Staże Ośrodka RENOWATOR - Instytut Badań Systemowych PAN

Staże
Ośrodka RENOWATOR
WSKAŹNIKI GIEŁDOWE
Analiza
Kazimierz Wiejak
Staż w Instytucie Badań Systemowych PAN
w ramach Ośrodka RENOWATOR
Wstęp ogólny
16 lat temu Polska wywalczyła sobie liczące się miejsce w rodzinie krajów z gospodarką wolnorynkową.
W tej chwili praktycznie tylko Kuba i Korea Północna pozostają poza tą rodziną.
Jednym z głównych instrumentów regulujących działanie gospodarki wolnorynkowej jest Giełda Papierów
Wartościowych.
Każda firma, która chce się rozwijać, stara się wyemitować akcje i wejść na giełdę. Giełda jest bowiem
barometrem stanu gospodarki państw i kondycji firm. Poprzez sprzedaż akcji wśród inwestorów firmy
uzyskują środki na inwestycje i, co za tym idzie, na rozwój. Ponieważ liczba akcji jest w dłuższych okresach
czasu stała (musi mieć na starcie pokrycie w kapitale firmy) cena akcji i obroty nimi na giełdzie (co wynika z
zainteresowania nimi inwestorów chcących zarobić lub korzystnie inwestować) najlepiej świadczą o kondycji
firmy, jej perspektywach rozwoju i pozycji na rynku.
Wstęp do analizy
Interesującą dla mnie rzeczą było sprawdzenie czy inwestorzy na polskiej młodej giełdzie biorą pod uwagę
raporty finansowe ogłaszane okresowo przez firmy giełdowe. Innymi słowy: czy ceny akcji firm w ogóle lub
w pewnych branżach i może obroty nimi zależą w jakikolwiek sposób od jakichkolwiek parametrów
finansowych tych firm.
W tym celu wybrałem 3 diametralnie różne branże gospodarki:
- budownictwo
- handel
- bankowość
i w tych branżach firmy, które są na giełdzie co najmniej od 2001 roku
Firmy budowlane
BUDOWLANE - 22 firmy
BUDOPOL, ELKOP, ENAP, ENERGOPOL, GANT, ELEKTROEX, ELMONTWAR,
ENERGOPOLD, ENERGOPOLPN, HYDROBUD, INSTALKRK, INSTAL, MOSTALPLC,
MOSTALEXP, MOSTALWAR, MOSTALZAB, NAFTA, PEMUG, POLNORD, PROCHEM,
PROJPRZEEM, ELBUDOWA
Są to w większości firmy będące na giełdzie od początku jej istnienia. Przeważnie powstały po
przekształceniu lub rozpadzie socjalistycznych gigantów budowlanych korzystając z ich majątku.
Większość takich firm istnieje i nieźle sobie radzi, być może właśnie dzięki giełdzie i możliwości
wyjścia na rynki europejskie, a nawet bardziej odległe. Dzisiaj wygląda na to, że idą dla nich dobre
czasy, bo u nas w zasadzie trzeba wszystko odbudować, a pieniądze z Unii Europejskiej na to
popłyną szerokim strumieniem. Są to firmy obarczone dużym ryzykiem, ponieważ w budownictwie
wyłożone pieniądze nie zawsze się zwracają, a na pewno nie szybko. Działają sezonowo, pogoda
ma duży wpływ na ich wyniki, bo nie zawsze pozwala budować szybko, czyli tanio,
i nigdy nie da się jej przewidzieć w dłuższym okresie.
Klimat się jednak obecnie ociepla, co działa na korzyść firm budowlanych.
W sumie w branży tej można dużo stracić, ale i dużo zarobić.
Firmy handlowe
HANDLOWE - 13 firm
AMPLI, 7BULLS, CENSTALGD, EFEKT,ELDORADO, FARMACOL,
ALMA,KRUK, LPP, LGF, STALPROFI, TIM, WANDALEX
Tych firm jest dużo mniej, chociaż najbardziej w nowej Polsce zmienił i rozwinął się
handel. Wynika to chyba z tego, że polski kapitał jest tu bardziej rozdrobniony,
a zagraniczne supermarkety, które opanowały nasz rynek nie są notowane na polskiej
giełdzie. Zyski w tej branży jak mawiał Wokulski w „Lalce” Prusa biorą się z obracania kapitałem.
Zysk jest tu szybki, ale też niepewny, klienci w sklepach są coraz bardziej wymagający i do
końca nie wiadomo, co się dobrze sprzeda, a konkurencja nie śpi. Można jednak zarobić krocie
kiedy się trafi w gust klienta.
Banki
BANKI- 13
DZPOLSKA, HANDLOWY, MILLENIUM, NORDEABP, BOS, BANK BPH, BRE, GETIN,
KREDYT BANK, PEKAO, FORTISPL, INGBSK, BZWBK
Banki kojarzą się z pewnością, zysk jest tu raczej pewny, choć nie zawsze duży.
W obecnym systemie każda firma a nawet każdy obywatel jest klientem jakiegoś banku
i musi płacić prowizję. Największe banki, czyli te które narzucają reguły gry, są jednak jeszcze
państwowe i rządzone są jeszcze trochę innymi prawami niż firmy prywatne.
Banki udzielają kredytów i nie zawsze mogą lub nie zawsze chcą je ściągać. Do tej pory
zbankrutował jednak chyba tylko jeden bank, a jego właściciele na tym nie stracili.
W sumie zysk pewny i chyba niezły.
Parametry finansowe 1
Jako parametry finansowe firm podawane w okresowych raportach finansowych wybrałem
- przychody netto ze sprzedaży (dla banków suma przychodów z tytułu odsetek i przychodów z
tytułu prowizji) – firma, która się rozwija, więcej sprzedaje i to widać
- zysk z działalności operacyjnej (dla banków przychody z tytułu prowizji) – tu firma o
wysokim zysku jest bardziej widoczna na rynku, jest bardziej znana inwestorom, bo więcej działa
- kapitał własny – firma zwiększając kapitał własny, np. przez inwestycje, w przyszłości osiągnie
lepsze wyniki, jest bardziej interesująca dla inwestorów długofalowych
- zysk netto – widać kto zarabia („netto”), będzie dywidenda
- zysk netto na jedną akcję – od razu widać, ile jedna akcja daje zysku
Parametry finansowe 2
Parametry te są podawane przez portal MONEY.PL w raportach rocznych z lat:
2001,2002,2003,2004,2005 oraz kwartalnych II,III i IV kw. 2005 ; I i II kw. 2006.
Dane (poza kapitałem własnym i zyskiem netto na 1 akcję) za I kw. 2005 zostały
policzone jako różnica danych z 2005 r minus suma danych z II,III i IV kw. 2005 r.
Daje to w sumie 10 danych (kapitał własny – 9).
Ceny i obroty akcji tych spółek giełdowych w dniach kończących powyższe okresy
sprawozdawcze również zostały pobrane z portalu MONEY.PL.
* * *
Na kolejnym slajdzie widzimy ilustrację, do której wybrano 6 firm po dwie z
każdej branży i dla nich na wykresach przedstawiono: zysk na 1 akcję, kapitał
własny i cenę akcji w funkcji czasu obecności na giełdzie
Parametry wybranych firm
Budowlane-PROCHEM
Handlowe-FARMACOL
70,000
Banki-INGBSK
700,000
50,000
45,000
60,000
600,000
40,000
50,000
40,000
30,000
Cena akcji
Serie 1
Serie1
30,000
Serie2
25,000
Serie2
Serie3
20,000
Serie3
Serie2
300,000
Serie3
200,000
100,000
5,000
0,000
0,000
1
2
3
4
5
6
7
8
9
0,000
1
Budowlane-INSTAL
2
3
4
5
6
7
8
9
1
180,000
9,000
30,000
160,000
8,000
140,000
7,000
25,000
120,000
20,000
15,000
Serie1
100,000
Serie2
80,000
Serie3
10,000
5,000
0,000
1
2
3
4
5
6
7
8
9
2
3
4
5
6
7
8
9
Banki-MILLENIUM
Handlowe-STALPROFI
35,000
-5,000
Serie1
400,000
10,000
10,000
Kapitał
Własny
Serie 3
Serie1
15,000
20,000
Zysk netto
na 1 akcję
Serie 2
500,000
35,000
6,000
Serie1
Serie2
Serie3
Serie2
4,000
60,000
3,000
40,000
2,000
20,000
1,000
0,000
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Serie1
5,000
Serie3
0,000
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Korelacje
Z obserwacji tych wykresów wynika, że zapewne istnieje jakaś zależność ceny akcji od zysku na 1 akcję i od
kapitału własnego, czyli od poziomu inwestycji.
Aby tę obserwację potwierdzić i uzyskać dodatkową informację, dotyczącą siły powiązań między
zmiennymi, w następnym kroku zostały policzone wartości współczynnika korelacji dla wszystkich
zmiennych „wyjaśniających” wobec tych dwóch zmiennych „wyjaśnianych” , zarówno dla wszystkich
uwzględnianych firm, jak i wewnątrz branż.
Na kolejnym slajdzie pokazano korelacje między poszczególnymi zmiennymi „wyjaśniającymi” a dwiema
zmiennymi hipotetycznie „wyjaśnianymi”, w tym, w szczególności – ceną akcji.
Korelacja wyniki
Banki
1
0,939465092
W szystkie
0,8
0,716599258
0,7
0,8
0,6
0,6
0,491878772
0,521990172
0,5
Serie1
Serie1
0,4
Serie2
0,274685814
Serie2
0,337780045
Serie3
Serie3
0,18347208
0,186143138
0,2
0,4
Serie4
0,082425767
0,063762489
Serie5
0,3
0,256576907
0,229812677
Serie4
0,117920817
0,07656517
0,07656517
0
1
0,1
2
-0,060215716
-0,071088968
-0,2
Serie5
0,163263932
0,2
0
1
-0,255740173
2
-0,053539051
-0,1
-0,4
Handlow e
Budow lane
0,25
0,5
0,207964097
0,4
0,382739812
0,359083987
0,2
0,15
0,3
0,105089284
0,1
0,203695579
0,17352497
0,2
Serie1
Serie2
0,1
Serie3
Serie4
Serie5
0
1-0,008263942
2
-0,1
-0,2
Serie1
0,036896495
0,05
Serie2
Serie3
0
Serie4
1
-0,05
-0,1
-0,119256221
-0,143475027
-0,144275906 -0,151407269
-0,182409514
-0,0089046992
-0,014139906
-0,028852481
-0,091071349
-0,15
-0,144333713
-0,2
-0,3
Cena akcji-słupki z lew ej
Obroty akcji-słupki z praw ej
0,073537422
0,05634787
Serie1-Zysk netto na 1 akcję
Serie2-Kapitał własny
Serie3-Zysk z działalności operacyjnej
Serie4-Przychody netto ze sprzedaży
Serie5-Zysk netto
Serie5
Korelacje-komentarz
Z analizy danych wynika, że:
1- Obroty akcji nie zależą praktycznie od żadnego z podanych czynników finansowych
2 - Ceny akcji wykazują pewną zależność od tych wskaźników, najwyraźniejszą od zysku netto na 1 akcję
i od kapitału własnego
3 – Zależność ta jest najbardziej widoczna w przypadku banków (tu zakres skali współczynnika korelacji = 1,
w innych mniej), które są najbardziej stabilne i przewidywalne
4 – Najsłabsza zależność w przypadku firm budowlanych wynika zapewne z ich sezonowej działalności,
a także z długiego cyklu inwestycyjnego i długich terminów zwrotu
Regresje
Po analizie korelacji w następnym kroku zostały policzone funkcje regresji („modele”)
w postaci:
1. y = a1*x1 + b1
2. y = a2*x2 + b2
3. y = a3*x1 + b3*x2 + c1
gdzie:
y - cena akcji
x1 - zysk netto na 1 akcję
x2 - kapitał własny
Wyniki na następnych slajdach
Regresje wyniki 1
Wartości współczynniku R kwadrat dla modelu:
y=a*x1+b
Gdzie
y - cena akcji
x1 – zysk netto na 1 akcję
1
0,881785528
0,9
0,8
0,7
0,6
Serie1
0,513514497
Serie2
0,5
Serie3
0,4
Serie4
0,3
0,146489763
0,2
0,1
0,008293991
0
1
Dla banków współczynnik b jest nieistotny dla tego modelu.
Następny slajd pokazuje rozrzut R kwadrat dla tych regresji
W szystkie-serie1
Budowlane-serie2
Handlowe -serie3
Banki
-serie4
Banki
Regresje rozrzut 1
900,00
Handlowe
1 000,00
800,00
800,00
700,00
y = 2,2345x - 3,8416
R2 = 0,8818
600,00
600,00
500,00
y = 14,724x + 41,599
400,00
R 2 = 0,1465
400,00
300,00
200,00
200,00
100,00
0,00
-50,000
0,000
-100,00
-10,000
50,000
100,000
150,000
200,000
250,000
300,000
0,00
0,000
-5,000
5,000
10,000
15,000
20,000
25,000
-200,00
Budowlane
Wszystkie
1000,00
80,00
800,00
70,00
600,00
30,000
60,00
y = 2,0555x + 24,43
R2 = 0,5135
50,00
400,00
40,00
200,00
-200,000
-100,000
0,00
0,000
-200,00
-400,00
30,00
20,00
100,000
200,000
300,000
y = -0,1493x + 10,626
10,00
R 2 = 0,0083
-140,000
-120,000
-100,000
-80,000
-60,000
-40,000
-20,000
0,00
0,000
20,000
Regresje wyniki 2
Wartości wskaźnika R kwadrat dla modelu:
y=a*x2+b
Gdzie
y - cena akcji
x2 – kapitał własny
0,3
0,25
0,266806656
0,241944726
0,2
Serie1
Serie2
0,15
0,126604973
Serie4
0,1
0,05
Serie3
0,043249066
0
1
Następny slajd pokazuje rozrzut R kwadrat dla tych regresji
W szystkie-serie1
Budowlane-serie2
Handlowe -serie3
Banki
-serie4
Banki
Regresja rozrzut 2
Handlowe
900,000
1000,000
800,000
700,000
800,000
600,000
600,000
500,000
400,000
y = 4E-05x + 29,54
R 2 = 0,2668
400,000
300,000
y = 0,0005x + 11,733
200,000
R 2 = 0,1266
200,000
100,000
0,000
0,000
0
0
1 000 000 2 000 000 3 000 000 4 000 000 5 000 000 6 000 000 7 000 000 8 000 000 9 000 000
50 000
100 000
150 000
200 000
250 000
300 000
350 000
400 000
450 000
-100,000
-200,000
Budowlane
Wszystkie
1000,00
100,000
900,00
800,00
50,000
y = 6E-05x + 9,1876
700,00
R 2 = 0,0432
600,00
0,000
-150 000
500,00
400,00
-100 000
-50 000
0
y = 4E-05x + 27,648
R 2 = 0,2419
-50,000
300,00
200,00
-100,000
100,00
0,00
-1 000 000
0
1 000 000 2 000 000 3 000 000 4 000 000 5 000 000 6 000 000 7 000 000 8 000 000 9 000 000
-150,000
50 000
100 000
150 000
200 000
250 000
Regresje wyniki 3
Wartości wskaźnika R kwadrat dla modelu:
y=a*x1+b*x2+c
gdzie
y - cena akcji
x1 – kapitał własny
x2 – zysk netto na 1 akcję
1
0,889673941
0,9
0,8
0,7
0,6
Serie1
0,527541127
Serie2
0,5
Serie3
0,4
Serie4
0,3
0,231726632
0,2
0,1
0,061819197
0
1
Dla firm „wszystkich” współczynnik b jest nieistotny
W szystkie-serie1
Budowlane-serie2
Handlowe -serie3
Banki
-serie4
Regresje-komentarz
Z analizy wskaźnika R kwadrat dla tych regresji wynika:
1 – potwierdza się zależność cen akcji od zysku netto na 1 akcję i, w mniejszej mierze, kapitału
własnego, widoczna szczególnie wyraźnie dla banków
2 – można stworzyć model zależności liniowej zarówno dla jednej zmiennej jak i dla tych dwóch
zmiennych
3 – modele te sprawdzają się najbardziej dla banków, w mniejszym stopniu dla firm handlowych
a w najmniejszym stopniu dla firm budowlanych
Komentarz końcowy
Na koniec nasuwają się następujące wnioski:
1 – Można zauważyć pewne prawidłowości, które rządzą naszą młodą, na pozór chaotyczną,
giełdą
2 – Ceny akcji zależą od zysku bo tym się kierują inwestorzy szukający szybkiego zarobku
3 – Ceny akcji zależą także od kapitału własnego, a więc od poziomu inwestycji, bo tym się
kierują inwestorzy długofalowi
4 – Ceny akcji bardziej zależą od zysku niż od inwestycji, bo więcej inwestorów chce szybkiego
zarobku niż długofalowej lokaty
5 – Wskazuje to - być może - na większy udział w zakupach inwestorów spekulacyjnych, w tym
zagranicznych, a mniejszy funduszy emerytalnych i inwestycyjnych