społeczne aspekty rozwoju rynku ubezpieczeniowego

KATEDRA UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO
Kolegium Ekonomiczno-Społeczne SGH
POLSKIE TOWARZYSTWO POLITYKI SPOŁECZNEJ
SPOŁECZNE ASPEKTY ROZWOJU
RYNKU UBEZPIECZENIOWEGO
redakcja naukowa
Tadeusz Szumlicz
'%
1
OFICYNA WYDAWNICZA
SZKOŁA GŁÓWNA HANDLOWA W WARSZAWIE
OFICYNA WYDAWNICZA
WARSZAWA 201 0
Spis treści
Od redaktora
9
ROZDZIAŁ I. UBEZPIECZENIE W POLITYCE SPOŁECZNEJ
11
1. Polityka społeczna jako zarządzanie ryzykiem społecznym
13
1.1. O polityce społecznej jako zarządzaniu zmianą społeczną
1.2. Zarządzanie ryzykiem społecznym i społeczne zarządzanie ryzykiem
2. Metoda ubezpieczenia w systemie zabezpieczenia społecznego
. .
2.1. Definicja systemu zabezpieczenia społecznego
2.2. Aspekty systemu zabezpieczenia społecznego
3. Gospodarstwo domowe jako podmiot ochrony ubezpieczeniowej
3.1. Definicja gospodarstwa domowego jako podmiotu
ochrony ubezpieczeniowej
3.2. Gospodarstwo domowe jako podmiot zarządzający ryzykiem
3.3. Zakres ochrony ubezpieczeniowej w zarządzaniu ryzykami
gospodarstwa domowego
4. „Szkoła" ubezpieczenia społecznego
13
24
35
35
37
47
.
47
52
53
63
ROZDZIAŁ II. UBEZPIECZENIA W ZARZĄDZANIU RYZYKAMI
SPOŁECZNYMI
67
1. Ubezpieczenie w zarządzaniu ryzykiem choroby
69
1.1.0 polskim rynku usług medycznych i ubezpieczeń zdrowotnych
w okresie „preindustrialnym"
1.2. Ubezpieczeniowy kierunek zmiany systemu zabezpieczenia zdrowotnego
1.3. Zmiany w ofercie prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych
1.3.1. Pojęcie: „kompleksowe ubezpieczenia kosztów leczenia"
1.3.2. Zmiany po stronie oferentów kompleksowych ubezpieczeń
kosztów leczenia
1.3.3. Zmiany w konstrukcji produktów kompleksowych ubezpieczeń
kosztów leczenia
2. Ubezpieczenie w zarządzaniu ryzykiem niezdolności do pracy
2.1.
2.2.
2.3.
2.4.
2.5.
2.6.
Istota ryzyka niezdolności do pracy
Niezdolność do pracy a niezdolność do samodzielnej egzystencji
Niezdolność do pracy a niepełnosprawność
Renty z tytułu niezdolności do pracy
Prewencja rentowa
O prywatnym ubezpieczeniu na wypadek niezdolności do pracy
69
91
101
101
103
106
115
115
119
121
122
126
128
Spis treści
3. Ubezpieczenie w zarządzaniu ryzykiem śmierci żywiciela
131
3.1. Ryzyko śmierci żywiciela w systemie zabezpieczenia społecznego
3.2. Ubezpieczenie posagowe - konstrukcja produktu
3.2.1. Cel ubezpieczenia posagowego
3.2.2. Podmioty ubezpieczenia posagowego
3.2.3. Rodzaje ubezpieczenia posagowego
3.3. Oferta rynkowa ubezpieczeń posagowych
4. Ubezpieczenie w zarządzaniu ryzykiem bezrobocia
131
134
134
135
136
138
145
4.1. Ubezpieczenie jako metoda zarządzania ryzykiem bezrobocia
4.2. Ocena stosowania ubezpieczeń na wypadek bezrobocia
5. Ubezpieczenie w zarządzaniu ryzykiem starości
145
149
155
5.1. System zabezpieczenia emerytalnego
5.1.1. Ryzyko starości
5.1.2. Konstrukcja systemu zabezpieczenia emerytalnego
5.1.3. Ubezpieczeniowe zasady konstrukcji systemu
zabezpieczenia emerytalnego
5.1.4. Problem wieku emerytalnego w zabezpieczeniu społecznym
na okres starości
5.2. Ubezpieczenie w kapitałowych systemach emerytalnych
5.2.1. Charakterystyka kapitałowych systemów emerytalnych
5.2.2. Zastosowanie metody ubezpieczenia w kapitałowym
systemie emerytalnym
5.3. Rynek wypłat świadczeń z kapitałowego systemu emerytalnego
5.3.1. Charakterystyka i rodzaje rent dożywotnich
5.3.2. Tworzenie koncepcji rynku wypłat emerytur kapitałowych
w Polsce
5.3.3. Renta dożywotnia a ryzyko inflacji i ryzyko długowieczności. . . .
5.4. Problemy redystrybucji dochodowej w systemach zabezpieczenia
emerytalnego
6. Ubezpieczenie w zarządzaniu ryzykiem niedołęstwa starczego
155
155
158
6.1. Rozwiązania ubezpieczeniowe w bazowym zabezpieczeniu
pielęgnacyjnym w Polsce
6.2. Prywatne ubezpieczenia pielęgnacyjne w Polsce
7. Ubezpieczenie w zarządzaniu ryzykiem odpowiedzialności cywilnej
w życiu prywatnym
7.1. Rozwój ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej
7.2. Funkcje i cele ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej
7.3. Postanowienia umowne determinujące zakres ochrony
w ubezpieczeniach odpowiedzialności cywilnej
7.4. Możliwości rozwoju ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej w życiu
prywatnym
8. Ubezpieczenie w zarządzaniu ryzykiem utraty mienia
8.1. Ryzyko utraty mienia - ubezpieczenia dominujące
162
167
173
173
176
179
179
184
193
196
209
210
216
221
222
225
227
230
233
233
Spis treści
8.2. Ryzyka katastrofalne i terroryzmu - specjalne programy
ubezpieczeniowe
9. Ubezpieczenie w zarządzaniu ryzykiem rolniczego gospodarstwa
domowego
9.1. Metoda ubezpieczenia w rolniczym zabezpieczeniu społecznym
9.1.1. Instytucja renty za ziemię
9.1.2. Zaopatrzenie społeczne rolników indywidualnych i ich rodzin . . .
9.1.3. „Ubezpieczenie" społeczne rolników
9.2. Społeczne aspekty ubezpieczeń majątkowych gospodarstw rolnych . . . .
9.2.1. Producent rolny a gospodarstwo domowe
9.2.2. Specyfika ryzyka w gospodarstwach rolnych. Rola ubezpieczeń
w produkcji rolnej
9.2.3. Ubezpieczenia obowiązkowe producentów rolnych w Polsce . . . .
9.2.4. Ubezpieczenia w ramach Wspólnej Polityki Rolnej
9.2.5. Wspieranie rozwoju ubezpieczeń
7
238
247
247
247
250
254
260
262
263
266
268
270
ROZDZIAŁ III. CZYNNIKI INSTYTUCJONALNE ROZWOJU RYNKU
UBEZPIECZEŃ
273
1. Ochrona konsumenta w inicjatywach Unii Europejskiej
275
2. Reprezentacja konsumenta na rynku ubezpieczeń w Polsce
281
3. Bezpieczeństwo finansowe na rynku ubezpieczeń
293
3.1. Funkcje i instytucje bezpieczeństwa finansowego
3.2. Sieć bezpieczeństwa finansowego rynku ubezpieczeń
3.3. Ubezpieczeniowe fundusze gwarancyjne w sieci bezpieczeństwa
3.4. Przesłanki tworzenia funduszy gwarancyjnych
3.5. Zagrożenia wynikające z istnienia funduszy gwarancyjnych
3.6. Sieć bezpieczeństwa a kierunki rozwoju funduszy gwarancyjnych
4. Instytucja mikroubezpieczeń
4.1. Mikroubezpieczenia - koncepcja instytucji
4.2. Mikrofinanse i mikroubezpieczenia jako alternatywa dla systemu
zabezpieczenia społecznego
4.3. Mikroubezpieczenia jako produkt finansowy
4.4. Instytucjonalizacja mikroubezpieczeń
5. Społeczne znaczenie pośrednictwa ubezpieczeniowego
293
295
300
302
304
306
311
312
313
317
320,
325
6. Społeczne aspekty przeciwdziałania przestępczości ubezpieczeniowej . . . .
333
Zakończenie. W kierunku społecznej polityki ubezpieczeniowej
345
Bibliografia
355