Podstawowe informacje o rynku pracy i ubezpieczeń społecznych w

Podstawowe informacje o rynku
pracy i ubezpieczeń społecznych w
Brazylii - stan na 2015 rok
2015-12-21 19:14:36
2
Podstawowe informacje o rynku pracy i ubezpieczeń społecznych w Brazylii – stan na 2015 rok
Podstawowe informacje o rynku pracy i ubezpieczeń społecznych w Brazylii – stan na 2015 rok
Rynek pracy
Brazylijskie prawo pracy słynie z protekcjonizmu w porównaniu z innymi krajami rozwiniętymi lub rozwijającymi
się. Znajduje to odzwierciedlenie m.in. w wysokim koszcie zatrudnienia pracownika na umowe stałą.
W roku 2012 odbyła się pierwsza krajowa Konferencję Zatrudnienia i Godnej Pracy (CNETD). Konferencja wpisuje
się w cele zdefiniowane przez Miedzynarodową Organizacje Pracy (ILO) w celu poprawy stosunków pracy.
Brazylia prowadzi również działania prowadzące do ograniczenia pracy dzieci oraz pracy niewolniczej.
Opublikowany w 2011 roku Plan Brasil Maior obejmuje także działania i cele związane z rynkiem pracy, m.in.
zwiekszenie ilości pracowników z wykształceniem średnim w przemyśle z aktualnych 53,7% do 65% (do 2014
roku).
Brazylia nie staneła jeszcze w obliczu problemów demograficznych w sposób tak zdecydowany jak Europa.
Szacuje sie, że podczas gdy obecnie w Europie na 100 osób zdolnych do pracy przypada 35 osób w wieku
emerytalnym, w Brazylii stosunek ten wynosi 100/12. W 2050 r. szacuje sie proporcje w Europie na 75/100, w
Brazylii – 100/42.
Istnieje wiele dodatkowych tematów, które są przedmiotem dyskusji w dziedzinie rynku pracy, jak np.:
outsourcing, zwiększenie limitu godzin pracy, przedłużenie długości urlopu macierzyńskiego, elektroniczny punkt
potwierdzania obecności, obowiązkowe składki dla związków zawodowych i inne.
Jednym z głównych wyzwań brazylijskiego rynku pracy, o ogromnych rozmiarach i róznicach, jest powstrzymanie
braku wykwalifikowanej siły roboczej. Mówi sie, że w Brazylii istnieje taka sama liczba wolnych miejsc pracy bez
kompetentnych kandydatów, co ilość bezrobotnych (6%). Rozwiązanie tego problemu bedzie możliwe dopiero w
średnio-długim okresie, gdyż związany jest on bezpośrednio z słabą jakością systemu edukacji publicznej, jak
również spadkiem jakości prywatnego szkolnictwa wyższego.
Inną poważną przeszkodą dla uelastycznienia przepisów prawa pracy jest ilość związków zawodowych, które
często dyktują reguły gry, co utrudnia umowy między pracodawcą i pracownikiem.
Ubezpieczenia społeczne
3
Podstawowym celem państwowego systemu ubezpieczeń społecznych Brazylii, funkcjonujacego od 1888 roku,
jest ochrona socjalna dla pracowników, którzy przechodzą na emeryturę, lub którzy z jakiegoś powodu nie mogą
pracować (choroby, urazy, ciąża, więzienie, śmierć lub podeszły wiek). Należy zaznaczyć, że dopiero Konstytucja
federalna z 1988 r. zagwarantowała dostep do ubezpieczenia dla wszystkich obywateli, w tym rolników – o ile
wpłacają miesieczne składki. Tym samym zrównały sie prawa i obowiazki ubezpieczeniowe pracownikow
miejskich i wiejskich. Beneficjenci ubezpieczeń mogą liczyć na automatyczne korekty wartości wypłat przy
jakiejkowiek zmianie poziomu pensji minimalnej oraz w zależności do poziomu infacji.
Ostatnia reforma brazylijskiego systemu ubezpieczeń społecznych miała miejsce w 1998 roku, kiedy to rząd
postanowił przyznać prawa emerytalne dla kobiet powyżej 55 lat, a meżczyzn powyżej 60 lat. Wcześniej nabycie
praw emerytalnych nastepowało po przepracowaniu 25-30 lat w przypadku kobiet, oraz 30-35 lat, w przypadku
meżczyzn – bez minimalnego poziomu wieku. Poziomy minimalne dotyczyły rolników, maksymalne –
pracowników miejskich.
Kwestie ubezpieczeń są w Brazylii nadzorowane przez specjalne ministerstwo – Ministerstwo Ubezpieczeń
Społecznych, a wykonywane przez Narodowy Instytut Ubezpieczeń Społecznych (INSS). Od 2007 roku system
ubezpieczeń społecznych został przyłączony do Głównego Urzedu Podatkowo-Celnego (Receita Federal), tworząc
tzw. Super Receita. Celem tego posunięcia było ograniczenie wydatków i rozległej biurokracji, jak również
wzmocnienie ochrony przeciw manipulacjom.
Głównymi składnikami systemu są:
- składki ubezpieczeniowe (tzw. INSS) – zasadniczo istnieją trzy progi, 8%, 9% i 11%, gdzie maksymalną
wartością zarobkową jest 3.916,20 Reali (11%). Nawet jeśli miesieczny dochód jest znacznie wyższy niż ta
wartość, utrzymuje sie próg 11%, co powoduje nabycie praw do emerytury znacznie niższej niż wynikająca z
poziomu zarobków, a zatem obniżenie poziomu życia po nabyciu praw emerytalnych.
Ta logika nie odnosi sie do pracowników sfery publicznej, których składka wynosi 11% proporcjonalnie do
wysokości zarobków, a zatem bez pułapu maksymalnego. Emeryturę nalicza sie ponadto od poziomu ostatniej
płacy, co powoduje utrzymanie relatywnego poziomu życia po nabyciu praw emerytalnych.
- fundusz gwarancyjny (FGTS) – FGTS jest składką odprowadzaną przez pracodawców na rzecz swoich
pracowników w wysokości 8% ich zarobków. FGTS jest rodzajem „odszkodowania” za czas pracy pracownika u
danego pracodawcy, które bedzie wypłacone pracownikowi w całości w przypadku zmiany pracy. W przypadku
pracowników zatrudnionych na umowe stałą przez wiele lat, niezależnie od ich miejsca w hierarchii, wypłacane
sumy są bardzo wysokie. Ogół składek znajduje sie w dyspozycji rządu w tzw. funduszu FAT, który używany jest
m.in do finansowania projektów socjalnego budownictwa mieszkaniowego, lub innych projektów socjalnych.
- zasiłek chorobowy – dotyczy udokumentowanych przerw w pracy powyżej 15 dni z powodu choroby lub
wypadku
- zasiłek macierzyński – trwa 120 dni, dotyczy również adopcji,
- zasiłek rodzinny – dotyczy pracowników zarabiających maksymalnie 676 reali, i przeznaczony jest dla rodzin z
dziećmi do wieku 14 lat, lub niepełnosprawnych.
Należy podkreślić, że urzednicy państwowi korzystaja ze specjalnych preferencyjnych zasad systemu
ubezpieczeń społecznych.
W Brazylii działa również system komplementarnych ubezpieczeń prywatnych.
Na początku każdej legislatury mówi sie w Brazylii o konieczności wielokierunkowych reform systemu
ubezpieczeń społecznych, m.in. w celu ograniczenia rosnaćego deficytu na rachunku INSS, oraz mając na
uwadze powolne starzenie sie społeczeństwa, jednak nie należy sie ich spodziewać w kolejnych latach.
4