Dobre praktyki w zakresie pierwszych zrealizowanych

Europejski Fundusz Rolny na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich. Europa Inwestująca w Obszary Wiejskie
Artykuł opracowany przez Stowarzyszenie Rozwoju Spisza i Okolicy finansowany ze środków Unii Europejskiej w
ramach działania „Funkcjonowanie lokalnej grupy działania nabywanie umiejętności i aktywizacja Programu Rozwoju
Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013. Instytucja zarządzająca PROW na lata 2007-2013 Agencja Restrukturyzacji i
Modernizacji Rolnictwa.
Małe Projekty – wielkie korzyści społeczne dla regionu Spisza i Podhala
Stowarzyszenie Rozwoju Spisza i Okolicy
może pochwalić się już pierwszymi zrealizowanymi i
prawidłowo rozliczonymi tzw. Małymi Projektami.
Małe Projekty to przedsięwzięcia realizowane w
ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów
Wiejskich na lata 2007-2013, a wartość ich
dofinansowania nie przekraczała 25 tysięcy złotych co
stanowi 70% kosztów operacji. z tego też względu w
głównej mierze o dofinansowanie Małych Projektów
występowały organizacje pozarządowe oraz jednostki
samorządu terytorialnego na wsparcie operacji z
zakresu kultywowania lokalnych tradycji, wsparcia
lokalnych zespołów ludowych, kapel oraz organizację
wydarzeń promujących tradycje lokalne. Pierwszy
nabór wniosków w ramach działania „Wdrażanie
lokalnych strategii rozwoju” dla Małych Projektów,
ogłosiliśmy już w grudniu 2009 r. W biurze LGD
wnioski były przyjmowane do 18.01.2010 r. Niestety
z powodu nieprzewidzianego dużego napływu
wniosków na to działanie bardzo przedłużyła się
ocena wniosków przez Instytucję Wdrażającą i
pierwsze umowy na realizację zadań podpisane
zostały dopiero w drugiej połowie 2010 roku. Wielu
wnioskodawców zrezygnowało z ubiegania się o
pomoc gdyż nie byli przygotowani na ogrom
formalności koniecznych do spełnienia bądź
realizacja niektórych zadań z rocznym opóźnieniem
traciła sens. Jednak Ci, którym udało się zrealizować i
rozliczyć wnioski wyraźnie zaznaczyli swoją
obecność w lokalnej społeczności, gdyż zaspokoili
niedostrzegane potrzeby mieszkańców w zakresie
tożsamości regionalnej, na które często brakowało
finansów w całym ogromie wielkich inwestycji
publicznych.
Ogólnie rzecz ujmując Małe Projekty miały
przyczynić się do poprawy jakości życia
mieszkańców, w konfrontacji z zapisami Lokalnej
Strategii Rozwoju Spisza i Okolicy wśród działań
szczególnie preferowanych w pierwszym naborze
pojawiły się operacje nakierowane na zachowanie
dziedzictwa, które równocześnie miały być
ogólnospołeczne
i
niekomercyjne.
To,
że
Stowarzyszenie przyjęło słuszny kierunek działań,
pokazały liczne wnioski złożone w pierwszych
naborach na Małe Projekty nakierowane na
zachowanie dziedzictwa kulturowego jako jednej z
podstawowych potrzeb mieszkańców.
Przed ostatnim naborem na Małe Projekty,
planowanym w 2013 roku chcielibyśmy przytoczyć
kilka przykładów „dobrych praktyk” realizowanych
Małych Projektów na terenie gmin Łapsze Niżne,
Nowy Targ i Bukowina Tatrzańska. Równocześnie
chcieliśmy wyrazić swój podziw i uznanie dla
realizujących projekty którzy dzięki własnej
społecznej pracy i zaangażowaniu zrealizowali do
końca własne plany ale i marzenia mieszkańców
Spisza i Podhala, którym tradycje i kultura są tak
bliskie. Jak podają koordynatorzy zrealizowanych
projektów największą trudnością w prawidłowej
zaplanowanej realizacji zadań było znaczne
przesunięcie w czasie realizacji projektów które
wielokrotnie planowano na rok 2010 a ze względów
formalnych udało się przeprowadzić dopiero w 2011
roku. W tym czasie znacznie wzrosły ceny zakupu
towarów planowanych do pokrycia ze środków z
dofinansowania.
Ponadto
dla
organizacji
pozarządowych non-profit, problemem był brak
środków finansowych, które najpierw trzeba było
ponieść na realizację operacji a po przedstawieniu
dowodów zapłaty mogły zostać zwrócone w
wysokości 70%kosztów kwalifikowanych. Dlatego
tym bardziej beneficjentom tych działań należy się
duże uznanie za determinację.
Jako jeden z pierwszych umowę na
dofinansowanie podpisał Gminny Ośrodek Kultury w
Nowym Targu z siedzibą w Łopusznej na realizację
projektu pt. „Dursztyńskie spotkania z muzyką spiską
i podhalańską”, otrzymał dofinansowanie przeszło
12 000 zł.
Dzięki dofinansowaniu udało się zakupić stroje i
instrumenty dla kapeli zespołu Honaj z Dursztyna,
przeprowadzono dwa dni warsztatów muzycznych
dla 20 uczestników, wydano folder-śpiewnik „Ej w
tym Dursztynie dobrze” 20 sztuk, jako wynik
warsztatów
muzycznych.
Finałem
realizacji
przedsięwzięcia był koncert finałowy kapeli i zespołu
Honaj końcem października 2010 roku.
Z kolei dzięki uzyskaniu kolejnego dofinansowania w
2011 roku przez GOK w Łopusznej przy którym
działa zespół Honaj zrealizowano projekt pt. „Powrót
do korzeni – spiskie tradycje w Dursztynie”.
Dofinansowani przyznane na realizację tego projektu
pozwoliło na zakup strojów regionalnych dla
członków zespołu Honaj oraz na organizację występu
prezentującego na scenie spiski obrzęd „Ogrywanie
Moji” końcem Maja 2011 r.
Jednym z pierwszych wniosków rozliczonych
jeszcze w 2010 roku był projekt Ochotniczej Straży
Pożarnej w Trybszu pt. „Promocja lokalnego
dziedzictwa w formie izby pamięci i tradycji na
uroczyste obchody 100-lecia OSP Trybsz”. Dzięki
środkom z dofinansowania w wysokości przeszło 19
tys. zł powstała piękna Izba Pamięci i Tradycji OSP
Trybsz – w której zgromadzony został stary sprzęt,
pamiątki, zdjęcia oraz stare dokumenty OSP Trybsz.
Uroczyste otwarcie Izby nastąpiło podczas
świętowania 100-lecia OSP Trybsz we wrześniu 2010
r., również współfinansowanego ze środków projektu.
Było to pamiętne wydarzenie dla wszystkich
mieszkańców Trybsza a szczególnie dla Strażaków
pod kierownictwem Pana Bogumiła Łojka – Prezesa
OSP Trybsz.
Możliwość uzyskania dofinansowania przez
organizacje pozarządowe ze środków Unii
Europejskiej za pośrednictwem Lokalnej Grupy
Działania zmotywowała również niektóre grupy
działające
aktywnie
lecz
nieformalnie
do
zawiązywania Stowarzyszeń. Tak powstało w
Stowarzyszenie Gospodyń Wiejskich w Niedzicy,
które już w roku 2010 złożyło wnioski o pomoc na
realizację projektów edukacyjnych związanych z
zachowaniem dziedzictwa kulturowego. SGW w
Niedzicy już końcem 2010 roku zorganizowało
rozbudowane warsztaty kulinarne z zakresu lokalnych
potraw tradycyjnych dzięki uzyskaniu dofinansowania
przeszło 24 tys zł na realizację projektu „Kulinarne
dziedzictwo”. Uczestnicy projektu zdobyli wiedzę o
tajnikach przyrządzania tradycyjnych potraw na
Spiszu.
Z kolei w pierwszej połowie 2011 roku
Stowarzyszenie Gospodyń Wiejskich w Niedzicy
sfinalizowało drugi projekt edukacyjny z zakresu
zachowania dziedzictwa regionu Spisza. Były to
warsztaty szycia i haftu regionalnego dofinansowane
na kwotę blisko 24 tys. zł, których celem było
poznanie tradycyjnych krojów spiskich i wzorów na
spiskich strojach oraz sposobu ich wykonania.
Warsztaty przyniosły piękne widoczne efekty w
postaci własnoręcznie wykonanych strojów, w
których członkinie i członkowie SGW w Niedzicy
prezentują się podczas regionalnych imprez.
Kolejnym beneficjentem , który uzyskał
dofinansowanie w ramach osi 4 Programu Rozwoju
Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013, na
kultywowanie tradycji lokalnych dzięki środkom z
dofinansowania był Gminny Ośrodek Kultury w
Łapszach Niżnych z siedzibą w Niedzicy. Za
realizację projektu pt. „Kultywowanie spiskiej
tradycji - działalność zespołu regionalnego Czardasz
oraz Orkiestry Dętej” otrzymał przeszło 18 tys. zł.
Pozwoliło to na zakup strojów dla Zespołu
„Czardasz”, posiadającego już wieloletni dorobek
działalności na rzecz kultywowania tradycji tańca
spiskiego. W ramach działań zaplanowanych w
projekcie GOK-u
zakupione zostały także
instrumenty dla Orkiestry Dętej w Łapszach Niżnych,
która uświetnia swoją obecnością lokalne wydarzenia
kościelne oraz występuje na licznych przeglądach i
konkursach. Realizacja projektu pozwoliła spełnić
marzenia i aspiracje licznej grupy mieszkańców Łapsz
Niżnych i Niedzicy.
Na uwagę i podziw za działalność regionalną
zasługują również pracownicy i kierownicy zespołów
działających przy Bukowiańskim Centrum Kultury
„Dom Ludowy” w Bukowinie Tatrzańskiej. W 2011
roku Pan Bartłomiej Koszarek jako Dyrektor BCK
podpisał aż 8 umów na realizację operacji z zakresu
kultywowania lokalnego dziedzictwa. Już 4 z nich
zostały zrealizowane a kolejne 4 są w trakcie
realizacji. W większości projekty opierały się na
organizacji wydarzeń kulturalnych oraz doposażeniu
zespołów działających przy BCK w stroje regionalne,
rekwizyty sceniczne i instrumenty.
Zespół Zawaternik z Leśnicy Gronia jako pierwszy
został wsparty ze środków z dofinansowania w
ramach projektu
„Organizacja XVIII konkursu
gawędy, recytacji i tańca solowego w Leśnicy –
Groniu”. Kwota dofinansowania 13 tys. złotych
pozwoliła nie tylko na organizację imprezy ale
również związany z tym zakup strojów regionalnych
dla uczestników konkursu i często członków zespołu
Zawaternik. W konkursie zorganizowanym w marcu
2011 r. wzięło udział 36 recytatorów, 29 gawędziarzy,
16 par tanecznych.
„Posiady na spiską nutę – spotkanie z zespołem
Ciardasie z Czarnej Góry, jako wyraz utrzymania
tradycji spiskiej i integracji środowiska lokalnego” tak
brzmi tytuł kolejnego projektu zrealizowanego przez
BCK „Dom Ludowy”. Dzięki środkom z
dofinansowania przeszło 11 tys. zł, zespół Ciardasie
został zaopatrzony w nowe brakujące elementy
strojów regionalnych a 18 czerwca 2011 r. odbyła się
impreza promująca na której zebrało się 200 osób.
Unia Europejska dzięki przyznaniu dofinansowania
w ramach Małych Projektów, kolejny raz zaznaczyła
swoją obecność w gminie Bukowina Tatrzańska
podczas występu ukazującego tradycje w Jurgowie.
Zespół regionalny z Jurgowa w ramach projektu
dofinansowanego na kwotę przeszło 12 tys. zł.
uzyskał dofinansowanie na zakup strojów i
rekwizytów dzięki czemu mógł w lipcu 2011 roku
zaprezentować na scenie w Jurgowie zanikający już
obrzęd „prządków”.
Kolejna umowa BCK na realizację projektu pt.
„Wesele góralskie - spektakl przygotowany przez
zespół "Białcanie" z Białki Tatrzańskiej” na kwotę
przeszło 11 tys. zł, pozwoliła na zakup strojów i
rekwizytów do prezentacji na scenie tradycyjnego dla
Białki Tatrzańskiej obrzędu
weselnego. Zespół
„Białcanie” zaplanował, że ze swoim spektaklem
będzie się prezentował wielokrotnie i podczas
różnych imprez.
Projekt pt. „Chronimy nasze dziedzictwo kulturowe cykl imprez przygotowanych przez zespól Trzy
Potoki z Rzepisk” otrzymał dofinansowanie na kwotę
przeszło 9 tys. zł. Jego realizacja już została
rozpoczęta. Poza zakupem strojów i instrumentów dla
nowo tworzącego się zespołu zaplanowane są również
liczne spotkania z Vipami i regionalistami.
BCK podpisało również dwie umowy na projekty
związane z kultywowaniem tradycji kolędowania na
Podhalu. W ramach projektów zaplanowano spektakle
i prezentacje tego obrzędu poprzedzone zakupem
rekwizytów, elementów strojów ludowych i
instrumentów niezbędnych do realizacji zadań.
Tytuły tych projektów to: "Kolędowanie na godnie
święta" - spektakl przygotowany przez Zespół "Mali
Wierchowianie" z Bukowiny Tatrzańskiej” oraz
"Pokłońmy się dziadkom, pochwalmy się ludziom -
ze śpiewem, muzyką i tańcem z Czarnej Góry w świat
z zespołem Kocie Łapki".
Bukowiańskie centrum kultury poza koordynowaniem
działalności zespołów regionalnych w gminie
Bukowina Tatrzańska zajmuje się także organizacją
Spektakli teatralnych po góralsku. Aktorami są
zazwyczaj amatorzy co nie znaczy że występy nie są
profesjonalne,
wręcz
przeciwnie.
W
celu
kultywowania tradycji teatralnych Domu Ludowego
w Bukowinie Tatrzańskiej zaplanowano realizację
projektu pt. "Zatraceniec" po latach - nowa adaptacja
sztuki Józefa Pitoraka w wykonaniu amatorskiego
zespołu teatralnego w Bukowinie Tatrzańskiej”.
Dzięki dofinansowaniu zadania na kwotę przeszło 16
tys. zł rozpoczęto już realizację projektu w ramach
którego zaplanowano: zakup sprzętu nagłaśniającego i
oświetleniowego oraz cykl występów prezentujących
sztukę „Zatraceniec” ale i innie sztuki po góralsku.
Z gminy Bukowina Tatrzańska wracamy do
Łapsz Niżnych gdzie Związek Polskiego Spisza
działający jako Stowarzyszenie, w połowie 2011 roku
zakończył realizację projektu pt. „Promocja lokalnej
twórczości regionalnej poprzez wydanie płyty CD z
pastorałkami ze Spisza”. Płytę wydaną w ilości 1000
sztuk i rozprowadzono nieodpłatnie wśród organizacji
pozarządowych, parafii oraz regionalistów i innych
jednostek do celów promocyjnych.
Jak mówią
wykonawcy płyty jest to ogromne osiągnięcie w
zakresie zachowania dziedzictwa kulturowego Spisza.
Na płycie zebrano najstarsze wersje melodii i słów
pastorałek i kolęd spiskich i nagrano je w wykonaniu
doskonałych muzyków-regionalistów. Jest to piękna
pamiątka która mamy nadzieję będzie służyć
pokoleniom.
Kolejnym
projektem
wydawniczym,
który
zrealizował Związek Polskiego Spisza w 2011 r.
dzięki przyznanemu dofinansowaniu ze środków Unii
Europejskiej było wydanie publikacji historycznej „Z
dziejów wsi i parafii na Zamagurzu Spiskim - zbiór
artykułów i rozpraw historycznych”. Podczas
promocji książki na Zamku w Niedzicy autor Prof.
Trajdos jak również członkowie Związku Polskiego
Spisza nie kryli ogromnego wzruszenia i satysfakcji z
wydania publikacji, która dla mieszkańców Spisza
może stać się wręcz podręcznikiem historii.
Realizację kolejnego projektu związanego z
kultywowaniem tradycji przez zespoły regionalne na
obszarze LGD zakończył już również w listopadzie
2011 r. Związek Podhalan. Zakupiono brakujące
nowe stroje regionalne dla zespołu z Łapsz Niżnych
oraz sfinansowano udział Zespołu w wydarzeniu
kulturalnym na obszarze LGD, wszystko dzięki
podpisanej umowie na realizację projektu pt. „W
spiskim stroju na Światowy Zjazd Górali”.
Nieco inną od opisanych powyżej projektów
formę promocji dziedzictwa kulturowego regionu
zaprezentowało Gospodarstwo jeździeckie pana
Stanisława Buły jako beneficjenta projektu pt. Konne
zawody w Łopusznej formą aktywnego wypoczynku.
W ostatnią niedzielę lipca na stadninie koni w
Łopusznej poza gminnymi zawodami jeździeckimi
(koni sportowych), odbyły się również zawody w
powożeniu oraz konkurs w tradycyjnej zrywce
drzewa. Pozwoliło to przypomnieć o tradycyjnym
rzemiośle i zawodach wykonywanych przez
mieszkańców Podhala. Pomimo brzydkiej pogody
wydarzenie to przyciągnęło sporą grupę mieszkańców
i turystów co świadczy o jego atrakcyjności.
Wszystkie powyżej opisane operacje zostały lub zostaną dofinansowane ze środków Unii Europejskiej w
ramach działania „Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju” w zakresie „Małych Projektów” w ramach osi 4
LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013.
Zachęcamy do odwiedzania biura Stowarzyszenia Rozwoju Spisza i Okolicy gdzie można poznać
zasady ubiegania się o środki na Małe Projekty i inne działania w ramach „Wdrażania lokalnych strategii
rozwoju” a pracownicy zawsze służą pomocą. Adres: Ul. Jana Pawła II 63, 34-442 Łapsze Niżne.
Kontakt: [email protected], [email protected], tel. 18 334 11 44, 664758092.