docMetalworking World 1/2012
download 
Reklamacja Transkrypt
Metalworking World 1/2012
Nanotechnologia: ZMIENIAJĄC ŚWIAT 1/12 magazyn biznesu i technologii firmy sandvik coromant indie: wysokie przełożenie lotnictwo: więcej ekologii australia: kowale swojego losu Studenci Beihang University świętują uzyskanie dyplomów chiny: kształcąc specjalistów jutra lot w przyszłość słowo wstępne klas forsström prezydent sandvik coromant Przyciągając wybitne umysły jutra W swojej długiej historii branża obróbki skrawaniem rozwijała się razem z ciągle zmieniającym się otoczeniem. Choć tak odmienny od tego, jakim był przed 100 laty, dziś ten sektor przemysłu nadal się zmiania i, co najważniejsze, ma przed sobą fascynującą przyszłość. Jednym z najciekawszych miejsc dla produkcji przemysłowej są dziś Chiny, gdzie obróbka skrawaniem metali staje się jedną z najważniejszych gałęzi gospodarki. Aby nadążyć za szybkim wzrostem gospodarczym w tym kraju, branża ta musi przyciągać najlepszych specjalistów i podnosić kwalifikacje swojej kadry. Rozpoczęta niedawno współpraca między Beijing University of Aeronautics and Astronautics (BUAA) i firmą Sandvik Coromant jest dobrym przykładem tego, jak wygląda nasz wkład w kształcenie młodych talentów w Chinach. BUAA jest pierwszą uczelnią wyższą w Chinach, która koncentruje się na techno logii i badaniach w zakresie lotnictwa i astronautyki. Uczelnia cieszy się znakomitą reputacją, a w ciągu 59 lat jej istnienia mury opuściło 110 000 wysoko wykwalifikowanych specjalistów, którzy znaleźli zatrudnienie w różnych gałęziach przemysłu. W ostatnich latach BUAA stało się także centrum innowacji technologicznych. Czyż jest lepsze miejsce dla wybitnych umysłów jutra? W październiku 2009 podpisano deklarację o Partnerstwie Strategicznym między BUAA i AB Sandvik Coromant. Umowa obejmuje wymianę technologii, dostarczanie narzędzi skrawających, powstanie laboratorium, wspólne prowadzenie seminariów dla klientów z branży lotniczej oraz stypendia dla studentów uczelni fundowane przez Sandvik Coromant. 2 metalworking world „To fascynująca branża, pełna innowacji i nowych możliwości”. Dostęp do laboratorium i najnowszej technologii firmy Sandvik Coromant umożliwia studentom naukę i zajęcia praktyczne w środowisku zbliżonym do przemysłowego. Specjaliści z Sandvik Coromant prowadzą także na uniwersytecie szkolenia mające pomóc absolwentom radzić sobie w swoich przyszłych miejscach pracy. Dla firmy Sandvik Coromant partnerstwo to kolejna możliwość ugruntowania swojej pozycji na ważnym chińskim rynku. Zaangażowanie się naszej firmy w to partnerstwo pozwala na pokazanie młodym talentom, że nasza branża oferuje fascynujące możliwości. Szybki rozwój Chin sprawia, że jest to bardzo istotne. Więcej o tej współpracy można przeczytać na stronie 21. klas forsström Prezydent Sandvik Coromant Metalworking World to magazyn biznesu i technologii firmy AB Sandvik Coromant, 811 81 Sandviken, Szwecja. Telefon: +46 (26) 26 60 00. Metalworking World jest publikowany trzy razy w roku w wersjach: amerykańskiej, angielskiej, chińskiej, czeskiej, duńskiej, fińskiej, francuskiej, hiszpańskiej, holenderskiej, japońskiej, koreańskiej, niemieckiej, polskiej, portugalskiej, rosyjskiej, szwedzkiej, tajlandzkiej, węgierskiej i włoskiej. Magazyn jest dystrybuowany bezpłatnie wśród klientów Sandvik Coromant na całym świecie. Wydawcą jest Spoon Publishing, Sztokholm, Szwecja. ISSN 1652-5825. Redaktor naczelny: Yvonne Strandberg. Dyrektor finanso wy: Christina Hoffmann. Dyrektor wydawnictwa: Johan Andersson. Dyrektorzy artystyczni: Emily Ranneby, Annika Sundström. Redaktor techniczny: Christer Richt. Redaktorzy: Valerie Mindel, Geoff Mortimore. Tłumacz: Tadeusz Rawa. Koordynator: Lianne Mills. Koordynator wer sji językowych: Sergio Tenconi. Projekt graficzny: Eva Bengtson. Prepress: Markus Dahlstedt. Zdjęcie na okładce: Wang Jing. Teksty niezamawiane nie są przyjmowane. Materiały opublikowane w niniejszym magazynie mogą być powielane jedynie za zgodą wydawcy. Pytanie o takie pozwolenie należy przesyłać do dyrektora wydawnictwa, Metalworking World. Teksty i opinie wyrażane w Metalworking World nie muszą odzwierciedlać poglądów Sandvik Coromant lub wydawcy. Korespondencję oraz pyta nia dotyczące magazynu prosimy przesyłać do: Metalworking World, Spoon Publishing AB, Kungstensgatan 21B, 113 57 Sztokholm, Szwecja. Telefon: +46 (8) 442 96 20. E-mail: [email protected] Pytania dotyczące dystry bucji: Catarina Andersson, Sandvik Coromant. Telefon: +46 (26) 26 62 63. E-mail: [email protected] Drukowane w Szwecji, w Sandvikens Tryckeri. Druk na papierze MultiArt Matt 115 g/m2 i MultiArt Gloss 200 g/m2 z Papyrus AB, certyfikat wg ISO 14001 zarejestrowany w EMAS. Coromant Capto, CoroDrill, CoroMill, CoroTurn i T-Max są zarejestrowanymi znakami towarowymi firmy Sandvik Coromant. Aby otrzymać bezpłatny egzemplarz Metalworking World, proszę wysłać swoje dane na adres: [email protected]. Metalworking World to wydawnictwo o profilu popularnonaukowym. Zawarte w nim informacje mają charakter ogólny, a nie doradczy, i nie powinny stanowić jedynej podstawy do podejmowania decyzji czy wprowadzania konkretnych rozwiązań w firmach. Decydując się na wykorzystanie podanych w magazynie informacji, czytelnik robi to na własne ryzyko; Sandvik Coromant nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek szkody bezpośrednie, przypadkowe, wtórne lub pośrednie wynikłe na skutek wykorzystania informacji udostępnionych przez Metalworking World. spis treści 10 Pracownicy firmy Bonfiglioli uczestniczą w gospodarczym boomie w Indiach 28 Ekologiczne silniki lotnicze 10 32 A patented new technique puts Voith Turbo on the map. Australijska kuźnia zajęła się obróbką wiórową swoich odkuwek Quicktime: Okno na świat obróbki skrawaniem............... 4 Kształcąc specjalistów jutra.................................... 21 Spotkanie z szefem...........5 Przyjazne dla środowiska silniki lotnicze.................28 Zasilanie dla wzrostu w Indiach.......................... 10 Jak nanotechnologia zmieni nasze życie......... 18 Wykuwając niszę............32 Globalne rozwiązanie...38 18 Nanotechnologia dotyczy każdego z nas Technologia Krok po kroku CoroDrill 870, wiertło nowej generacji z wymienną końcówką, usprawnia wiercenie otworów średniej wielkości. 16 Szybka wymiana Ostra krawędź Szybka wymiana narzędzi stała się bardzo istotna w wielu obszarach obróbki. Jest także ważnym czynnikiem podnoszenia produktywności. Branża energetyki będzie w najbliższych latach musiała produkować coraz więcej energii elektrycznej, zwiększając w ten sposób popyt na turbiny gazowe i parowe. Obróbka łopatek turbin jest ważną częścią tego procesu. 26 36 metalworking world 3 QUICKTIME „Poszerzając ofertę narzędzi, odpowiadamy na potrzeby rynku”. PIĘć pytań do Francisa Richta, kierownika ds.produkcji narzędzi wiertarskich i wytaczarskich, w związku z prezentacją nowego asortymentu narzędzi monolitycznych sandvik coromant. 1. Co to są za narzędzia? Wypuszczamy na rynek dwie nowe linie produktów, które rozszerzą nasz asortyment i obszar zastosowań. Jedna to narzędzia o wysokich osiągach, takie jak CoroDrill 870, CoroDrill 860 i CoroTap. Druga to narzędzia z zakresu Spectrum, bardziej wszechstronne, przeznaczone dla szerokiej gamy zastosowań i materiałów. 2. Centrum w Wirginii jest bazą dla badań i rozwoju Współpraca na rzecz przyszłości badania i rozwój. Kilka czołowych przedsiębiorstw, w tym także Sandvik Coromant, połączyło swoje siły w celu stworzenia centrum badawczego Commonwealth Center for Advanced Manufacturing (CCAM). Ośrodek znajduje się w hrabstwie Prince George County, w stanie Wirginia, w USA. Będą tam prowadzone prace badawczo-rozwojowe, w których udział wezmą zarówno wspomniane firmy, jak i partnerzy ze świata akademickiego. Celem tych działań jest wsparcie przemysłu poprzez innowacje w obszarze technologii produkcji i wykończenia powierzchni. Mające powstać w 2012 roku centrum posiada duże skomputeryzowane laboratoria badawcze i zakłady produkcyjne z najnowocześniejszym wyposażeniem. Instytucje założycielskie to między innymi firmy Canon Virginia Inc., Chromalloy, Newport News Shipbuilding, Siemens i Rolls-Royce oraz University of Virginia, Virginia Polytechnic Institute i Virginia State University. Brian Warner, przedstawiciel firmy Rolls-Royce w CCAM, mówi: – Z niecierpliwością czekamy na rozpoczęcie pracy. Nasze zaangażowanie w innych tego rodzaju centrach na całym świecie wykazało, że badania przeprowadzane w warunkach przemysłowych dają innowacje, które potem można stosować bezpośrednio w produkcji. n 4 metalworking world Jaka jest różnica między tymi dwoma liniami? Pierwsza to produkt zoptymalizowany, zaprojektowany dla zwiększenia efektywności w specyficznych zastosowaniach i materiałach. Oferta Spectrum obejmuje wiertła i gwintowniki. Jest bardziej wszechstronna, przeznaczona dla krótszych serii i wielu różnych materiałów. 3. Co to oznacza dla użytkowników? Mają teraz do dyspozycji większy wybór narzędzi, lepiej odpowiadający ich specyficznym potrzebom, dzięki czemu mogą optymalizować produkcję i obniżać koszty. Może to oznaczać albo bardziej optymalne procesy wytwórcze w produkcji masowej, albo narzędzie nadające się do zróżnicowanych operacji i materiałów, pozwalające na redukcję ustawień i magazynów narzędzi. 4. Które sektory przemysłu skorzystają najbardziej? Przemysł maszynowy, samochodowy, energetyka i przemysł lotniczy. Daje się tam zauważyć rosnącą potrzebę lepszych klas tolerancji, jakości i wykończenia otworów. Dlatego opracowaliśmy nowe wiertła pełnowęglikowe oraz gwintowniki i wiertła z wymiennymi końcówkami. 5. Dlaczego proponujecie nowe narzędzia właśnie teraz? Dostrzegamy rosnący popyt na otwory o wysokiej jakości i wąskiej tolerancji, a także dążenie do obniżenia kosztów produkcji i lepszego wykorzystania obrabiarek. Nowe narzędzia, geometrie, gatunki i know-how mają zaspokoić potrzeby dnia dzisiejszego i jutra.n Ekonomika frezowania kół zębatych frezowanie. Rosyjski producent wyposażenia górniczego, firma IZ-KARTEX, należąca do OMZ Group, osiągnął dużo wyższą produktywność frezowania, co przyniosło znaczące oszczędności. Frezowanie kół zębatych przekładni jest w firmie operacją krytyczną i redukcja czasu skrawania jest celem priorytetowym. W wyniku przeprowadzonych na początku 2011 r. testach frezu CoroMill 170, czas skrawania został zredukowany do jednej trzeciej. Frez pracuje teraz 24 godziny na dobę, a IZ-KARTEX zamówiła dwa kolejne frezy oraz 700 płytek skrawających. n czy wiesz, że … Za 10 lat każdego roku sprzedawane będzie 25 milionów samochodów hybrydowych i elektrycznych. Wszyscy producenci akumulatorów do tych samochodów zmagają się z tym samych problemem: Są one za ciężkie. QUICKTIME tekst: johan andersson zdjęcie: samir soudah dostosowanie do potrzeb! Klas Forsström, nowy prezydent Sandvik Coromant środowisko biznesowe na całym świecie zmienia się, podobnie jak materiały i technologie – a wszystko to dzieje się w bardzo szybkim tempie. Producenci muszą się do tych zmian przystosowywać. Jako prezydent Sandvik Coromant, Klas Forsström będzie dbał o to, aby klienci mieli w tej firmie partnera, który rozumie ich wyzwania. I chętnie sam się ich podejmuje. – W czasie całej mojej kariery zawodowej skupiałem się na relacjach z klientami – mówi Forsström. – Wykorzystywałem każdą okazję, aby się z nimi spotykać. Silną stroną naszej firmy jest to, że rozumiemy świat, w którym działają nasi klienci. Jako nowy prezydent, będę z tej wiedzy intensywnie korzystał. Klas Forsström ma za sobą 17 lat pracy w grupie Sandvik, głównie w Sandvik Coromant. Przez ten czas zajmował się badaniami i rozwojem, marketingiem i sprzedażą. Jako prezydent firmy dostrzega dziś szereg trendów, które będą stanowić wyzwanie dla producentów na całym świecie. Po pierwsze, firmy produkują dziś przedmioty nie tylko z metalu. Sandvik Coromant rozumie tę tendencję i stara się dostarczać najlepsze rozwiązania narzędziowe, które zapewniają sukces klientom. – Coraz częściej stosuje się nowe materiały, takie jak kompozyty – podkreśla Forsström. – Dziś są one stosowane przede wszystkim w przemyśle lotniczym, ale z czasem staną się standardowymi materiałami w przemyśle samochodowym i nie tylko. Przyczyną jest oczywiście dążenie do ograniczenia zużycia paliwa i emisji gazów cieplarnianych. Forsström obiecuje, że pod jego kierownictwem Sandvik Coromant będzie pracować jeszcze bliżej swoich klientów, niezależnie od tego, gdzie się znajdują. Jedną z metod będą kolejne Centra Zastosowań, gdzie klienci będą pracować razem ze specjalistami z Sandvik Coromant , aby jeszcze bardziej ulepszyć i zoptymalizować procesy. – Sandvik Coromant jest dziś globalnym liderem w branży obróbki skrawaniem metali – podkreśla URODZONY: W1967 r. w Gävle, Forsström. – Nasi inżynierowie mogą 20 kilometrów od Sandviken, w Szwecji. wspomagać klientów, niezależnie od miejsca, w którym leży ich baza Mieszka: W Sandviken. produkcyjna. Producenci potrzebują jednak często rozwiązań dopasowanych rodzina: Żona Marie i dzieci Matilda, do swoich potrzeb. Naszym zadaniem jest bycie najlepszym w tym i w każdym Lovisa, Amanda i Erik. innym obszarze. Jednym z przykładów kariera zawodowa: Master of Science indywidualnych rozwiązań dla klientów in Material Physics i Master of Business jest obróbka kół zębatych przekładni, gdzie nasza oferta należy do najlepszych Administration. W czasie 17 lat w Sandvik Group pracował w działach na świecie. n badawczo-rozwojowych, rozwoju produktu, marketingu, rozwoju biznesu i sprzedaży. Był dyrektorem kilku różnych firm w ramach grupy Sandvik. metalworking world 5 Quicktime tekst: geoff mortimore zdjęcia: Getty Images posiłek dla ducha Ferran Adrià Ferran Adrià, znany hiszpański mistrz kulinarny, został w 2010 r. ogłoszony kulinarnym czarodziejem i „Szefem kuchni dekady” przez czasopismo Restaurant Magazine. Jednak zdania na jego temat są podzielone. Dla niektórych to pionier i geniusz, podczas gdy inni, na przykład hiszpański szef kuchni Santi Santamaria, nie zachwycają się smakiem jego potraw. Od kilku lat prowadzi jedną z najbardziej popularnych restauracji w Hiszpanii – El Bulli, w Rosas, na wybrzeżu Costa Brava, której panel 500 ekspertów kulinarnych regularnie przyznaje tytuł najlepszej restauracji świata. Mający 49 lat Adrià zawsze próbuje iść pod prąd, kwestionując tradycyjne metody i rozszerzając granice sztuki kulinarnej. Dania takie jak kwaśne cukierki z zamrożonej whisky, masło kakaowe z kruchymi uszami królika, paella 6 metalworking world Kellogga składająca się z Rice Krispies, czy głowy krewetek i ziemniaki puree o smaku waniliowym, trafiają na pierwsze strony gazet. Adrià tworzy te dania zgodnie ze swoją ideą „dekonstruktywizmu”, która oznacza dopasowanie klasycznych dań do nowych trendów. Jego nowatorskie działania rozciągają się także na wyposażenie kuchni. Młynki, nietypowe noże, emulgatory a nawet butle syfonowe – wszystko to jest przedmiotem jego eksperymentów. Określony przez Gourmet magazine jako „Salvador Dalikuchni”, Adrià nadal jest gorącym nazwiskiem w branży, ale dziś chciałby na jakiś czas opuścić kuchnię. 31 lipca 2011 zamknął El Bulli na dwa lata. W 2014 zamierza ją ponownie otworzyć, już w nowym wydaniu. Jakie to będzie wydanie – tego nikt nie wie. – Jednego na pewno tam nie będzie – monotonii – zapewnia Adrià. n “Salvador Dali kuchni”, Ferran Adrià Chiny: Szkoląc dla przyszłości centrum produktyw ności. Teoria i praktyka – to na nich skupia się uwaga w Centrum Produktywności i Centrum Zastosowań w nowej chińskiej siedzibie głównej firmy Sandvik w Pekinie. Centra zapewnią dostęp do najnowszej wiedzy i zastosowań w obszarze obróbki skrawaniem. Celem przedsięwzięcia jest wsparcie producentów i rozwój technologii obróbki wiórowej w Chinach. Szkolenie techniczne jest dziś priorytetem dla większości chińskich firm w branży mechanicznej. Centrum Produktywności będzie organizować szkolenia w zakresie skrawania, przy wykorzystaniu najnowszych obrabiarek, narzędzi i technologii. Sandvik Coromant planuje także otworzenie w Chinach 15 nowych centr szkoleniowych, aby zaspokoić potrzebę takich szkoleń. W Pekinie powstanie również Chiński oddział Sandvik Coromant Academy. Głównym celem Centrum Zastosowań jest opracowanie zaawansowanych rozwiązań w zakresie skrawania, bazując na potrzebach klientów, z położeniem specjalnego nacisku na obróbkę nowych materiałów i przedmiotów. Sandvik Coromant będzie dzielił się swoim globalnym doświadczeniem z producentami, tak aby mogli oni zwiększyć produktywność i obniżyć koszty. n Pekin będzie drugą obok Szanghaju lokalizacją dla Centrum Produktywności w Chinach getty images Quicktime Zielone światło dla pierwszej w USA farmy wiatrowej na morzu energetyka. Rząd USA zaaprobował budowę pierwszej farmy wiatrowej na morzu w tym kraju. Farma, o nazwie Cape Wind, powstanie w Nantucked Sound, koło półwyspu Cape Cod, w stanie Massachusetts. Łączna moc 130 turbin wiatrowych wyniesie 420 MW. Przy dobrych wiatrach zapewnią nawet 75 procent energii elektrycznej potrzebnej na półwyspie i okolicznych wyspach. Projekt był kontrowersyjny z powodu ważnych przyrodniczo okolic Nantucket Sound. Budowa rozpocznie się w końcu 2011 r. i będzie kosztować 2,5 miliarda dolarów. n Metody oszczędzania Getty Images CoroMill 390 i 490 pozwala na zmniejszenia zużycia prądu nawet o 20 procent, w porównaniu z tradycyjnymi frezami z kątem przystawienia 90 stopni. Podawanie chłodziwa pod wysokim ciśnieniem pozwala na skrócenie przestojów, a zastosowanie płytek wiper zmniejsza zużycie energii dzięki skróceniu czasu skrawania do 50 procent w porównaniu do standardowych płytek ISO. n obniżanie kosztów. Program Zrównoważonej Produkcji firmy Sandvik Coromant odniósł sukces w Japonii w czasie odbudowy po zniszczeniach spowodowanych przez trzęsienie ziemi w marcu 2011 r. Program miał umożliwić firmom zaoszczędzenie 15 procent energii elektrycznej, której dostawy stały się problematyczne po awarii elektrowni w Fukuszimie. Inicjatywa firmy Sandvik Coromant obejmuje: narzędzia skrawające, technologie zastosowania i wzrost produktywności. Zastosowanie frezów takich jak Frez CoroMill 490 pomógł zaoszczędzić energię elektryczną po awarii japońskiej elektrowni jądrowej w Fukuszimie getty images Quicktime Ciepłe przyjęcie nowego kompozytu kompozyty. W Massachusetts Institute of Technology, w USA, naukowcy testują nowy, zaawansowany kompozyt, który być może pozwoli uniknąć dużego problemu związanego z tego typu materiałami– uszkodzeń punktowych. Kompozyty są mocne i lekkie, co czyni je bardzo przydatnymi w przemyśle lotniczym. Czasem jednak nie wytrzymują wielkich obciążeń, na jakie narażone są samoloty. W przypadku metali uszkodzenia przybierają zwykle formę widocznych rys lub wgnieceń. Natomiast kompozyt z wewnętrznym uszkodzeniem może na powierzchni wyglądać zupełnie normalnie. Do sprawdzania takich uszkodzeń stosuje się zwykle kamerę termowizyjną w celu zidentyfikowania zakłóceń w normalnym przepływie ciepła. Do podgrzania materiału potrzebne jest zajmujące dużo miejsca wyposażenie. Kamera termowizyjna w sposób prosty i szybki wykrywa zmiany w przepływie ciepła – i w rezultacie uszkodzenia. n Niemieckie koleje chcą być „zielone” ekologia Deutsche Bahn chce do roku 2050 całkowicie wyeliminować emisję dwutlenku węgla. Obecnie 20 procent energii zużywanej przez niemieckie pociągi pochodzi z elektrowni wiatrowych, wodnych i słonecznych. W roku 2014 ma to być już 28 procent. – Społeczeństwo niemieckie chce odejść od energii jądrowej w kierunku energii odnawialnej. Popyt na „zieloną” energię szybko rośnie – mówi Hans-Jürgen Witschke, dyrektor generalny firmy Deutsche Bahn Energie, która dostarcza prąd elektryczny niemieckim pociągom. Będące dotychczas własnością państwa, niemieckie koleje zależne były w znacznym stopniu od energii jądrowej, ale po awarii japońskiej elektrowni jądrowej w Fukuszimie sytuacja zaczęła się zmieniać. W ubiegłym roku rząd niemiecki zamknął osiem elektrowni jądrowych i zapowiedział likwidację pozostałych dziewięciu do roku 2022. Oznacza to, że wielu konsumentów energii elektrycznej będzie musiało poszukać innych jej źródeł. n Elektroniczne MWW ipad. MWW jest już dostępny na iPadzie – w wersji angielskiej i niemieckiej. Obejrzyj filmik wideo, zrób wycieczkę interaktywną, a po drodze zapoznaj się z najnowszymi wiadomościami. W pierwszym wydaniu zapraszamy na wycieczkę z przewodnikiem po zakładach Voith Turbo w Niemczech, w czasie której będzie można zobaczyć pociąg drogowy. Teraz obróbka metali zyskała jeszcze jedną perspektywę! n 8 metalworking world Nowo ść! MWW na T w oi m iPadz ie, do stępn w skle e pie iT u ne s . Kompozytowe rozmowy Czy odwiedziliście już Państwo nasz blog dotyczący materiałów kompozytowych? Można tam dzielić się doświadczeniami i rozwiązaniami dotyczącymi tych skomplikowanych materiałów, dyskutować o najlepszych metodach ich obróbki, znaleźć odnośniki do ciekawych stron, informacje o targach i wystawach itp. A także, po zarejestrowaniu się, można wygrać iPod Nano. Oto adres strony: www.compositemachining.org n quicktime tekst: geoff mortimore zdjęcia: kjell thorsson podwodne latawce Szwedzka firma Minesto skonstruowała podwodne latawce, które mogą być bardziej efektywnym źródłem energii odnawialnej niż elektrownie wiatrowe Zależność między prędkością i energią kinetyczną sprawia, że im szybciej latawiec się przemieszcza, tym więc energii generuje. Minesto informuje, że latawce, nawet przy spokojnej pogodzie, mogą osiągać moc 500 kW. Każdy latawiec może wytworzyć energię, która zaspokoi potrzeby 300 gospodarstw domowych. Rozpoczęcie eksploatacji komercyjnej jest planowane na rok 2013. Latawiec może przemieszczać się 10 razy szybciej niż woda, w której się znajduje. Woda morska jest 800 razy gęstsza niż powietrze, zatem turbina w morzu może generować 800 razy więcej energii niż podobna turbina w powietrzu. + Podwodny latawiec trafił na listę 50 Najlepszych Wynalazków w roku 2010 czasopisma Time. Z kolei w roku 2011 latawiec był jedynym nieamerykańskim wynalazkiem na liście 15 najlepszych rozwiązań (Top 15 Utility Solutions) organizacji Clean Technology and Sustainable Industries Organization. n Każdy latawiec jest przymocowany do dna morskiego i porusza się ruchem kolistym, przekształcając energię pływów morskich w elektryczność. metalworking world 9 10 metalworking world tekst: Sonya Dutta Choudhury zdjęcia: CHRISTINASJÖGREN indyjskie przyspieszenie Chennai, Indie. W odpowiedzi na rosnącą potrzebę wyższej produktywności, zespół ekspertów opracował metodę, która pozwala zwiększyć wykorzystanie obrabiarki o 800 godzin metalworking world 11 Bonfiglioli Posiadająca siedzibę główną we Włoszech, firma Bonfiglioli jest czołowym światowym producentem przekładni, systemów napędu i układów kontrolnych dla przemysłu maszynowego, motoryzacyjnego i energetyki wiatrowej. Firmę założył w 1956 r. Clementino Bonfiglioli, który rozpoczął produkcję części zamiennych do maszyn rolniczych i motocykli w regionie Bolonii. Dziś firma specjalizuje się w produkcji dla energetyki odnawialnej oraz posiada biura i zakłady produkcyjne na całym świecie. Indyjska filia – Bonfiglioli Transmissions Private Limited – powstała w 1999 r. w celu produkcji dla rynków azjatyckich. Przedsiębiorstwo ma dwa zakłady w Chennai, w południowych Indiach, gdzie zatrudnia 600 osób i produkuje 300 różnych części. Obroty Bonfiglioli w Indiach w 2010 wyniosły 4,7 miliardów rupii (75 milionów euro). 12 metalworking world getty images Chennai, Indie Manivannan Murugan, zastępca kierownika produkcji, Bonfiglioli Bonfiglioli India wytwarza 95 procent przekładni do turbin wiatrowych pracujących w Indiach nnn W zakładach firmy Bonfiglioli India w Chennai (dawniej Madras) powietrze jest gorące i wilgotne. W fabryce trwa praca na trzy zmiany. Zapotrzebowanie na jej produkty w szybko rozwijającej się gospodarce Indii przez cały czas rośnie. Kennady V Kaippally, dyrektor generalny firmy Bonfiglioli, prezentuje listę około 30 nowych produktów planowanych na ten rok. Wiele spośród nich trafi do energetyki wiatrowej, podczas gdy inne znajdą zastosowanie w przemyśle motoryzacyjnym. Bonfiglioli India jest liderem w produkcji dla energetyki wiatrowej i posiada 95-procentowy udział w rynku indyjskim w obszarze przekładni do turbin wiatrowych. Od 2010 r. firma dąży do większego zaangażowania także w urządzeniach mobilnych, aby wziąć udział w indyjskich boomie budowlanym. Gdy dodamy do tego rosnące zapotrzebowanie na podzespoły ze strony zakładów firmy Bonfiglioli w Chinach oraz szybko rozwijającej się energetyki wiatrowej w samych Indiach, staje się oczywiste, że Bonfigioli India stara się optymalizować produkcję. – Od dwóch lat inwestujemy intensywnie w obrabiarki. Jednak dziś czynnikiem ograniczającym jest powierzchnia zakładów – mówi Kaippally. – Oznacza to, że zwiększenie produktywności posiadaKennady V Kaippally, nych obrabiarek staje się dyrektor ds. operacyjjeszcze ważniejsze. nych, Bonfiglioli India W tym dążeniu kluczową rolę odgrywają inżynierowie z Sandvik Coromant India oraz Program Poprawy Produktywności tej firmy. – Współpracujemy z nimi od 10 lat – podkreśla dyrektor wykonawczy firmy Bonfiglioli, Muthuswamy Ganesh. – Zawsze gdy mamy proMuthuswamy Ganesh, blem lub widzimy, że można dyrektor wykonawczy, Bonfiglioli poprawić produktywność India w jakimś obszarze, dzwonimy do Sandvik Coromant – dodaje Mrinal Kanti Haldar, dyrektor produkcji. Tak też uczyniono w roku 2009, kiedy pojawiły się wąskie gardła w produkcji. pomocy specjalistów wymagała jedna z najnowszych obrabiarek w zakładzie – Mazak Integrex i-300. W obliczu rosnącego popytu na przekładnie planetarne, zarówno w Indiach, jak i w Chinach, obie firmy uznały, że istnieje możliwość skrócenia czasu jednostkowego produkcji na tej obrabiarce. Zespół spędził w zakładach dwa dni, obserwując pracę obrabiarki, po czym zaproponował wymianę istniejących narzędzi na frez R390 firmy Sandvik Coromant oraz zmianę sekwencji operacji. – W wyniku tego czas jednostkowy został skrócony z 14 minut do 10, co pozwoliło na zaoszczędzenie 800 godzin pracy obrabiarki rocznie – mówi Senthil Kumar Subramaniam, wicedyrektor produkcji. – Dzięki temu metalworking world 13 zagadnienia techniczne Frez kluczem do produktywności Arun Raja, inżynier ds. poprawy produktywności w Sandvik Coromant India, przyjeżdża do zakładów firmy Bonfiglioli przynajmniej dwa razy w tygodniu. Tak oto wyjaśnia rozwiązanie optymalizujące pracę obrabiarki Mazak Integrex i-300: – Pojawiło się wąskie gardło. Popyt na jarzma przekładni obiegowych szybko wzrastał, a firma Bonfiglioli nie była w stanie zwiększyć wydajności tej obrabiarki. Nasz zespół – w którego skład wchodził także Hrishikesh Kale, w tym czasie kierownik zespołu ds. produktywności w naszym głównym biurze w Pune – wykonał analizę sytuacji. – Stwierdziliśmy, że stosowany wtedy frez powodował drgania. Po wymianie na nasz frez R390 poziom drgań się obniżył. Równocześnie mogliśmy zwiększyć para metry skrawania, takie jak prędkość i posuw, ten ostatni nawet trzykrotnie. Inżynierowie z Sandvik Coromant zaproponowali także inną sekwencję operacji, co pozwoliło zaoszczędzić 800 godzin pracy obrabiarki rocznie i w rezultacie zwiększyć produktywność o 40 procent. n Senthil Kumar Subramaniam, zastępca dyrektora produkcji w firmie Bonfiglioli – Pojawiło się wąskie gardło w obszarze obróbki kół zębatych do przekładni, w czym tradycyjnie zawsze byliśmy mocni – mówi Kaippally. – Mieliśmy najnowsze obrabiarki i najnowszą technologię, więc nie oczekiwaliśmy jakichś większych Subramaniam wspomina ulepszeń, ale Sandvik Coromant i tym razem nas inny przypadek wzrostu zaskoczył. produktywności, tym razem Manivannan Murugan, zastępca kierownika prona obrabiarce Mazak dukcji, wyjaśnia: – Problemem były płytki stosowane Integrex e-800V stosowanej do obróbki kół zębatych, mające zwykle niską do wytwarzania elementów trwałość. Musieliśmy wymieniać płytki czasem obudowy przekładni planetarnych, przeznaczonych nawet dwa razy w ciągu zmiany, czyli sześć razy głównie do turbin wiatrowych. dziennie. Powodowało to przestoje i obniżało – Produkcja na tej obrabiarce stała się wąskim produktywność. Postawiliśmy sobie za gardłem – opowiada Subramaniam – Specel wymianę płytek tylko raz dziennie. cjaliści z Sandvik Coromant zaproponowali Wezwano inżynierów Sandvik nam zwiększenie wielkości płytek skrawaCoromant, którzy opracowali specjaljących na narzędziach. Dzięki temu wzrosła ną płytkę. Nowa płytka okazała się produktywność operacji. Większe płytki dużo bardziej efektywna, wymiany umożliwiły większą głębokość skrawania, stały się dużo rzadsze i w rezultacie przez co zmniejszyła się liczba przejść wzrosła produktywność i trwałość i skrócił czas jednostkowy. narzędzi. – Ludzie z Sandvik Coromant są Pojawiła się też inna korzyść. nieustępliwi, jeśli chodzi o znajdowanie – Nie musimy teraz sprowadzać płytek, rozwiązań – podkreśla Haldar. Mrinal Kanti Haldar, gdyż są one w magazynie – mówi Oto jeszcze inny przykład wspólnych dyrektor produkcji, Bonfiglioli Kaippally. n sukcesów. 14 metalworking world mogliśmy na tej obrabiarce wykonać dodatkowo 4800 przedmiotów w ciągu roku.” Indie są na piątym miejscu na świecie pod względem zainstalowanej mocy elektrowni wiatrowych metalworking world 15 technologia tekst: christer richt pytanie: Jak zwiększyć wydajność wiercenia w zakresie otworów średniej wielkości? odpowiedź: Stworzyć nową generację wierteł z wymienną końcówką. Pomysł na lepsze wiercenie Różne typy wierteł oferują różne właściwo- ści. Mają one swoje ustalone obszary zastosowania, w zależności od typu otworu, konstrukcji narzędzi i innych ograniczeń technicznych. Obecnie dominuje kilka rodzajów wierteł, a charakter operacji zmienia się wraz z ewolucją możliwości tych narzędzi. Wiertła na płytki wymienne oferują najlepszą ekonomikę produkcji, zapewniając wysoka produktywność przy wykonywaniu otworów pod śruby i pod gwinty. Maksymalny stosunek długości do średnicy wynosi w tym przypadku pięć. Następnie wspomnieć należy szlifowane wiertła kręte z węglika spiekanego, które pozwalają na wiercenie precyzyjnych otworów i dobre wykończenie powierzchni. Są one jednak dość drogie i wymagają regeneracji. Wiertła z wlutowaną i szlifowaną wkładką węglikową reprezentują środkowy obszar wielkości średnic i tolerancji. Typowe wymiary ich średnic to 10 do 30 mm, a głębokość wiercenia to pięciokrotna długość średnicy. Ten typ wiertła podlega 16 metalworking world CoroDrill 870 zwiększa niezawodność poprzez lepsze usuwanie wiórów wzdłuż zoptymalizowanych rowków wiórowych, minimalizując niebezpieczne zatory regeneracji, a jego złożona geometria wymaga szlifowania 5-osiowego. Wysoko cenione wiertła z wymienną końcówką są wynikiem rozwoju technicznego w ostatnich latach. Ich wielkość i tolerancje pozwalają umieszczać je w zakresie między wiertłami węglikowymi i wiertłami na płytki wymienne, przy czym uważa się je za lepsze od wierteł lutowanych. W chwili obecnej potrzebna jest nowa generacja tych wierteł. Zakres otworów średniej wielkości oferuje spory potencjał ulepszeń. Otwory te, wyko- nywane za pomocą wierteł węglikowych i wierteł na płytki wymienne, występują w wielu materiałach i przedmiotach, typowo są też otworami pod gwinty. Szczególnie dotyczy to otworów o wąskich tolerancjach, małych otworów do rozwiercania, otworów w ścianach sitowych wymienników ciepła, precyzyjnych otworów w różnych produktach oraz głębszych otworów. Technologia wymiennych końcówek wyznacza co prawda praktyczne ograniczenia w zakresie minimalnych i maksymalnych ich rozmiarów, ale może być doskonałym rozwiązaniem. W tym celu wymienna końcówka wiertła musi zapewnić tolerancję IT9 do IT11 i Ra poniżej 2,5 – w zależności od zastosowania. Wiertło powinno móc także zagłębić się w materiał na 12 razy długość średnicy. Potrzebne są także półstandardowe opcje dla krótszych i średnich długości, zwiększonej stabilności i głębokości oraz możliwość wiercenia otworu ze stopniem i fazą. Musi ponadto zapewnić względnie wysoki posuw. Trwałość końcówki powinna być wysoka, a jej wymiana łatwa i bezpieczna. koncepcja wymiennej końcówki w zastosowaniach wiertarskich istnieje już od kilku lat. Jest ona obciążona potencjalnymi słabościami, które muszą zostać usunięte w pracy nad wiertłami nowej generacji. Ulepszone powinny zostać: wytrzymałość i stabilność złącza, trwałość, płynność procesu i parametry skrawania, wymiana końcówek, łatwość obsługi, efektywność usuwania wiórów i niezawodność obróbki. CoroDrill 870 jest nową generacją wierteł z wymienną końcówką, która zapewnia lepszą wydajność skrawania w ważnym zakresie otworów średniej wielkości – charakteryzującym się specyficznymi wymaganiami dotyczącymi średnicy i głębokości otworu oraz jego jakości. Wiertło to stanowi inte gralną część programu CoroDrill na równi z wiertłem węglikowym CoroDrill 860 i wiertłem na płytki wymienne CoroDrill 880. Nową koncepcję opracowano w celu stworzenia korzystnych właściwości, takich jak głębokość otworu, trwałość narzędzia, dobre wykończenie powierzchni i niezawodność. Zaletą wiertła CoroDrill 870 jest możliwość optymalizacji zastosowań poprzez wybór średnicy, długości i trzonka. W ten sposób otwory mogą zostać wykonane w sposób bardziej wydajny i zgodny ze specyfikacjami – i być lepiej przystosowane do kolejnych operacji. n CoroDrill 870 wiertło z wymienną końcówką jest zaawansowanym technicznie produktem, gdzie każdy z elementów został indywidualnie zoptymalizowany, a następnie połączony w całość. Wiertło z wymienną końcówką Wiertło z wymienną końcówką oferuje szereg zalet: Niższy koszt operacji dzięki taki czynnikom jak lepsza produktywność i trwałość narzędzia, krótszy czas skrawania, większa przepustowość produkcji, lepsze wykorzystanie obrabiarek i niższy koszt wykonania otworu. krótszy czas wymiany końcówki, co wpływa również na bezpieczeństwo operacji. Większa niezawodność wiertła, co z kolei daje lepsze osiągi. Niezawodność jest głównie wynikiem konstrukcji narzędzia, która gwarantuje ograniczenie ilości wybraków, przestojów i awarii narzędzi. warunki skrawania muszą być ściśle określone, a odpowiednia koncepcja obróbki oraz narzędzia precyzyjnie dobrane. Regeneracja wiertła jest zbędna, podobnie jak szlifowanie, pokrywanie, administracja i gromadzenie dużych zapasów. Oznacza to niższe koszty narzędzi, mimo że końcówka jest używana tylko raz. n Standardowe długości wiertła obejmują zakres od 3 do 12 razy długość średnicy. Istnieje możliwość zastosowania szeregu specjalnych opcji Końcówkę można łatwo wymienić na obrabiarce Można stosować szeroki zakres parametrów skrawania podsumowanie Wiertło CoroDrill 870 zostało opracowane dla szerokiego zakresu zastosowań, obrabiarek, rodzajów otworów, prędkości wrzecion i mocowań. Konstrukcja części roboczej wiertła i złącze między wiertłem a końcówką ułatwia bezpieczną pracę, zwiększa produktywność i trwałość narzędzia, co obniża koszty produkcji. n metalworking world 17 inspiracje poza tematem obróbki skrawaniem tekst:Susanna lindgren zdjęcia: getty images Pożyteczna manipulacja Nanotechnologia bez wątpienia zmieni nasze życie. Transformacja już się rozpoczęła. Konsumowane przez nas produkty stają się mocniejsze i bardziej trwałe dzięki manipulacji na poziomie molekularnym. Dziś ta technika wchodzi w kolejną, jeszcze bardziej zaawansowaną fazę teflonowe patelnie, jak również taśmę, która nnn W 2002 r. nanotechnologia zadebiutonaśladuje unikalną, samoprzylepną stopę wała w rozgrywkach pucharu Davisa gekona. w postaci piłeczki tenisowej z lepszym Łatwo jest zatem zrozumieć korzyści będąodbiciem. Wnętrze piłeczki otrzymało ce wynikiem manipulowania materiałami pokrycie składające się z grubej na jeden w skali nano. Samoczyszczące się, bezzapananometr warstwy płytek z gliny zmieszanej chowe toalety pokryte nanocząstkami dwuz gumą, co spowolniło strumień powietrza tlenku krzemu czy samomyjące się okna przepływający przez strukturę piłeczki i w ten pokryte nanocząsteczkami tlenku tytanu są sposób pozwoliło jej zachować sprężystość pożyteczne zarówno dla konsumenta, jak i dla przez dłuższy czas. środowiska naturalnego. – Jednak przykłady Dziś świat sportu często korzysta z nanote, bardzo istotne dla konsumenta, są tylko technologii. Rakiety tenisowe są mocniejsze małą częścią nanorewolucji – uważa Lars dzięki węglowym nanowłóknom, które Samuelson, profesor w dziedzinie nanotechusztywniają rączkę i ramę, podczas gdy nologii i dyrektor Nanometer nanokryształy dwutlenku krzeStructure Consortium w Lund mu wzmacniają stabilność. University, w Szwecji. Technika ta pomogła Rogerowi – Należy patrzeć dalej niż Federerowi zdobyć część z jego pożytek dla konsumenta, gdyż 16 tytułów Wielkiego Szlema. inaczej nie dostrzeże się Nanotechnologia pomogła aspektów najważniejszych również w rozwoju nowych – mówi Samuelson. – Praw"inteligentnych" materiałów do dziwa rewolucja dopiero produkcji takich przedmiotów nadchodzi. jak nieprzemakalne kurtki Przykładem może być i bezzapachowe skarpetki. obszar pracy Samuelsona Zmiana struktury nanomolekuł w dziedzinie nanopółprzei nadanie im w ten sposób noLars Samuelson, dyrektor wodników, w której zaliczany wych właściwości pozwoliło Nanometer Structure jest on do czołowych ekspernaukowcom opracować trwałe Consortium, Lund University 18 metalworking world tów na świecie. Opracował on technikę produkcji bardzo cienkich przewodów – o grubości jednej tysięcznej grubości włosa – z elementów krystalicznych o średnicy 20 do 100 nanometrów. Nowe materiały pozwalają Oczekiwane zastosona wykonanie bezzapachowania to nanoprzewo- wych skarpetek dy zbudowane ze skomplikowanych materiałów półprzewodnikowych i nadrukowane na płytkach krzemowych. Powstaną w ten sposób diody emitujące światło w latarniach ulicznych, panelach słonecznych, elektronice i optoelektronice. Wchłaniające pot ubranie to oczywiście istotne zastosowania nanotechnologii, ale to w obszarach energetyki, oszczędnego oświetlenia, paneli słonecznych czy IT nanotechnologie pokazują, co potrafią. – Cała technologia światłowodów bazuje na nanotechnologii i na przekazywaniu lub otrzymywaniu impulsów optycznych w systemach światłowodowych – mówi Samuelson. Nanotechnologia jest sztuką i nauką manipulowania materią na poziomie atomów i molekuł, czyli struktur o wielkości 1 do 100 nanometrów. Jeden nanometr to jedna miliardowa część metra, co odpowiada grubości ustawionych w rzędzie pięciu atomów. Nanotechnologia to metoda wykorzystywania nanocząstek do tworzenia pokryć, przewodów, rurek a nawet małych maszyn. Staje się ona coraz bardziej zaawansowana, a obszarem jej działania są materiały bardzo różne od tradycyjnych. Słowo nano pochodzi od greckiego słowa nanos - czyli karzeł. n metalworking world 19 inspiracje poza tematem obróbki skrawaniem W roku 1988, kiedy Samuelson stworzył pierwsze Centrum Nanotechnologii w Lundzie, w Szwecji, zaangażowanych w projekt było tylko kilku naukowców, specjalnie dobranych tak, aby reprezentowali różne dziedziny wiedzy – fizykę, elektronikę, chemię i biologię. – Oceniając po latach tę koncepcję, należy stwierdzić, że się sprawdziła – podkreśla Samuelson. – Najważniejsze odkrycia powstały w wyniku współpracy ekspertów w różnych dziedzinach. Dziś Samuelson pracuje z interdyscyplinarnym zespołem liczącym ponad 150 naukowców. Magazyn techniczny Nanoletters określił badania zespołu Samuelsona jako najbardziej zaawansowane na świecie. – Nanotechnogie wpływają na nasze codzienne życie, na naszą pracę i na produkty, których używamy – podkreśla Samuelson. – Sandvik jest jedną z wielu firm, które postawiły na nanotechnologię. Dogłębne zrozumienie materiału pozwala zaprojektować jego funkcjonalność na poziomie atomów. Kiedy Sandvik Coromant stara się tworzyć bardziej trwałe narzędzia skrawające, jest oczywiste, że korzysta z nanotechnologii. Sandvik opracował między innymi super trwałą stal, stosując kryształy o wielkości nanometrów. Kryształy funkcjonują tu podobnie jak pręty zbrojeniowe w betonie, w nowotworze, oszczędzając resztę organizmu. zapobiegając rozprzestrzenianiu się pęknięć Większość produktów powstałych na bazie i wzmacniając stal. Taka stal jest stosowana nanotechnologii opracowano w ciągu ostatw produkcji kamizelek kuloodpornych, nich 10 lat, ale początki badań sięgają lat 80., żyletek, oraz igieł chirurgicznych stosowakiedy to na przykład, w roku 1981, skonstrunych przy operacjach oczu. owano skaningowy mikroskop Właśnie służba zdrowia jest tunelowy (STM), który umożliwił dziedziną, gdzie nadzieje obserwację powierzchni na związane z nanotechnopoziomie atomowym. logią są największe. Informacje otrzymuje się Istnieją pomysły poprzez niewyobrażalnie stworzenia czujnicienką metalową końcówkę, ków, które nie tylko która "czyta" materiał atom wykryją chorobę, ale po atomie. Za skonstruowanie natychmiast dostarSTM naukowcy z IBM, Gerd czą nanokapsuły Binnig i Heinrich Rohrer z lekarstwem do otrzymali w 1986 r. Nagrodę jej siedliska. Nobla w dziedzinie fizyki. – Stoimy na progu Kilka lat później inny pranowej ery medycyny cownik IBM, Don Eigler, – przekonuje Samuelzastosował ten mikroskop son. – W niektódo utworzenia napisu IBM, rych przypadkach ułożonego z 35 atomów ksejesteśmy już bardzo nonu. Uznano to osiągnięcie blisko praktycznych Przedmioty codziennezastosowań. go użytku, np. przybory za tak ważne, że New York Times poświęcił mu pierwJako przykład podaje metodę kuchenne, stają się trwalsze szą stronę. STM pozostaje terapii nowotworowej, będącej do dziś jednym z najważniejjuż na etapie prób klinicznych, szych odkryć w dziedzinie nanotechno gdzie nanokapsuły aplikują logii. n chemioterapię bezpośrednio zagadnienia techniczne Ostre krawędzie Od wielu lat firma Sandvik stosuje nanotechnologię, aby ulepszać swoje produkty. Przykładem jest Nanoflex, unikatowa, utwardzana wydzieleniowo stal nierdzewna, do produkcji supercienkich igieł medycznych fizyczne osadzanie z fazy gazowej (PVD) jest metodą gazowania metalu w celu osadzenia cienkiego, odpornego na ścieranie pokrycia na powierzchni węglika spiekanego. Pozwala to wykonywać narzędzia z ostrymi krawędziami skrawającymi przeznaczone do obróbki wymagających materiałów. Unikatowe pokrycie nadaje narzędziom firmy Sandvik Coromant trwałą ostrość, opracowaną w labora- 20 metalworking world toriach Sandvik Tooling w Västberga, w południowym Sztokholmie. Mats Ahlgren jest kierownikiem sekcji w dziale pokryć w tym laboratorium. – Postęp w technologii pokryć wymaga zrozumienia kwestii skali – mówi Ahlgren. – Aby ulepszać materiały, należy najpierw opanować Pokrycie PVD cały proces, ale do prawdziwych sukcesów potrzebna jest wiedza na poziomie nano. Stosowanie węglika wolframu (WC) i kobaltu (Co) do produkcji wytrzymałych narzędzi skrawających jest starą metodą, wyjaśnia Ahlgren. – Prawdziwym wyzwaniem dla nas było znalezienie metody lepszego połączenia między tymi dwoma materiałami. – Rozwiązaniem okazało się dodanie chromu – mówi Ahlgren. – Proszę pamiętać, że pracujemy na poziomie pięciu nanometrów, co oznacza 10 warstw atomów. Jednak udało nam się stworzyć dla Sandvik Coromant ostrzejsze i bardziej trwałe narzędzia. Od szeregu lat Sandvik stosuje także stop Nanoflex będący utwardzaną wydzieleniowo stalą nierdzewną z wyjątkowymi mechanicznymi właściwościami. n tekst: Jill Zhang zdjęcia: Wang Jing Kooperacja po chińsku Pekin, Chiny. Założone przez pekiński Beihang University i Sandvik Coromant GCR, Joint Laboratory of Advanced Machining Technology in Aerospace Industry zamierza kształcić inżynierów oraz tworzyć globalne rozwiązania dla klientów metalworking world 21 Beihang University Beihang University (Beijing University of Aeronautics and Astronautics, BUAA) powstał w 1952 r. w wyniku połączenia wydziałów aeronautyki kilku znanych uczelni. Zajmujący powierzchnię 100 hektarów w pobliżu Narodowego Centrum Olimpijskiego, BUAA stał się pierwszym chińskim ośrodkiem akademickim w dziedzinie technologii lotniczej i kosmicznej. Dziś jest renomowaną wyższą uczelnią kształcącą studentów w przedmiotach takich jak nauka, technika, sztuki wyzwolone, prawo, ekonomia, zarządzanie, filozofia, języki obce i pedagogika. Liczba studentów i wykładowców przekracza 3600. Wśród tych ostatnich jest 16 członków Chińskiej Akademii Nauk i Chińskiej Akademii Techniki. n nnn Wczesnym latem na kampusie Beihang University (Beijing University of Aeronautics and Astronautics, BUAA) można zobaczyć pozujących do zdjęć świeżo upieczonych absolwentów i studentów dyskutujących w drodze na zajęcia. Nowoczesne budynki otoczone soczystą zielenią i sadzawki pokryte kwiatami lotosu sprawiają, że położony w chińskiej stolicy uniwersytet jest idealnym miejscem do studiów, badań i korzystania z przyjemności studenckiego życia. Założony w 1952 r. BUAA jest pierwszą chińską wyższą uczelnią, koncentrująca się na studiach z dziedziny technologii lotniczej i kosmicznej oraz badaniach naukowych w tych obszarach. Niedługo po założeniu BUAA została zakwalifikowana jako jedna z 16 najważniejszych chińskich wyższych uczelni. Od tego czasu rząd chiński intensywnie wspiera działalność BUAA. W czasie swojej 59-letniej historii bramy uniwersytetu opuściło ponad 110 000 absolwentów, z których niektórzy stali się wybitnymi naukowcami. W ostatnich latach BUAA znalazł się w czołówce chińskich uczelni pod względem innowacji technicznych, poziomu nauczania i nakładów na badania naukowe. Liu Qiang, profesor w BUAA, rozpoczął studia na uniwersytecie w 1986 r. Jego celem było zdobycie dyplomu magistra inżyniera technologii budowy maszyn. Od tego czasu, jeśli nie liczyć dwóch lat spędzonych w Kanadzie, BUAA jest miejscem jego Studenci i kadra naukowa uniwersytetu to razem 3600 osób 22 metalworking world codziennej pracy badawczej. Dziś jest promotorem prac doktorskich w School of Mechanical Engineering and Automation (SMEA) i jest kierownikiem centrum Research and Application Centre of Advanced CNC Machining Technology (BHCNC). Głównym obszarem badań w powstałym w sierpniu 2007 roku centrum są optymalizacja procesu obróbki skrawaniem oraz wysokowydajna obróbka szybkościowa NC. Częścią centrum jest również Joint Labora tory of Advanced Machining Technology in Aerospace Industry, stworzona wspólnie przez BUAA i Sandvik Coromant. Początek Partnerstwa Strategicznego BUAA-Sandvik Coromant datuje się na październik 2009. Zgodnie z umową wspólne laboratorium powstało w celu prowadzenia edukacji, szkoleń i tworzenia zastosowań przemysłowych. – BUAA ma długą tradycję współpracy z przemysłem – mówi Liu. – Obejmuje ona takie obszary jak obróbka metali, narzędzia skrawające i produkcja części dla przemysłu lotniczego. Szereg naszych programów badawczych otrzymuje wsparcie wielkich korporacji. – Sandvik Coromant jest światowym liderem w obszarze narzędzi skrawających. Każdego roku firma ta inwestuje w badania i rozwój ponad dwa razy więcej niż średnia dla branży. Współpraca między dwoma partnerami zmierza do efektywnego edukowania inżynierów i tworzenia globalnych rozwiązań dla klientów. Liu Qiang Liu Qiang, profesor w Beihang University (Beijing University of Aeronautics and Astronautics – BUAA) i promotor prac doktorskich na School of Mechanical Engineering and Automation (SMEA), jest kierownikiem Research and Application Centre of Advanced CNC Machining Technology (BHCNC). Dyplom w dziedzinie technologii budowy maszyn zdobył w 1983 r. w Central South University. Potem w Pekinie, na Beihang University, kontynuował studia podyplomowe w dziedzinie technologii budowy maszyn. W tej samej dziedzinie zdobył doktorat w ramach wspólnego programu BUAA i University of British Columbia w Kanadzie. metalworking world 23 Supernowoczesne wyposażenie jest dodatkową inspiracją dla studentów Jeden z nowoczesnych budynków uniwersytetu Sandvik Cormonant i BHCNC organizują wspólne seminaria na temat obróbki skrawaniem Korzyści z tej współpracy odnoszą przede wszystkim studenci zajmujący się badaniami i praktycznymi zastosowaniami. Laboratorium stworzone we współpracy z Sandvik Coromant i narzędzia skrawające dostarczone przez tę firmę pozwalają studentom na pracę w warunkach zbliżonych do przemysłowych. Szkolenia prowadzone przez specjalistów z Sandvik Coromant zapewniają im dostęp do najnowszej technologii skrawania i umożliwiają lepsze przygotowanie do życia zawodowego po uzyskaniu dyplomu. Liu ZAUWAŻA, że BHCNC i Sandvik Coromant mają podobne cele i wymagania. – Kształcimy studentów na wysoko wykwalifikowa- 24 metalworking world nych inżynierów, którzy będą poszukiwani przez firmy – mówi Liu. – Ciągła wymiana doświadczeń i informacja o najnowszych trendach w przemyśle, którą zapewnia nam Sandvik Coromant, pozwala nam dopasować program nauczania do potrzeb przemysłu. Oznacza to, że studenci szukając pracy, będą mieli zarówno teoretyczną wiedzę, jak i praktyczne doświadczenie. Jako kierownik BHCNC, Liu koncentruje się na projekcie mającym za cel poprawę efektywności obróbki CNC oraz wsparcie techniczne dla setek producentów. Centrum ma dobre kontakty z wieloma firmami z przemysłu lotniczego. Codziennie wykonywane są tu testy porównawcze dla narzędzi Johan Mildner, wicedyrektor skrawających oraz wydawane ds. zasobów ludzkich, rekomendacje dotyczące narzędzi Sandvik Coromant dla tych firm. Do centrum zwracają się często klienci próbujący udrożnić wąskie gardła w produkcji lub poszukujący nowych metod skrawania, narzędzi i produktów. Kooperacja między obydwoma partnerami miała miejsce jeszcze przed formalnym podpisaniem umowy o Współpracy Strategicznej. W sierpniu 2009 r. BHCNC i Sandvik Coromant zorganizowali seminarium dla klientów na temat produktywnych technologii skrawania trudnych materiałów dla przemysłu lotniczego. Seminarium odbyło się w Centrum Zastosowań Sandvik Coromant w Szanghaju i zgromadziło ponad 40 inżynierów z dużych firm z sektora lotniczego z całych Chin. W czasie trwającego jeden dzień seminarium uczestnicy zapoznali się z globalnymi rozwiązaniami obróbkowymi w produkcji silników i kadłubów, a także obejrzeli demonstracje zoptymalizowanego skrawania stopów tytanu i Inconelu. Liu zaprezentował na seminarium jeden ze Strategiczne partnerstwo Beihang University i Sandvik Coromant Współpraca między Beihang University i Sandvik Coromant rozpoczęła się seminarium w BUAA z okazji 56. rocznicy powstania tej uczelni, w październiku 2008 r. Ee Sian Lee, dyrektor generalny Sandvik Coromant GCR, opowiedział o historii firmy i zaprezentował jej wartości ekspertom z dziedziny aeronautyki, a także studentom i wykładowcom BUAA. Równocześnie zaproponował nawiązanie współpracy między uniwersytetem a firmą Sandvik Coromant. Memorandum o Strategicznym Partnerstwie podpisali w październiku 2009 r. Tang Xiaoqing, wiceprezydent BUAA, i Lennart Lindgren, wiceprezydent AB Sandvik Coromant ds. marketingu i biznesu. Umowa obejmowała wymianę technologii, dostarczenie narzędzi skrawających, powstanie wspólnego laboratorium, wspólne seminaria dla klientów z przemysłu lotniczego oraz stypendia fundowane przez Sandvik Coromant dla studentów SMEA. n swoich głównych obszarów badawczych, wykorzystując dynamiczne symulacje skrawania – sposoby zoptymalizowania obróbki CNC. – Mam nadzieję, że w przyszłości obie strony [BHCNC i Sandvik Coromant] rozwiną i pogłębią długofalową współpracę – mówi Liu. W 2011 r. BHCNC i Sandvik Coromant kontynuowały wspólne seminaria na temat obróbki wielozadaniowej i obróbki kompozytów, co w sposób istotny pomogło klientom z przemysłu lotniczego opanować nowe technologie i zwiększyć produktywność. W marcu 2011 r. pięciu studentów Beihang University otrzymało stypendia firmy Sandvik Coromant przyznane w ramach programu Partnerstwa Strategicznego. – Te stypendia nie są jedynie nagrodą dla wyróżniających się studentów – powiedział Liu w czasie ceremonii wręczenia stypendiów. – Mam nadzieję, że przyciągną one utalentowanych przekazuje młodym studentów do przemysłu obróbki ludziom przesłanie, że metali. W Chinach istnieje duży obróbka skrawaniem popyt na wykwalifikowanych jest bardzo rozwojoinżynierów we wszystkich sektowym sektorem rach przemysłu maszynowego. przemysłu. SzczególJohan Mildner, wiceprezydent nie w Chinach AB Sandvik Coromant ds. zasoStudenci w czasie będzie ona stanowić bów ludzkich, dodaje: – Nasze ćwiczeń laboratoryjnych coraz ważniejszą część działania zwiększą niewątpliwie szybko rozwijającej się konkurencyjność chińskiego przemysłu. gospodarki. Jako lider swojej Shirley Peng, kierownik ds. marketingu branży oraz ceniony pracodawca, Sandvik i biznesu w Sandvik Coromant, komentuje: Coromant pokazuje studentom, że obróbka – Obróbka skrawaniem to jedna z najstarskrawaniem ma przed sobą świetlaną szych gałęzi przemysłu w dziejach ludzkości, przyszłość i że studenci są istotną jej częścią. a technologia skrawania jest rozwijana od W ciągu ostatnich dwóch lat obaj partnerzy tysięcy lat. Dziś jest to bardzo nowoczesny umocnili współpracę między sobą i stworzyli sektor przemysłu, w którym działają tysiące partnerstwo przynoszące korzyści dla obydwu kreatywnych ludzi i powstają nowe technolostron. W przyszłości mają pojawić się plany gie, takie jak najnowsze obrabiarki wieloosiodługofalowej współpracy w dziedzinie badań we, oprogramowanie do symulacji czy, naukowych, szkolenia i zastosowań przemysłooczywiście, innowacyjne narzędzia skrawająwych. n ce. Fundując stypendia, Sandvik Coromant metalworking world 25 technologia tekst: christer richt pytanie: Jak lepiej wykorzystywać centra tokarskie? odpowiedź: Zastosować zintegrowane uchwyty dostosowane do obrabiarki. Prawidłowy start Centra tokarskie pozostały nieco w minio- nej epoce, jeśli chodzi o wymianę narzędzi. Ręczna wymiana narzędzi w centrach obróbkowych została wyeliminowana już w latach 60. ub.w. i dzisiaj czas wymiany narzędzi jest mierzony w sekundach. W branży obróbki skrawaniem czas wymiany narzędzi traktowany jest jako przestój. Jego redukcja pozwala wyzwolić niewykorzystany potencjał i uczynić produkcję bardziej produktywną. W przypadku centrów tokarskich, w większości wyposażonych w głowice rewolwerowe z narzędziami napędzanymi, czas wymiany narzędzia jest kwestią produktywności. Szybka wymiana uzbrojenia jest w obróbce szczególnie istotna, gdy koszt godziny pracy obrabiarki jest wysoki. Zaawansowana technologia w połączeniu z relatywnie krótkimi seriami produkcyjnymi sprawia, że praca centrum tokarskiego jest droższa niż w przypadku wielu innych typów obrabiarek. Konieczna jest tu częsta zmiana różnych rodzajów narzędzi w celu wykonania różnych operacji skrawania. Zaawansowana masowa produkcja jest bardzo wrażliwa na przestoje spowodowane przez obrabiarki czy narzędzia. Przestoje takie generują duże straty, jak na przykład w przypadku produkcji części dla przemysłu samochodowego i hydraulicznego. 26 metalworking world narzędzi stacjonarnych i obrotowych z różnymi konfiguracjami adapterów. Głowice na centrach tokarskich można łatwo zoptymalizować w celu osiągnięcia lepszych osiągów i stabilności oraz skrócenia czasu skrawania. Zintegrowane uchwyty bazujące na koncepcji Coromant Capto. Złącze to staje się coraz bardziej popularne i weszło już do standardowej oferty producentów obrabiarek lub jest proponowane jako opcja Głowice rewolwerowe w centrach tokarskich są wyposażone w uchwyty przystosowane do dowolnej opcji złącza, typowo VDI lub trzonki tradycyjne. Efektywność obydwu wariantów w zakresie wymiany narzędzi jest dziś kwestionowana. Nową metodą skrócenia czasu wymiany narzędzi na centrach tokarskich jest zastosowanie uchwytów zintegrowanych. Opracowane dla różnych rodzajów używanych dziś obrabiarek, mogą być łatwo dopasowane do głowic dla zintegrowane uchwyty do szybkiej wymiany narzędzi oferują szereg zalet. Chodzi przede wszystkim o kwestie bezpieczeństwa i wydajności, które obejmują kontrolę pozycji krawędzi, wyeliminowanie większości przejść pomiarowych, krótsze wysięgi ponad głowicę rewolwerową eliminujące ryzyko kolizji, efektywny strumień chłodziwa i zarządzanie narzędziami. Złącze między narzędziem i głowicą (interfejs obrabiarki) zapewnia samo w sobie korzyści w postaci większej stabilności, wytrzymałości i powtarzalnej precyzji. Dobrą stabilność otrzymuje się poprzez mocowanie za pomocą trzech śrub, ale wymiana narzędzi zajmuje nieco więcej czasu niż w przypadku zastosowania VDI. Połączenie z systemem Coromant Capto daje niemal idealną kombinację stabilności i szybkiej wymiany narzędzi. złącze Coromant Capto disc interface (CDI) może zastąpić istniejące VDI na większości centrów tokarskich (wyproduko- korzyści Wyższe parametry skrawania, większa trwałość narzędzi i lepsza kontrola wióra, bardziej bezpieczna obróbka bezzałogowa, niższe ryzyko obniżenia jakości z powodu długich wiórów. Zintegrowane uchwyty pozwalają na zwiększenie liczby gniazd wykorzystywanych na głowicy, które mogą być dostosowane do produkcji długich serii – lub mogą zapewnić wszechstronność w produkcji średnich serii. Uchwyty do narzędzi bliźniaczych zwiększają wydajność głowicy i pozwalają na wsparcie w postaci takiego samego – lub innego – narzędzia, pozwalając w ten sposób na wyeliminowanie wymiany narzędzi. wanych w Europie). Dzięki dużym otworom w głowicy mechanizm łożyskowania i mocowania narzędzi obrotowych mieści się w jej wnętrzu, co ogranicza wysięgi, a zwiększa przestrzeń na obróbkę. Takie same standardowe uchwyty mogą być użyte w całym zakładzie produkcyjnym, niezależnie od modelu i producenta obrabiarek. Złącze Coromant Capto Bolt-on Interface (CBI) jest przystosowane do różnych typów głowic (wyprodukowanych w Azji), gdzie kształt śruby i otworu może być różny. Możliwość zastosowania napędzanych narzędzi zależy w tym przypadku od dostępnej przestrzeni i możliwości umieszczenia ich wewnątrz tarczy głowicy. Korzyści z efektywnej wymiany narzędzi na centrach tokarskich stają się jeszcze bardziej oczywiste w przypadku wymiany narzędzi tokarskich z różnymi rodzajami płytek , które zależą od danej serii produkcyjnej oraz przy wymianie narzędzi obrotowych ze zużytymi krawędziami. Pełny zakres narzędzi zintegrowanych lub mocowanych tuleją zaciskową jest dostępny dla stabilnych procesów skrawania. Można tu zastosować najnowszą technologię narzędziową i płytek wymiennych, wraz z takimi koncepcjami jak Silent Tools dla redukcji drgań, CoroTurn SL dla różnych kombinacji narzędzi oraz wytaczaki Turbo. n podsumowanie Przy inwestycjach w obrabiarki najlepsze wyniki przynosi równoczesne prawidłowe zaplanowanie narzędzi skrawających. Obejmuje to wczesne wyposażenie głowic rewolwerowych w zintegrowane uchwyty na centrach tokarskich. Uchwyty te mogą być także zastosowane na istniejących centrach tokarskich, co zwiększa ich potencjał. Każda inwestycja prowadząca do szybszej wymiany narzędzi prowadzi do lepszego wykorzystania obrabiarki i szybszej spłaty inwestycji. n metalworking world 27 28 metalworking world innowacje przyszłość silników lotniczych tekst: david wiles zdjęcia: getty images zielona awiacja Silniki lotnicze muszą stać się bardziej ekologiczne. Czy jednak rozwiązaniem są nowe systemy napędowe, czy też paliwa odnawialne spalane w tradycyjnych samolotach odrzutowych ? Metalworking World przyjrzał się silnikom lotniczym przyszłości nnn Silnik turboodrzutowy bazujący na turbinie gazowej istnieje w lotnictwie już od 50 lat. W tym czasie w jego konstrukcji nastąpiły jedynie niewielkie zmiany. Coraz bardziej restryktywne prawodawstwo dotyczące emisji spalin i hałasu w połączeniu z rosnącymi kosztami paliwa sprawiają jednak, że poszukuje się dziś nowych rozwiązań. W jakim zatem kierunku podążają najnowsze trendy? Czy będzie to niekończący się proces ulepszania turbiny gazowej, czy też powstaną całkowicie nowe metody napędu, które spowodują, że silnik odrzutowy stanie się historią? transport lotniczy odpowiada za około dwa procent światowej emisji dwutlenku węgla. Emisja ta jednak wzrasta wraz z nasilaniem się zapotrzebowania na ten rodzaj transportu. Równocześnie, do roku 2020, ma się podwoić emisja tlenku azotu (NOx), powstającego w wyniku spalania paliwa lotniczego, powodującego kwaśne deszcze i smog oraz gigantyczne straty w wyniku chorób i przedwczesnej śmierci. Z drugiej jednak strony europejski przemysł lotniczy wyznaczył w 2001 roku cel: redukcję o 50 procent zużycia paliwa w przeliczeniu na pasażerokilometr oraz redukcję o 80 procent emisji tlenku azotu przez samoloty – do roku 2020. Na krótką metę eksperci są zgodni co do tego, że postęp w zakresie bardziej ekologicznych silników będzie oznaczał raczej szereg małych kroków niż radykalną rewolucję. Projekty rozwojowe na uczel- niach, w instytutach badawczych i w firmach produkujących silniki oznaczają dziś ciągłe małe ulepszenia silników, prowadzące do mniejszego zużycia paliwa. Przykładem może być projekt PANACEA prowadzony przez firmę Rolls-Royce, w którym Sandvik Coromant jest kluczowym partnerem (patrz osobny artykuł). Poprzez wprowadzenie elementów silnika z nowych materiałów projekt umożliwi zmniejszenie zużycia paliwa o 0,3 do 0,5 procent, redukując w ten sposób emisję dwutlenku węgla o 600 kilogramów w czasie przelotu jednego samolotu pasażerskiego przez Atlantyk. W tym samym czasie inny producent silników, firma GE Aviation, zaprezentowała nowy system napędowy dla samolotów, łączący technologie cywilne i wojskowe. Silniki Passport tej firmy, które mają być poddane końcowym testom w roku 2013, oferują wyższy stopień sprężania oraz sprężarkę z całkiem nowego materiału. GE zapowiada, że nowe silniki pozwolą zmniejszyć zużycie paliwa o 8 procent i znacznie zredukować emisję NOx. – Passport to pierwszy na świecie zintegrowany system napędowy zaprojektowany specjalnie dla dużych, międzykontynentalnych samolotów pasażerskich – mówi Brad Mottier, wiceprezes i dyrektor generalny działu Business & General Aviation w GE Aviation. inny projekt firmy GE, tym razem dla mniejszych samolotów, zapewni zmniejszenia zużycia paliwa Tomas Grönstedt, Chalmers University metalworking world 29 innowacje przyszłość silnika lotniczego er op Co Nowe silniki i zielone paliwa /C orb is Zastosowanie biopaliw wzrośnie drastycznie As hl ey silnik z otwartym wirnikiem: Znane też jako silniki śmigłowo-wentylatoro- we lub silniki z wysokim współczynnikiem dwuprzepływowości, oferuje zużycie paliwa silnika turbośmigłowego i prędkość silnika turbowentylatorowego. Opatentowany w roku 1979 silnik z otwartym wirnikiem umożliwia oszczędność paliwa wynoszącą ok. 30 procent. Jest jednak bardzo hałaśliwy. silnik z detonacją impulsową (PDE): Pierwsze pomysły na silnik pulsacyjny pojawiły się już 70 lat temu. Stosowane są tu fale detonacyjne w celu spalania paliwa i mieszanki tlenowej. Zamiast spalania paliwa, następuje jego eksplozja. Teoretycznie silnik PDE mógłby zapewnić samolotowi prędkość Mach 5, jednak do dziś taki silnik nie został wyprodukowany. Problemem jest hałas i drgania. rekuperacyjny silnik z chłodzeniem międzystopniowym: Zintegro wane w silniku rekuperator (wymiennik ciepła) i chłodzenie międzystopniowe umożliwiają odzyskiwanie ciepła z gorących spalin z powrotem do komory spalania i zapobiegają wzrostowi temperatury w komorze spalania. Umożliwia to oszczędność paliwa do 30 procent i zmniejszenie emisji tlenku azotu i hałasu. paliwa odnawialne: Jatrofa, roślina rosnąca w suchym środowisku, uważana jest za potencjalne źródło paliwa. Szereg firm lotniczych przeprowadziło już zakończone sukcesem próby zastosowania oleju z nasion jatrofy jako paliwa. Można w ten sposób ograniczyć emisję gazów cieplarnianych aż o 60 procent – w porównaniu ze spalaniem tradycyjnego paliwa. W czerwcu 2011 samolot Gulfstream G450 z silnikiem napędzanym mieszanką tradycyjnego paliwa i biopaliwa z lniczka siewnego (Camelina sativa) wykonał pierwszy tego rodzaju lot nad Atlantykiem. n o 15 procent dzięki utrzymywanym jeszcze w tajemnicy materiałom, nowej technologii chłodzenia i nowemu zespołowi komory spalania – części silnika, gdzie paliwo jest mieszane z powietrzem i następuje zapłon. Takie niewielkie kroki są niewątpliwie bardzo potrzebne, tym bardziej, że radykalne zmiany w konstrukcji silników lotniczych nie będą wcale łatwe. – Wyzwania są liczne – podkreśla Tomas Grönstedt, profesor na wydziale mechaniki stosowanej politechniki Chalmers w Göteborgu, w Szwecji. – Należy do nich 30 metalworking world chociażby przejście na silniki z wyższym stopniem sprężania w związku z wyższą temperaturą powietrza chłodzącego czy ograniczenia z powodu nowych technologii materiałowych i szkodliwego wpływu wagi oraz oporu na silniki z wysokim współczynnikiem dwuprzepływowości. Przez cały czas poszukujemy nowych materiałów, ale nie ma gwarancji, że obecne, szybkie tempo rozwoju będzie utrzymane. – Do technologii, nad którymi obecnie trwają prace, możliwych do wdrożenia w najbliższym czasie, należą otwarty wirnik, silnik z chłodzeniem międzystopniowym oraz rekuperacyjny silnik z chłodzeniem międzystopniowym – wyjaśnia Grönstedt. – Te dwa ostatnie warianty silnika raczej nie wejdą do eksploatacji przed rokiem 2020. Uważam, że podobnie ma się rzecz z silnikiem z otwartym wirnikiem. silnik z detonacją impulsową (PDE), który posiada potencjał radykalnego zwiększenia sprawności cieplnej, jest jedną z najciekawszych technologii napędu, jakie pojawiły się w ostatnich latach. Grönstedt uważa jednak, że w tym przypadku pozostaje jeszcze wiele kwestii do rozwiązania. – Trzeba na przykład pokonać problem chłodzenia turbiny w sytuacji przerywanego spalania. Wyzwaniem jest także hałas. Kiedy te problemy zostaną rozwiązane, korzyści dla środowiska będą znaczne. – Łącząc PDE, technologię otwartego wirnika, nowe konstrukcje korpusu i skrzydeł samolotu oraz niższe prędkości lotu, można by w roku 2050 osiągnąć nawet 75-procentową redukcję zużycia paliwa na pasażerokilometr w porównaniu z rokiem 2000 – twierdzi Grönstedt. Jakkolwiek takie technologie są oczywiście dużym krokiem naprzód, to są one jednak tylko wariantami tradycyjnego silnika odrzutowego. Kiedy więc pojawi się silnik z napędem rodem z filmów „science fiction”? – Mówi się o radykalnych koncepcjach mających się pojawić do roku 2050, ale osobiście odnoszę się sceptycznie do takich możliwości – mówi Grönstedt, dodając, że turbina gazowa w silniku turboodrzutowym nadal oferuje niezrównane zalety. – Pozwala ona osiągnąć dużą siłę ciągu przy małej wadze. Możliwe jest zatem, że będziemy korzystać z tej technologii jeszcze w roku 2200, nie będąc jej równocześnie w stanie zbytnio ulepszyć pod względem sprawności cieplnej i efektywności napędu. być może nie ma powodu, aby zastępować silnik ze spalaniem wewnętrznym. – Moim zdaniem na dzień dzisiejszy celem powinna być wyższa sprawność silnika i zastosowanie paliw odnawialnych – twierdzi Grönstedt. – Metodą na wyprodukowanie wystarczającej ilości biopaliwa, bez ograniczania produkcji żywności, mogłyby być algi. Ale wymaga to rozwiązania bieżących technicznych ograniczeń. n Nowe wyzwania dla skrawania Czas na zielone technologie Niektóre dane i liczby dotyczące silników lotniczych poruszają wyobraźnię: jedna łopatka turbiny wywiera siłę odśrodkową wynoszącą 70 ton, czyli tyle, ile waży współczesna lokomotywa; każda łopatka turbiny generuje tyle mocy co bolid Formuły 1; łopatki w gorącej części silnika operują w temperaturze o kilkaset stopni wyższej niż temperatura topnienia materiału, z którego są wykonane. „mamy tu kilka dość ciekawych liczb”, mówi Steve rolls-royce press gallery Weston, specjalista ds. rozwoju zastosowań w Sandvik Coromant. Gdy próbujesz zwiększać temperaturę w celu zwiększania wydajności i kiedy przekracza już ona temperaturę topnienia materiału – to jest dopiero wyzwanie”. Weston jest zdania, że niektóre materiały nowej generacji, z którymi Sandvik Coromant pracuje na zlecenie producentów silników lotniczych, mają zupełnie niewiarygodną strukturę i skład. – Gdy pojawiają się w naszych zakładach obróbki, wyglądają czasem jak skały księżycowe – mówi Weston. – Są trudno skrawalne, gdyż posiadają wysoką dynamiczną wytrzymałość na ścinanie oraz niskie rozpraszanie ciepła, co powoduje szybkie zużywanie się płytek. Jednak gdy powiedzą nam, czego dokładnie chcą i dadzą nam trochę czasu, to zawsze znajdziemy sposób na ich obróbkę. Jednym z projektów, w którym wziął udział Sandvik Coromant był PANACEA, który obejmował obróbkę zaawansowanego stopu niklu na elementy silników o krytycznym znaczeniu. Inni partnerzy zaangażowani w projekt to firma Rolls-Royce oraz Advanced Manufacturing Research Centre na Uniwersytecie w Sheffield, gdzie Sandvik Coromant jest głównym partnerem. Celem projektu było opracowanie nowych elementów – szczególnie tarcz do turbin gazowych – z „dwoistą mikrostrukturą”, tak aby nadać im odmienne właściwości mechaniczne w środku i na krawędzi. Pozwoli to silnikom na pracę w temperaturze wyższej o 50 stopni i w wyniku tego zmniejszy zużycie paliwa o 1,5 procent. Dzięki technologii PANACEA za każdym razem, gdy samolot pasażerski przeleci nad Atlantykiem, w atmosferze pozostanie o 600 kg dwutlenku węgla mniej. Sandvik Coromant był zaangażowany w obróbkę tego niezwykłego materiału. – Wykonaliśmy pełną obróbkę tarczy na jednej obrabiarce, co zdarza się dość rzadko, gdyż normalnie do takiego przedmiotu potrzebne jest kilka obrabiarek – mówi Weston. – Udało się nam stworzyć nowe narzędzia i opracować nowe strategie, tak aby wykonać obróbkę każdej powierzchni tarczy. Obecnie produkowana jest większa wersja tarczy w celu przeprowadzenia testów. Już za dwa lata powinna ona wejść do masowej eksploatacji, przyczyniając się do zmniejszenia zużycia paliwa i emisji spalin. n Paul Edmondson/Corbis Nowe tarcze turbiny gazowej pozwolą na zaoszczędzenie 1,5 procent paliwa Sandvik Coromant był kluczowym partnerem w prowadzonym przez Rolls-Royce’a projekcie PANACEA metalworking world 31 W Australii jest tylko kilku producentów odkuwek 32 metalworking world tekst: Barbara Schulz zdjęcia: neil duncan wykuwając sukces Albury, Australia. Australijska firma Overall Forge postanowiła wykonywać obróbkę wykańczającą we własnym zakładzie, aby w ten sposób zaoszczędzić czas i pieniądze swoich klientów, a równocześnie zwiększyć konkurencyjność. W tym celu poprosiła Sandvik Coromant o wsparcie techniczne i narzędzia nnn Położona w sercu Nowej Południowej Walii firma Overall Forge, największe w Australii przedsiębiorstwo zajmujące się kuciem matrycowym, stanęła w obliczu trudności i musiała umocnić swoją pozycję na rynku. Postanowiono zainwestować w nowe wyposażenie i poszukać nowych rynków zbytu. Zlokalizowana w mieście Albury firma była wiodącym dostawcą dużych odkuwek dla globalnego przemysłu naftowo-gazowego, ale chciała rozszerzyć sprzedaż poza tradycyjne obszary. Kiedy w Overall Forge podjęto decyzję o obróbce skrawaniem, poproszono o współpracę firmę Sandvik Coromant. W ramach planów rozwojowych postanowiono unowocześnić prasę kuźniczą, zwiększając prędkość oraz moc prasy i manipulatora. Zdecydowano też o inwestycji w najnowsze narzędzia skrawające, tak aby móc wykonywać obróbkę wiórową we własnych zakładach, a nie, jak wcześniej, zlecać to innym firmom. Overall Forge nie miało w tym zakresie doświadczenia. – Potrafiliśmy obrabiać zgrubnie odkuwki takie jak pręty, klocki, piasty, wały schodkowe czy pierścienie o niewielkim naddatku – mówi Reinhard Radisch, kierownik produkcji. – Obróbka wykańczająca była wykonywana u naszych klientów lub przez inne firmy. W firmie zrozumiano, że wykonywanie obróbki wykańczającej we własnych zakładach pozwoli klientom zaoszczędzić czas i pieniądze. – Postanowiliśmy zainwestować w tokarkę CNC i pionową wytaczarkę CNC, co umożliwiłoby nam obróbkę wałów, tarcz i pierścieni o skomplikowanych kształtach z większą precyzją – opowiada Radisch. Kierownik produkcji Reinhard Radisch współpraca okazała się korzystna zarówno dla Overall Forge, jak i dla firmy Sandvik Coromant. Stała się ona jeszcze bardziej intensywna, kiedy Overall Forge postanowiło zainwestować w ważący tonę wytaczak o długości 4 metrów i średnicy 250 mm, dostarczony przez Sandvik Comant. metalworking world 33 zagadnienia techniczne Wytaczanie zysku Overall Forge zwrócił się do Sandvik Coromant o pomoc w zakresie obróbki odkuwek do dużych głowic uszczelniających odwierty dla przemysłu naftowego. Firma miała problemy z wykończeniem powierzchni i uzyskaniem odpowiedniej tolerancji, zamierzała też kupić nową tokarkę CNC. Zadanie wymagało toczenia wewnętrznego, które jest bardzo wrażliwe na drgania, szczególnie przy długim, w tym przypadku sięgającym dziesięciokrotnej długości średnicy, wysięgu narzędzia. Mark Lampe z Sandvik Coromant zaproponował wytaczak CoroTurn SL z rodziny Silent Tools, z pasywnym wewnętrznym tłumieniem drgań. – Wytaczak okazał się bardzo elastycznym rozwiązaniem dla toczenia wzdłużnego, gwintów, przecinania i toczenia rowków – mówi Lampe. – CoroTurn SL oferuje szybką wymianę głowicy narzędzia, co oznacza, że może ona być łatwo dopasowana do różnych typów wytaczaka i szybko wymieniana, w zależności od zastosowania. Ciężki element tłumiący drgania jest zamocowany we wnętrzu wytaczaka za pomocą dwóch gumowych tulei. Przestrzeń między korpusem a wewnętrzną powierzchnią wytaczaka wypełnia lepki płyn. W razie pojawienia się drgań aktywizuje się tłumik i energia kinetyczna wytaczaka jest wchłaniana przez korpus. Drgania są minimalizowane, co umożliwia wykończenie w zakresie wąskich tolerancji wymiarowych i niskiej chropowatości powierzchni. „Wykonywanie przedmiotów, których nie potrafią wykonać inni, daje nam wymierne korzyści.” Reinhard Radisch, kierownik produkcji Mocowanie wytaczaka z tłumieniem drgań – Mieliśmy co prawda tańsze oferty, ale zdecydowaliśmy się na Sandvik Coromant z powodu profesjonalnego podejścia tej firmy – wyjaśnia Radisch. – Sandvik sprzedaje nie tylko narzędzia, ale cały pakiet, w który wchodzi ich wiedza, doświadczenie i wsparcie, co dla nas, początkujących w tym obszarze, jest bardzo ważne. Overall Forge potrzebował zatem partnera, który firma Overall Forge ZAŁOŻONA: Firmę Overall Forge założył w roku 1883 w Sydney kowal John Overall, posiadając jeden młot o mocy jednej tony. W latach 60. ub.w. firma szybko się rozwijała, kupując swoją pierwszą walcarkę do pierścieni, co umożliwiło firmie wejście na rynek naftowy i uczyniło ja pierwszym w świecie producentem pierścieni walcowanych bez szwów. W 1996 r. Overall Forge przeniosła swoją siedzibę do Albury, w Nowej Południowej Walii. Od tego czasu firma powiększyła się trzykrotnie i zajmuje dziś powierzchnię 12 000 metrów kwadratowych. Jest największą z niewielu firm w Australii zajmujących się obróbką plastyczną tego rodzaju. Jej główni klienci to firmy z sektora naftowo-gazowego oraz górnicze. PRACOWNICY: Overall Forge zatrudnia dziś 85 osób. OBROTY: Roczna sprzedaż warta jest 25 mln. dolarów australijskich (18,2 mln. euro). PRZEMYSŁ: Firma jest znaczącym dostawcą do kopalni i kamieniołomów w Australii i Azji południowo-wschodniej oraz do globalnego przemysłu naftowego i gazowego, zbrojeniowego, energetyki i innych sektorów. n 34 metalworking world mógłby pomóc lepiej opanować obróbkę ubytkową oraz rozwiązać problem ze skrawaniem dużych odkuwek głowic uszczelniających odwierty w przemyśle naftowym. – Overall Forge wykonywał obróbkę tych głowic z różnymi rezultatami, ale stosowane przez nich własne metody nie gwarantowały wystarczająco wąskich tolerancji i jakość wykończenia powierzchni. Dlatego postanowili zainwestować w tokarkę CNC – mówi Mark Lampe, przedstawiciel techniczno-handlowy Sandvik Coromant. – Uważali, że teraz dysponują już odpowiednimi narzędziami. – Potrzebowali wykończenia powierzchni o chropowatości Ra 3,2 mikrometra i tolerancji +/- 0,5 milimetra – wyjaśnia Lampe. – Na pierwszy rzut oka nie wygląda to na zbyt trudne zadanie. Jednak wymagało ono toczenia wewnętrznego, które jest bardzo wrażliwe na drgania, szczególnie jeśli wysięg narzędzia przekracza granicę czterokrotnej długości średnicy. własne odkuwki W przypadku Overall Forge wysięg wynosił dziesięciokrotną długość średnicy, co oznaczało znaczą tendencję do drgań. Dlatego idealnym rozwiązaniem okazały się narzędzia z rodziny Silent Tools. – Overall Forge przekonał się, że drgania mogą wywołać niepożądane efekty uboczne, takie jak złe wykończenie powierzchni, niedokładność procesu i mniejsza produktywność – mówi Lampe. – Ograniczanie operacji wytaczania przez niewystarczającą stabilność oznaczają, że należy zwrócić uwagę na planowanie i przygotowanie produkcji. Wybór wytaczaka, odpowiednie mocowanie i przeprowadzenie operacji umożliwia redukcję ugięcia i drgań do minimum, co wpływa na jakość wykańczanego otworu. – Wytaczak CoroTurn SL z rodziny Silent Tool, który dostarczyliśmy do Overall Forge, jest naszym największym standardowym narzędziem i elastycznym rozwiązaniem, które umożliwia wewnętrzne toczenie wzdłużne i gwintów, przecinanie oraz obróbkę rowków bez drgań – kontynuuje Lampe. – Konstrukcja CoroTurn SL pozwala na szybką wymianę głowicy narzędzia, co oznacza, że może być ona szybko dopasowana do różnych rozmiarów wytaczaków i szybko wymieniona. Partnerzy widzą duży potencjał w dalszej współpracy. – Wykonywanie przedmiotów, których nie potrafią wykonać inni, daje nam wymierne korzyści – mówi Radisch. – W planach mamy produkcję kilku odkuwek, które zamierzamy poddawać obróbce u siebie i mamy nadzieję, że przyciągnie to do nas nowych klientów. n Produkcja odkuwek stała się ekskluzywnym sektorem, w którym w Australii działają dziś tylko trzy firmy. Reinhard Radisch, kierownik produkcji firmy Overall Forge, uważa, że najwyższy poziom pracy jest tym, co odróżnia jego firmę od konkurencji. – Operacje kucia wymagają od firm znacznych nakładów – mówi Radisch. – Australijskie firmy konkurują bezpośrednio z europejskimi, amerykańskimi i azjatyckimi. Overall Forge jest firmą konkurencyjną, gdyż specjalizujemy się w produkcji skomplikowanych odkuwek o wysokiej jakości, wykonywanych z zaawansowanych materiałów. Jest to nisza rynkowa, w której wielu zagranicznym firmom trudno jest z nami konkurować. Większość klientów Overall Forge to zagraniczne korporacje. Są to z reguły firmy będące filiami przedsiębiorstw naftowych i gazowych lub ich poddostawcy. Firmy takie jak Overall Forge nie mają najczęściej bezpośrednich kontaktów z użytkownikiem końcowym, lecz dostarczają swoje produkty podwykonawcom, którzy z kolei koordynują projekty na rzecz konsumenta końcowego (firmy z sektora naftowego). Podobnie ma się rzecz z branżą górniczą: Overall Forge jest dostawcą dla firm, które dostarczają usługi lub wyposażenie dla tego sektora przemysłu. Mark Lampe, Sandvik Coromant metalworking world 35 technologia tekst: elaine mcClarence pytanie: Jak zwiększyć produktywność wytwarzania łopatek turbin? odpowiedź: Stworzyć rozwiązania w oparciu o wiedzę producentów narzędzi skrawających. Pokonując wyzwania w obróbce łopatek turbin w nadchodzących 20 latach zapotrzebo- wanie na energię elektryczną wzrośnie radykalnie, co pociągnie za sobą szybki rozwój przemysłu produkującego turbiny gazowe i parowe. Łopatki są podstawowym elementem konstrukcji każdej turbiny i pracują one w bardzo wymagających warunkach. Masowa produkcja łopatek jest dużym wyzwaniem, gdyż ich wykonanie musi być perfekcyjne. Proces obróbki łopatek musi być bezpieczny, ale ich producenci dążą też do maksymalnej produktywności. Sandvik Coromant wkłada wiele wysiłku w rozwój zastosowań w zakresie obróbki łopatek turbin. Strategie narzędziowe w tym obszarze muszą brać pod uwagę takie czynniki jak wielkość i konstrukcja łopatek, liczba przedmiotów do obróbki, płynność procesu skrawania, ale także ekonomikę produkcji. Duże zróżnicowanie konstrukcji łopatek i metod ich wytwarzania sprawia, że nie może tu być mowy o prostym wyborze narzędzi skrawających. Sandvik Coromant opracował strategię, w ramach której indywidualna charakterystyka łopatki jest łączona z wiedzą na temat narzędzi, aby w rezultacie otrzymać najlepsze rozwiązanie. 36 metalworking world Dobry przykład Wykończenie profilu Obróbka zgrubna łopatki ze stali martenzytycznej X22CrMoV12-1 w postaci przygotówki o długości 330 mm, szerokości 97 mm i wysokości 55 mm, z wymaganą finalną długością łopatki wynoszącą 270 mm. Wykonano frezowanie wzdłużne z obrotem łopatki przy użyciu frezu CoroMill 300B o średnicy 50 mm. Na tej samej łopatce wykonano następnie obróbkę wykończeniową, stosując operację pięcioosiowego profilowania spiralnego przy użyciu frezu CoroMill Plura o średnicy 10 mm z czterema ostrzami i promieniem naroży 3 mm. Parametry skrawania: prędkość – 280 m/min, posuw na ostrze – 0,4 mm, osiowa głębokość skrawania – 3,0 mm przy wahaniach (do 80%) w zakresie promieniowej głębokości skrawania. n Najczęściej stosowanym materiałem w produkcji łopatek turbin są stale nierdzewne, w zakresie od stali względnie łatwych w obróbce do wymagających stali nierdzewnych typu super-duplex. Łopatki powstają w wyniku skrawania półfabrykatów, przy czym możliwe jest również kucie lub odlewanie precyzyjne. Sandvik Coromant oferuje oczywiście narzędzia do wszystkich etapów obróbki Parametry skrawania w tej operacji: prędkość skrawania – 340 m/min, posuw na ostrze – 0,12 mm, osiowa głębokość skrawania – 0,5 mm, promieniowa głębokość skrawania – 2,0 mm, pozostawiając nierówności na powierzchni o wys. 0,02 mm. n łopatek, niemniej kluczowe są tu obróbka zgrubna i wykończeniowa płatów, gdzie prawidłowe rozwiązania narzędziowe, metody skrawania oraz wiedza na temat materiału mają decydujący wpływ na jakość łopatki i produktywność procesu. w czasie obróbki zgrubnej usuwane jest około 60-70 procent masy przedmiotu obrabianego i wymagania w stosunku do Rolls-Royce Press gallery Frez CoroMill 100 narzędzi są bardzo wysokie. Siły oddziałujące na narzędzia są tu bardzo duże. Dlatego producenci chcą mieć narzędzia o przewidywalnej trwałości, które zapewniają dobrą kontrolę osiągów i usuwanego materiału, tak aby móc w sposób planowany wymieniać narzędzia. Obróbka profilowa łopatki jest krytycznym etapem procesu produkcyjnego. Dostępnych jest tu szereg rozwiązań. Wybór zależy od materiału, obrabiarki i oprogramowania CAM. Zastosowanie najlepszych i najnowocześniejszych rozwiązań wymaga optymalnych właściwości płytek węglikowych, prawidłowego formowania wiórów i dobrze kontrolowanych przejść. Wszystko to wymaga wiedzy, jaką może zaoferować Sandvik Coromant. obróbka wykończeniowa jest bardzo trudną operacją, gdzie może być wymagana chropowatość poniżej 10 mikrometrów (0,01mm). Dla tak trudnej operacji konieczne jest rozważenie szeregu czynników. Rozwiązanie narzędziowe zależy zwykle od rodzaju obrabiarki, a obróbka wykończeniowa wymaga typowo obrabiarki pięcioosiowej. Dość często są tu stosowane frezy z węglika spiekanego, przy czym optymalne Rozwiązania narzędziowe w obróbce łopatek turbin są trudnym wyzwaniem wykorzystanie własności frezu wymaga, aby wybór średnicy frezu, promienia i liczby ostrzy był połączony z analizą kąta wzniosu linii śrubowej i optymalizacji styku z powierzchnią przedmiotu. Sandvik Coromant oferuje zarówno pełny wybór optymalnych narzędzi, jak i swoją zaawansowaną wiedzę, aby pomóc producentom łopatek turbin spełnić wymagania przemysłu w najbliższych latach. n podsumowanie W miarę jak rośnie produkcja energii elektrycznej, producenci łopatek turbin stają w obliczu szybkiego wzrostu popytu na te kluczowe dla energetyki elementy. Dzięki połączeniu oferty narzędzi skrawających z dogłębną wiedzą w obszarze obróbki Sandvik Coromant jest w stanie efektywnie pomóc producentom łopatek turbin. n metalworking world 37 total solution kompleksowe rozwiązania tekst: TURKKA KULMALA zdjęcia: mattias borg bezpieczne przyziemienie Elementy podwozia samolotu są raczej nieznane większości pasażerów. Jednak przez dziesięciolecia eksploatacji samolotu muszą one wytrzymywać ekstremalne obciążenia w czasie startów i lądowań. Wymaga to z jednej strony maksymalnej strukturalnej niezawodności, a z drugiej możliwie najmniejszej wagi Obróbka głębokich otworów proste i wąskie Obróbka głębokich otworów (deep hole machining – DHM) jest niszowym zastosowaniem, które dominuje w produkcji podwozi samolotów. W czasie obróbki DHM na specjalnej obrabiarce największego elementu podwozia usuwane jest około 70 procent pierwotnej masy półfabrykatu ze stali wysokostopowej lub tytanu. Frezowanie tytanu Długie krawędzie skrawające frezu CoroMill 690 W miarę jak samoloty stają się coraz większe, wzrasta zapotrzebowanie na nowe materiały z optymalną proporcją wytrzymałość/waga. Właśnie dlatego stopy tytanu są coraz powszechniej stosowane w konstrukcjach samolotów. 38 metalworking world Więcej informacji na stronie www.sandvik.coromant.com/aerospace Toczenie wewnętrzne duże wysięgi Kształty i wąskie tolerancje oczekiwane po obróbce głębokich otworów sprawiają, że konieczne jest toczenie wewnętrzne, gdzie sama wielkość wytaczaka stanowi wyzwanie. Wymagana proporcja długość/ średnica wytaczaka sięga nawet 14:1. Frezowanie toczne Zgrubnie i dokładnie Frezowanie toczne za pomocą frezów CoroMill 390-11 i 390-18 jest wydajną metodą obróbki średnicy zewnętrznej, zapewniającą efektywną obróbkę zgrubną i wykończeniową oraz sprawne usuwanie wióra. mocne nogi stalowego ptaka Przedni zespół podwozia ze światłami lądowania Podwozie przednie do sterowania samolotem w czasie kołowania Podstawowymi elementami podwozia samolotu są główne mocowanie podwozia (cylinder), amortyzatory uderzenia (tłoki) i belka podwozia (zawieszenie kół). Idealne podwozie jest mocne, niezawodne i trwałe. W momencie lądowania musi ono utrzymać wagę do 500 ton przy prędkości 340 km/h – czyli maksymalnej prędkości bolidu Podwozie samolotu musi w czasie Formuły 1. Sytuacja ta lądowania utrzymywać wagę do powtarza się raz po raz 500 ton przy prędkości 340 km/h w czasie około 80 000 – maksymalnej prędkości bolidu Formuły 1. startów i lądowań samolotu w typowym 20-letnim okresie eksploatacji podwozia. Kluczowa funkcja podwozia sprawia, że jest ono zaprojektowane nawet na 200-procentowe przeciążenia. n Żródła: Messier-Bugatti-Dowty metalworking world 39 Print n:o C-5000:556 POL/01 © AB Sandvik Coromant 2012:1 1979 biarce.” żdej obra na ka 000 USD atki ane wyd aplanow i można z i e w tychczasoemu produktowwnież ędno swoje do bn e ró do oszcz Państwo ki naszemu dro ycji. Być moż ej nowości. ją ić a z n d Z a ię z sz w west a D n . ro in e i p h k w c o o ię przetes d ty z oże obrabiarklepszy zwrot z 10 000 USD d jeszcze lepiej, dmiot m śnie ta kwota zoststuała .A ać e icie ch m z sk y rz e d c y d p ę z ą ją z u c y rz a n sz b ła zz rzy zao Państwo ówcie tą kwestię „Ten dro o pieniędzy. Alectoh pwrzemysłu wyko ające Om nóstw wielu sektora w m ra o sk T ia z tujcie. e narzęd niem na etali. ędzona w zaoszcz skrawaniem mwane, węglikowobróbki skrawaj. Zapewobróbkę ściwie zastoso zować procesy wiele szybcie ekonać się, Włant potrafią reali użo szybciej. O ożna było prz Coroma obrabiarkach dy i serwis, aby m Państwa otrzebne porad niamy p st faktycznie. że tak je u 10 ści rzęd Niektóre rzeczy nigdy się nie zmieniają Tak, niektóre rzeczy mogą wyglądać dziś trochę inaczej, lecz podstawowe znaczenie ma przesłanie, które pozostało bez zmian. Z prawie 70-cio letnim doświadczeniem, cieszymy się długą historią wsparcia udzielanego firmom w maksymalizowaniu produktywności i zyskowności. To na pewno nie może ulec zmianie. Obojętnie czy ma to być nowa inwestycja w obrabiarkę, szkolenie, rozwiązanie zagadnienia optymalizacji wydajności produkcji, wzrost produktywności, wprowadzenie zamówień elektronicznych czy usprawnienie sposobu postępowania z zapasami magazynowymi, jesteśmy gotowi współpracować z Państwem w zakresie całego procesu produkcyjnego. Wszystkie te elementy przyczynią się do wzrostu Państwa oszczędności. www.sandvik.coromant.com/pl
