docdla klasy 6
download 
Reklamacja Transkrypt
dla klasy 6
Kryteria oceniania; przedmiot – przyroda. Opracowane na podstawie programu nauczania ( nr dopuszczenia DKW-4014-51/99 ) oraz podręcznika „ Przyroda kl. 6 „; wydawnictwo „ ŻAK” UCZEŃ NA OCENĘ: Lp. ZAKRES WIADOMOŚCI DOPUSZCZAJĄCĄ: I ZIEMIA W UKŁADZIE SŁONECZNYM - - - - - wymienia ciała niebieskie należące do Układu Słonecznego, odczytuje ze schematu Układu Słonecznego (atlas) nazwy planet, wie, kim był M. Kopernik, wie, że Ziemia obraca się wokół własnej osi, demonstruje obrót Ziemi na globusie, podaje czas obrotu Ziemi dookoła własnej osi, wyjaśnia, co to jest rok, demonstruje ruch obiegowy Ziemi, DOSTATECZNĄ : - - - - - zna różnicę między czasem strefowym i urzędowym, - - wymienia 4 pory roku, podaje różnice między - wskazuje różnicę między gwiazdą i planetą, planetą i Księżycem, planetą i planetoidą, podaje przykłady planet i satelitów, zna wkład pracy M. Kopernika w poznanie naszej planety, wymienia następstwa ruchu obrotowego Ziemi, wyjaśnia, kiedy jest dzień, a kiedy noc, podaje, na ile minut podzielono godzinę, a na ile godzin – dobę, wymienia następstwa ruchu obiegowego Ziemi wymienia orbity jako drogi ruchu planet wokół Słońca, oblicza na podstawie kartek z kalendarza długość dnia i nocy podczas pierwszych dni pór roku, rozróżnia pojęcia: astronomiczne i DOBRĄ: - - - - - wskazuje źródła, w których można znaleźć informacje o ciałach niebieskich, wyjaśnia, co to jest kometa, wyznacza kierunki za pomocą Słońca i zegarka uzasadnia, że doba jest następstwem ruchu obrotowego Ziemi, wyjaśnia znaczenie Słońca dla życia na Ziemi, BARDZO DOBRĄ: - - - wymienia strefy oświetlenia Ziemi, wyjaśnia na modelu, co to jest ruch obiegowy Ziemi, - - wskazuje położenie Słońca na sklepieniu niebieskim w różnych porach dnia, - - analizuje treści wykresów i tabel - - CELUJĄCĄ: formułuje pytania do astronoma, wyjaśnia, co to jest orbita, łączy niektóre miasta polskie z etapami życia M. Kopernika, wskazuje na globusie linię obrazującą zmianę daty, podaje czas strefowy dowolnego punktu na Ziemi (atlas), wskazuje na sferze niebieskiej położenie zenitu, wyjaśnia znaczenie odkryć M. Kopernika i Galileusza oraz lotów kosmicznych dla poznania Układu Słonecznego, wskazuje zależność między wysokością Słońca nad linią widnokręgu a temperaturą powietrza na kuli ziemskiej i w Polsce, odczytuje z mapy stref czasu zależności między czasem strefowym a długością geogr. porównuje zasięg stref oświetlenia Ziemi, - wskazuje położenie Słońca na sklepieniu niebieskim w różnych porach roku, - wyjaśnia praktyczne znaczenie wprowadzenia czasu strefowego i urzędowego oraz czasu letniego i zimowego, wyjaśnia rozbieżności - 1 nimi, - KRAJOBRAZY AFRYKI - wskazuje na mapie i na globusie Afrykę, - - rozumie zależność między wysokością nad poziomem morza a piętrowością roślinności w górach, - wymienia składniki klimatu, odczytuje z mapy nazwy krain leżących w strefie równikowej, II - - - - odczytuje z mapy nazwy największych rzek i jezior w środkowej Afryce, odczytuje z mapy kierunki spływu wód w środkowej Afryce, - - - zna pojęcie – sawanna, odczytuje z wykresów i termiczne pory roku, odczytuje z globusa i mapy szer. geogr. Polski, klimatycznych, porównuje szer. geogr. Polski i innych poznanych krajobrazów, - wymienia i wskazuje na mapie największe kotliny, wyżyny i szczyty górskie Afryki ( 2 ), wskazuje na mapie rozmieszczenie głównych stref klimatycznych i roślinnych w Afryce, opisuje położenie Afryki względem Polski, wskazuje na mapie i opisuje przebieg linii brzegowej Afryki, zna i wymienia strefowy układ krajobrazów w Afryce, - wskazuje na mapie strefy klimatyczne, wymienia cechy klimatu równikowego, wskazuje na mapie krajobrazowej obszary występowania wilgotnych lasów równikowych, opisuje warstwy w lesie równikowym, wymienia przykłady zwierząt i roślin lasu równikowego, oblicza amplitudę temp. - - - opisuje, na postawie wykresów i map warunki - - uzasadnia zależność między klimatem a piętrami roślinności, - wyjaśnia przyczyny symetrycznego względem równika układu stref klimatycznych w Afryce, wyjaśnia zależności między strefami oświetlenia Ziemi a różnicami w klimacie, wodach oraz światem roślin i zwierząt Afryki, wyjaśnia, dlaczego w strefie klimatów równikowych występują wilgotne lasy równikowe opisuje warunki życia w strefie klimatów równikowych, wyjaśnia przyczyny i skutki nadmiernej eksploatacji lasów równikowych, - wyjaśnia wpływ ogólnej cyrkulacji atm. na zróżnicowanie klimatyczne Afryki, - wyjaśnia, dlaczego występowanie stref klimatycznych jest następstwem ruchu obiegowego Ziemi, - porównuje warunki życia ludzi w strefie lasu równikowego z warunkami panującymi w Polsce, wyjaśnia przyczyny trudności w rozwoju rolnictwa w strefie wilgotnych lasów równikowych, porównuje klimat sawann z klimatem - wskazuje na mapie strefę klimatów równikowych, odczytuje z map i wykresów cechy klimatu równikowego, wilgotnego, omawia przystosowania roślin do życia w lesie równikowym, opisuje zagrożenia chorobami tropikalnymi oraz sposoby ochrony przed nimi, podaje przykłady głównych roślin żywieniowych uprawianych w strefie równikowej i porównuje je z roślinami uprawianymi w Polsce, omawia rodzaje sawann, opisuje wygląd sawanny między zasięgiem stref oświetlenia Ziemi a zasięgiem stref klimatycznych i roślinnych na wybranych przykładach strefy klimatyczne i roślinne na wybranych przykładach, - - - - - wyjaśnia przyczyny występujących 2 map warunków klimatycznych panujących w strefie sawann, - - III - - wskazuje na mapie Saharę, wyjaśnia, co to jest pustynia i oaza, odczytuje z tabeli informacje o klimacie zwrotnikowym, rozpoznaje na ilustracji rodzaje pustyń - - - klimatyczne w strefie sawann, opisuje zwierzęta i roślinność sawann, oblicza amplitudę temp. powietrza, wymienia cechy klimatu zwrotnikowego, wskazuje te cechy, które utrudniają życie organizmom pustynnym, wskazuje przystosowania organizmów do życia na pustyni, wymienia rodzaje pustyń opisuje na podstawie ilustracji erozyjnych i akumulacyjnych form rzeźb terenu, - - - - - KRAJOBRAZY AMERYKI - odczytuje z map obszary najbardziej zaludnione w Afryce, - przy pomocy nauczyciela analizuje treść map, wykresów i schematów dotyczących rozmieszczenia ludności, - wskazuje na mapie Amerykę Pn. i Pd. podaje nazwisko odkrywcy Ameryki, na podstawie map i globusa określa położenie Ameryki na Ziemi i w stosunku do innych kontynentów, odczytuje z mapy - zna datę i okoliczności odkrycia Ameryki, korzystając z mapy i globusa opisuje linię brzegową Ameryki , wymienia skutki odkrycia Ameryki, odczytuje na mapie dużych form ukształtowania - - - - - - - w porze deszczowej i suchej, wyjaśnia znaczenie parków narodowych w strefie sawann, opisuje warunki życia ludzi w strefie sawann, opisuje wygląd różnego rodzaju pustyń, wskazuje na mapie przykłady pustyń na wszystkich kontynentach wskazuje podobieństwa i cechy wspólne różnych pustyń, wyjaśnia pojęcia: wietrzenie mech. skał, proces pustynnienia, erozja, akumulacja, wydma, opisuje i wyjaśnia powstawanie i ruch wydm, wyjaśnia zróżnicowanie rozmieszczenia ludności w Afryce, odczytuje z mapy cechy ukształtowania powierzchni Ameryki, wskazuje na mapie największe wyspy, półwyspy należące do Ameryki oraz zatoki i morza ją oblewające, opisywanie położenia geogr. dużych form - - - wilgotnego lasu równikowego, wyjaśnia występowanie w tej strefie okresowych rzek i jezior, wskazuje ich przykłady na mapie, porównuje warunki klimatyczne w lasach równikowych, sawannach i na pustyniach na podstawie wykresów klimatycznych, opisuje przebieg procesu wietrzenia skał porównuje przystosowania zwierząt i roślin do warunków życia w lesie równikowym, na sawannie i na pustyni, - wyjaśnia zależność między szer. geogr. I wysokością nad poziomem morza a zróżnicowaniem klimatycznym i krajobrazowym, - porównuje cechy linii brzegowej Ameryki Pn. i Pd., okresowo klęsk głodu w tej części świata, wyjaśnia, dlaczego w strefach klimatu zwrotnikowego występują też krajobrazy inne niż pustynne, 3 - - - - IV - - nazwy mórz, zatok, półwyspów i wysp należących do Ameryki, wskazuje na mapie Niz. Amazonki, na podstawie mapy opisuje jej położenie (z pomocą nauczyciela) - ukształtowania powierzchni, powierzchni : gór, wyżyn i nizin, na podstawie map, wykresów i ilustracji opisuje klimat, roślinność i zwierzęta , zna warunki życia w wilgotnym lesie równikowym, - wskazuje na mapie Wyż. Brazylijską, z pomocą nauczyciela opisuje jej położenie na podstawie mapy, opisuje na podstawie ilustracji formacje roślinne występujące na Wyż. Brazylijskiej, odczytuje z mapy hipsometrycznej wysokość Wyż. Brazylijskiej, na podstawie map, wykresów i tabel opisuje zróżnicowanie klimatyczne panujące na Wyż. Brazylijskiej, - - odczytuje z map i wykresów warunki klimatyczne panujące na Wielkich Równinach, na podstawie mapy wymienia strefy klimatyczne i formacje roślinne tam występujące, opisuje i wyjaśnia ( z pomocą nauczyciela ) krajobraz tundry i tajgi kanadyjskiej, - opisuje lądolód wskazuje na mapie Wielkie Równiny, z pomocą nauczyciela opisuje ich położenie, odczytuje z mapy największe rzeki przepływające przez Wielkie Równiny, - zna pojęcia: tajga, tundra, na podstawie ilustracji opisuje roślinność i zwierzęta charakterystyczne dla tundry i tajgi, - wskazuje na mapie - - - opisuje cechy klimatu wilgotnego lasu równikowego Niz. Amazonki, wymienia główne rośliny żywieniowe i używki uprawiane na Niz. Amazonki, opisuje rozmieszczenie ludności na Wyż. Brazylijskiej, wymienia rośliny użytkowe uprawiane na Wyż Brazylijskiej, opisuje warunki klimatyczne Wielkich Równin, opisuje sposoby prowadzenia gospodarki rolnej na preriach, - - - wyjaśnia niewielką gęstość zaludnienia tajgi i tundry kanadyjskiej, wyjaśnia źródła utrzymania ludności w tundrze i tajdze kanadyjskiej, - wyjaśnia pojęcia: dzień i - - - - porównuje położenie i klimat oraz warunki życia w wilgotnym lesie równikowym Niz. Amazonki i Kotliny Kongo, odczytuje z map krajobrazowogospodarczych rozmieszczenia ludności w zależności od warunków klimatycznych, wyjaśnia wpływ odległości od morza i innych czynników na rozmieszczenie ludności na Wyż. Brazylijskiej, wyjaśnia wpływ klimatu i gleb na rolnictwo na obszarze Wielkich Równin, wyjaśnia przyczyny i skutki erozji gleb na preriach oraz podaje przykłady zapobiegania erozji, porównuje oraz wyjaśnia zróżnicowanie warunków klimatycznych w tundrze i tajdze kanadyjskiej i syberyjskiej, wyjaśnia występowanie - porównuje główne rośliny użytkowe, uprawianych w strefie wilgotnego lasu równikowego Afryki i Ameryki, wyszukuje z innych źródeł niż podręcznik ( np. encyklopedia, Internet )informacje na temat Eskimosówludności zamieszkującej pn. krańce Ameryki Pn., wyjaśnia wpływ 4 - - - - KRAJOBRAZY AUSTRALII I OCEANII - - Grenlandię, opisuje jej położenie, wymienia właściwości fizyczne lodu na podstawie doświadczenia, na mapie wskazuje strefy klimatyczne i roślinne występujące w Ameryce, Grenlandii i warunków jego powstania na podstawie map, wykresów i tekstu z podręcznika, - opisuje cechy krajobrazów Ameryki położonych w różnych strefach klimatycznych na podstawie map, wykresów, schematów oraz tekstu z podręcznika, - - z pomocą nauczyciela wyjaśnia wpływ szer. geogr. i wysokości n.p.m. na zróżnicowanie krajobrazowe Ameryki, na podstawie mapy opisuje położenie Kordylierów, na podstawie doświadczeń wyjaśnia cechy roztworów nasyconych i nienasyconych, z pomocą nauczyciela wyjaśnia zróżnicowanie rozmieszczenia ludności w zależności od warunków życia w poszczególnych strefach, wskazuje na mapie i na globusie Australię i Oceanię, określa ich położenie w odczytuje z map cechy linii brzegowej i ukształtowania powierzchni Australii, - wskazuje na mapie Kordyliery, na mapie krajobrazowej wskazuje Park Narodowy Yellowstone - noc polarna, lądolód, góra lodowa, wyjaśnia zagrożenie stwarzane przez góry lodowe dla żeglugi, porównuje warunki klimatyczne Ameryki w różnych strefach oświetlenia , wyjaśnia wpływ prądów morskich na krajobrazy wybrzeży Ameryki, - - - - - - - porównuje krajobraz Kordylierów z wcześniej poznanymi krajobrazami górskimi ( Tatr, Alp, Himalajów), opisuje piętrowość roślinną Kordylierów, wyjaśnia wpływ klimatu i ukształtowania powierzchni na sieć wodną Ameryki Pn., wyjaśnia zależności między klimatem a wodami powierzchniowymi i roślinnością oraz gospodarką człowieka, opisuje położenie względne i bezwzględne Australii i Oceanii, opisuje zasługi Jamesa lądolodu na Grenlandii zna przyczynę niewielkiej gęstości zaludnienia, opisuje i wyjaśnia warunki życia ludzi, porównuje krajobrazy Ameryki z wcześniej poznanymi krajobrazami położonymi w tych samych strefach oświetlenia Ziemi, wyjaśnia zależność między strefami oświetlenia a rozmieszczeniem stref krajobrazowych w Ameryce, wyjaśnia pojęcie: gejzer, opisuje położenie i uzasadnia przyczyny powstania Parku Narodowego Yellowstone, - wyjaśnia wpływ ogólnej cyrkulacji atmosferycznej na zróżnicowanie klimatyczne Ameryki Pn. - opisuje zróżnicowanie krajobrazowe Australii w zależności od szer. geogr. i prądów oświetlenia Ziemi na warunki klimatyczne panujące na Grenlandii, 5 - stosunku do innych lądów, odczytuje z mapy nazwy głównych rzek i jezior Australii, - - wymienia i wskazuje na mapie Wielkie Góry Wododziałowe, Wielki Basen Artezyjski i Wielką Rafę Koralową oraz Górę Kościuszki, wymienia przykłady charakterystycznych roślin i zwierząt Australii, - - - - wskazuje na mapie Melanezję, Mikronezję i Polinezję, rozróżnia 2 główne typy wysp występujących w Oceanii i wyjaśnia ich pochodzenie, - KRAJOBRAZY ARKTYKI I ANTARKTYDY - ZWIERZĘTA NA ZIEMI Cechy zwierząt V wskazuje na mapie Arktykę i Antarktydę, wie, wokół którego bieguna leżą, odczytuje z mapy i globusa ich położenie, - - - na podstawie ilustracji wymienia cechy organizmu zwierzęcego - wymienia potrzeby pokarmowe zwierząt i sposoby odżywiania się, - Cooka i Pawła Edmunda Strzeleckiego dla poznania Australii, wskazuje na mapie i omawia rozmieszczenie oraz cechy głównych krajobrazów Australii, opisuje i wyjaśnia rozmieszczenie ludności Australii, wyjaśnia znaczenie wód artezyjskich dla rozwoju rolnictwa, wskazuje na mapie przykłady występowania koralowców i wyjaśnia warunki powstawania raf koralowych, wyjaśnia pojęcia: archipelag, atol, - - - - morskich na podstawie map, schematów, ilustracji, zdjęć i tekstu w podręczniku, porównuje Wielkie Góry Wododziałowe z Karpatami, opisuje specyfikę gospodarki rolnej i wyjaśnia ją specyfiką środowiska naturalnego określanie za pomocą mapy szer. geogr., w których występują rafy koralowe i wyjaśnienie ich zasięgu za pomocą map klimatycznych, opisuje powstawanie wapieni koralowych, wyjaśnia powstawanie różnych form budowanych przez koralowce, wyjaśnia trudności w żegludze powodowane przez rafy koralowe, - wyjaśnia przyczyny surowości klimatu stref podbiegunowych opisuje ukształtowanie powierzchni Arktyki i Antarktydy na podstawie mapy, opisuje linię brzegową Arktyki i Antarktydy, omawia cechy środowiska geogr. utrudniające rozwój życia organicznego oraz gospodarowania człowieka, - wyróżnia elementy budowy charakterystyczne dla komórki zwierzęcej na podstawie schematu , wyjaśnia zależności między środowiskiem, trybem życia a sposobem odżywiania się zwierząt, wykonuje rysunek schematyczny komórki zwierzęcej i opisuje go, - wyjaśnia funkcję poszczególnych elementów budowy komórki zwierzęcej, wskazuje i nazywa narządy wymiany gazowej zwierząt, wyjaśnia na przykładach : jajorodność, - wymienia i wyjaśnia sposoby rozmnażania się zwierząt, - interpretuje zależności - wyjaśnia odrębność świata roślin i zwierząt Australii, porównuje cechy krajobrazu Arktyki i Antarktydy, wyjaśnia przyczyny zróżnicowania w zasiedleniu i zagospodarowaniu Arktyki i Antarktydy, 6 żyworodność, zapłodnienie zew. i wew. rozwój prosty i złożony, Pierwotniaki - podaje przykłady (3) pierwotniaków, rozpoznaje je na rysunkach schematycznych, - - Parzydełkowce - - Pasożytnicze robaki płaskie i obłe - VI rozpoznaje na rysunku parzydełkowce, a także wskazuje części ich ciała, opisuje powstawanie raf koralowych ( na podstawie ilustracji, zdjęć lub filmu ), rozpoznaje pasożytnicze robaki płaskie i obłe oraz określa miejsca ich występowania ( na podstawie ilustracji, okazów naturalnych ), - - wyróżnia środowiska życia pierwotniaków, określa sposoby odżywiania się pierwotniaków, wykazuje różnorodność kształtów i wielkości pierwotniaków, wykazuje, że parzydełkowce to organizmy wodne, głównie morskie, opisuje wygląd rafy koralowej jako środowiska życia innych zwierząt, - - - - opisuje środowisko życia pasożytów, wskazuje sposoby zarażenia pasożytami, a także sposoby zapobiegania zarażeniom postępuje tak, aby nie zarazić się pasożytami, prowadzi hodowlę pantofelka wg instrukcji, wykazuje warunki najkorzystniejsze dla życia pantofelka, określa sposoby poruszania się pierwotniaków, między sposobem rozmnażania i rozwoju a środowiskiem i trybem życia, analizuje potrzeby pokarmowe pierwotniaków, porównuje sposób odżywiania się drapieżcy, pasożyta i symbionta, - - uzasadnia, że parzydełkowce są drapieżnikami, wykazuje rolę pączkowania w powstawaniu parzydełkowców kolonijnych, - wykonuje i opisuje rysunek schematyczny budowy zew. tasiemca, wykazuje przystosowania tasiemców i glisty ludzkiej do pasożytniczego trybu życia, - ocenia wpływ pasożytów na zdrowie człowieka i kondycję zwierząt, wykonuje i opisuje rysunek schematyczny budowy zew. dżdżownicy, dowodzi dużej roli dżdżownic w rolnictwie, - ocenia rolę dżdżownicy jako saprofaga, wyjaśnia rolę wazonkowców i rureczników w zbiornikach wodnych, - uzasadnia, dlaczego rafy koralowe nie występują na dużych głębokościach, wykazuje związek między zamieraniem korali a zmniejszaniem się przejrzystości mórz, ocenia wpływ pierwotniaków na zdrowie człowieka, potrafi przeprowadzić wywiad na temat: ”Jeśli w miejscu zamieszkania jest oczyszczalnia ścieków, to czy ścieki są w niej oczyszczane metodą biologiczną?” przewiduje skutki zamierania raf koralowych dla życia w morzach, VII Pierścienice - 1. rozpoznaje na ilustracji dżdżownicę i opisuje jej budowę zew. na podstawie obserwacji opisuje przystosowania dżdżownicy ziemnej do życia w glebie, - - Mięczaki - rozpoznaje i nazywa pospolite mięczaki na - wskazuje elementy budowy zew. mięczaków wykazuje przystosowania do życia - - przeprowadza wywiad na temat wykorzystania dżdżownic kalifornijskich na działkach, wykazuje rolę mięczaków w łańcuchu 7 podstawie ilustracji, 2. - wymienia środowiska życia mięczaków, - na lądzie lub w wodzie, porównuje sposoby poruszania się mięczaków, - pokarmowym, ocenia rolę małży jako filtratora w oczyszczaniu wód, Stawonogi - rozpoznaje i nazywa głównych przedstawicieli stawonogów, - opisuje środowiska życia stawonogów, analizuje porycie ciała stawonogów, - uzasadnia, że stawonogi to przede wszystkim zwierzęta lądowe, Skorupiaki - rozpoznaje pospolite gatunki skorupiaków wskazuje elementy budowy zew. raka na rysunku schematycznym, - opisuje sposób poruszania się raka, wykazuje na przykładach różnorodność sposobów odżywiania się skorupiaków, wykazuje cechy przystosowawcze raka do życia w wodzie i określa ich znaczenie, określa ośliczkę i kiełża jako wskaźniki jakości wód, ocenia wartość skorupiaków jako pokarmu dla ludzi i zwierząt, - przewiduje zmniejszanie się liczebności mułożerców i pąkli, a nawet ich zagładę na skutek zanieczyszczeń, wykonuje rysunek schematyczny budowy zew. owadów i oznacza elementy budowy, ocenia rolę owadów w łańcuchu pokarmowym i krążeniu materii, rozpoznaje niepożądane owady wśród upraw, sadów magazynów zbożowych, wykazuje rolę owadów glebowych, - wykazuje podwójną rolę owadów krwiopijnych, rozpoznaje pospolite szkodniki upraw drzew iglastych, ocenia stosowane metody ochrony środowiska przed niepożądanymi owadami pod kątem ich wpływu na środowisko i skuteczności, wykonuje rysunek schematyczny pająka i zaznacza na nim - 3. - - Owady - 4. - - rozpoznaje najpospolitsze gatunki owadów, wykazuje różnorodność świata owadów ( z pomocą nauczyciela), wymienia sposoby zapobiegania wszawicy - 5. - Pajęczaki - wymienia gatunki pospolitych pajęczaków, - wymienia środowiska życia owadów, wyjaśnia zależność między budową odnóży i aparatów gębowych a przystosowaniem do środowiska, wykazuje przykłady wpływu owadów na środowisko, wykazuje rolę owadów w zapylaniu roślin, wymienia owady społeczne, - na podstawie rysunku schematycznego wyróżnia części ciała - - - - - - rozpoznaje przędziorkipasożyty roślin, 8 - 6. wymienia środowiska życia pajęczaków, - Kręgowce - 7. - 8. Ryby - - rozpoznaje podstawowe gatunki kręgowców na podstawie ilustracji, wymienia środowiska ich życia, podaje przykłady ryb i przystosowania do pobierania pokarmu ( z pomocą nauczyciela ), podaje przykłady różnych sposobów rozmnażania się ryb, - - - pajęczaków, wymienia pajęczaki mające jad, wykazuje rolę higieny w zapobieganiu świerzbu, opisuje środowiska życia kręgowców, wymienia cechy charakterystyczne kręgowców, elementy budowy zew. wyjaśnia sposoby zarażenia i objawy chorobowe spowodowane przez świerzbowca i kleszcze, klasyfikuje prezentowane zwierzęta do: ryb, płazów, gadów, ptaków i ssaków, ocenia rolę czyścicieli, wykazuje cechy przystosowawcze ryb do życia w wodzie, wyjaśnia rolę tarła w rozmnażaniu się ryb, ocenia sposoby opieki nad potomstwem, podaje przykłady ryb odbywających wędrówki wykonuje rysunek schematyczny i oznacza elementy budowy zew., opisuje wymianę gazową u ryb, ocenia rolę skrzeli i skóry w wymianie gazowej, rozpoznaje ryby słodkowodne i ryby Bałtyku, ocenia wartości odżywcze ryb, - - - 9. Płazy Gady - - 10. - rozpoznaje i nazywa przedstawicieli gadów w ich środowiskach życia rozpoznaje gatunki gadów żyjących w Polsce, wymienia ich środowiska życia, wymienia sposoby - - - określa warunki środowiska życia płazów wskazuje cechy przystosowawcze płazów do życia na lądzie i w wodzie, podaje ich rolę ( z pomocą nauczyciela ), wymienia cechy przystosowawcze gadów do życia na lądzie i podaje ich rolę, podaje przykłady gadów opiekujących się - - opisuje rozwój żaby i wyraża go schematem, ocenia rolę zachowań godowych u płazów, wykazuje, że niektóre płazy opiekują się potomstwem, - uzasadnia rolę skórzastej lub wapiennej otoczki jaja gada, wykazuje związek rozmnażania gadów z temp. i klimatem, - dowodzi, że kręgowce to druga grupa zwierząt, która opanowała ląd, wykazuje, że różnorodność ryb jest zależna od miejsca zamieszkania i trybu życia, uzasadnia przyczynę zmniejszania się liczebności dorsza, podaje przyczynę wprowadzenia okresów ochronnych, wyjaśnia przyczyny zagłady rekinów, rozpoznaje gatunki chronione w Polsce, dostrzega różnorodność sposobów rozmnażania się, wyjaśnia, że gady są zmiennocieplne, wyjaśnia przystosowanie węży do połykania zdobyczy, wyjaśnia przyczyny zna i opisuje ogniwo 9 łowienia zdobyczy, podaje przykłady, Ptaki - 11. - - 11a - wymienia środowiska życia ptaków, wykonuje rysunek schematyczny pióra i opisuje elementy budowy, rozpoznaje letnią i zimową sylwetkę ptaka, wymienia i objaśnia przyczyny wędrówek u ptaków, potomstwem, rozpoznaje zaskrońca i żmiję zygzakowatą, - wyjaśnia, jak należy zachować się w przypadku ukąszenia przez żmiję, wyróżnia rodzaje piór i podaje ich rolę w przystosowaniu do lotu, wykazuje cechy świadczące o opływowym kształcie ciała, wymienia powody budowy gniazd, - wskazuje cechy budowy szkieletu związane z lotem, wyjaśnia różnice w budowie nóg i dziobów przystosowaniami do różnego trybu życia, wskazuje elementy pełniące funkcję zębów, wykonuje rysunek schematyczny jaja ptasiego i oznacza jego elementy, wymienia różne rodzaje ochrony prawnej ptaków, - wymienia wytwory naskórka, wymienia sposoby rozmnażania się ssaków, wykazuje związek budowy z funkcją kończyny, dokonuje podziału ssaków ze względu na sposób odżywiania się, - - - - Ssaki - wskazuje środowiska życia ssaków, interpretuje nazwę grupy „ssaki”, wyjaśnia przyczyny tępienia myszy, nornic i szczurów, - - 11b OCHRONA ŚRODOWISKA - 11c - wymienia przydatność klas czystości wód, wyraża osobisty stosunek do najbliższego otoczenia i do zachowań ludzi w stosunku do przyrody, rozpoznaje chronione - - - wykazuje związek trybu życia ssaków ze środowiskiem, dowodzi, że np. kot jest ssakiem, uzasadnia, że nie wszystkie ssaki są pożyteczne dla człowieka, wyjaśnia istotę działania oczyszczania biologicznego wody, wymienia różne formy prawne ochrony przyrody w Polsce, rozróżnia odnawialne i nieodnawialne zasoby - - - - łączące gady i ptaki, wymierania gadów, - - - - wyjaśnia współzależność między jakością wody a występowaniem w nie określonych organizmów dowodzi, że Polska jest krajem o największej różnorodności gatunkowej w Europie wyjaśnia na przykładzie kukułki pojęcie pasożytnictwa lęgowego, podaje przykłady gniazdowników i zagniazdowników, ocenia rolę zachowań godowych u ptaków, wyróżnia grupy ekologiczne ptaków, uzasadnia znaczenie ptaków, - - uzasadnia cel i konieczność obrączkowania ptaków, ocenia rolę zadrzewień śródpolnych, ocenia rolę małżowiny usznej, poprawnie kojarzy pary: zwierzę i kontynent, z którego pochodzi, podaje przykłady prób ratowania zwierząt w Polsce i na świecie, ustala, gdzie w jego miejscowości znajdują się ujęcia wody pitnej , a gdzie zrzutu ścieków, wskazuje na mapie przykłady parków narodowych w Polsce i na świecie, dokonuje biologicznej oceny jakości wody, wyjaśnia, w jaki sposób wzrost zaludnienia i rozwój gosp. Zwiększają presję na 10 rośliny i zwierzęta występujące na terenie swojego regionu, przyrody, - określa rodzaje działalności, które spowodowały pogorszenie lub poprawę środowiska w najbliższym otoczeniu, środowisko, w tym na zasoby naturalne, 11
