Kominki — źródło ciepła w małych domach

Jednym z najważniejszych etapów
budowy nowego domu jest wybór
systemu ogrzewania. W przypadku
niewielkich budynków podstawowym źródłem ciepła może być
kominek wyposażony w płaszcz
wodny lub w system dystrybucji
gorącego powietrza (DGP).
Ogrzewanie kominkowe sprawdza
się w szczególności w domach
parterowych z dużym korytarzem,
salonem czy holem.
D
o niedawna najbardziej popularnym,
a spotykanym do dzisiaj, rozwiązaniem były kominki z otwartym paleniskiem, służące do ogrzewania pojedynczych
pomieszczeń. Kominki takie charakteryzują
się niską sprawnością (poniżej 30 proc.) i nieekonomicznością oraz stwarzają ryzyko występowania przeciągów, wskutek braku kontroli
ilości powietrza pobieranego z pomieszczeń.
W związku z tym obecnie stosuje się kominki
z zamykanymi wkładami, które odznaczają się
dużo wyższą sprawnością (dochodzącą nawet
do 80 proc.) oraz możliwością ogrzewania
większej ilości pomieszczeń. Wyróżnia się
dwa podstawowe systemy transportu ciepła:
system dystrybucji gorącego powietrza (DGP)
oraz system wyposażony w płaszcz wodny.
© ARYSTO
System DGP
Przykład wkładu kominkowego
66
KREATOR–PROJEKTY • 1/2011
System dystrybucji gorącego powietrza charakteryzuje się bardzo prostym działaniem
— ogrzewanie realizowane jest przez umieszczenie kominka w salonie, kuchni lub innym
pomieszczeniu usytuowanym w centrum
budynku i poprowadzenie przewodów dystrybucyjnych wewnątrz ścian do pozostałych
pomieszczeń. Zasysane z pomieszczenia powietrze dostaje się pomiędzy wkład kominkowy a zewnętrzną konstrukcję, gdzie ulega
ogrzaniu do wysokiej temperatury. Powietrze
jest również ogrzewane od rury spalinowej,
odprowadzającej produkty spalania drewna
do komina. Ogrzane w ten sposób powietrze
jest transportowane za pomocą izolowanych
przewodów aluminiowych do innych pomieszczeń w budynku. Każde odgałęzienie
domach
np. kotłami gazowymi, pompami ciepła,
kolektorami słonecznymi. W sprzyjających
warunkach, gdy kominek całkowicie pokrywa
zapotrzebowanie na ciepło, kocioł może nie
pracować. Do wad takich systemów zalicza się
przede wszystkim dość skomplikowaną i kosztowną instalację (przy czym, jeśli w budynku
istnieje system centralnego ogrzewania, można go wykorzystać, sprzęgając z kominkiem
za pomocą wymiennika ciepła lub bufora)
oraz konieczność stosowania takich samych
urządzeń zabezpieczających i regulacyjnych
jak w przypadku kotła.
Dobór kominka
Dobór kominka dokonywany jest w oparciu o zastosowany system transportu ciepła.
W przypadku systemu DGP duże znaczenie
mają: właściwa lokalizacja pomieszczeń, odległość i sposób prowadzenia kanałów powietrznych oraz umiejscowienie nawiewników w pomieszczeniu. Z kolei w systemach
wodnych zwraca się szczególną uwagę na
możliwość współpracy kominka z instalacją
centralnego ogrzewania i ciepłej wody użytkowej. W obu przypadkach podstawowym
aspektem jest wybór odpowiednich parametrów grzewczych. Przy doborze kominka
należy brać pod uwagę moc nominalną, a nie
maksymalną, która jest uzyskiwana tylko
przez krótki okres czasu. Moc kominka dobiera się w zależności od izolacji cieplnej budynku i powierzchni ogrzewanej — wylicza się ją
z bilansu cieplnego. Można przyjąć, że 1 kW
mocy nominalnej kominka ogrzeje średnio
10 m kw. powierzchni domu (przy standardowej wysokości i średnim współczynniku
izolacyjności cieplnej ścian).
Kominki z płaszczem wodnym
Innym rozwiązaniem, mogącym służyć do
ogrzewania niewielkiego budynku, są kominki z płaszczem wodnym, tzn. wkładem o podwójnych ściankach, wypełnionym wodą.
Płaszcz wodny otacza palenisko ze wszystkich
stron (poza ścianą frontową), a przepływająca
między ściankami woda odbiera ciepło z kominka i przekazuje je do instalacji grzewczej.
Ogrzewanie za pomocą kominków z płaszczem wodnym pozwala na wykorzystanie
zalet instalacji wodnych — dużej pojemności
cieplnej i możliwości stosunkowo precyzyjnej
regulacji temperatury w pomieszczeniach (za
pomocą zaworów termostatycznych). Dzięki wykorzystaniu wody jako nośnika ciepła
grzejniki zamontowane w instalacji długo
pozostają gorące. Czas ten można jeszcze wydłużyć poprzez zamontowanie bufora cieplnego (zbiornika wody o pojemności kilkuset
litrów). Zaletą systemów z płaszczem wodnym
jest też możliwość podgrzewania wody użytkowej, a także pracy w systemach zintegrowanych z innymi urządzeniami grzewczymi,
Paliwo do kominka
W przypadku niewielkich budynków kominek może pełnić funkcję głównego źródła
© SPARTHERM
kończy się kratką wentylacyjną z regulacją
lub anemostatem. Bardzo ważnym elementem
systemu DGP jest filtr powietrza, którego
zadanie wiąże się z zatrzymywaniem kurzu.
W niewielkich budynkach powietrze może
być rozprowadzane w sposób naturalny (przez
konwekcję). Ograniczeniem jest w takim
przypadku odległość (w poziomie), która nie
może być większa niż 3 m od osi kominka oraz liczba pomieszczeń (maksymalnie
2–3). Rozwiązanie to sprawdza się zwłaszcza
w kilkukondygnacyjnych domach, gdzie nad
dużym salonem z kominkiem rozmieszczone
są mniejsze pokoje. W większych systemach
grzewczych konieczne jest stosowanie wymuszonego obiegu powietrza — nad kominkiem montuje się centralny wentylator, który
tłoczy gorące powietrze do poszczególnych
pomieszczeń.
Zaletą systemu DGP jest przede wszystkim cena oraz duża niezawodność związana
z prostotą budowy instalacji — poza wentylatorem i sterującym nim termostatem nie ma
żadnych mechanizmów, które mogłyby ulec
uszkodzeniu. Wadą jest natomiast trudna
regulacja wydajności — w systemach z obiegiem naturalnym stosuje się ręczną regulację
dopływu powietrza do kominka za pomocą
przepustnicy, natomiast w systemach z obiegiem wymuszonym — regulację intensywności nawiewu powietrza z termostatem.
© DOVRE
© DOVRE
Kominki — źródło ciepła w małych
ciepła, jednak zgodnie z obowiązującymi
przepisami nie może być źródłem jedynym.
Aby zapewnić właściwą pracę kominka, należy stosować odpowiednie paliwo. Najlepsze
i najbardziej kaloryczne (duża wartość opałowa, długi czas spalania) jest twarde drzewo
liściaste — brzoza, dąb, buk, jesion, drewno
drzew owocowych. Drewno takie nie zawiera
substancji smolistych, a przy spalaniu powstaje z niego niewiele popiołu. Należy pamiętać,
by wilgotność takiego drewna nie przekraczała ok. 20 proc. W kominku nie powinno palić
się drzewem iglastym, które w czasie spalania
strzela gradem iskier, a ponadto, ze względu
na zawartość żywic, powoduje szybkie zanieczyszczenie się paleniska i kominka.
Wady i zalety ogrzewania
kominkowego
Ogrzewanie domu kominkiem łączy w sobie walory estetyczne i użytkowe. Do zalet tego typu ogrzewania zalicza się m.in.
uniezależnienie od zewnętrznych dostaw
energii (a więc i od wahań cen gazu, węgla
czy oleju opałowego), tanią eksploatację oraz
mniejszą szkodliwość produktów spalania
drewna od produktów spalania węgla czy gazu
ziemnego. Do wad ogrzewania kominkowego
zalicza się wymóg regularnej obsługi (już
kilkunastogodzinna nieobecność w domu
w przypadku systemów DGP może doprowadzić do wygaśnięcia płomienia w kominku i wychłodzenia budynku), wysoki koszt
wkładów kominkowych oraz brak możliwości
regulacji ogrzewania kominkowego w zależności od warunków zewnętrznych.
Kominki gazowe i elektryczne
Alternatywą dla tradycyjnych kominków opalanych drewnem są kominki gazowe i elektryczne. Sprawdzają się one szczególnie w tych
domach i mieszkaniach, gdzie brakuje miejsca
na składowanie opału. Wszystkie wkłady
elektryczne oraz część wkładów gazowych
mogą być instalowane w pomieszczeniach,
w których nie ma przewodów dymowych.
Użytkowanie kominków gazowych i elektrycznych jest znacznie wygodniejsze niż kominków tradycyjnych — nie wymagają czyszczenia, misternego układania szczap, a ich
uruchomienie nie wymaga wcześniejszych
przygotowań. Ponadto istnieje możliwość
dość dokładnej kontroli ilości oddawanego
ciepła. Takie kominki z reguły jednak służą
do ogrzewania pojedynczych pomieszczeń,
nie współpracując z instalacją centralnego
ogrzewania.
Krzysztof Sornek
KREATOR–PROJEKTY • 1/2011
67