Ocena ekspresji CD25 na powierzchni limfocytów T CD4+

Eljaszewicz A i wsp.
Ocena ekspresji CD25 na powierzchni limfocytów T CD4+ krwi...
251
Ocena ekspresji CD25 na powierzchni limfocytów T
CD4+ krwi obwodowej u pacjentów z astmą
CD25 molecule expression on peripheral blood CD4+ T cells
in asthmatic patients
Andrzej Eljaszewicz1, Małgorzata Rusak2, Marta Jeznach3, Paula Mikłasz1, Milena Dąbrowska2,
Marcin Moniuszko1,3, Anna Bodzenta-Łukaszyk3
Zakład Medycyny Regeneracyjnej i Immunoregulacji, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
Zakład Diagnostyki Hematologicznej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
3
Klinika Alergologii i Chorób Wewnętrznych, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
1
2
Praca była finansowana ze środków projektu badawczego Narodowego Centrum Nauki nr N N401 530240.
Streszczenie
Summary
Wprowadzenie. Zapalenie alergiczne leżące u podłoża astmy związane
jest z aktywacją licznych komórek układu immunologicznego zlokalizowanych w dolnych drogach oddechowych, w tym limfocytów T. W literaturze znajduje się natomiast znacznie mniej danych dotyczących poziomu
aktywacji limfocytów T krwi obwodowej u pacjentów z astmą. Nie dysponujemy też danymi, które pozwoliłyby na wyczerpujący opis wpływu
stosowania glikokortykosteroidów (GKS) na poziom aktywacji krążących
limfocytów T. W opublikowanych niedawno badaniach wykazaliśmy charakterystyczne dla aktywacji immunologicznej obniżenie ekspresji CD127
(receptora dla interleukiny-7 (IL-7)) na powierzchni krążących limfocytów
T CD4+ pacjentów z astmą.
Introduction. Allergic inflammation underlying asthma is associated
with enhanced immune activation of numerous cell types localized in
lower airways, including T cells. To date, considerably less is known about
the levels of activation of circulating T cells in asthmatic patients. Similarly, there is no data on the effects of glucocorticoids (GCS) on activation of peripheral blood T cells in asthmatic patients. Recently, we have
demonstrated decreased levels of CD127 (interleukin-7 receptor; one of
T cell-associated activation markers) on circulating CD4+ T cells in asthmatic patients.
Cel pracy. Ocena poziomu ekspresji kolejnego z kluczowych markerów
aktywacji limfocytów T, podjednostki alfa receptora dla inteleukiny-2 (IL2) (określanego mianem CD25) na powierzchni limfocytów T CD4+ krwi
obwodowej pacjentów z astmą.
Materiał i metody. Do badania włączono grupę 63 pacjentów z astmą
atopową łagodną, umiarkowaną lub ciężką, zarówno nieleczonych jak i
leczonych wziewnymi i/lub systemowymi GKS. Grupę kontrolną stanowiło 13 zdrowych ochotników. U wszystkich zakwalifikowanych osób
przeprowadzono cytometryczną ocenę ekspresji receptora CD25 na powierzchni krążących limfocytów T CD4+.
Wyniki. Poziom ekspresji CD25 na powierzchni limfocytów T CD4+ krwi
obwodowej nie różnił się pomiędzy osobami zdrowymi a pacjentami z astmą łagodną, umiarkowaną i ciężką. Fakt przyjmowania GKS wziewnych nie
miał istotnego wpływu na ekspresję CD25. Podobnie, w przypadku grupy
pacjentów z zaostrzeniem astmy poddanych kilkudniowej terapii systemowymi GKS nie zaobserwowano istotnych różnic w ekspresji CD25.
Wnioski. Uzyskane wyniki obecnych oraz poprzednich badań naszego
zespołu wskazują na to, że zapalenie alergiczne leżące u podłoża astmy
oraz stosowana steroidoterapia nie wpływają bezpośrednio na zmiany
ekspresji CD25 na powierzchni i limfocytów T krwi obwodowej pacjentów z astmą.
Aim. Given these data, here we aimed to analyze expression levels of
another major activation marker, CD25 (interleukin-2 receptor), on peripheral blood CD4+ T cells in asthmatic patients.
Material and Methods. We recruited 63 patients with mild, moderate
and severe asthma that were either treated or not treated with inhaled
GCS. The control group consisted of 13 healthy volunteers. All studied
subjects were assessed by flow cytometry for the expression levels of
CD25 on the surface of circulating CD4+ T cells.
Results. The levels of CD25 expression on circulating CD4+ T cells were
similar in healthy volunteers and patients with mild, moderate and severe
asthma, both untreated and treated with inhaled GCS. Similarly, 7-day
administration of oral GCS in patients experiencing asthma exacerbations
did not result in changes of CD25 expression on peripheral blood CD4+
T cells.
Conclusions. Altogether, our data indicate that neither allergic airway
inflammation nor GCS therapy directly affect CD25 expression on peripheral blood CD4+ T cells of asthmatic patients.
Keywords: asthma, T cells, CD25, glucocorticoids
Słowa kluczowe: astma, limfocyty T, CD25, glikokortykosteroidy
© Alergia Astma Immunologia 2014, 19 (4): 251-255
www.alergia-astma-immunologia.eu
Przyjęto do druku: 12.05.2014
Adres do korespondencji / Address for correspondence
Dr hab. med. Marcin Moniuszko
Zakład Medycyny Regeneracyjnej i Immunoregulacji UM w Białymstoku
ul. Waszyngtona 13, 15-276 Białystok
tel. +48 509 138 579, fax. +48 85 74 68 601
e-mail: [email protected]
252
WSTĘP
Astma jest przewlekłą chorobą zapalną dolnych dróg
oddechowych, w przebiegu której kluczową rolę odgrywają limfocyty T CD4+, eozynofile oraz makrofagi [1].
Do niedawna uważano, że astma związana jest głównie
z nadmierną aktywacją limfocytów Th subpopulacji 2 (Th2).
Obecnie wiadomo jednak, że patomechanizm astmy jest
bardziej złożony i pozostaje ściśle powiązany z aktywacją
wielu populacji i subpopulacji komórek układu immunologicznego, w tym różnych subpopulacji limfocytów T [2].
Tym niemniej, do stałych immunologicznych cech astmy
należy zwiększony poziom ekspresji molekuł aktywacyjnych
na powierzchni limfocytów T zlokalizowanych w dolnych
drogach oddechowych [3,4].
Do grupy tak zwanych markerów aktywacji należą te
białka błonowe, których ekspresja uzależniona jest od wewnątrzkomórkowych szlaków sygnałowych związanych
z pobudzeniem komórek. Kinetyka zmian ekspresji cząsteczek uznawanych za markery aktywacji nie jest jednakowa,
w związku z powyższym wyróżnia się markery tak zwanej
wczesnej aktywacji (np. CD69) oraz późnej aktywacji (np.
HLA-DR) [5]. Część z omawianych białek receptorowych pełni funkcje kostymulujące (np. ICOS, ang. Inducible T cell Costimulator; ICAM-1, ang. Intracellular Adhesion Molecule),
a także wzbudzające wewnątrzkomórkowe sygnały m.in.
w procesie prezentacji antygenu (np. CD71) [6,7]. Inną
grupę markerów aktywacji stanowią receptory dla czynników rozpuszczalnych m.in. cytokin. Przykładem jest podjednostka alfa receptora dla interleukiny 2 (IL-2) – CD25.
Jest to transbłonowa glikoproteina, która pojawia się na
powierzchni aktywowanych limfocytów T nieco później niż
CD69, ale wcześniej niż HLA-DR, w związku z czym uznawana jest za marker tak zwanej „pośredniej” aktywacji [5].
Ocena CD25 używana jest powszechnie do oceny poziomu
aktywności opisywanych komórek we krwi obwodowej [810].
Jak już wspomniano, w dolnych drogach oddechowych
pacjentów z astmą zidentyfikowano pulę aktywowanych
limfocytów T wykazujących podwyższoną ekspresję m.in.
receptora CD25 [3]. Należy podkreślić, że utrzymanie odpowiedniej równowagi pomiędzy aktywacją i hamowaniem
odpowiedzi immunologicznej zależnej od limfocytów T jest
bardzo istotne dla utrzymania homeostazy organizmu.
W przypadku astmy, zapalenie wywołane i podtrzymywane ekspozycją na alergen, stanowi jedną z głównych, choć
nie jedyną, przyczynę aktywacji limfocytów T. Nasilenie
tego procesu zapalnego może być skutecznie kontrolowane przez stosowanie glikokortykosteroidów (GKS) [11].
Dotychczas wciąż niewiele wiadomo jest na temat wpływu
przewlekłego zapalenia alergicznego dolnych dróg oddechowych i stosowanej steroidoterapii na poziom aktywacji
limfocytów T zlokalizowanych poza drogami oddechowymi. W badaniu opublikowanym przed rokiem wykazaliśmy
istotne zmniejszenie ekspresji receptora dla IL-7 (CD127)
na powierzchni limfocytów T krwi obwodowej pacjentów
z astmą [12]. Warto zaznaczyć, że zmniejszenie ekspresji
receptora CD127 uznawane jest powszechnie za tożsame
z takim pobudzeniem immunologicznym komórki, które
świadczy o jej swoistym „wyczerpaniu” immunologicznym
Alergia Astma Immunologia 2014, 19 (4): 251-255
[13]. Co ciekawe, zastosowanie terapii wziewnymi lub systemowymi GKS u pacjentów z astmą prowadziło do istotnego zwiększenia ekspresji CD127.
W związku z powyższym, celem obecnej pracy była ocena wpływu przewlekłego zapalenia alergicznego i steroidoterapii na ekspresję innego kluczowego markera aktywacji –
CD25 na powierzchni limfocytów T CD4+ krwi obwodowej.
MATERIAŁ I METODY
Pacjenci
Do badania zakwalifikowano grupę 63 pacjentów ze
zdiagnozowaną astmą atopową oraz 13 zdrowych dawców krwi. Badanie zostało przeprowadzone po uzyskaniu
zgody Komisji Bioetycznej przy Uniwersytecie Medycznym
w Białymstoku (nr R-I-002/437/2010). Wszystkie osoby zakwalifikowane do badania zostały poinformowane o celach
przeprowadzanych doświadczeń i wyraziły pisemną zgodę na udział w badaniu. W trakcie pobrania krwi pacjenci
z astmą znajdowali się w stabilnej fazie choroby. Dodatkowo żaden z pacjentów oraz zdrowych dawców krwi nie był
palaczem i nie przechodził zakażenia dróg oddechowych
w ciągu poprzedzających badanie czterech tygodni. Klasyfikacja kliniczna została przeprowadzona w momencie diagnozy astmy na podstawie kryteriów zawartych w Global
Initiative for Asthma [11]. Umożliwiło to podział pacjentów
na 3 grupy zaawansowania klinicznego: a) astma łagodna (n=27; 21 nieleczonych i 6 leczonych wziewnymi GKS
(wGKS)), b) astma umiarkowana (n=23; 12 nieleczonych
i 11 leczonych wGKS), c) ciężka astma (n=13, wszyscy leczeni wGKS). Pacjenci otrzymywali dawki wziewnych GKS
stosowne do ich stanu klinicznego (równoważnik 200-400
µg budesonidu w astmie łagodnej; 400-800 µg - w astmie
umiarkowanej i 800-1600 µg – w astmie ciężkiej).
Dodatkowo do badania włączono grupę kolejnych 15
pacjentów z astmą umiarkowaną, u których doszło do zaostrzenia choroby wymagającego krótkotrwałego podania
doustnych glikokortykosteroidów. Ocena stopnia aktywacji
krążących limfocytów TCD4+ w tej grupie pacjentów została przeprowadzona przed podaniem pierwszej dawki GKS
oraz 7 dni po rozpoczęciu leczenia.
Cytometria przepływowa
Ocena ekspresji receptora CD25 na powierzchni limfocytów T CD4+ została przeprowadzona z wykorzystaniem
techniki wielokolorowej cytometrii przepływowej. Krew
obwodową poddano barwieniu z wykorzystaniem mysich,
sprzężonych z fluorochromem, przeciwciał monoklonalnych
skierowanych przeciwko ludzkim markerom powierzchniowym. Wykorzystano przeciwciała skierowane przeciwko
receptorowi CD4 koniugowane z FITC oraz CD25 koniugowane z PE-Cy5 (Becton Dickinson Bioscience). Każdorazowo wykonywano również kontrolę FMO (ang. Fluorescence
Minus One). Barwienie przeprowadzono zgodnie z zaleceniami producenta zgodnie z procedurą „barwienie potem
liza komórek” (ang. stain-than-lyse). W skrócie, do 100
µl krwi obwodowej dodawano 5 µl zawiesiny przeciwciał
według ustalonego panelu barwień. Próby inkubowano
w ciemności, w temperaturze pokojowej, przez 30 minut.
Eljaszewicz A i wsp.
Ocena ekspresji CD25 na powierzchni limfocytów T CD4+ krwi...
Następnie dodano płynu lizującego erytrocyty (Becton Dickinson Bioscience) i inkubowano w ciemności w temperaturze pokojowej przez 15 minut. Następnie próbki zwirowano
(5 min, 400xg, 4oC) i wypłukano w roztworze zbuforowanej soli fizjologicznej (PBS, Biomed Lublin). Uzyskane komórki utrwalono poprzez dodanie 100 µl CellFix (Becton
Dickinson Bioscience) i analizowano z wykorzystaniem cytometru przepływowoego FACS Calibur (Becton Dickinson).
Analiza danych cytometrycznych została przeprowadzona
z wykorzystaniem programu FlowJo wersji 7.6.1. (Tree
Star). Strategię bramkowania limfocytów T CD4+CD25+
przedstawiono na rycinie 1.
Analiza statystyczna
Analizę statystyczną przeprowadzono z wykorzystaniem
programu GraphPad Prism (GraphPad software). Ocena różnic w dwóch grupach niezależnych wykonana została przy
użyciu testu U Manna-Whitney’a. Do porównania zmiennych przed leczeniem i po jego zakończeniu użyto testu
Wilcoxona. Ocenę różnic w wielu grupach przeprowadzono z wykorzystaniem test Kruskala-Wallisa. Za istotne statystycznie uznano różnice w których wartość p<0.05. Wyniki
przedstawiono jako mediana (górny - dolny kwartyl).
WYNIKI
Nie zaobserwowano istotnych statystycznie różnic w odsetku komórek CD4+CD25+ pomiędzy pacjentami z astmą
nieleczonymi wGKS (15,6% (12,99-20,83)) a osobami zdrowymi (11,75% (8,39-20,3)) (Rycina 2a). Średnia intensywność fluorescencji (MFI) dla receptora CD25 na powierzchni
krążących limfocytów T CD4+ w grupie pacjentów z astmą
nieleczonych wGKS wyniosła 2,53 (2,30-2,97) i nie różniła
się istotnie od osób zdrowych 2,12 (1,80-3,01) (Rycina 2b).
Ponadto ocena odsetka komórek CD4+CD25+ u pacjentów
z astmą łagodną i umiarkowaną nieleczonych wGKS oraz
astmą ciężką leczonych wGKS (odpowiednio 15,60% (12,1021,90); 15% (14,24-20,50); 17,40% (10,90-20,50)) nie wykazała różnic istotnych statystycznie (ryc. 2c). Podobnie, poziomy intensywności ekspresji receptora CD25 w analizowanych
grupach (odpowiednio 2,51 (2,27-2,94); 2,45 (2,31-3,04);
2,78 (2,41-2,93)) nie różniły się istotnie (ryc. 2d).
253
Dalsze analizy nie wykazały znamiennych różnic w poziomie ekspresji CD25 na krążących limfocytach T pomiędzy
pacjentami z astmą przyjmujących wziewne GKS i niestosujących tej formy terapii- zarówno pod względem odsetka
aktywowanych limfocytów T (odpowiednio 15,40% (13,2421,25); 17,39% (10,95-21,85); ryc. 3a), a także MFI dla analizowanego receptora (odpowiednio 2,5 (2,29-3,00) i 2,70
(1,99-3,06), ryc. 3b). Podobnie, porównanie analizowanych
zmiennych przeprowadzone w grupie leczonych i nieleczonych pacjentów z astmą łagodną (ryc. 3c i 3d) i umiarkowaną (ryc. 3e i 3f) nie wykazało różnic istotnych statystycznie.
Nie zaobserwowano zmian (ryc. 4a) w odsetku limfocytów T CD4+CD25+ u pacjentów z zaostrzeniem astmy
przed (18,30% (12,60-25,70)) i 7 dni po (17,80% (13,0625,40)) podaniu 30 mg metyloprednizolonu. Podobnie,
średnia intensywność fluorescencji dla receptora CD25
w populacji limfocytów T CD4+ w analizowanej grupie nie
ulegała istotnej zmianie po 7 dniach podawania doustnych
GKS (2,70 (2,31-3,48) przed rozpoczęciem steroidoterapii
i 2,65 (2,27-3,56) po 7 dniach jej stosowania (ryc. 4b).
DYSKUSJA
W obecnej pracy, rozwijając tematykę dotychczasowych
badań własnych poddaliśmy retrospektywnej analizie stopień aktywacji limfocytów T CD4+ oceniany na podstawie
ekspresji CD25 u pacjentów z różnymi stopniami ciężkości
astmy zarówno leczonych, jak i nieleczonych wziewnymi
bądź doustnymi GKS. W większości badań analiza ekspresji
CD25 w większości prac wykorzystywana jest do ilościowej
oceny limfocytów T regulatorowych. Tym niemniej, CD25
ulega ekspresji zarówno na powierzchni limfocytów T regulatorowych (Treg), jak i tych, które uległy aktywacji [1416]. Bardziej precyzyjne badania ostatnich lat wykazały, że
spośród limfocytów T CD4+CD25+, potencjał regulatorowy (tak zwany „supresorowy”) posiadają głównie komórki
z wysoką ekspresją CD25 (CD4+CD25high) [16-18].
W związku z powyższym, w świetle obecnego stanu wiedzy, ocena liczby limfocytów Treg z użyciem jedynie CD25
jest niewystarczająca, a dodatkowymi markerami precyzującymi tę ocenę powinny być co najmniej FoxP3 i/lub CD127
[19-21]. Przeprowadzona przez nas analiza liczby limfocy-
Ryc. 1. Strategia bramkowania limfocytów T CD4+CD25+.
Rycina przedstawia sposób bramowania wykorzystywany podczas analizy danych cytometrycznych. Identyfikację limfocytów T CD4+CD25+
przeprowadzono na podstawie wyodrębnienia komórek o relatywnie średniej wielkości i niewielkiej ziarnistości (FSCint SSClo) (a), ekspresji
receptora CD4 (b) i receptora CD25 (dla porównania, szarym kolorem oznaczono fluorescencję niebarwionej próbki) (c).
254
Alergia Astma Immunologia 2014, 19 (4): 251-255
tów Treg ocenianych z użyciem CD4, CD25, CD127, FoxP3
wykazała brak różnic w liczbie tych komórek wśród pacjentów z różnymi stopniami ciężkości astmy, zarówno leczonych jak i nieleczonych GKS [16]. Wyniki te nie potwierdziły
założeń hipotezy badawczej, że zastosowanie GKS wiąże
się z automatyczną aktywacją wszystkich mechanizmów
przeciwzapalnych układu immunologicznego, w tym tych
zależnych od limfocytów Treg.
Ryc. 2. Analiza poziomu ekspresji CD25 na powierzchni limfocytów T
CD4+ krwi obwodowej w grupie pacjentów z astmą.
Rycina przedstawia zmiany odsetka limfocytów T CD4+CD25+ (1a
oraz 1c), a także poziomu ekspresji receptora CD25 w populacji komórek CD4+ (1b oraz 1d).
Ryc. 3. Ocena aktywacji limfocytów T w grupie pacjentów z astmą
przyjmujących lub nieprzyjmujących wziewne GKS.
Rycina przedstawia podsumowanie wyników analiz procentowego
udziału aktywowanych limfocytów T oraz ekspresji receptora CD25
w populacji limfocytów T CD4+ u pacjentów z astmą przyjmujących
(wGKS+) i nie przyjmujących (wGKS-) wziewnych glikokortykosteroidów (2a oraz 2b), a także pacjentów z astmą łagodną (2c oraz 2d)
i umiarkowaną (2e oraz 2f).
Podobnie, wyniki obecnego badania wskazują na bardziej złożony charakter interakcji pomiędzy zapaleniem
alergicznym dolnych dróg oddechowych, steroidoterapią
i stopniem aktywacji limfocytów T. Opierając się na wynikach naszych poprzednich badań zakładaliśmy pierwotnie,
że podobnie jak w przypadku wykazania istotnych zmian
w ekspresji CD127, u nieleczonych wziewnymi GKS pacjentów z astmą zaobserwujemy różnice w ekspresji CD25. Brak
takich różnic wskazuje na możliwość pobudzenia jedynie
selektywnych mechanizmów aktywacji immunologicznej.
Potwierdzają to także ostatnie doniesienia wskazujące na
brak istotnych różnic w ilości limfocytów T CD4+ wykazujących ekspresję wczesnego markera aktywacji – CRTAM
(ang. Class-I MHC-restricted T cell-associated molecule)
u pacjentów z astmą [22].
Zaobserwowany przez nas zróżnicowany schemat ekspresji dwóch różnych pośrednich markerów aktywacji,
CD25 (w obecnym badaniu) i CD127 (w poprzednich badaniach) może także sugerować, że astma związana jest nie
Ryc. 4. Zmiany ekspresji CD25 na powierzchni limfocytów T u pacjentów z zaostrzeniem astmy po doustnym podaniu 30 mg metyloprednizolonu.
Rycina przedstawia ocenę zmian odsetka limfocytów T o fenotypie
CD4+CD25+ (3a) oraz poziomu ekspresji receptora CD25 na powierzchni limfocytów T CD4+ (3b) krwi obwodowej po zastosowaniu
doustnych GKS.
Eljaszewicz A i wsp.
Ocena ekspresji CD25 na powierzchni limfocytów T CD4+ krwi...
tyle z systemową aktywacją limfocytów T CD4+, a raczej
– ze zjawiskiem tak zwanego przewlekłego „wyczerpania”
immunologicznego (ang. chronic immune exhaustion).
Zjawisko to, identyfikowane głównie poprzez zmniejszoną
ekspresję CD127 na powierzchni limfocytów T krwi obwodowej opisywane było najczęściej w przebiegu zakażenia
retrowirusowego, ale zaobserwowaliśmy je także u pacjentów z astmą [12,23]. Co ważne, wykazaliśmy również, że
zastosowanie GKS pozwalało na przywrócenie normalnej
ekspresji CD127 zarówno u pacjentów z astmą, jak i u zwierząt naczelnych zakażonych małpim wirusem upośledzenia
odporności (SIV) [12]. W obecnym badaniu wykazaliśmy
natomiast, że zarówno wziewne jak i systemowe GKS nie
wywierają istotnego wpływu na poziom ekspresji CD25 na
powierzchni limfocytów T CD4+. Ponownie, wyniki obecnych badań potwierdzają, że stosowanie GKS w astmie,
255
pomimo ich silnego działania przeciwzapalnego i immunosupresyjnego, nie prowadzi do automatycznej regulacji
wszystkich mechanizmów zaburzeń immunologicznych.
Podobnie, w pracy opublikowanej na łamach Clinical and
Experimental Immunology w roku 2009 opisaliśmy efekt
obniżenia ekspresji receptora dla interleukiny-10 na powierzchni leukocytów krwi obwodowej w grupie pacjentów
z astmą leczonych doustnymi GKS [24].
WNIOSKI
Podsumowując, wyniki obecnych badań wykazują, że
ekspresja markera aktywacji immunologicznej, za jaki uważany jest CD25, na powierzchni limfocytów T CD4+ krwi
obwodowej pacjentów z astmą nie jest zależna ani od
stopnia ciężkości astmy ani od stosowanej steroidoterapii
wziewnej i systemowej.
Piśmiennictwo
1. Cohn L, Elias JA, Chupp GL. Asthma: mechanisms of disease
persistence and progression. Annu Rev Immunol 2004; 22: 789815.
2. Lloyd CM, Hessel EM. Functions of T cells in asthma: more than
just T(H)2 cells. Nat Rev Immunol 2010; 10: 838-48.
3. Bentley AM, Maestrelli P, Saetta M i wsp. Activated T-lymphocytes and eosinophils in the bronchial mucosa in isocyanate-induced asthma. J Allergy Clin Immunol 1992; 89: 821-9.
4. Leckie MJ, Jenkins GR, Khan J i wsp. Sputum T lymphocytes in
asthma, COPD and healthy subjects have the phenotype of activated intraepithelial T cells (CD69+ CD103+). Thorax 2003; 58:
23-9.
5. Reddy M, Eirikis E, Davis C i wsp. Comparative analysis of lymphocyte activation marker expression and cytokine secretion
profile in stimulated human peripheral blood mononuclear cell
cultures: an in vitro model to monitor cellular immune function.
J Immunol Methods 2004; 293: 127-42.
6. Watts TH, DeBenedette MA. T cell co-stimulatory molecules
other than CD28. Curr Opin Immunol 1999; 11: 286-93.
7. Lebedeva T, Dustin ML, Sykulev Y. ICAM-1 co-stimulates target cells to facilitate antigen presentation. Curr Opin Immunol
2005; 17: 251-8.
8. Caruso A, Licenziati S, Corulli M i wsp. Flow cytometric analysis
of activation markers on stimulated T cells and their correlation
with cell proliferation. Cytometry 1997; 27: 71-6.
9. Hashemi BB, Penkala JE, Vens C i wsp. T cell activation responses
are differentially regulated during clinorotation and in spaceflight. FASEB J 1999; 13: 2071-82.
10. Hosono M, de Boer OJ, van der Wal AC i wsp. Increased expression of T cell activation markers (CD25, CD26, CD40L and CD69)
in atherectomy specimens of patients with unstable angina and
acute myocardial infarction. Atherosclerosis 2003; 168: 73-80.
11. Bateman ED, Hurd SS, Barnes PJ i wsp. Global strategy for asthma management and prevention: GINA executive summary. Eur
Respir J 2008; 31: 143-78.
12. Moniuszko M, Lipinska D, Jeznach M i wsp. Glucocorticoids
upregulate decreased IL-7 receptor expression in asthmatic patients and simian immunodeficiency virus-infected non-human
primates. J Biol Regul Homeost Agents 2013; 27: 427-42.
13. Kiazyk SA, Fowke KR. Loss of CD127 expression links immune
activation and CD4(+) T cell loss in HIV infection. Trends Microbiol 2008; 16: 567-73.
14. Hougardy JM, Verscheure V, Locht C, Mascart F. In vitro expansion of CD4+CD25highFOXP3+CD127low/- regulatory T cells
from peripheral blood lymphocytes of healthy Mycobacterium
tuberculosis-infected humans. Microbes Infect 2007; 9: 132532.
15. Moniuszko M, Liyanage NP, Doster MN i wsp. Glucocorticoid
Treatment at Moderate Doses of SIVmac251-Infected Rhesus
Macaques Decreases the Frequency of Circulating CD14(+)
CD16(++) Monocytes But Does Not Alter the Tissue Virus Reservoir. AIDS Res Hum Retroviruses 2014 (w druku).
16. Moniuszko M, Bodzenta-Lukaszyk A, Dabrowska M. Effects
of oral glucocorticoid therapy on CD4+CD25+CD127- and
CD4+CD25high T cell levels in asthmatic patients. Inflammation
2010; 33: 415-20.
17. Clark FJ, Gregg R, Piper K i wsp. Chronic graft-versus-host disease is associated with increased numbers of peripheral blood
CD4+CD25high regulatory T cells. Blood 2004; 103: 2410-6.
18. Moniuszko M, Kowal K, Jeznach M i wsp. Phenotypic correlations between monocytes and CD4+ T cells in allergic patients.
Int Arch Allergy Immunol 2013; 161: 131-41.
19. Moniuszko M, Kowal K, Zukowski S i wsp. Frequencies of circulating CD4+CD25+CD127low cells in atopics are altered by
bronchial allergen challenge. Eur J Clin Invest 2008; 38: 201-4.
20. Liu W, Putnam AL, Xu-Yu Z i wsp. CD127 expression inversely
correlates with FoxP3 and suppressive function of human CD4+
T reg cells. J Exp Med 2006; 203: 1701-11.
21. Seddiki N, Santner-Nanan B, Martinson J i wsp. Expression of interleukin (IL)-2 and IL-7 receptors discriminates between human
regulatory and activated T cells. J Exp Med 2006; 203: 1693700.
22. Ramirez-Velazquez C, Beristain-Covarrubias N, Guido-Bayardo L,
Ortiz-Navarrete V. Peripheral blood T cells and neutrophils from
asthma patients express class-I MHC-restricted T cell-associated
molecule. Allergy Asthma Clin Immunol 2014; 10: 46.
23. Kared H, Saeed S, Klein MB, Shoukry NH. CD127 expression,
exhaustion status and antigen specific proliferation predict sustained virologic response to IFN in HCV/HIV co-infected individuals. PLoS One 2014; 9: e101441.
24. Moniuszko M, Bodzenta-Lukaszyk A, Dabrowska M. Oral glucocorticoid treatment decreases interleukin-10 receptor expression on peripheral blood leucocyte subsets. Clin Exp Immunol
2009; 156: 328-35.