Tytuł: MINIWYKŁADY O POLSKIEJ MYŚLI EKONOMICZNEJ Podtytuł

Tytuł:
Podtytuł:
Autor:
MINIWYKŁADY O POLSKIEJ MYŚLI EKONOMICZNEJ
KRZYŻANOWSKI. ZAWADZKI. KALECKI. LANGE
Danuta Drabińska
Wstęp
Oddawana do rąk czytelnika trzecia część miniwykładów z dziejów myśli ekonomicznej
zgodnie z zapowiedzią prezentuje polską myśl ekonomiczną. Myśl ta rozwijała się wraz z
dokonaniami światowej ekonomii, ale swe apogeum uzyskała w XX stuleciu za sprawą kilku
wybitnych ekonomistów, którzy odcisnęli trwałe piętno na jej dorobku i kształcie, tworząc
podwaliny nie tylko pod odbudowującą się po zaborach naukę ekonomii, ale także pod
szeroko rozumianą ekonomię zachodnią. Nie trzeba chyba przypominać, że do takich
luminarzy polskiej myśli ekonomicznej okresu dwudziestolecia międzywojennego należeli:
twórca szkoły krakowskiej w ekonomii Adam Krzyżanowski, twórca szkoły warszawskiej w
ekonomii Władysław Zawadzki, twórca popytowej teorii dochodu narodowego Michał
Kalecki oraz współtwórca neoklasycznej syntezy, ekonomii dobrobytu, autor nowego
sformułowania prawa rynków Oskar Lange. Dzieła dwóch ostatnich, tworzone i
kontynuowane także w okresie II wojny światowej i po niej, należą już do kanonu światowej
myśli ekonomicznej. Warto więc chyba u progu XXI wieku przypomnieć niektóre aspekty ich
twórczości, tym bardziej że ich prace, tworzone w dużej części w Wielkiej Brytanii i Stanach
Zjednoczonych, należą w większej mierze do świadomości światowej społeczności
ekonomistów niż do narodowej spuścizny dokonań sławnych Polaków.
Wybór tematyki miniwykładów o polskiej myśli ekonomicznej podyktowany został
odniesieniami do ważnych zagadnień światowej myśli ekonomicznej, które jako
ponadczasowe wpisują się także w problematykę współczesnych dyskusji o ekonomii.
Otwiera je twórczość prezentująca dokonania polskiej myśli liberalnej, łącząca ją ze specyfiką
uwarunkowań narodowych i społecznych charakterystycznych dla odradzającej się Polski.
Dokonania polskiej myśli liberalnej ograniczone zostały do twórczości jej mistrza Adama
Krzyżanowskiego. Następnie przechodzę do omówienia dokonań szkoły równowagi ogólnej
w ekonomii w kontekście twórczości polskiego przedstawiciela tej szkoły w światowej
ekonomii Władysława Zawadzkiego. Pokazuję również inny, społeczny aspekt jego
twórczości, który znalazł odzwierciedlenie w jego studiach nad teorią produkcji w różnych
systemach społeczno-ekonomicznych. Próbuję tym samym wydobyć instytucjonalny aspekt
twórczości Zawadzkiego. Tak więc z jednej strony pokazuję aspekt czysto matematyczny, z
drugiej zaś jako przeciwwagę aspekt instytucjonalny, pomijając świadomie i jedynie
sygnalizując w krótkiej biografii inne aspekty jego bogatej twórczości. Twórczość Michała
Kaleckiego ograniczona została do omówienia jego popytowej teorii dochodu narodowego,
przy czym w układzie merytorycznym następują po sobie rozdziały próbujące wyjaśnić jej
konsekwencje dla funkcjonowania gospodarki w kontekście występowania w niej takich
zjawisk, jak dynamika życia gospodarczego, cykliczność jego rozwoju, trend wzrostu, drogi
dochodzenia do pełnego zatrudnienia, zagadnienie redystrybucji dochodów, monopolizacja
gospodarki, postęp techniczny i innowacje. Twórczości Kaleckiego poświęcam najwięcej
uwagi ze względu na aktualność i ponadczasowość jego myśli o praktycznych aspektach
życia gospodarczego w ścisłym powiązaniu z teorią cykliczności rozwoju. Stąd też
konieczność dość szczegółowego przedstawienia samej teorii koniunktury w jej pierwotnej
modelowej postaci jako podstawy, do której nawiązują jego dalsze teorie. Rozważania o
polskiej myśli ekonomicznej zamyka twórczość światowego ekonomisty Oskara Langego,
który pozostawił po sobie tak olbrzymi dorobek zilustrowany w ośmiu tomach wydanych jego
dzieł zebranych, a także w jego Pismach ekonomicznych i społecznych oraz dwutomowym
Wyborze pism, że nie sposób ogarnąć całości, zważywszy jeszcze na fakt, iż prawie każda
pozycja z jego twórczości naukowej ma swoją osobną historię. Związana jest ona z jego
bogatym życiem, także poza granicami kraju, w tym szczególnie jako wykładowcy
Uniwersytetu w Chicago. Z tej przyczyny zdecydowałam się na jedynie ogólne omówienie
wybranych aspektów jego twórczości, głównie tej, która przyniosła mu międzynarodowy
rozgłos. Na omówieniu jego twórczości miniwykłady kończę z nadzieją, że dokonania tych
czterech mistrzów będą inspiracją dla młodych czytelników do podejmowania własnych
wyzwań w działalności naukowej i publicystycznej.
Opis
W oddawanych do rąk Czytelnika miniwykładach o polskiej myśli ekonomicznej podjęto
próbę prezentacji fragmentów bibliografii naukowych wybitnych polskich ekonomistów XX
wieku, którzy pozostawili swój ślad w rozwoju zachodniej myśli ekonomicznej. Aktualność
ich rozważań może być inspiracją do kolejnych odkryć w zakresie wiedzy o gospodarce i
społeczeństwie. Poziom naukowy i refleksja poznawcza uwidocznione w twórczości
wybranych czterech luminiarzy polskiej ekonomii stawiają ich dzieła w czołówce dokonań
światowej myśli ekonomicznej ubiegłego stulecia.
Spis treści
Wstęp
Adam Krzyżanowski
Władysław Zawadzki
Michał Kalecki
Oskar Lange
Zakończenie