Logistyka sektora naftowego w Polsce Porządkowanie systemu

Wstęp
Przemysł Naftowy w Polsce 2007
Logistyka sektora naftowego w Polsce
Porządkowanie systemu
Właścicielem wszystkich rurociągów naftowych na terytorium Polski, to jest dwóch nitek rurociągu „Przyjaźń” oraz
oddanego do użytku w 1975 roku rurociągu „Pomorskiego”,
dzięki któremu Polska uzyskała drugie, od strony morza,
źródło zasilania w ropę, jest Przedsiębiorstwo Eksploatacji
Rurociągów Naftowych „Przyjaźń” S.A. w Płocku (PERN).
Zaopatruje w ropę płynącą rurociągiem „Przyjaźń” największych krajowych producentów paliw: PKN ORLEN S.A.
i Grupę LOTOS S.A., a także dwie rafinerie w Niemczech:
PCK Raffinerie GmbH Schwedt oraz Mitteldeutsche Erdöl-Raffinerie GmbH w Spergau.
Dostawy odbywają się najpierw odcinkiem wschodnim,
od Adamowa do bazy surowcowej Plebanka koło Płocka,
która jest centralnym punktem rozdzielczym sieci. Stamtąd
część ropy jest tłoczona do rafinerii w Płocku, część płynie
dalej odcinkiem zachodnim (Płock – Schwedt) do rafinerii
niemieckich, a pozostała na północ (Płock – Gdańsk). PERN
inwestuje w powiększenie przepustowości odcinka wschodniego, co ma zoptymalizować pracę pozostałych odcinków
oraz umożliwić zwiększenie tranzytu przez Gdańsk.
W Plebance włączany jest do systemu rewersyjny rurociąg „Pomorski”, poprowadzony do bazy manipulacyjnej
PERN-u w Gdańsku. W razie nierytmiczności podaży surowca ze wschodu, albo nawet całkowitego wstrzymania
tłoczenia, zasilany ropą z tankowców rurociąg „Pomorski”
mógłby przejąć wszystkie funkcje transportowe. Pierwszeństwo dostaw mają jednak rafinerie niemieckie, które za tę
gotowość płacą.
Wariant zasilania od strony morza do niedawna był traktowany jako czysto teoretyczny, ponieważ, z wyjątkiem krótkotrwałych awarii technicznych, w ponad czterdziestoletniej historii rurociągu (uruchomienie pierwszej nitki miało
miejsce w 1963 roku) nie zdarzyło się celowe wstrzymanie
dostaw z Rosji. Opinia o niezawodności dostaw rurociągiem
„Przyjaźń” legła w gruzach po tym, gdy na początku stycznia br. w wyniku sporu z Białorusią o cła tranzytowe Rosja
zdecydowała się na wstrzymanie tłoczenia (7–10 stycznia
2007). Już 9 stycznia minister gospodarki na wniosek PKN
ORLEN S.A. zezwolił na obniżenie utrzymywanych przez
spółkę zapasów obowiązkowych ropy naftowej o maksymalnie 200 tys. ton. Podjęto też działania w sprawie uruchomienia alternatywnych dostaw dla ORLEN-u i LOTOS-u. W ciągu kilku dni do Naftoportu miały dotrzeć pierwsze statki
z dostawami ropy naftowej.
Ten incydent potwierdził, że Rosja nie waha się wykorzystywać nośniki energii do celów politycznych nawet wtedy, gdy uderza to w kraje Unii Europejskiej, w tym wypadku przede wszystkim Polskę i Niemcy (wcześniej ofiarami
rosyjskiej „broni energetycznej” padały Białoruś, Gruzja,
Ukraina). Nowa rosyjska doktryna energetyczna zakłada likwidację zależności od tranzytu w dotychczasowej formule dostaw na rzecz uczynienia z krajów tranzytowych odbiorców końcowych. Realizacją tej doktryny w odniesieniu
do sprzedaży gazu jest budowa na dnie Bałtyku gazociągu
północnego, w którym gaz będzie bezpośrednio płynął z Ro-
Copyright 2006, Sam Chadwick, used under license from Shutterstock.com
Zadaniem firm logistycznych sektora naftowego jest zaspokojenie potrzeb gospodarki, dla której ropa naftowa
jest najważniejszym surowcem strategicznym, wspomaganie rozwoju firm naftowych oraz zapewnienie obywatelom
bezpieczeństwa energetycznego. Polska bardziej niż inne
kraje Unii Europejskiej jest uzależniona od rosyjskich nośników energii, dlatego zmiany w obszarze logistyki paliw
płynnych powinny umożliwić dywersyfikację kierunków
i źródeł dostaw ropy naftowej.
Ropa dociera do Polski rurociągiem „Przyjaźń” (ros. „Drużba”). Należy on do największych w świecie zarówno pod
względem długości, jak i wydajności przesyłowej. Dziennie
przepływa nim 2 mln baryłek ropy, z czego od 1,4 do 1,6 mln
otrzymują kraje Unii Europejskiej, zaś resztę przejmuje Białoruś. W rejonie Mozyrza na Białorusi rurociąg dzieli się na
dwie nitki, z których północna, o większym przepływie, prowadzi do Polski i Niemiec.
Dostawy rurociągiem „Przyjaźń” do Niemiec wynoszą około 500 tys. baryłek ropy dziennie, co stanowi niemal jedną
czwartą całego importu naftowego naszych zachodnich sąsiadów. Udział Polski w transportowanej rurociągiem ropie
to 360 tys. baryłek dziennie na potrzeby własne i 170 tys. na
eksport przez morski terminal naftowy Naftoport w Gdańsku. Jest to największy nad Bałtykiem terminal naftowy, którym można sprowadzić do Polski aż 33 mln ton ropy rocznie.
W 2005 roku zużycie ropy w Polsce wynosiło 478 tys. baryłek dziennie.
Zaopatrująca Czechy, Słowację i Węgry południowa nitka
rurociągu „Przyjaźń” może tłoczyć ponad 400 tys. baryłek
dziennie, ale często funkcjonuje ze zmniejszoną wydajnością. Czechy otrzymują tym rurociągiem około 100 tys. baryłek dziennie, to jest połowę swego zużycia. Dla Słowacji
jest on jedynym źródłem importu ropy, wynoszącego około
76 tys. baryłek dziennie. Na Węgry trafia poprzez „Przyjaźń”
135 tysięcy baryłek dziennie, co niemal całkowicie zaspokaja zapotrzebowanie tego kraju na ropę.
22
P
R
Z
E
M
Y S
Ł
N
A
F
T
O
W
Y
W
P
O
L
S
C
E
2
0
0
7