Maria Janda

wiadczeń wystrzegając się pełnienia roli
osoby wszystko wiedzącej.
Maria Janda
Regina Orzechowska
Proponowany program edukacyjno wychowawczy zakłada tworzenie warunków
WAŻNIAK
program adaptacyjny
edukacyjno – wychowawczy
do kształtowania
przeżywania,
emocji dziecka, ich
wyrażania,
dzielenia
się
radością z innymi, proszenia o pomoc
w sytuacjach trudnych.
WSTĘP
I KONCEPCJA PEDAGOGICZNA
PROGRAMU
Jest oparty na koncepcji pedagogicznej,
która sprzyja zachowaniu odrębności rozwojowej dziecka.
Współczesny świat oczekuje na ludzi
aktywnych, kreatywnych, otwartych na
zmiany, gotowych do szybkiego przetwarzania informacji.
Wiek przedszkolny jest doskonałym momentem do rozpoczęcia pracy nad kreowaniem jednostek z wysoką samooceną,
otwartych na innych ludzi i świat. Nie
do wycenienia w pracy z małym dzieckiem są metody i techniki twórcze dające
dziecku możliwość poznania świata, doświadczania i eksperymentowania, realizacji własnych pomysłów, wyrażania uczuć
Autorki programu, pracując w zespole,
od lat poszukują sposobów skutecznego
porozumiewania się z dzieckiem, aby
w licznej grupie nie zatraciło ono swojej
indywidualności. Cały czas dbają również o to by być współuczestnikiem
w zdobywaniu przez dziecko nowych doś-
W naszym programie szczególny nacisk
położony zastał na techniki teatralne i draamowe bardzo pomocne w rozbudzaniu
wiary dziecka we własną skuteczność,
rozwijaniu inicjatywy, udoskonalających
umiejętności komunikowania się werbalnego i nie werbalnego. Muzyka i ruch dla
dziecka
w
tym
okresie
pozwalają
zapomnieć o przykrych wydarzeniach ( np.
rozstaniu z rodzicami , śnie, nieporozumieniach koleżeńskich, odrzuceniu przez
członków grupy itp.) przyczyniają się do
podniesienia dziecięcej wyobraźni o rzeczywistości.
Nauczyciel przyjmujący do realizacji ten
program powinien dokonać samooceny
i weryfikacji swoich zachowań. Szczególnie bliskie powinny stać się mu i towarzyszyć w codziennych kontaktach wychowankami ZASADY sformułowane przez
1
nieznanego autora w Los Angeles w 1991
roku zawierające następujące treści:
(Pedagogika M. Montessori)
Program może stanowić uzupełnienie dla
innego
wybranego
przez
nauczyciela
CZYM DZIECKO ŻYJE, TEGO SIĘ
programu. Proponowane przez nas w tym
NAUCZY
programie rozwiązania można wykorzystać
do mądrego zagospodarowania „ sytuacji
 Jeśli dziecko żyje w atmosferze
aprobaty, uczy się lubić siebie.
czasu
 Jeśli dziecko żyje w atmosferze
zachęty, uczy się ufności.
uczy
przed
i
po
posiłkach,
po
odpoczynku, przed wyjściem do ogrodu
itp. Program pokazuje prostą drogę do
 Jeśli dziecko żyje w atmosferze
tolerancji,
dziecięcego życia ” tj. często traconego
się
być
wychowania na ludzi jakich
potrzebuje
współczesny świat – wolnych od egoizmu,
otwartych na drugiego człowieka. I wzbo-
cierpliwym.
 Jeśli dziecko żyje w atmosferze
uczciwości,
uczy
się
sprawiedliwości.
gaca zarówno dającego jak i biorącego.
Oczekując zewnętrznych efektów zaczynamy od budowania wnętrza.
 Jeśli dziecko jest akceptowane i
chwalone,
uczy
się
doceniać
innych.
CELE PROGRAMU
 Jeśli dziecko żyje w poczuciu
bezpieczeństwa, uczy się ufności.
 Jeśli dziecko żyje w atmosferze
1. Adaptacja w nowych warunkach
życia.
akceptacji o przyjaźni , uczy się
2. Integracja w grupie rówieśników.
tego jak znaleźć miłość w świecie.
3. Komunikacja dzieci w przedszko-
 Jeśli dziecko żyje w atmosferze
krytyki, uczy się potępiać.
 Jeśli dziecko doświadcza wrogości,
lu.
4. Otwartość jako zalążek kreatywności.
uczy się walczyć.
 Jeśli dziecko musi znosić kpiny,
uczy się nieśmiałości.
 Jeśli dziecko jest zawstydzane, uczy
ZADANIA, TREŚCI ORAZ SPOSOBY
się poczucia winy.
REALIZACJI CELÓW PROGRAMOWYCH
2
opiekunów i osób z obsługi, umożliwienie zabaw z innymi dziećmi
Adaptacja w nowych warunkach życia:
w ogrodzie sali itp.), pierwsze
We wspomaganiu rozwoju dziecka najis-
próby samodzielnego korzystania
totniejszą sprawą winno być jego po-
z toalety w obecności rodziców,
czucie
zwrócenie
bezpieczeństwa.
Dziecko
bez-
na
rozmiary
pieczne to dziecko otwarte i aktywne.
urządzeń, dostosowane
do jego
Proces adaptacji rozumiemy tutaj jako
wzrostu, nie wymagające spec-
zapewnianie poczucia bezpieczeństwa pod-
jalnych wkładek,
czas wieloletniego pobytu dziecka w
-
uwagi
edukacja rodziców tzn. uczulenie
przedszkolu każdego dnia. Ten proces nie
ich na konieczność bardzo szyb-
powinien kończyć się z dniem kiedy
kiego odbioru dziecka w pierwszych
dziecko przestaje płakać i chętnie pozos-
tygodniach pobytu w przedszkolu
taje w przedszkolu. Każdego dnia bowiem
z uwagi na tęsknotę za rodzicami
narażone jest na bycie w sytuacjach
(nigdy nie były tak długo pod opie-
nowych, nieznanych mogących wywołać
ką osób trzecich),
niepokój. Procesowi
adaptacji
sprzyja
-
krótkie pożegnania dziecka z rodzi-
cierpliwość, brak pośpiechu szczególnie
cami każdego dnia rano aby nie
w zdobywaniu samodzielności w speł-
wywołać u nich zbędnych zabu-
nianiu podstawowych czynności związa-
rzeń
nych z życiem w przedszkolu ( w szatni,
z rozstaniem z najbliższą
łazience, podczas posiłków itp.).
w zamian za możliwość wspólnej
W procesie adaptacji najważniejsze jest:
zabawy z rodzicem w godzinach
Pomoc
popołudniowych, przed wyjściem
dzieciom
w
szybkim
przy-
stosowaniu się do nowych warunków
życia ( szczególnie dla dzieci, które po raz
emocjonalnych związanych
osobą
do domu,
-
odpowiedni ubiór dziecka – wygod-
pierwszy przychodzą do przedszkola).
ny, luźny, nie krępujący ruchów,
Odbywa się to w następujący sposób:
a więc nie hamujący dziecięcej
- zapoznanie dziecka i jego rodziców
z warunkami życia w przedszkolu
aktywności, bez guzików, szelek,
by zachęcał do podejmowania prób
przez bezpośredni kontakt z każdym
usamodzielniania
z osobna jeszcze przed rozpo-
wywoływać stresów podczas roz-
częciem roku
bierania,
szkolnego
(zwie-
się
aby
nie
dzanie obiektu, sal, przedstawienie
3
utrzymanie stałego kontaktu z ro-
-
-
wzajemne poznanie się dzieci – ich
dzicami; wzajemna informacja o zachowa-
ruchów, zachowań przy pomocy aktywi-
-niach, przyzwyczajeniach dziecka (np.
zujących metod pracy a w szczególności
jakich potraw nie lubi, a jakie lubi,
zabaw i ćwiczeń gimnastycznych
na co jest uczulone itp.), słuchanie
ponowanych przez Weronikę Shenborne, R
i
Labana, metodę dobrej zabawy Klanza,
uwzględnianie
propozycji
zmian
pro-
w funkcjonowaniu przedszkola ( np. nie
techniki teatralne i dramowe,
ma leżakowania tylko odpoczynek na
-
matach z własnym ulubionym kocykiem i
scenicznych, które przygotowują do ży-
poduszką, inne ułożenie dnia aniżeli
cia
przewiduje plan itp.).
przebiera się – staje się kimś innym, re-
odgrywanie różnych ról w występach
w społeczeństwie; stroje, w które
cytuje wiersze, inscenizuje opowiadania,
pantomimy – opanowuje tremę,zdobywa
wiarę i pewność siebie, staje się społeczIntegracja w grupie rówieśników:
nym – potrafi pomagać sobie wzajemnie,
być od kogoś zależnym i wypełniać
Procesowi integracji sprzyja konsekwencja
zależności,
w przestrzeganiu zasad życia zbioro-
-
wego,
właściwych
czenie świadczenia jej innym przez czyn-
zachowań, dbanie o kulturę i życzliwość
ne przygotowanie uroczystości okolicz-
we wzajemnych kontaktach.
nościowych, świąt rodzinnych w przed-
eksponowanie
sprawianie radości dzieciom i nau-
szkolu, radosnego
odbioru
życzeń
Realizacja w/w tematu może odbywać
i umiejętności ich składania (potrafię
się przez:
dawać i brać),
- ustalenie przejrzystych zasad korzystania
-
z zabawek przez dzieci młodsze:
cownikami
wspólne prace z rówieśnikami i praobsługi;
dzieci
pomagają
(uprzejme zwracanie się do innych,
i tworzą dekoracje na różne uroczystości
proszenie o zabawkę, dziękowanie, prze-
i imprezy, redagują wiersze i opowiadania
raszanie w sytuacjach konfliktowych ),
związane z ich przeżyciami nawiązując
- z dziećmi starszymi zawarcie kontraktu
bliski
i spisanie go w łatwej do zapamiętania
dorosłymi, którym można zaufać – mówią
formie np. wyliczanek,
o
kontakt z kolegami
swoim
życiu
i osobami
prywatnym, stają się
otwarci na drugiego człowieka, potrafią
4
słuchać innego, współczuć mu, razem
Naturalne
z nim przeżywać,
dziecka z najbliższymi mogą być stymulo-
-
wane
organizowanie imprez i zabaw oko-
chęci
przez
komunikowania
się
zachowanie
określone
licznościowych o charakterze integracyj-
najbliższych dziecku osób. Komunikacja
nym ( Andrzejki, Dzień Babci, Dzień
niewerbalna: np. aprobujący
Matki, Dzień Dziecka,
wyraz
wałowa,
Mikołajki,
Zabawa karnaPożegnanie
niezadowolenia,
uśmiech,
skierowanie
star-
wzroku i obdarzenie dziecka uwagą kiedy
szaków itp., pozwalające im być rados-
do nas mówi, przytulenie, kiedy jest jest
nym, wspólnie
smutne, zatroskane oraz
przeżywać
ciekawe
werbalna :
chwile, być podmiotem uroczystości jak
podczas
i też głównym
dania bajek, czytania książek, wspólnego
aktorem, przez co
dowiaduje się, że życie to
nie
tylko
śpiewania piosenek, opowia-
oglądania
filmów
dla
dzieci,
wspól-
praca, ale również ciekawie spędzony czas,
nych zabaw, a także rozmów z dzieckiem
który uspokaja , leczy i daje satysfakcję
w
i radość istnienia,
wszystkim
-
wyposażenie sali w zestawy zabawek,
rekwizytów,
pomocy
do
czasie którym dorosły
partnerem,
jest
przede
rozumiejącym
potrzeby swojego małego rozmówcy, do-
przedstawia-
strzegający w dziecku istotę myślącą –
nia pracy różnych zawodów w świecie
wszystko to są elementy pozytywnego
dorosłych ( np. kucharza, lekarza pie-
działania na zachowania komunikacyjne
lęgniarki itp.), aby dzieci mogły wcielać
dziecka. Szczególna rola w stymulowaniu
się w różne role, odgrywać je, prze-
mowy
żywając je, stając się nimi.
rozmowie, która dostarcza mu przede
dziecka
wszystkim
jest
materiału
przypisywana
językowego
na
podstawie którego tworzy własny system
Komunikacja dzieci w przedszkolu:
językowy.
Komunikacja między dziećmi i między
Prawidłowo przeprowadzona komunikacja
dzieckiem a nauczycielem jest szczególną
w tym wieku spełnia podstawową rolę
formą życia emocjonalnego przedszko-
w przygotowaniu do dalszego życia.
laków. Pozwala ona zdobyć umie-jętności
Proces ten przeprowadzany jest przez:
nawiązywania kontaktów z innymi oso-
1. Właściwy, poprawny gramatycznie,
bami, wypowiadać swoje myśli i odczucia,
jasny i przejrzysty język osób prze-
wzbogacać swoje słownictwo.
bywających z dzieckiem.
5
2. Organizowanie sytuacji edukacyjnych wywołujących emocje skła-
zwój i kształcenie jest jednym z zadań
edukacji.
niających do mówienia, słuchania
i bycia słuchanym.
Pomysłowość, otwartość, odwaga i zdol-
3. Obdarzenie rozmówcy zaintereso-
ność tworzenia ujawniają się najpełniej
waniem, nie przerywanie wypowie-
w wieku przedszkolnym pod postacią
dzi.
rozbudzonej ekspresji werbalnej, plasty-
4. Organizowanie sytuacji edukacyj-
cznej, muzycznej i ruchowej dziecka. Po
nych dostarczających materiału ję-
tym okresie następuje spadek zdolności
zykowego, na bazie którego dziec-
twórczych, nie stymulowane, nie rozwijają
ko rozwinie swój własny język tzn:
się,
opowiadanie bajek dobranych do
wtedy poważne zagrożenie dla zdolności
-
przedstawianie zdarzeń na ilustracczęste czytanie książek obrazko-
5.
w
nabywaniu
umiejętności
prawidłowego przystosowania psychicenego i społecznego, a więc poczucia
wych i wierszy,
-
Występuje
w ogólnym rozwoju osobowości dziecka –
trudności
jach,
-
zahamowaniu.
twórczych, a co za tym idzie ograniczenia
wieku dziecka,
-
ulegają
rozmowy z dziećmi w różnych sytu-
przydatności, pełnienia ważnej roli, wyko-
acjach,
rzystania swojego osobistego potencjału.
Stosownie
technik
teatralnych
i dramowych do nauki przekazywania
Życzymy
sobie,
aby
dzięki
naszym
i odbierania komunikatów niewerbal-
oddziaływaniom, takie zagrożenia ominęły
nych: gestów ruchów, mimiki twarzy.
dzieci, z którymi pracujemy.
6. Samodzielne ( indywidualne, gru-
Twórcza postawa nauczyciela, stymulowa-
powe ) redagowanie wierszy i opo-
nie dziecięcej aktywności oraz przyjazne,
wiadań na tematy związane z: np. pory
zachęcające do działania otoczenie to
roku, uroczystości, zdarzenia i itp.
warunki, które powinny zostać spełnione,
by nasz MISTRZ PRZYJACIEL mógł
Otwartość jako zalążek kreatywności
rozwijać dyspozycje do działań twórczych.
Myślenie twórcze stanowi siłę sprawczą
Podejmowaniu działań twórczych sprzyja:
działalności człowieka, dlatego jego ro-
1. Docenianie wysiłku dziecka przez:
-
prezentowanie prac na wystawach,
6
-
informowanie rodziców, o sukce-
7. Zapewni czas na ich realizację.
8. Stworzy sytuację wyzwalające
sach dziecka
-
-
powierzanie ról na miarę sił i moż-
kreatywność – będącej źródłem pomys-
liwości każdego dziecka,
łów
9. Tak
inspirowanie, pobudzanie do dzia-
pokaże
świat, aby
łania i podtrzymywanie twórczego
inspirował do podejmowania
zapału.
ności muzycznej, niewerbalnej, werbal-
2. Wysoka samoocena dziecka.
działal-
nej, plastycznej, ruchowej
3. Możliwość realizowania własnych
pomysłów.
4. Poczucie bezpieczeństwa i pewności siebie.
5. Odnalezienie
własnego
miejsca
SUKCES W PRACY Z DZIECKIEM
w grupie i społeczności przedszkol-
w dużej mierze zależy od właściwej
nej.
organizacji pracy w grupie, przez co
unika
się
niepotrzebnego
zamieszania
Dziecko z uwagą będzie realizowało swoje
i chaosu. Proponujemy zatem:
pomysły jeżeli nauczyciel:
Przez
1. Zgromadzi potrzebne materiały:
farby, kredki, plastelinę
klej no-
życzki,
kostiumy, rekwizyty, pacynki itp.
2. Pokaże i nauczy posługiwać się
dziecka
i pomocą nauczyciela co zaowocuje:
-
powstaniem
zażyłych kontaktów
między wszystkimi osobami,
uwzględnieniem wspólnych celów,
szybka wymiana obserwacji i uwag
związanych z zachowaniem, upodo-
rzystania.
mocą.
pobytu
grupie, z tymi samymi nauczycielami
3. Zapozna z możliwością ich wyko4. W razie kłopotów przyjdzie z po-
okres
w przedszkolu prowadzić go w tej samej
-
nimi.
cały
baniami,
problemami
i
potrzebami
dziecka,
5. Podtrzyma twórczy zapał i zachęci do dalszej pracy.
6. Nie skrytykuje pracy, pomysłu
-
skrócenie czasu adaptacji
w nowych warunkach i wyrobieniu
poczu-cia bezpieczeństwa u dzieci,
dziecka lecz dostrzeże i nagro-
-
dzi jego wysiłek.
nauczycieli z dzieckiem, rodzicem,
zdobycie wzajemnego zaufania
7
-
spełnianie wzajemnych oczekiwań
w stosunku nauczyciel ↔ dziecko,
rodzic.
Bibliografia:
Brańska E. O programach dla przedszkoli „ Wychowanie w przedszkolu”
Warszawa 2001 nr 1.
Kwiatkowska M. (red) Podstawy pedagogiki przedszkolnej, Wa-wa 1988.
Miksza M. Zrozumieć Montessori,
Kraków 1997.
Mystkowska H. Rozwijamy mowę
i myślenie dziecka w wieku przedszkol
nym, Warszwa 1974.
Przetacnik-Gierowska
M.,
Makiełło
Jarża G. Psychologia rozwojowa i wychowawcza
wieku
dziecięcego,
Warszawa 1992.
Praca zbiorowa, Dziecko w wieku
przedszkolnym, Warszawa 1978.
Kędzior- Niczporuk E. Wprowadzenie
do pedagogiki zabawy, Lublin 1998.
Bogunowicz M. Kisiel B. Przanycka
M. Metoda Weroniki Sherborne w terapi i wspomaganiu rozwoju dziecka,Warszawa 1996
8