Program Profilaktyczny - Zespół Szkół w Rolach

Szkolny Program Profilaktyki
Zespołu Szkół w Rolach
2012 - 2017
„ Młodość nie jest rozdziałem wyrwanym z życia (…).
Jest wprowadzeniem do całej reszty, jest zalążkiem,
z którego wszystko się rozwija,
jest fundamentem, na którym ma się oprzeć budowla życia.”
/ Jakub Alberione /
Program profilaktyczny opracowany został w oparciu o:
 Rozporządzenie MENiS z dnia 31 stycznia 2003 roku, w sprawie działalności wychowawczej i zapobiegawczej dzieci
i młodzieży zagrożonej uzależnieniem ( Dz. U. Nr 26, poz.226).
 Statut Szkoły Podstawowej im. Jana Pawła II w Rolach.
 Koncepcję pracy Zespołu Szkół w Rolach na lata 2012 – 2017.
 Ewaluację Szkolnego Programu Profilaktyki na lata 2009-2012.
 Analizę sytuacji wychowawczej - dokonywanej przez pedagoga we współpracy z wychowawcami, nauczycielami
i dyrekcją, analizę dokumentacji szkolnej.
 Obserwację zachowań uczniów.
 Rozmów z rodzicami.
WPROWADZENIE
Program Profilaktyki w swoim założeniu obejmuje pracę wychowawczo – profilaktyczną nad całością osobowości
dziecka uwzględniając kształtowanie sfery psychicznej, fizycznej oraz duchowej.
Zarówno wiek przedszkolny, jak i okres edukacji na poziomie szkoły podstawowej to czas szybkich zmian rozwojowych
pozostawiający konsekwencje w życiu człowieka.
Niniejszy program profilaktyki ma za zadanie wspomagać edukację wychowanków w zakresie bezpiecznych zachowań, co
w przyszłości powinno rozwinąć określone kompetencje u dzieci, ułatwiając im funkcjonowanie w życiu oraz dbałość
o własne bezpieczeństwo.
Wraz z rozwojem dziecka i jego samodzielności musimy coraz bardziej liczyć się z koniecznością wyposażenia go
w umiejętności przewidywania zagrożeń, unikania ich, a jeśli już zaistnieją – w zdolność do radzenia sobie z trudną
sytuacją.
Zaproponowany program ma na celu kształtowanie osobowości wychowanków i wspieranie ich rozwoju oraz zmianę
niezadowalających zachowań.
Realizacja zadań zawartych w Programie Profilaktyki powinna wpłynąć na dzieci tak, aby potrafili poradzić sobie
z rozwiązywaniem problemów, by umieli współżyć z ludźmi i potrafili wybrać to, co służy ich zdrowiu fizycznemu
i psychicznemu. Warunkiem osiągnięcia założonych celów jest zaangażowanie wszystkich nauczycieli, wychowawców
i rodziców przy współpracy z pracownikami różnych instytucji działającymi na rzecz dziecka między innymi: Poradnia
Psychologiczno- Pedagogiczna, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, Specjalistyczny Ośrodek Poradnictwa Rodzinnego i
Interwencji Kryzysowej, Policja, Sąd Rodzinny, Kościół.
Program Profilaktyki w Zespole Szkół w Rolach jest wynikiem diagnozy, w której uwzględniono potrzeby rozwojowe
uczniów, wynikające ze specyfiki środowiska lokalnego.
Podstawowym założeniem tego programu jest eliminowanie rozpoznanych czynników ryzyka i wzmacnianie
czynników chroniących.
W działaniach swych koncentrujemy się na:
 profilaktyce pierwszorzędowej kierowanej do całej społeczności uczniowskiej, mającej na celu promocję
zdrowia i zapobieganie pojawianiu się problemów związanych z zachowaniami destrukcyjnymi, kierowanej
również do nauczycieli i innych pracowników szkoły, a także do rodziców uczniów,
 profilaktyce drugorzędowej kierowanej do uczniów o wysokim ryzyku dysfunkcjonalności, pomagając im
w jego redukcji.
Działania profilaktyki pierwszorzędowej będą prowadzone na trzech poziomach:
 informacyjnym – są to działania pomocne w profilaktyce, same nie prowadzą bowiem do redukcji zachowań,
 edukacji psychologicznej i społecznej – to działania, które dostarczają wiedzy i umiejętności przydatnych,
korzystnych lub wręcz niezbędnych do tego, by uczniowie byli w stanie sami lepiej radzić sobie z zagrożeniami
współczesnego świata, by umieli przyjąć postawę asertywną w różnych sytuacjach np. w przypadku namawiania
do eksperymentowania z substancjami psychoaktywnymi, stosowania agresji, przemocy itp. Ważne jest by nabyli
również wiedzę na temat możliwości uzyskania pomocy w sytuacjach trudnych.
 działalności alternatywnej – działania te mają zaspokoić potrzeby młodych ludzi, np. do bycia zadowolonym,
odprężonym, potrzeby zabawy i kontaktu z innymi.
Program profilaktyki harmonizuje z:
 przedmiotami nauczania,
 zajęciami pozalekcyjnymi.
Realizacja programu po zaopiniowaniu przez Radę Pedagogiczną i Radę Rodziców spoczywa na wszystkich
nauczycielach i pracownikach obsługi szkoły, przy współpracy ze specjalistami z Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej
i innych instytucji działających na rzecz dzieci i rodziny.
I.
DIAGNOZA ŚRODOWISKA SZKOLNEGO
Zespół Szkół w Rolach jest niewielką placówką, co w połączeniu z przyjaznym i bezpiecznym otoczeniem sprawia,
iż stwarzamy naszym wychowankom duże poczucie bezpieczeństwa. Przyczyn zachowań ryzykownych jest jednak wiele.
Wszystkie dzieci mieszkają na wsi, a zatem mają utrudniony dostęp do korzystania z różnych propozycji ośrodków
kulturalnych. Wykształcenie rodziców - najczęściej podstawowe, zawodowe, może być przyczyną braku aspiracji
naukowych, ale może również wywierać działanie motywujące. Wśród mieszkańców społeczności lokalnej nasila się
w ostatnich czasach uzależnienie od alkoholu. Obserwuje się także małą aktywność społeczną wśród mieszkańców.
Diagnozy środowiska szkolnego dokonano na podstawie obserwacji zachowania uczniów, analizy dokumentacji
wychowawców klasowych, pedagoga szkolnego, ankiet skierowanych do nauczycieli, uczniów i rodziców oraz rozmów
kierowanych z pracownikami szkoły i rodzicami.
Analiza wyników badań potwierdziła wstępne zidentyfikowanie obszarów zagrożeń występujących w naszej szkole
i posłużyła do skonstruowania Szkolnego Programu Profilaktycznego dla Zespołu Szkół w Rolach na lata 2012 - 2017.
Skutecznej realizacji założeń programu sprzyjać będzie współpraca z różnymi instytucjami (min. Policją, Poradnią
Psychologiczno-Pedagogiczną, Gminnym Ośrodkiem Pomocy Społecznej, Strażą Pożarną, Stacją SanitarnoEpidemiologiczną w Łukowie).
II.
ROZPOZNANE ZACHOWANIA RYZYKOWNE WŚRÓD UCZNIÓW SZKOŁY PODSTAWOWEJ
I ICH PRZYCZYNY
Wulgaryzmy
- brak kultury osobistej
- chęć zaimponowania innym
- obyczaj środowiskowy
- wzorce wyniesione z domu
- wzorce w mediach
- ubóstwo językowe
Zachowania agresywne (popychanie, przezywanie, bójki, niszczenie czyjejś własności, zastraszanie)
- chęć dominowania, dokuczenia, zaistnienia w grupie
- niskie poczucie własnej wartości
- negatywne wzorce
- sposób na odreagowanie stresu
- nieumiejętność radzenia sobie z problemami
- odpowiedź na prowokację
Niewystarczające zainteresowanie nauką
- brak przestrzegania zasad bezpiecznego korzystania z mass-mediów
- lenistwo
- negatywny wpływ grupy rówieśniczej
- niewystarczające zainteresowanie i motywowanie do nauki ze strony rodziców
Eksperymentowanie z używkami (nikotyna)
- ciekawość
- wzorowanie się na dorosłych
- negatywny wpływ innych
Niewystarczające przestrzeganie zasad bezpiecznego poruszania się po drogach
- negatywne wzorce
- nieznajomość zasad ruchu drogowego
- lekkomyślność
- brak przewidywania konsekwencji ryzykownych zachowań
Działania profilaktyczne będą obejmowały następujące obszary:
I.
Profilaktyka dotycząca bezpieczeństwa w naszej placówce.
II.
Profilaktyka bezpiecznego poruszania się w drodze do i ze szkoły.
III. Profilaktyka zachowań agresywnych i przemocy.
IV. Profilaktyka zachowań ryzykownych dotyczących używek.
V.
Profilaktyka zdrowego stylu życia i ochrony zdrowia.
VI. Profilaktyka w zakresie motywowania do nauki, rozwijania zdolności i zainteresowań dzieci.
III. CELE I ZAŁOŻENIA DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH
Szkolny Program Profilaktyczny uwzględnia treści kształcenia dostosowane do potrzeb rozwojowych dzieci naszego
środowiska i ma na celu :
1.Uświadomienie zagrożeń wynikających z nie przestrzegania zasad bezpieczeństwa w placówce i poza nią.
• Przekazanie dzieciom i rodzicom wiedzy na temat zasad bezpieczeństwa.
• Przypomnienie uczniom i rodzicom zasad bezpiecznego korzystania z mass- mediów.
• Uczenie postawy asertywnej wobec namawiania do zachowań negatywnych.
2. Uświadomienie skutków nieprawidłowego zachowania się w drodze do i ze szkoły.
•Przypomnienie podstawowych zasad ruchu drogowego.
•Uwrażliwienie na przestrzeganie zasad bezpieczeństwa w autobusie.
3. Stworzenie bezpiecznych i przyjaznych warunków do nauki i zabawy dla naszych wychowanków. Przeciwdziałanie
agresji i przemocy.
• Wdrażanie do prawidłowego pojmowania norm zachowania przyjętych przez społeczeństwo, w miejscach publicznych
oraz w środowisku rodzinnym.
• Kształcenie szacunku dla drugiego człowieka, dla życia i zdrowia.
• Wdrażanie wychowanków do poszanowania sprzętów i zabawek w przedszkolu, zapobieganie atakom niszczycielstwa.
• Kształcenie postawy dialogu, umiejętności słuchania innych i rozumienia ich poglądów.
• Wyrabianie poczucia tożsamości i własnej wartości oraz wiary w siebie.
• Trenowanie postaw asertywnych – umiejętność mówienia „nie”.
• Wskazywanie właściwych rozwiązań w różnych sytuacjach życiowych..
• Pogłębianie wiedzy na temat przemocy i agresji.
• Doskonalenie i kształcenie umiejętności rozwiązywania problemów oraz radzenia sobie z przejawami przemocy –
eliminowanie zachowań agresywnych.
• Zapobieganie przemocy i agresji wobec dzieci w rodzinie.
4. Przeciwdziałanie zachowaniom ryzykownym dotyczących używek.
• Uświadomienie o odpowiedzialności prawnej nieletnich.
• Uczenie racjonalnego korzystania z mass-mediów.
• Przekazanie podstawowych informacji na temat nikotynizmu, alkoholizmu, narkotyków.
• Nauka podejmowania właściwych wyborów.
• Uczenie świadomego decydowania o sobie i ponoszenia konsekwencji własnych decyzji.
• Trenowanie postaw asertywnych – umiejętność mówienia „nie”.
5. Promowanie zdrowego stylu życia i ochrony zdrowia
• Wyposażenie dzieci w niezbędne sprawności, umiejętności i wiadomości dotyczące dbania o własne zdrowie.
• Kształtowanie nawyków higienicznych – podnoszenie poziomu kultury spożywania posiłków.
• Kształtowanie postaw ekologicznych, prozdrowotnych i patriotycznych.
• Zachęcanie do aktywnego spędzania czasu wolnego.
• Wspomaganie zdrowia fizycznego i psychicznego poprzez kształcenie umiejętności i nawyków ruchowych.
• Tworzenie warunków sprzyjających spontanicznej i zorganizowanej aktywności ruchowej dziecka, a przez to rozwijanie
jego sprawności fizycznej.
• Stwarzanie możliwości udziału w zajęciach pozalekcyjnych.
• Organizacja czasu wolnego wychowanków.
• Przekazanie rodzicom informacji dotyczących bezpiecznej pomocy dzieci w gospodarstwie.
• Uświadomienie dzieciom, że zachowując ostrożność podczas zabawy można uniknąć różnych wypadków (oparzenia,
skaleczenia, stłuczenia).
• Przekazanie uczniom wiedzy na temat zasad udzielania pierwszej pomocy.
6. Motywowanie do nauki rozwijania zdolności i zainteresowań dzieci.







Kształtowanie osobowości dziecka i wspieranie jego rozwoju.
Zapewnienie specjalnych potrzeb edukacyjnych dzieciom mającym trudności w nauce oraz inne deficyty rozwojowe.
Zachęcanie uczniów do nauki.
Wprowadzanie nowych metod pracy z uczniami.
Pomoc w odkrywaniu własnych możliwości, predyspozycji, talentów i ich twórczym wykorzystaniu.
Pedagogizacja rodziców na temat motywowania dziecka do nauki.
Stworzenie warunków do prawidłowego rozwoju dzieciom uzdolnionym, praca z dzieckiem zdolnym.
7. Wspieranie czynników chroniących:
• Kreowanie płaszczyzny współpracy nauczycieli, rodziców i wychowanków.
• Zainteresowanie nauką i własnym rozwojem.
• Praktyki religijne.
• Podtrzymywanie tradycji.
• Konstruktywna grupa rówieśnicza, autorytety.
IV. SPOSÓB REALIZACJI PROGRAMU
Realizacja programu odbywać się będzie w ramach:
1. Zajęć dydaktyczno – wychowawczych i opiekuńczych prowadzonych przez wychowawców przedszkola, szkoły
podstawowej, pedagoga szkolnego, zaproszonych specjalistów, nauczycieli przedmiotu, a także na wycieczkach szkolnych,
spotkaniach oraz imprezach okolicznościowych.
2. Zajęć pozalekcyjnych z uczniami mających na celu:
• rozwijanie przez dzieci zdolności, zainteresowań,
• rozwiązywanie problemów oraz radzenia sobie z przejawami agresji i przemocy,
• kształcenie umiejętności otwartego wyrażania myśli, uczuć i przekonań.
3. Poświęcania szczególnej uwagi wychowawców, pedagoga, nauczycieli na wzmacnianie poczucia własnej wartości
wychowanka poprzez:
• okazywanie zainteresowania każdemu wychowankowi,
• badanie środowiska domowego dzieci oraz indywidualne rozmowy z rodzicami lub opiekunami,
• udzielanie pomocy w rozwiązywaniu problemów osobistych poruszanych przez wychowanków,
• wspólne opracowywanie metod postępowania w sytuacjach konfliktowych,
• udzielanie wsparcia rodzicom i dzieciom w sytuacjach trudnych,
• dzielenie się z rodzicami pozytywnymi uwagami o dziecku.
4. Pedagogizacja rodziców w ramach:
• Zebrań ogólnych i rozmów indywidualnych.
• Spotkań z wychowawcami, pedagogiem szkolnym, zaproszonymi specjalistami.
V. METODY REALIZACJI PROGRAMU
1. Metody aktywizujące jednostkę i środowisko m.in.: projekty edukacyjne, quizy, konkursy plastyczne, muzyczne,
literackie, apele, teatrzyki, działalność kół zainteresowań, pomoc koleżeńska, szkolenia rodziców, nauczycieli, zawody
sportowe, wycieczki itp.
2. Metody eksponujące:
• Impresyjne – polegające na wywołaniu u uczniów określonych zachowań i zmian w postawach moralnych, przeżywanie
głębokich emocji.
• Ekspresyjne – stwarzanie sytuacji, w których uczeń nie tylko przeżywa, ale i tworzy np. drama, odgrywanie ról,
inscenizacje, wystawy prac.
3. Metody podające: mini wykład, pogadanka, rozmowa kierowana, dyskusja.
4. Metoda projektów.
VI. ADRESACI PROGRAMU
Niniejszy program skierowany jest do wychowanków, nauczycieli i rodziców.
Praca profilaktyczna w zespole szkół została zaplanowana na trzech związanych ze sobą poziomach:
1. Profilaktyka wśród wychowanków.
2. Profilaktyka wśród nauczycieli.
3. Profilaktyka wśród rodziców.
VII. PRZEWIDYWANE EFEKTY PLANOWANYCH DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH
W wyniku zastosowania szkolnego programu profilaktyki:
DZIECI:
 Znają zasady BHP obowiązujące w placówce.
 Znają zasady bezpiecznego korzystania ze środków masowego przekazu.
 Przestrzegają podstawowych zasad ruchu drogowego.
 Zmniejszy się wskaźnik występowania agresji i przemocy.
 Posiadają wiedzę na temat używek i ich negatywnych skutków.
 Chętnie i aktywnie uczestniczą w promocji zdrowego stylu życia.
 Wykazują większe zainteresowanie nauką,
 Znają swoje mocne strony, zachowują się asertywnie.
RODZICE:
• Zwiększy się świadomość zagrożeń występujących z braku przestrzegania zasad bezpiecznego korzystania ze środków
masowego przekazu, gier komputerowych, angażowania dzieci do prac w rodzinnych gospodarstwach rolnych oraz
zagrożeń wynikających z uczestnictwa w ruchu drogowym.
• Usystematyzują swoją wiedzę na temat mechanizmów agresji i przemocy, sięgania po używki.
• Korzystają ze wsparcia instytucji specjalistycznych.
• Wspierają placówkę w kształtowaniu nawyków higienicznego trybu życia i racjonalnego odżywiania.
• Wskazują dzieciom pozytywy życia zgodnego z normami religijnymi i etycznymi.
• Zauważą potrzebę systematycznej motywacji dziecka do nauki.
NAUCZYCIELE/ WYCHOWAWCY
 Podwyższą swoje kompetencje wychowawcze i profilaktyczne.
 Współpracują z rodzicami, pedagogiem szkolnym i instytucjami wspomagającymi rozwój dziecka.
VIII. EWALUACJA SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI
Celem Ewaluacji Szkolnego Programu Profilaktyki jest wskazanie, na ile założenia programu zostały osiągnięte oraz jakie
zmiany w treści i formie programu należy wprowadzić, aby zapewnić skuteczność działań profilaktyczno –
wychowawczych w przyszłości.
Opracowany program będzie realizowany w ciągu pięciu lat. Na każdy rok szkolny zostanie opracowany harmonogram
działań profilaktycznych. Szkolny Program Profilaktyczny będzie poddany ewaluacji po zakończeniu jego realizacji –
koniec roku szkolnego 2016/2017.
Podstawowe formy ewaluacji:
• Obserwacja zachowań uczniów.
• Indywidualne kontakty z uczniami oraz rodzicami.
• Analiza dokumentacji szkolnej.
• Ankiety skierowane do uczniów, nauczycieli i rodziców.
Opracował zespół ds. profilaktyki