym niż dwa tygodnie.
§ 3. Przewodniczący może także przed pierwszym posiedzeniem wyznaczonym na
rozprawę zobowiązać strony do złożenia dalszych pism przygotowawczych, oznaczając
porządek składania pism, termin, w którym należy je złożyć, i okoliczności, które mają być
wyjaśnione. W toku sprawy złożenie pism przygotowawczych następuje tylko wtedy, gdy sąd
tak postanowi, chyba że pismo obejmuje wyłącznie wniosek o przeprowadzenie dowodu. Sąd
może wydać postanowienie na posiedzeniu niejawnym.
§ 4. W wypadkach, o których mowa w § 3, przewodniczący lub sąd mogą wysłuchać
strony na posiedzeniu niejawnym.
§ 5. Sąd pomija spóźnione twierdzenia i dowody, chyba że strona nie zgłosiła ich w
pozwie, odpowiedzi na pozew lub dalszym piśmie przygotowawczym bez swej winy lub
uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu
sprawy albo występują inne wyjątkowe okoliczności.
§ 6. Zarządzając doręczenie pozwu, odpowiedzi na pozew lub złożenie dalszych pism
przygotowawczych przewodniczący albo sąd, jeżeli postanowił o złożeniu pism przygotowawczych
w toku sprawy, pouczają strony o treści § 5.
§ 7. Odpowiedź na pozew złożona z naruszeniem § 2 podlega zwrotowi; zwrotowi podlega
także pismo przygotowawcze złożone z naruszeniem § 3.”;
IV
Z PROBLEMATYKI BEZPOSREDNIEGO DORECZANIA PISM PROCESOWYCH
PRZEZ ZAWODOWYCH PEŁNOMOCNIKÓW (art. 479 9. i 132 k.p.c ).
Uchwała SN Z 24 lutego 2009 III CZP 127/08
(OSNC 2009/12/165).
Przewidziany w art. 479 9 § 1 zdanie drugie k.p.c. obowiązek dołączenia do pisma procesowego
wniesionego do sądu dowodu doręczenia drugiej stronie odpisu tego pisma albo dowodu wysłania
go przesyłką poleconą dotyczy także pisma z wnioskiem o przywrócenie terminu do wniesienia
apelacji.
Uchwała SN z 27. 10. 2005 III CZP 65/05 (OSNC 2006/3/50).
Przewidziany w art. 4799 § 1 zdanie drugie k.p.c. obowiązek dołączenia do pisma procesowego
wniesionego do sądu dowodu doręczenia drugiej stronie odpisu tego pisma albo dowodu wysłania
go listem poleconym nie dotyczy wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku (art. 328 § 1
k.p.c.).