raport końcowy końcowy_tmk3

„WSPARCIE OSÓB GŁUCHONIEWIDOMYCH
NA RYNKU PRACY”
Raport końcowy
Opracowanie:
Magdalena Kocejko
Specjalistka ds. monitoringu i ewaluacji
Spis treści:
I. Wprowadzenie .................................................................................. 3
II Zastosowana metodologia badawcza ................................................ 5
III Dynamika rekrutacji beneficjentów w poszczególnych regionach.... 7
IV Wsparcie w regionach ..................................................................... 12
V Szkolenia zawodowe ....................................................................... 17
VI Warsztaty rehabilitacji podstawowej .............................................. 20
VII Aktywizacja zawodowa osób głuchoniewidomych .......................... 24
Wnioski i rekomendacje ...………..………………………………………………….29
Strona | 2
I WPROWADZENIE
„Wsparcie osób głuchoniewidomych na rynku pracy” to pilotażowy ogólnopolski
projekt, którego celem była aktywizacja zawodowa i społeczna osób
głuchoniewidomych.
Projekt realizowany był przez Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób
Niepełnosprawnych i Towarzystwo Pomocy Głuchoniewidomym - jedyną w Polsce
organizację, zajmującą się osobami z jednoczesnym uszkodzeniem wzroku i słuchu.
Beneficjenci ostateczni projektu to 400 osób głuchoniewidomych, zamieszkałych
na terenie RP w wieku od 16 do 60 lat w przypadku kobiet i od 16 do 64 w przypadku
mężczyzn. W sumie w projekcie wzięło udział 396 osób z terenu całej Polski.
Główne działania w projekcie:
- wsparcie indywidualne w regionie (rehabilitacja, poradnictwo psychologiczne,
prawne, zawodowe, doradztwo ds. sprzętu, darmowe wizyty u okulisty i protetyka
słuchu). Docelowo w tej formie wsparcia miało wziąć udział 400 osób;
-warsztaty rehabilitacji podstawowej - 12-dniowe warsztaty rehabilitacyjne, w czasie
których uczestnicy wzięli udział w spotkaniach z psychologiem, prawnikiem, doradcą
zawodowym, rehabilitantem wzroku i słuchu. Docelowo w warsztatach miało wziąć
udział 120 osób;
- szkolenia zawodowe dla 50 osób;
- wyposażenie w sprzęt rehabilitacyjny;
- wsparcie Trenera Pracy.
Zakładane w projekcie rezultaty to między innymi:
- zrekrutowanie 400 osób głuchoniewidomych do uczestnictwa w projekcie;
- 120 osób weźmie udział w warsztatach rehabilitacji podstawowej;
- powstanie 100 Indywidualnych Planów Działania;
- powstanie 60 Profili Zawodowych;
- 100 osób skorzysta z usług doradcy zawodowego;
Strona | 3
- 50 osób weźmie udział w szkoleniach zawodowych;
- 5 osób znajdzie zatrudnienie;
- 15 osób rozpocznie staż;
- 20 osób będzie kontynuowało naukę;
- zostanie zakupionych 100 sztuk sprzętu rehabilitacyjnego.
Określone rezultaty zgodne były z Planem Działania dla Priorytetu I PO KL na rok
2008.
Wsparcie w projekcie zorganizowane zostało w ramach 5 makroregionów:
Makroregion Północno-Zachodni z
zachodniopomorskie, wielkopolskie;
siedzibą
w
Gdańsku:
woj.
pomorskie,
Makroregion Północno-Wschodni z siedzibą w Olsztynie: woj. warmińskomazurskie, podlaskie, kujawsko-pomorskie;
Makroregion Centralny z siedzibą w Warszawie: woj. mazowieckie, świętokrzyskie,
łódzkie;
Makroregion Południowo-Wschodni z siedzibą w Lublinie: woj. małopolskie,
podkarpackie, lubuskie;
Makroregion Południowo-Zachodni z siedzibą we Wrocławiu: woj. lubuskie,
dolnośląskie, opolskie, śląskie;
W Gdańsku, Warszawie, Lublinie, Olsztynie i Wrocławiu mieściły się biura regionalne,
w których zatrudnieni byli koordynatorzy i grupy specjalistów (w każdym
makroregionie przynajmniej po jednym specjaliście następujących kategorii: doradca
zawodowy, psycholog, rehabilitant, prawnik, doradca ds. sprzętu, tłumacz języka
migowego, tłumacz przewodnik).
W sumie w projekcie zatrudnionych było ponad 100 specjalistów.
Projekt realizowano w okresie 01.12.2008-31.01.2010. Współfinansowany był
ze środków Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki.
Wartość projektu to 3 000 000 PLN.
Strona | 4
II Zastosowana metodologia badawcza
Na początku realizacji projektu opracowane zostały metody ewaluacji i monitoringu,
które zapewnić miały bieżący monitoring ilości i jakości wsparcia, a także umożliwić
wprowadzenie zmian w kolejnej edycji projektu.
Opracowano następujące narzędzia monitoringowe:
- formularze obecności - informujące o godzinach i rodzaju udzielonego wsparcia,
- dzienniki beneficjenta - informujące o zakresie tematycznym spotkań
z beneficjentem zarówno podczas wsparcia indywidualnego w regionie, jak i w czasie
warsztatów i szkoleń zawodowych.
Na koniec każdego miesiącą elektroniczne i papierowe wersje tych dokumentów
trafiały z biur makroregionalnych do centrali projektu w Warszawie, dzięki czemu
monitoring w projekcie prowadzony był z dokładnością co do miesiąca.
Monitoringowi miesięcznemu podlegała: ilość godzin danego rodzaju wsparcia, ilość
wsparcia ze względu na poszczególne makroregiony, ilość zrekrutowanych w danym
miesiącu osób w każdym makroregionie. Część z tych danych od razu była
wczytywana do stworzonej w ramach projektu bazy danych. Informacje w niej zebrane
pozwoliły na szerszą analizę danych dotyczących beneficjentów (wiek, płeć, status
na rynku pracy etc.)
W ramach projektu stworzono następujące narzędzia ewaluacyjne:
- ankiety badające zadowolenie z udzielanego wsparcia w regionie. Miały być
wypełnione przez 10 beneficjentów w każdym makroregionie, co dałoby próbę
w wysokości 50 osób. W sumie wypełniono 54 ankiety;
- ankiety badające zadowolenie ze wsparcia udzielanego w ramach warsztatów.
Ankiety wypełniane były przez wszystkich beneficjentów na zakończenie warsztatów,
w sumie uzyskano 114 ankiet;
- ankiety badające, czego beneficjenci nauczyli się dzięki uczestnictwu w projekcie
(ewaluacja założonych rezultatów miękkich). W sumie beneficjenci wypełnili
112 takich ankiet;
Strona | 5
- ankiety badające motywacje do poszukiwania zatrudnienia- wypełniane na początku
każdego warsztatu rehabilitacji. W sumie beneficjenci wypełnili 120 takich ankiet;
- ankiety badające zadowolenie beneficjentów ze szkoleń zawodowych, w tym
subiektywną ocenę wzrostu kompetencji w wyniku uczestnictwa w szkoleniu. Ankiety
zostały wypelnione przez wszystkich uczestników szkoleń, tj. przez 50 osób;
- ankiety dla specjalistów badające zadowolenie z pracy w regionie. Ankiety miały być
wypełnione przez 10 specjalistów w każdym makroregionie, w sumie uzyskano
29 takich ankiet;
- ankiety dla specjalistów badające zadowolenie z pracy na warsztatach. Ankiety
zbierane były na każdych warsztatach, w sumie uzyskano 80 takich ankiet.
Ponadto prowadzone były rozmowy ewaluacyjne z każdym koordynatorem
makroregionalnym.
Zebrane dane opracowane zostały przez Specjalistę ds. monitoringu i ewaluacji i ich
streszczenie znajduje się w przedstawionym raporcie. Oryginały wszystkich
dokumentów
przechowywane
są
w
siedzibie
Towarzystwa
Pomocy
Głuchoniewidomym w Warszawie.
Strona | 6
III Dynamika rekrutacji beneficjentów w poszczególnych
regionach
Rekrutacja beneficjentów do projektu trwała od początku lutego do końca listopada.
Na początku realizacji projektu zostały określone wskaźniki dla rekrutacji
w poszczególnych regionach.
Na początku realizacji projektu opracowane zostały narzędzia rekrutacyjne i startegia
pozyskiwania nowych, nie związanych do tej pory z TPG beneficjentów.
Jako główne kanały dystrybucji informacji o projekcie zostały wybrane:
- Urzędy Pracy,
- Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie,
- Jednostki Samorządu Terytorialnego,
- Ośrodki Pomocy Społecznej.
Dystrybucja informacji odbywała się dwutorowo. W pierwszej kolejności wysłane
zostały informacje drogą elektroniczną (informacja o projekcie, oferta
dla beneficjentów i prośba o jej dystrybucję), w drugiej kolejności informacje
te zostały wysłane pocztą.
Najwięcej beneficjentów zrekrutowano w pierwszych dwóch miesiącach trwania
projektu (w sumie w lutym 69 osób, w marcu 73 osoby). Jest to związane z tym, że
w pierwszej kolejności do projektu weszły osoby wcześniej związane z TPG
i korzystające już z pomocy Towarzystwa.
Strona | 7
Tab. Dynamika rekrutacji w poszczególnych miesiącach
W sumie zrekrutowano 398 osób, z czego 2 z racji na brak orzeczeń
o niepełnosprawności uznane zostały za niekwalifikowane. Efekt rekrutacji
w poszczególnych makroregionach przedstawiała się następująco1:
Tab. Rekrutacja beneficjentów w poszczególnych makroregionach
Ilekroć w przedstawianym raporcie na wykresie pojawiają się nazwy miast: Gdańsk, Warszawa,
Olsztyn, Wrocław, Lublin, chodzi o dane dotyczące całego makroregionu, którego biuro mieściło się
w danym mieście.
1
Strona | 8
Najwięcej beneficjentów zrekrutowano w Makroregionie Północno-Zachodnim
(98 osób), najmniej zaś w Makroregionie Północno-Wschodnim (54 osoby). Różnice
te wynikają między innymi z gęstości zaludnienia, populacji głuchoniewidomych
na danym terenie, ilości nawiązanych kontaktów z podmiotami zewnętrznymi
wspierającymi rekrutację, ale także od wcześniejszych działań TPG w danym
województwie/regionie (w niektórych województwach TPG prowadziło intensywne
działania w ramach wcześniej realizowanych projektów).
W projekcie wzięli udział beneficjenci z całej Polski.
Tab. Ilość beneficjentów w poszczególnych województwach
Najwięcej beneficjentów rekrutowanych zostało w województwach pomorskim
i mazowieckim, w których to mieściły się siedziby makroregionów. Najmniej
beneficjentów rekrutowanych zostało w województwach świętokrzyskim (8 osób),
lubuskim (10 osób) i podkarpackim (11 osób). W kolejnych projektach należy
wzmocnić promocję i rekrutację w tych województwach.
W projekcie wzięło udział 229 mężczyzn i 169 kobiet.
Strona | 9
Tab. Podział beneficjentów ze względu na płeć
Nie były prowadzone badania, które mogłyby wyjaśnić różnice w ilości rekrutowanych
kobiet i mężczyzn.
Większość rekrutowanych beneficjentów, to mieszkańcy miast. Jest to spowodowane
prawdopodobnie tym, że z informacją o projekcie trudniej dotrzeć było
do mieszkańców wsi (inne kanały dystrybucji informacji o rekrutacji do projektu
i o samej głuchoślepocie). Procentowy rozkład różnicy pomiędzy ilością
beneficjentów przedstawia się następująco:
Tab. Podział beneficjentów ze względu na miejsce zamieszkania
W sumie, z terenów wiejskich zrekrutowano 124 beneficjentów, a z terenów miejskich
272 osoby. Należy przy tym zauważyć, że tylko jeden z beneficjentów jest rolnikiem.
W kolejnych projektach należy wzmocnić informację o prowadzonej rekrutacji
na terenach wiejskich.
Strona | 10
Projekt nakierowany był na aktywizację zawodową osób głuchoniewidomych,
jednakże z racji na specyfikę grupy, do której był skierowany, mogły w nim brać
udział także osoby, które są aktualnie zatrudnione.
Podział beneficjentów ze względu na sytuacje na rynku pracy przedstawiał się
następująco:
Tab. Podział beneficjentów ze względu na status na rynku pracy
Większość beneficjentów jest nieaktywna zawodowo (216 osób). Spośród nich 39 osób
jest w trakcie nauki. W projekcie wzięło udział 77 bezrobotnych beneficjentów,
z czego 51 jest długotrwale bezrobotnych.
Do projektu zostało rekrutowanych 103 pracujących beneficjentów. Największa grupa
(39 osób) zatrudniona jest w średnim przedsiębiorstwie, najmniejsza zaś
w mikroprzedsiębiorstwach (4 osoby). Trzech beneficjentów prowadzi własne firmy.
Zadaniem, które wspierało rekrutację przez cały okres jej trwania, była promocja.
Na początku trwania projektu opracowana została wizualizacja, która obejmowała
szatę graficzną projektu, w tym między innymi stronę internetową, ulotki, plakaty itp.
Promocja wspierała rekrutację między innymi poprzez: umieszczenie informacji
o projekcie w prasie lokalnej na terenie całej Polski, dystrybucję plakatów i ulotek.
Strona | 11
IV Wsparcie w regionach
Beneficjenci w każdym makroregionie mogli skorzystać z następujących rodzajów
wsparcia:
- rehabilitacja
- poradnictwo psychologiczne
- doradztwo zawodowe
- poradnictwo prawne
- doradztwo ds. sprzętu
- wyposażenie w sprzęt
- wizyty u audiologa i okulisty
Ilość godzin
następująco:
wsparcia
w
poszczególnych
makroregionach
przedstawia
się
Tab. Ilość godzin wsparcia w poszczególnych makroregionach
Strona | 12
Najwięcej godzin wsparcia udzielono w Makroregionie Północno-Zachodnim
z siedzibą w Gdańsku, tam też uzyskano najwyższą ilość godzin wsparcia
na 1 beneficjenta. Jeden beneficjent z tego makroregionu otrzymał średnio ponad
46 godzin wsparcia. Najniższa średnia wsparcia, a także najmniejsza ilość godzin
pracy specjalistów była w Makroregionie Centralnym z siedzibą w Warszawie
(średnio 22 godziny wsparcia na osobę, 1883 godziny udzielonego wsparcia).
W projekcie wzięło udział 72 beneficjentów, którzy spotkali się ze specjalistami więcej
niż 20 razy (jedno spotkanie mogło trwać nawet 3-4 godziny, w zależności od rodzaju
wsparcia). Beneficjent-rekordzista spotkał się ze specjalistami 114 razy. Przez cały
okres trwania projektu trwał konkurs „Więcej niż raz”, który miał zachęcić
beneficjentów do uczestnictwa w zajęciach. Na koniec projektu przyznano nagrody
najbardziej 20 najbardziej aktywnym beneficjentom.
Średnia ilość godzin wsparcia w poszczególnych makroregionach przedstawia się
następująco:
Tab. Średnia ilość godzin wsparcia z podziałem na makroregiony
Uczestnicy projektu wysoko ocenili możliwość skorzystania ze wsparcia
indywidualnego w miejscu zamieszkania. Za mocne strony uznali między innymi
możliwość skorzystania z darmowego, urozmaiconego wsparcia blisko miejsca
zamieszkania, a także kontakt z koordynatorem makroregionalnym i specjalistami.
Na podstawie wyników ankiet ewaluacyjnych nie można wskazać, który z rodzajów
wsparcia był najwyżej ceniony przez uczestników projektu- było to uwarunkowe
indywidualnymi potrzebami danej osoby i zaplanowaną dla niej ścieżką wsparcia
(część beneficjentów korzystała np. tylko ze wsparcia psychologicznego
Strona | 13
lub rehabilitacyjnego i z racji na niski poziom samodzielności nie spotykała się
z doradcą zawodowym czy prawnikiem). Najwięcej osób skorzystało z możliwości
spotkania z psychologiem (277 osób) i z rehabilitantem (231 osób). Najmniej zaś
skorzystało z usług doradcy ds.sprzętu (130 osób), co wynikało jednak z ograniczonej
puli godzin w tej kategorii wsparcia.
Jako wymagające zmiany beneficjenci wskazali między innymi zwiększenie
możliwości wsparcia grupowego, zwiększenie ilości godzin pracy doradców
ds. sprzętu (zapotrzebowanie na to wsparcie okazało się duże większe, niż było
zakładane w projekcie). W ankietach ewaluacyjnych pojawiły się także propozycje
urozmaicenia udzielanego wsparcia między innymi o szkolenia komputerowe (w tym
indywidualne zajęcia w domu beneficjenta, w celu nauki obsługi specjalistycznych
programów dla osób słabowidzących i słabosłyszących) i kursy języków obcych.
Beneficjenci uczestniczący w projekcie mogli także skorzystać ze wsparcia
towarzyszącego - usług tłumacza języka migowego i tłumacza-przewodnika osób
głuchoniewidomych (rodzaj asystenta osoby głuchoniewidomej). W sumie z tego
rodzaju pomocy skorzystały 194 osoby. Najwięcej osób w stosunku do ogólnej liczby
beneficjentów skorzystało z tego rodzaju wsparcia w Makroregionie PółnocnoZachodnim (72% beneficjentów w tym regionie), najmniej zaś w Makroregionie
Południowo-Wschodnim (tylko 39%). Zdaniem beneficjentów, bez takiego wsparcia
nie mogliby w pełni korzystać z oferty projektu2.
Dodatkowo, każdy z beneficjentów miał możliwość skorzystania z wizyty u okulisty
i u protetyka słuchu. Z tego rodzaju wsparcia skorzystało ponad 100 beneficjentów.
Możliwość darmowej wizyty u okulisty i skorzystania ze wsparcia protetyka słuchu
została wysoko oceniona przez beneficjentów, jednakże wielu z nich zauważało,
że mają poza projektem stałą opiekę okulistyczną.3
Jednym z działań w ramach projektu było wyposażanie beneficjentów w sprzęt
rehabilitacyjny. Dla osób głuchoniewidomych posiadanie takiego sprzętu jest często
warunkiem koniecznym do samodzielnego funkcjonowania - ułatwia komunikację
z innymi, samodzielne poruszanie się, wykonywanie codziennych czynności. Zgodnie
z opracowanymi na początku projektu założeniami sprzęt w pierwszej kolejności
przysługiwał osobom, które:
- już pracowały lub miały realne szanse na znalezienie zatrudnienia
2
3
Na podstawie ankiety „Ocena wsparcia w ramach projektu - ankieta dla beneficjentów”
jw
Strona | 14
- potrzebowały sprzętu, by móc kontynuować edukację
Sprzęt rozdawany był w ramach trzech Komisji ds. wyposażania w sprzęt.
Koordynatorzy poszczególnych makroregionów, a także specjaliści wypełniali
wspólnie z beneficjentami wnioski o sprzęt wraz z szacunkowym kosztorysem
(wnioski często uzupełnione były indywidualnymi podaniami od beneficjentów). Taki
sposób przyznawania sprzętu dał szansę wszystkim beneficjentom na skorzystanie
z szansy na dofinansowanie, niezależnie od momentu w którym przystąpili
do projektu.
W sumie do Komisji wpłynęło 222 wniosków, 144 osobom zostało przyznano
dofinansowanie.
Najczęściej przyznawany sprzęt to między innymi: aparaty słuchowe, pomoce
optyczne, okulary korekcyjne, białe laski, specjalistyczne oprogramowanie
komputerowe.
Zakupiono sprzęt o łącznej wartości około 330 000 PLN.
Niestety, przeznaczone w budżecie na ten cel środki okazały się zbyt niskie.
Zapotrzebowanie na sprzęt było tak duże, że nie udało się zaspokoić nawet
podstawowych potrzeb wielu osób, które mają szansę na aktywizację społeczną
i zawodową. Komisja często stawała przed dylematem- czy dać większej ilości osób
mniejszą ilość sprzętu, czy też w pełni wyposażyć najlepiej „rokujące” osoby.
Możliwość wyposażenia w sprzęt została bardzo wysoko oceniona przez
beneficjentów4. Docenili oni fakt, że mogli pozyskać dofinansowanie także na sprzęt,
który nie może być dofinansowywany ze środków PFRON czy PCPR.
W kolejnych projektach należy przeznaczyć wyższą kwotę na sprzęt rehabilitacyjny
i lepiej oszacować czasochłonność procesu wyposażania beneficjentów w sprzęt
(w tym projekcie cały proces był bardzo czasochłonny, a w budżecie i harmonogramie
projektu nie było wyznaczonych odpowiedzialnych za to osób).
Wsparcie indywidualne udzielane w regionie, w tym możliwość wyposażenia w sprzęt
rehabilitacyjny, zostały wysoko ocenione przez pracujących w projekcie specjalistów.5
Ponadto specjaliści za mocne strony pracy w projekcie wskazali między różnorodność
i komplementarność udzielanego wsparcia (beneficjent mógł jednocześnie korzystać
4
5
Na podstawie ankiety : „Ocena projektu - ankieta dla beneficjentów”
Na podstawie ankiety „Ocena wsparcia w projekcie - ankieta dla specjalistów”
Strona | 15
z różnych form pomocy, która w trybie ciągłym dostosowywana była do jego potrzeb),
współpracę z zespołem specjalistów i kontakt z koordynatorem makroregionalnym,
a także sam kontakt z osobami głuchoniewidomymi i obserwowanie realnych
postępów na drodze do integracji społecznej i zawodowej.
Jako wymagające zmiany specjaliści wskazywali między innymi: zmniejszenie
obszarów makroregionów (każdy z makroregionów obejmował przynajmniej trzy
województwa, nie we wszystkich wsparcie udzielane było równomiernie z powodu
braku specjalistów i odległości od biura makroregionu), zwiększenie ilości godzin
pracy doradców ds. sprzętu, urozmaicenie wsparcia o bardziej rozbudowane
szkolenia zawodowe (w tym także opłacanie beneficjentom uczestnictwa
w oferowanych na otwartym rynku szkoleń), szkolenia komputerowe i kursy
językowe. Części specjalistów zabrakło także regularnych spotkań całego zespołu
w celu omówienia sytuacji konkretnych beneficjentów (w niektórych makroregionach
odbywały się takie spotkania), a także możliwości objęcia wsparciem otoczenia osób
głuchoniewidomych - w tym przynajmniej rodziców i opiekunów.
W ankietach ewaluacyjnych pojawiły się także postulaty dotyczące uproszczenia
dokumentacji projektowej i zwiększenia wynagrodzeń.
Wyniki przeprowadzonej ewaluacji wyraźnie zatem wskazują, że wsparcie
indywidualne prowadzone blisko miejsca zamieszkania jest skuteczną formą pomocy
osobom głuchoniewidomym.
Strona | 16
V Szkolenia zawodowe
W ramach projektu zorganizowano 5 szkoleń zawodowych. W sumie wzięło w nich
udział 50 beneficjentów.
Odbyły się następujące szkolenia:
- Masaż tajski;
- Pracownik biurowy;
- Pracownik gastronomii;
- Telepraca;- Pomoc nauczyciela wychowania przedszkolnego.
Tematyka szkoleń została wybrana na podstawie preferencji beneficjentów i sugestii
doradców zawodowych pracujących w projekcie. Rekrutacja odbyła się za pomocą
ankiet zgłoszeniowych, które badały min. motywację do uczestnictwa w szkoleniu
i jego przydatność w kontekście przyszłej pracy. Ostatecznego wyboru dokonała
specjalnie powołana w tym celu komisja.
Każde szkolenie odbywało się w innym makroregionie, by umożliwić beneficjentom
łatwe i sprawne dotarcie na nie. Miejsca, w których się odbywały dostosowane były
do potrzeb osób niepełnosprawnych. Każdy z beneficjentów mógł w razie potrzeby
skorzystać z usług tłumacza języka migowego lub tłumacza-przewodnika.
Zdecydowana większość beneficjentów ocenia uczestnictwo w szkoleniu wysoko
i bardzo wysoko6.
6
Na podstawie ankiety „Szkolenie zawodowe - ankieta dla beneficjentów”
Strona | 17
Tab. zadowolenie uczestników ze szkolenia zawodowego
Zgodnie twierdzą, że na szkoleniach praktycznie nie było zagadnień nieistotnych
(jako jedno z nielicznych wskazują m.in. zbyt rozbudowaną teorię na szkoleniu
„Pracownik gastronomii”). Najwyżej ocenione zostało szkolenie „Pomoc nauczyciela
wychowania przedszkolnego” (100% ocen na poziomie wysoko lub bardzo wysoko),
najniżej zaś szkolenie „Masaż tajski” (70% ocen na poziomie wysoko lub bardzo
wysoko).
Beneficjenci biorący udział w szkoleniach uważają, że uczestnictwo w nich zwiększyło
ich umiejętności w stopniu wysokim i bardzo wysokim. 20% beneficjentów
zwiększenie swoich umiejętności ocenia na poziomie średnim.
Tab. Subiektywna ocena zwiększenia umiejętności w wyniku
uczestnictwa w szkoleniu
Strona | 18
Beneficjenci wysoko oceniają przydatność zdobytych umiejętności w kontekście
przyszłej pracy. Zdecydowana większość beneficjentów (64%) ocenia przydatność
zdobytych umiejętności wysoko lub bardzo wysoko. Najwyżej zwiększenie swoich
umiejętności oceniają uczestnicy szkolenia „Pomoc nauczyciela wychowania
przedszkolnego’ (90% wskazań na poziomie wysoko lub bardzo wysoko), najniżej zaś
uczestnicy szkolenia „Pracownik biurowy” (60% wskazań na poziomie wysoko
lub bardzo wysoko).
Tab. Subiektywna ocena przydatności zdobytych umiejętności
Beneficjenci szkoleń uważają, że zdobyte umiejętności przydadzą się w ich przyszłej
pracy (70% wskazań na poziomie wysoko lub bardzo wysoko). Pod tym względem
najwyżej oceniono szkolenie „Pomoc nauczyciela wychowania przedszkolnego”
(100% ocen na poziomie wysokim i bardzo wysokim), zaś szkolenie „Telepraca” miało
największą ilość ocen najwyższych (60% oceniło przydatność nowych umiejętności
na poziomie bardzo wysokim).
Jako zdecydowany minus organizowanych szkoleń wskazano czas ich trwania szkolenia trwały 24 godziny i miały charakter weekendowy. Zdaniem beneficjentów,
a także organizatorów, szkolenia tego typu powinny być znacznie dłuższe, wtedy
ich efektywność byłaby większa.
Strona | 19
VI Warsztaty rehabilitacji podstawowej
W ramach projektu odbyło się 8 edycji warsztatów rehabilitacji podstawowej.
W każdym z nich wzięło udział 15 osób. Warsztaty odbywały się w Ośrodku PZN
„Homer” w Bydgoszczy, który to dostosowany jest do potrzeb osób niewidomych
i słabowidzących.
W czasie warsztatów udzielane było następujące wsparcie:
- rehabilitacja (orientacja przestrzenna, zajęcia z czynności dnia codziennego, dobór
pomocy optycznych, trening słuchowy i zajęcia surdopedagogiczne),
- doradztwo zawodowe (w tym tworzenie Indywidualnych Planów Działania),
- poradnictwo prawne (głównie z zakresu zagadnień związanych z prawem pracy),
- poradnictwo psychologiczne (w tym także grupowe poradnictwo psychospołeczne),
- szkolenia komputerowe (w tym także obsługa programów i urządzeń dla osób
słabowidzących i słabosłyszących),
- wizyty u protetyka słuchu i okulisty (w tym także dobór sprzętu rehabilitacyjnego).
Ze względu na specyfikę grupy docelowej projektu wsparcie zorganizowane było
głównie indywidualnie. Specjaliści udzielali wsparcia przez 8 godzin dziennie,
dodatkowe dwie godziny pracy przeznaczone były na wypełnianie dokumentacji
projektowej.
Dodatkowo osoby głuchoniewidome mogły skorzystać z pomocy tłumaczyprzewodników i tłumacza języka migowego.
W warsztatach wzięło udział 120 osób. Rekrutacja na każde warsztaty odbywała się
za pomocą formularza zgłoszeniowego wypełnianego przez koordynatora
makroregionalnego lub specjalistów. Wyboru uczestników dokonywała specjalnie
powołana w tym celu komisja, która brała pod uwagę między innymi następujące
kryteria: przydatność warsztatów w kontekście dalszej aktywizacji społecznej
i zawodowej, dotychczasową aktywność w ramach projektu, motywację do wzięcia
udziału w warsztatach.
Strona | 20
W warsztatach wzięli udział beneficjenci z całej Polski. Liczba osób, z poszczególnych
makroregionów, które w nich uczestniczyły przejawia się następująco:
Tab. Ilość uczestników warsztatów w podziale na makroregiony
Najwięcej osób, które wzięło udział w warsztatach, pochodziło z Makroregionu
Północno-Zachodniego i Makroregionu Centralnego, a także z Makroregionu
Południowo-Zachodniego. Wynika to z faktu, że w tych makroregionach było
najwięcej beneficjentów.
Beneficjenci oceniają uczestnictwo w warsztatach jako bardzo cenne doświadczenie,
które zwiększyło ich samodzielność. Trudno jest wskazać, co dla beneficjentów było
najcenniejsze w czasie warsztatów, ponieważ jest to bardzo indywidualnie
uwarunkowane (wg odpowiedzi udzielonych w ankietach dla jednych
są to umiejętności zdobyte na zajęciach komputerowych, dla innych możliwość
kontaktu z psychologiem). Wielu beneficjentów podkreśla, że bardzo cenna dla nich
była możliwość wyjścia z domu i przebywania z ludźmi, którzy dzielą te same
problemy.
Główne umiejętności zdobyte przez beneficjentów w czasie warsztatów7:
1. zajęcia z rehabilitantem
Nauka radzenia sobie w kuchni ( w szczególności gotowanie prostych potraw,
pieczenie), nauka poruszania się samodzielnie z białą laską, poznanie prostych
7
Na podstawie ankiety „Ocena nabytych umiejętności - ankieta dla beneficjentów”
Strona | 21
narzędzi ułatwiających codzienną egzystencję, takich jak np. czujniki cieczy, igła
brajlowska, lupy itp., dobór pomocy optycznych.
2. zajęcia z psychologiem
Umiejętność radzenia sobie z własnymi emocjami, zrozumienie własnych zachowań,,
egzekwowanie pomocy, radzenie sobie ze stresem, wyrażanie własnych potrzeb,
uświadomienie sobie, jak komunikować się z rodziną.
3. zajęcia z doradcą zawodowym
Metody poszukiwania pracy, dobór pracy do własnych kompetencji i charakteru,
rozpoznanie własnych mocnych i słabych stron, napisanie CV, stworzenie
Indywidualnych Planów Działania.
Część beneficjentów w czasie tych zajęć uświadomiła sobie, że pracy trzeba szukać.
4. zajęcia komputerowe
Obsługa komputera, nauka korzystania z programów dla osób słabowidzących
i słabosłyszących, korzystanie z Internetu, wyszukiwanie informacji w Internecie.
5. zajęcia z prawnikiem
Porady dotyczące prawa pracy, prawo dotyczące osób niepełnosprawnych, rodzaje
umów, pozyskiwanie pieniędzy na własną działalność gospodarczą.
Wsparcie uzyskane w czasie warsztatów beneficjenci oceniają bardzo wysoko. Jako
plusy wskazują dużą otwartość specjalistów, ich ciepłe nastawienie, a także
różnorodność zajęć. Dla wielu z nich była to także okazja do przebywania wśród ludzi
i nawiązywania nowych kontaktów. Jako wymagające zmiany wskazują między
innymi: zbyt małą ilość godzin zajęć komputerowych, zbytnie przeciążenie zajęciami
w ciągu dnia i zbyt krótkie przerwy (zdarzało się, że beneficjenci mieli nawet 8 godzin
wsparcia dziennie). Wielu beneficjentów żałowało także, że w czasie warsztatów tak
mało było zajęć grupowych. Brak tych zajęć wynikał z trudności organizacyjnych trudno jest zorganizować warsztaty prawne czy psychospołeczne dla grupy osób,
które komunikują się na różne sposoby (np. język migowy, czytanie z ust, alfabet
Lorma, czytanie pisma itd.). Ponadto wielu beneficjentów chętnie skorzystałoby
z możliwości nauki nowych form komunikacji i z ćwiczenia ich w grupie warsztatowej.
W ocenie specjalistów warsztaty były bardzo dobrze zorganizowane. Jako plusy
wskazują przede wszystkim możliwość bezpośredniej i indywidualnej pracy z osobami
głuchoniewidomymi. Dla większości specjalistów, zwłaszcza dla doradców
Strona | 22
zawodowych, psychologów i prawników była to pierwsza styczność z tym rodzajem
niepełnosprawności.
Jako wymagające zmiany wskazują przede wszystkim wynagrodzenie - zgodnie
z budżetem projektu wynagrodzenie specjalistów na warsztatach w stosunku
do ilości pracy (min. 10 h dziennie) było bardzo niskie. Ponadto wielu specjalistów
zwróciło uwagę na fakt, że taka ilość pracy była przeciążająca także dla samych
beneficjentów.
Wyniki ewaluacji warsztatów pozwalają stwierdzić, że zarówno specjaliści jak
i beneficjenci uważają, że jest to trafiona i skuteczna forma wsparcia. Należałoby
jednak dopracować szczegóły techniczne organizacji – liczba godzin dziennej pracy,
zwiększenie ilości wsparcia grupowego, zwiększenie wynagrodzeń specjalistów itp.
Strona | 23
VII Aktywizacja
Aktywizacja zawodowa osób głuchoniewidomych
Aktywizacja zawodowa była głównym celem projektu „Wsparcie osób
głuchoniewidomych na rynku pracy”. Stworzone zostało odrębne zadanie, które
miało przyczynić się do realizacji tego celu.
Główne działania w tym zadaniu to:
- wybranie spośród wszystkich beneficjentów grupy, która będzie w pierwszej
kolejności wypracowywała indywidualną ścieżkę do zatrudnienia (wybrano
50 beneficjentów na terenie całego kraju);
- objęcie tej grupy wsparciem doradcy zawodowego w celu wypracowania
dokumentów aplikacyjnych (CV, list motywacyjny), a także wypracowania ścieżki
pracy z danym beneficjentem i wypracowanie Profilu Zawodowego;
- poszukiwanie pracy i staży przez doradców zawodowych;
- wsparcie Trenera Pracy;
- opracowanie, wydanie i dystrybucja folderu informacyjnego dla pracodawców
„Jestem głuchoniewidomy. Pracuję”;
- poszukiwanie potencjalnych pracodawców;
- monitoring realizacji wskaźników związanych z zatrudnieniem: zatrudnienie, staże,
podnoszenie kwalifikacji, kontynuacja nauki.
Wszystkie działania kierowane były centralnie przez Specjalistę ds. pozyskiwania
pracodawców przy współpracy koordynatorów poszczególnych makroregionów.
Dla zadania określone były następujące wskaźniki:
- 5 osób znajdzie zatrudnienie,
- 20 osób rozpocznie staż,
- 15 osób będzie kontynuowało naukę,
- 50 osób podniesie kwalifikacje zawodowe,
- stworzenie 60 profili zawodowych.
Strona | 24
Wskaźnik zatrudnienia określony na tak niskim poziomie w stosunku do całkowitej
liczby beneficjentów miał związek ze specyfiką grupy docelowej projektu. Do tej pory
nie był prowadzony projekt nakierowany na aktywizację zawodową
głuchoniewidomych, nie były także prowadzone badania na ten temat, w związku
z tym autorzy projektu zdecydowali się na określenie wskaźnika na poziomie
wskazanym w Planie Działania dla Priorytetu I PO KL na rok 2008. Wskaźnik
osiągnięty w wyniku realizacji projektu był wielokrotnie wyższy - zatrudniono w sumie
25 osób:
Tab. Zatrudnienie faktyczne w stosunku do zakładanego wskaźnika
Większość zatrudnionych beneficjentów znalazła zatrudnienie na otwartym rynku
pracy (15 osób), 6 osób zaś podjęło pracę w Zakładach Pracy Chronionej. Beneficjenci
znaleźli zatrudnienie jako: referenci baz danych, masażyści, przedstawiciele
handlowi, sprzątaczki czy dozorcy. Jedna z beneficjentek znalazła pracę
jako nauczycielka dziecka niewidomego, jeden z beneficjentów zaś pracował
jako instruktor szkoleń komputerowych na warsztatach rehabilitacji podstawowej,
prowadzonych w ramach projektu.
Strona | 25
Tab. Zatrudnienie ze względu na charakter przedsiębiorstwa
Najwięcej beneficjentów zatrudniono w Makroregionie Południowo-Zachodnim
(10 osób, głównie jako referenci ds. baz danych), najmniej zaś w Makroregionie
Południowo-Wschodnim i Makroregionie Centralnym (po 2 osoby).
Tab. Zatrudnienie z podziałem na poszczególne makroregiony
Większość zatrudnionych w ramach projektu osób to mężczyźni (13 osób). Wynika
to między innymi z większej ilości mężczyzn, którzy brali udział w projekcie (w sumie
w projekcie było 229 mężczyzn i 167 kobiet). Różnice te nie są jednak tak wyraźne,
żeby na ich podstawie można było wyciągnąć szersze wnioski.
Strona | 26
Tab. Zatrudnienie ze względu na płeć
Nie udało się zrealizować wskaźnika dotyczącego rozpoczęcia przez 20 beneficjentów
stażu. W czasie trwania projektu staż rozpoczęło 7 osób:
Tab. Realizacja wskaźnika dotyczącego staży
Trudności w zrealizowaniu założonego wskaźnika dotyczącego staży wynikały przede
wszystkim z harmonogramu projektu - intensywne poszukiwanie staży rozpoczęły się
w drugiej połowie roku, kiedy to w większości Urzędów Pracy nie miała już środków
na ten cel lub środki te były na wykończeniu. Uniemożliwiło to wysłanie beneficjentów
na staże.
Strona | 27
W kolejnych projektach należy zaplanować poszukiwanie staży jako działanie
całoroczne.
W ramach projektu powstało 61 profili zawodowych, które można znaleźć na stronie
www.tpg.org.pl/pokl. Profile te mają ułatwić pracodawcom wybór pracowników
według posiadanych kompetencji, wykształcenia i doświadczenia.
Pozostałe wskaźniki - kontynuacja nauki, podniesienie kwalifikacji zawodowych zostały zrealizowane w stopniu określonym we wniosku.
Z racji krótkiego czasu trwania projektu i intensywności udzielanego wsparcia,
zabrakło czasu na systematyczne nawiązywanie relacji z potencjalnymi
pracodawcami. Został wydany i opracowany folder „Jestem głuchoniewidomy.
Pracuję” (w sumie 600 egzemplarzy), który jest dobrym narzędziem do promocji
zatrudniania osób głuchoniewidomych. Zabrakło jednak czasu na spotkania
z pracodawcami, przedstawicielami Urzędów Pracy czy organizacji pozarządowych,
by promować zatrudnianie osób głuchoniewidomych.
Realizacja wskaźników w ramach tego zadania pozwala stwierdzić, że cel projektu
został osiągnięty. W kolejnych projektach należy jednak inaczej zaplanować
poszukiwanie staży, a także postawić większy nacisk na nawiązywanie relacji
z pracodawcami i przedstawicielami Urzędów Pracy.
Strona | 28
Wnioski i rekomendacje
Wyniki przeprowadzonej ewaluacji, a także bieżący monitoring wskaźników pozwalają
stwierdzić, iż cele projektu „Wsparcie osób głuchoniewidomych na rynku pracy”
zostały zrealizowane. W wyniku projektu 24 osoby znalazły zatrudnienie, kolejne
znalazły staż lub podniosły kwalifikacje zawodowe. Dla wielu głuchoniewidomych
projekt stał się szansą na wyjście z domu, nawiązanie nowych znajomości, a także
na zwiększenie wiary w siebie i swoje możliwości.
W celu polepszenia jakości udzielanego wsparcia w kolejnych projektach
nakierowanych na aktywizację zawodową osób głuchoniewidomych lub kontynuacji
obecnego projektu należy:
- dotrzeć z informacją o projekcie do środowisk wiejskich (wypracować kanały
dystrybucji informacji, rozbudować sieć specjalistów z dala od dużych ośrodków
miejskich),
- dotrzeć z informacją o projekcie do województw: świętokrzyskiego, lubuskiego,
podkarpackiego i do pozostałych województw, w których liczba rekrutowanych
beneficjentów w obecnym projekcie była niższa niż 15 osób,
- zwiększyć ilość kobiet uczestniczących w projekcie (wypracować specyficzne dla tej
grupy kanały dystrybucji informacji o projekcie i sposoby zachęcenia do uczestnictwa,
także kobiet, które nigdy nie pracowały),
- zwiększyć ilość godzin doradztwa ds. sprzętu w taki sposób, aby umożliwić
skorzystanie z tego rodzaju wsparcia wszystkim zainteresowanym beneficjentom,
- wydłużyć czas trwania szkoleń zawodowych i/lub zaoferować możliwość
indywidualnego wyboru szkoleń na otwartym rynku dla beneficjentów, którzy mają
realne szanse na zatrudnienie,
- rozbudować sieć specjalistów w województwach, w których nie ma biur
makroregionalnych lub zwiększyć ilość makroregionów w taki sposób, aby umożliwić
potencjalnym beneficjentom w całej Polsce uczestnictwo w projekcie,
- zmniejszyć ilość godzin bezpośredniej indywidualnej pracy z beneficjentem w czasie
warsztatów,
Strona | 29
- zwiększyć ilość zajęć grupowych w czasie warsztatów, w tym zorganizować naukę
języka migowego i alfabetu Lorma,
- zaplanować poszukiwanie staży jako działanie całoroczne,
- zwiększyć kwotę przeznaczoną na wyposażanie beneficjentów w sprzęt
rehabilitacyjny,
- zwiększyć wynagrodzenia specjalistów zarówno na warsztatach, jak i w regionie,
co umożliwi zbudowanie stabilnego zespołu i zmniejszy rotacje, a przez to przyczyni
się do polepszenia jakości oferowanego wsparcia.
Strona | 30