doc7. stan „rodowiska - Urząd Miasta i Gminy Połczyn – Zdrój
download 
Reklamacja Transkrypt
7. stan „rodowiska - Urząd Miasta i Gminy Połczyn – Zdrój
MIASTO I GMINA POŁCZYN-ZDRÓJ. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA 7. STAN ŚRODOWISKA - - Stan środowiska w gminie Połczyn-Zdrój oceniono na podstawie: Materiałów, zawartych w „Raportach o stanie środowiska w województwie zachodniopomorskim w latach: 1997-1998, 1999, 2000, 2001”. Raporty te zostały opracowane przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie. Przedstawione są w nich dotychczasowe wyniki badań monitoringowych i zaobserwowane tendencje zmian w środowisku dla obszaru województwa zachodniopomorskiego. Materiałów i opracowań, zebranych w Urzędzie Miasta i Gminy w Połczynie-Zdroju. 7.1. ODPADY 7.1.1. Odpady komunalne W gminie Połczyn-Zdrój, podobnie jak w całym województwie, odpady komunalne w zdecydowanej większości są zagospodarowane w sposób tradycyjny, tj. poprzez ich składowanie. Składowane nie segregowane odpady stanowią jedno z najpowaŜniejszych zagroŜeń dla środowiska przyrodniczego, zwłaszcza w przypadku, gdy nie są one właściwie zabezpieczone, jak np. na tzw. dzikich wysypiskach, czy wysypiskach nie posiadających odpowiedniej infrastruktury technicznej. Składowane odpady zagraŜają wodom powierzchniowym i podziemnym oraz glebie poprzez powstające odcieki, a w powietrzu poprzez wydzielanie się substancji gazowych i pyłowych. Zbiórką i transportem odpadów stałych na terenie gminy Połczyn Zdrój zajmują się: - Przedsiębiorstwo Handlowo – Usługowe EKO-FIUK Jadwiga i Eugeniusz Fiuk. z siedzibą w Połczynie-Zdroju. ul. Świerczewskiego 2 b, - RETHMANN-Sanitech-Poznań Spółka z o.o. z siedzibą w Poznaniu, ul. Grójecka 104 – Oddział w Barwicach, ul. Czaplinecka 12, - USŁUGI KOMUNALNE „BŁYSK” Krzysztof Denis z siedzibą w Czaplinku, ul. P.Wasznika 12, 2 Odpady są składowane na gminnym wysypisku w Kołaczu, o powierzchni 14000m , na działce nr w obrębie Kołacz. Wysypisko, wybudowane na podstawie pozwolenia, wydanego przez Wojewodę Koszalińskiego, funkcjonuje od 1994 roku. Składowane są na nim odpady komunalne i podobne do komunalnych. PołoŜone jest w odległości - 650m od najbliŜszej studni indywidualnej - 900m od najbliŜszego ujęcia zbiorowego (osiedle Kołacz) - 850m od rzeki Dębnicy - 400m od okresowego cieku (bez nazwy), stanowiącego lewy dopływ Dębnicy. Wysypisko Kołacz nie spełnia obecnie obowiązujących wymogów; brak uszczelnień dna oraz drenaŜy: odwadniającego i odgazowującego. Na mocy decyzji Starosty Powiatowego, wysypisko winno zostać zamknięte do dnia 31 grudnia 2005 r. Na terenie gminy Połczyn Zdrój istnieją równieŜ, obecnie nieczynne, tymczasowe wiejskie składowiska śmieci w miejscowościach: Redło, Toporzyk, Popielewo, Ogartowo, Bolkowo. Składowiska w Redle, Toporzyku, Popielewie i Ogartowie zostały prowizorycznie zabezpieczone przez zniwelowanie odpadów i przemieszanie z ziemią. Składowisko w Toporzyku zostało zabezpieczone przez wykonanie nasadzeń i zablokowanie wjazdu. Dodatkowo, istnieje szereg tzw. „dzikich wysypisk” o róŜnej wielkości. Likwidacja tych wysypisk dotychczas nie przynosiła spodziewanych efektów. NaleŜy jednak zaplanować stopniowe opróŜnianie i rekultywację dzikich wysypisk, pod warunkiem uprzedniego wprowadzenia w 192 MIASTO I GMINA POŁCZYN-ZDRÓJ. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA regulaminie czystości i porządku zmian, które proceder usuwania odpadów na dzikie wysypiska uczynią nieopłacalnym. 7.1.2. Odpady inne niŜ komunalne Odpady inne niŜ komunalne to przede wszystkim odpady przemysłowe. Z danych, zebranych przez WIOŚ wynika, Ŝe w gminie Połczyn-Zdrój w latach 1999-2001 wytworzono następujące ilości odpadów innych niŜ komunalne. Zestawienie i ilości odpadów innych niŜ komunalne w powiecie świdwińskim w tonach [Mg]. Tymczasowo składowane 17017 16668,1 20809,059 8,450 18267,24 294,55 Źródło: Raporty WIOŚ Ogółem 7.1.2.1. Rok 1999 2000 2001 Wykorzystane Unieszkodliwione Składowane 3,9 19008,119 16093,95 331,4 10,780 209,20 14,0 1781,710 1669,55 Odpady niebezpieczne W strumieniu odpadów odpady niebezpieczne zostały określone w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów. (Dz. U. Nr 112 poz. 1206). W załączniku nr 4 do Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. 2001 nr 62 poz. 628) podano właściwości odpadów, które powodują, Ŝe odpady są niebezpieczne. Odpady niebezpieczne w województwie zachodniopomorskim stanowiły zaledwie 1,6 % (80 540 Mg) całego strumienia odpadów wytworzonych w 2001 r. Unieszkodliwianie odpadów medycznych powstających w Zespole Zakładów Opieki Zdrowotnej w Połczynie Zdroju odbywa się poprzez spalanie odpadów w utylizatorze WPS-350 produkcji polskiej (producent Ekofarma Szczecin), zainstalowanym w 2000 r. Urządzenie jest sprawne technicznie, spełnia wymagania stawiane urządzeniom do termicznego przekształcania odpadów niebezpiecznych. W utylizatorze typu WPS wykorzystywane są procesy pirolizy, czyli działania na odpady wysoką temperaturą bez dostępu tlenu. W wyniku pirolitycznego unieszkodliwiania odpadów, pozostaje od kilku do kilkunastu procent pozostałości wtórnego odpadu. Odpad ten moŜe być deponowany na składowisku lub zutylizowany np. poprzez dodanie go do materiałów budowlanych (drogi, kostka brukowa, itp.). Urządzenie składa się z trzech podzespołów: komory pirolitycznej, zespołu filtracyjnego oraz palnika. 7.2. JAKOŚĆ POWIETRZA Ocenę jakości powietrza w gminie Połczyn-Zdrój za 2001 r. wykonano w oparciu o prowadzone przez Wojewódzką Stację Sanitarno-Epidemiologiczną manualne pomiary stęŜeń 24godzinnych dwutlenku siarki, dwutlenku azotu i pyłu zawieszonego ogółem w punkcie zlokalizowanym w Połczynie Zdroju. Punkt ten znajduje się na obszarze przyległym do strefy uzdrowiskowej „A”, dlatego wyniki pomiarów: stęŜenia średnioroczne za lata 1997-2001 r. i rozkłady 24 godzin stęŜeń w 2001 r. odniesiono dla tego typu obszarów i przedstawiono na poniŜszych wykresach: 193 MIASTO I GMINA POŁCZYN-ZDRÓJ. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA Wykres : wartości stęŜeń średniorocznych SO2 (w mikrogramach na metr kwadratowy) wg danych WIOŚ wartość dopuszczalna: 30 1997r. : 7,7 35 30 25 20 15 10 5 0 1998r. : 7,4 1999r. : 7,1 2000r. : 6,7 2001r. : 5,1 Wykres : wartości stęŜeń średniorocznych pyłu (w mikrogramach na metr kwadratowy) wg danych WIOŚ 60 wartość dopuszczalna: 50 50 1997r. : 6,2 40 1998r. : 6,9 30 1999r. : 7,6 20 2000r. : 5,6 10 2001r. : 2,6 0 Wykres: rozkład 24-godzinnych stęŜeń SO2 w 2001 r w Połczynie Zdroju Źródło: Raport o stanie środowiska, WIOŚ 194 MIASTO I GMINA POŁCZYN-ZDRÓJ. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA Połczyn Zdrój – rozkład 24-godzinnych pyłu zawieszonego ogółem w 2001 r. Źródło: Raport o stanie środowiska, WIOŚ Na podstawie przedstawionych wyników pomiarów, gminę Połczyn-Zdrój moŜna zaliczyć do gmin „czystych”. Pomiary nie wykazały przekroczeń wartości dopuszczalnych dla pyłu zawieszonego ogółem i dwutlenku siarki. Zaobserwowano spadkową tendencję mierzonych stęŜeń zanieczyszczeń w powietrzu. Średnioroczne stęŜenie SO2 w 2001 roku zmniejszyło się w stosunku do 1997 roku o 34 %, pyłu zawieszonego ogółem o 58 %. Na podstawie oceny poziomów substancji w powietrzu oraz wyników klasyfikacji stref województwa zachodniopomorskiego za 2002 r., powiat świdwiński, do którego naleŜy gmina Połczyn-Zdrój, został zakwalifikowany do następujących stref: Wstępna klasyfikacja stref dla poszczególnych zanieczyszczeń. Miasto/ Liczba Klasa strefy dla zanieczyszczeń (według oceny) Powiat/ gmin w NO2 PM10 Pb CO Benzen SO2 Strefa strefie Powiat 6 IIIb IIIb IIIb IIIb IIIb IIIb świdwiński Źródło: Ocena poziomów substancji w powietrzu oraz wyniki klasyfikacji stref województwa zachodniopomorskiego za 2002 rok, WIOŚ Szczecin, marzec 2003 r. W poniŜszej tabeli zebrano wymagane metody ocen bieŜących w zaleŜności od poziomu stęŜeń zanieczyszczenia w aglomeracji lub innej strefie. NajwyŜsze stęŜenia zanieczyszObszar czenia w aglomeracji (strefie) Zanieczyszczenie PowyŜej SO2, NO2, Aglomeracje PM10, Pb, górnego progu i inne strefy CO, benzen, oszacowania O3 Klasa aglomeracji Wymagania dotyczące metod ocen bieŜących (strefy) I Pomiary wysokiej jakości. Wyniki pomiarów mogą być uzupełniane informacjami z innych źródeł, takich jak: pomiary wskaźnikowe, modelowanie matematyczne, obiektywne metody szacowania 195 MIASTO I GMINA POŁCZYN-ZDRÓJ. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA Pomiędzy górnym i SO2, NO2, Aglomeracje dolnym PM10, Pb, i inne strefy progiem CO, benzen, oszacowania II Pomiary – program mniej intensywny. Wyniki pomiarów uzupełniane informacjami z innych źródeł, takich jak: pomiary wskaźnikowe, modelowanie matematyczne, obiektywne metody szacowania Aglomeracje SO2, NO2, O3 III a Przynajmniej jedno stanowisko pomiarowe w aglomeracji w połączeniu z pomiarami wskaźnikowymi, modelowaniem matematycznym, obiektywnymi metodami szacowania PoniŜej Aglomeracje SO2, NO2, O3 dolnego progu SO2, NO2, oszacowania Inne strefy PM10, Pb, CO, benzen III b Wystarczające mogą być: modelowanie matematyczne, obiektywne metody szacowania, pomiary wskaźnikowe III c Pomiary – w ograniczonym zakresie, w połączeniu z innymi metodami oceny Inne strefy SO2, NO2, PM10, Pb, CO, benzen Źródło: WIOŚ W dokonanej klasyfikacji stref pod kątem ocen bieŜących jakości powietrza brano pod uwagę kryteria: • ochronę zdrowia • ochronę roślinności i ekosystemów • zanieczyszczenia − dwutlenek siarki (SO2) − dwutlenek azotu (NO2) − pył zawieszony (PM10) − ołów (Pb) − tlenek węgla (CO) − benzen Emisja zanieczyszczeń w powiecie świdwińskim w roku 2002 wynosiła: (wartości podane w Mg) 13 556 590 1159 0 suma suma 551 liniowa liniowa 319 powierzchniowa powierzchniowa 231 punktowa punktowa 1 suma 572 Emisja pyłu liniowa 16 Emisja CO powierzchniowa suma 556 punktowa liniowa 0 Emisja NO2 powierzchniowa punktowa Emisja SO2 1888 14 1902 Źródło: Ocena poziomów substancji w powietrzu... Wyniki badań świadczą o skuteczności gazyfikacji miasta jako środka osiągnięcia korzystnych parametrów czystości powietrza. Od 1996 r. w duŜych kotłowniach (ZOZ, browar 196 MIASTO I GMINA POŁCZYN-ZDRÓJ. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA BROK, obiekty Uzdrowiska Połczyn, Energetyka Cieplna, Prospomasz i in.) sukcesywnie wymieniono kotłownie węglowe lub olejowe na nowoczesne źródła ciepła zasilane gazem ziemnym. Ponadto ogrzewanie gazowe zostało zainstalowane w wielu mieszkaniach indywidualnych. Znaczna część właścicieli mieszkań korzystała z nisko oprocentowanych kredytów, oferowanych przez Bank Ochrony Środowiska. Obecnie proces ten uległ zahamowaniu ze względu na niekorzystną relację ceny gazu do innych paliw. Obecnie w Połczynie-Zdroju funkcjonują następujące kotłownie opalane węglem: - kotłownia EC – osiedle Staszica; - piekarnia PSS ul. Traugutta; - rozlewnia wody mineralnej GS ul. Sobieskiego; - rozlewnia wody mineralnej Uzdrowiska ul. Krucza. Głównymi źródłami wpływającymi na obecną wielkość emisji spalin są: - źródła ciepła w mieszkaniach i budynkach indywidualnych (tzw. niska emisja); - pojazdy. Radykalnym sposobem na obniŜenie poziomu emisji spalin byłaby budowa obwodnicy, kierującej ruch tranzytowy (głównie na trasie Kołobrzeg – Wałcz) poza nieckę terenową, w której znajduje się miasto. Sfinansowanie takiej budowy z własnych środków nie jest jednak obecnie moŜliwe. 7.3. OCENA JAKOŚCI WÓD Na stan zasobów i jakość wód gminy główny wpływ ma ich pobór, wykorzystanie i odprowadzenie ścieków, a takŜe takie uwarunkowania, jak warunki klimatyczne, hydrologiczne, zdolność do samooczyszczania oraz presje antropogeniczne. 7.3.1. ZagroŜenia Głównym zagroŜeniem wód powierzchniowych są: - zanieczyszczenia pochodzące z oczyszczonych i nie oczyszczonych ścieków komunalnych i przemysłowych, - spływy powierzchniowe wód zawierające związki biogenne, - środki ochrony roślin wraz z wypłukiwanymi składnikami gleb, - zanieczyszczone wody opadowe. Istotny wpływ na stan wód mają zanieczyszczenia obszarowe, głównie rolnictwo oraz hodowla zwierząt. Nie wolno pominąć istotnego zagroŜenia dla wód powierzchniowych i wgłębnych, jakim są nie oczyszczone ścieki bytowe, pochodzące ze zbiorników bezodpływowych w osiedlach po byłych PGR. W okresie, gdy osiedla te budowano i zasiedlano, Państwowe Gospodarstwa Rolne dysponowały znacznymi areałami gleb pod uprawę i taborem asenizacyjnym do wywozu ścieków. Ładunek substancji biogennych, zawarty w ściekach bytowych, rozprowadzanych na uprawach, nie miał istotnego znaczenia wobec dawek nawozów, stosowanych na polach PGR. W następstwie likwidacji PGR sieci kanalizacyjne osiedli oraz zbiorniki, w których gromadzone są ścieki bytowe, (w stanie znacznego zuŜycia technicznego) zostały przekazane gminie, która nie ma moŜliwości rolniczego zagospodarowania tych ścieków zgodnie z zasadami zawartymi w obecnie obowiązującym prawie wodnym. Obecnie ścieki z osiedlowych zbiorników bezodpływowych wywoŜone na wylewiska – nieuŜytki. Nie jest to stan poŜądany ze środowiskowego punktu widzenia, dlatego niezbędne jest wybudowanie gminnej sieci kanalizacyjnej, uzupełnionej o oczyszczalnie lokalne w miejscowościach, dla których budowa kolektorów jest nieopłacalna. 7.3.2. Czystość rzek Jakość wód powierzchniowych określa się w trzech klasach czystości, tj. I, II i III o odpowiednio róŜnych poziomach wymagań dotyczących jakości wód dla poszczególnych klas, 197 MIASTO I GMINA POŁCZYN-ZDRÓJ. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA a mianowicie: klasa pierwsza – to wody nadające się do: − zaopatrzenia ludności w wodę do picia, − zaopatrzenia zakładów wymagających wody o jakości wody pitnej, − bytowania w warunkach naturalnych ryb łososiowatych. klasa druga – to wody nadające się do: − bytowania w warunkach naturalnych ryb łososiowatych, − chowu i hodowli zwierząt gospodarskich, − celów rekreacyjnych, uprawiania sportów wodnych oraz urządzania zorganizowanych kąpielisk. klasa trzecia – to wody nadające się do: − zaopatrzenia zakładów innych niŜ wymagających wody o jakości wody do picia, − nawadniania terenów rolniczych wykorzystywanych do upraw ogrodniczych, upraw pod szkłem i pod osłonami z innych materiałów. Wody nie spełniające parametrów wymagań dla III klasy czystości określa się jako pozaklasowe, nie odpowiadające normatywom (n.o.n.). Kryterium porównawcze przy klasyfikacji powierzchniowych wód płynących stanowią normy dopuszczalne, określone w rozporządzeniu Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 5 listopada 1991 roku w sprawie klasyfikacji wód oraz warunków, jakim powinny odpowiadać ścieki wprowadzane do wód lub do ziemi (Dz. U. Nr 116, poz. 503). Ocenę jakości wody stanowi zgodność wybranych parametrów jakości z normami, które dla kaŜdego z wymienionych wskaźników zanieczyszczenia podają 3 zakresy liczbowe wymagane dla poszczególnych klas czystości. Wartości krytyczne stęŜeń biogenów klasyfikujące wody do klas czystości (normy z rozporządzenia) Klasa czystości Nazwa wskaźnika Jednostka I II III Azot azotanowy mg N (NO3)/dm3 5.0 i poniŜej 7.0 i poniŜej 15.0 i poniŜej Azot ogólny mg N/dm3 5.0 i poniŜej 10.0 i poniŜej 15.0 i poniŜej Fosfor ogólny mg P/dm3 0.1 i poniŜej 0.25 i poniŜej 0.4 i poniŜej W rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie kryteriów wyznaczania wód wraŜliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych zdefiniowano wody wraŜliwe jako wody zanieczyszczone lub wody zagroŜone zanieczyszczeniem związkami azotu. Rozporządzenie określa wartości krytyczne zawartości azotanów w wodzie, których przekroczenie kwalifikuje dane wody podziemne i śródlądowe wody powierzchniowe jako wody wraŜliwe. Za wody zanieczyszczone uznaje się wody, w których stęŜenie azotanów jest wyŜsze niŜ 50 mg NO3/l oraz wody wykazujące eutrofizację; za zagroŜone zanieczyszczeniem takie, w których stęŜenie zawiera się w przedziale 40-50 mg NO3/l oraz wody wykazujące tendencję do eutrofizacji. W Załączniku nr 1 do rozporządzenia podano wartości parametrów mających zastosowanie do oceny stopnia eutrofizacji śródlądowych wód powierzchniowych i morskich. 198 MIASTO I GMINA POŁCZYN-ZDRÓJ. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA Wartości graniczne podstawowych wskaźników eutrofizacji wód (wg załącznika do rozporządzenia Ministra Środowiska, wyciąg) Wskaźnik Jednostka Wody stojące (sezon wegetacyjny) Wody płynące (średnia roczna) Estuaria Morskie wody przybrzeŜne Fosfor ogólny mg P/l > 0,1 > 0,25 > 0,3 > 0,1 Azot ogólny mg N/l > 1,5 >5 >7 >4 Azotany mg NO3/l - > 10 > 15 >8 Jakość wód w rzekach na terenie gminy jest znacząco obniŜona poprzez stan sanitarny, wyraŜony mianem Coli. Źródłem zanieczyszczeń bakteriologicznych są zrzuty ścieków z oczyszczalni komunalnych, wody opadowe z terenów zabudowanych oraz surowe ścieki z gospodarstw nie podłączonych do kanalizacji. W wodach gminy podwyŜszona jest takŜe ilość związków fosforu i azotu, spowodowana zanieczyszczeniami obszarowymi związanymi z działalnością rolniczą, dopływem biogenów z gospodarstw indywidualnych oraz z oczyszczalni ścieków, w których brak jest moŜliwości usuwania tych związków. KaŜdego roku Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska bada stan czystości rzek w sieci krajowej i regionalnej. W ramach monitoringu krajowego, WIOŚ nie przeprowadzał badań wód płynących na terenie gminy Połczyn-Zdrój. Natomiast w latach: 1997 oraz 2001 wykonano na terenie gminy pomiary, których wyniki zostały przedstawione w poniŜszej tabeli. Źródło: dane WIOŚ Rzeka Nazwa przekroju km stan sanitarny Zawiesina Substancje biogenne Stanowisko pomiarowe Substancje mineralne Substancje orga-niczne Grupa wskaźników zanieczyszczenia Hydrobiologia Seston/ /chlorofil „a” klasa 2001 r. powyŜej ujścia Wogry m. Ogartowo Dębnica poniŜej ujścia Wogry m. Ostre Bardo Wogra II I II II II II/I 5,0 II I III III III II/I pow. m. Połczyn Zdrój 8,0 II I III II II II/II pon. m. Połczyn Zdrój, ujście do Dębnicy 3,0 II I non III non non/I 18,0 1997 r. m. Ogartowo 18,0 II I II III III II/nb m. Ostre Bardo 10,0 II I non II non II/nb pow. m. Połczyn Zdrój 8,0 II I II II II II/nb pon. m. Połczyn Zdrój, ujście do Dębnicy 3,0 III I non non non II/nb 75,7 II I III I III II/nb Dębnica Wogra Parsęta pon. ujścia Dębnicy 199 MIASTO I GMINA POŁCZYN-ZDRÓJ. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA 7.3.3. Retencja i oczyszczanie wód na terenach podmokłych Na podstawie: Plan zarządzania terenami podmokłymi w zlewni rzeki Parsęty. Znaczącą rolę w retencjonowaniu zasobów wodnych pełnią nadrzeczne tereny podmokłe. Podczas okresowych zalewów powodziowych znaczny obszar doliny rzeki znajduje się pod wodą. Te okresowo zalewane obszary pełnia rolę stref buforowych obniŜających amplitudy fal powodziowych w dalszym biegu strumienia rzeki. Wyznaczenie stałych stref zalewowych na wybranych terenach podmokłych, utworzonych prostymi metodami, moŜe w znaczący sposób przyczynić się do zwiększenia bezpieczeństwa leŜących poniŜej miast, obiektów infrastruktury gospodarczej i turystycznej, jak i cennych obszarów rolniczych. Zwiększenie potencjału retencyjnego systemu rzecznego przy wykorzystaniu terenów podmokłych moŜliwe jest na tych odcinkach biegu rzeki, które charakteryzują się niewielkim spadkiem oraz szeroką i płaska doliną. Zakładając zalanie 1 ha terenów podmokłych do wysokości 50 cm moŜna przyjąć, iŜ na tym obszarze zretencjonowane zostanie ok. 5000 m3 wody. Stąd do zretencjonowania 1 mln m3 wody potrzebny jest obszar o powierzchni ca 200 ha. W systemie rzecznym Parsęty znaleźć moŜna wiele odpowiednich do tego celu obszarów, stąd załoŜenie, iŜ tereny podmokłe mogą pełnić znaczącą rolę w retencjonowaniu zasobów wodnych na obszarze tej zlewni wydaje się być właściwe. Tereny podmokłe mogą być wykorzystane po wykonaniu niewielkich zmian hydraulicznych w przekroju rzeki: podniesienie dna rzeki bądź zwęŜenie jej koryta. W systemie rzecznym Parsęty w wielu miejscach dno rzeki zostało w przeszłości obniŜone celem zwiększenia wydajności systemów odwadniających okoliczne tereny wykorzystywane rolniczo. Często regulowano takŜe stosunki wodne na sąsiadujących z rzeką terenach podmokłych celem maksymalizowania wydajności tych systemów i zminimalizowania ingerencji w samą hydraulikę rzeki. Przywrócenie starego systemu hydrologicznego w rzece poprzez podniesienie dna do poprzedniego poziomu w wybranych punktach na rzece pozwoli na zalanie znacznej części terenów podmokłych. Ogólna idea wykorzystania terenów podmokłych do retencjonowania wody poprzez podniesienie poziomu dna rzeki zakłada, iŜ normalne przepływy w rzece będą swobodnie przepływać „zmniejszonym” korytem rzeki, natomiast przepływy ekstremalne będą okresowo zalewać połoŜone powyŜej tereny podmokłe na skutek podniesienia się poziomu wody. Po przejściu tzw. fali powodziowej poziom wody na zalanych terenach będzie się stopniowo obniŜał i rzeka na nowo powróci do swojego koryta. W celu nadania nadrzecznym terenom podmokłym funkcji obszarów retencjonujących zasoby wodne w zlewni moŜna, poza podnoszeniem dna, wykorzystać inne proste metody umoŜliwiające zmianę stosunków wodnych, jak np. zwęŜenie przekroju rzeki czy utworzenie suchego zbiornika poprzez przecięcie doliny rzeki niskim wałem ziemnym. W tym ostatnim przypadku podczas normalnych przepływów woda przepływa przez rurę przechodzącą przez wał, a przy stanach wysokich jest zatrzymywana na terenach powyŜej wału, w ekstremalnych stanach podnosi się do korony wału i przezeń przelewa. Metoda ta pozwala na retencjonowanie duŜych objętości wody przy zminimalizowaniu negatywnego oddziaływania na siedliska znajdujące się na terenach podmokłych, jak i na ekstensywną gospodarkę rolną i leśną. Regulacje koryta rzeki często niekorzystnie wpływają na warunki migracji i bytowania takich ryb, jak trocie czy łososie. Odtworzenie starego stanu dna koryta rzeki z wykorzystaniem Ŝwiru i kamieni w efekcie spowoduje powstanie cieku o bardzo dobrych warunkach fizycznych, jak i pozwoli na stworzenie korzystnych warunków dla ww. ryb do składania jaj. Zwiększenie zasobów rybnych w rzece w wydatny sposób przyczyni się do zwiększenia jej atrakcyjności turystycznej. Niektóre z nadrzecznych terenów podmokłych w systemie rzeki Parsęty zostały uwzględnione w planie ochrony przyrody dorzecza. Dla tych obszarów proponuje się zastosowanie ww. sposobów i środków zmierzających do podniesienia poziomu wody celem umoŜliwienia ich okresowego zalewania, jako Ŝe rzadkie i krótkotrwałe zalewy pełnią istotna rolę w funkcjonowaniu wartościowych siedlisk wodno-błotnych. Bytujące tam rośliny są przyzwyczajone do wysokich stanów wód i wykazują duŜą tolerancję na krótkookresowe zalewy. Wiele z nich to gatunki bardzo rzadkie, objęte ochrona. 200 MIASTO I GMINA POŁCZYN-ZDRÓJ. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA Zastosowanie ww. środków do tworzenia warunków umoŜliwiających okresowe zalewy jest wskazane nie tylko ze względu na ich naturalny charakter i znikomą ingerencje w środowisko przyrodnicze systemu rzeki. Opisane powyŜej sposoby i środki są atrakcyjne takŜe ze względów ekonomicznych. Ich zastosowanie zapewnia niski koszt zabiegów zmierzających do efektywnego zwiększenia zasobów wodnych w zlewni. Z wieloletnich obserwacji i pomiarów Rejonowego Oddziału w Koszalinie Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych Województwa Zachodniopomorskiego wynika, Ŝe w dorzeczu Parsęty obszarami najbardziej zagroŜonymi okresowymi powodziami są miasta: Białogard i Karlino oraz Kołobrzeg (rzeka Parsęta). ZagroŜenie powodziowe Kołobrzegu związane jest z występowaniem zjawiska cofki, nie wynika bezpośrednio z oddziaływania samej rzeki. Program ochrony przeciwpowodziowej dla pozostałych dwóch zagroŜonych miast, Białogardu i Karlina, winien skupiać się na systemie rzeki Parsęty, powyŜej Karlina. W ramach projektu „Zintegrowany system zarządzania terenami podmokłymi w zlewni rzeki Parsęty” został uszczegółowiony model hydrodynamiczny rzeki (MIKE11), przy pomocy którego zlokalizowano tereny zalewowe i zbadano potencjalne moŜliwości retencyjne dwóch wybranych obszarów: Osówko i Liśnica (powierzchnia obszaru, objętość zretencjonowanej wody). Szczegółowe informacje nt. ww. obszarów zawarte są w raporcie ”Dokumentacja techniczna modelu MIKE11 dla rzeki Parsęty”, (sporządzonym przez Geomor Sp. z o.o. - Polska i Water Consult – Dania, styczeń 2003r.). W “Strategii zrównowaŜonego rozwoju miast i gmin Dorzecza Parsęty” wykorzystanie nadrzecznych terenów podmokłych wymienione jest jako jeden ze środków słuŜących zwiększeniu zasobów wodnych w zlewni rzeki. Mając równieŜ na uwadze rolę, jaką obszary te pełnią w przyrodzie i jakim są waŜnym elementem krajobrazu z punktu widzenia atrakcyjności turystycznej regionu, Związek Miast i Gmin Dorzecza Parsęty (po konsultacji z ZMiUW oraz RZGW Szczecin) zdecydował o wybraniu kilku z terenów zalewowych w dorzeczu rzeki i przeznaczeniu ich pod retencję wodną. Na wybranych obszarach wszelkie inwestycje zmieniające w sposób niekorzystny stosunki wodne (w kontekście ich przeznaczenia) nie powinny być dopuszczone do realizacji. Zarówno tereny podmokłe, jak i jeziora i inne zbiorniki wodne, posiadają zdolność usuwania azotanów w wyniku zachodzących w nich procesów denitryfikacji – przy udziale bakterii w organicznych glebach terenów zalewowych dochodzi do transformacji azotanów w wolny azot gazowy. Tym samym torfowiska w dolinach rzecznych mogą być postrzegane jako filtry wód powierzchniowych, na których wody są oczyszczane z azotanów zarówno podczas wezbrań powodziowych, gdy wody rzeczne infiltrują nadrzeczne torfowiska od strony rzeki, jak i w sytuacji, gdy wody spływu powierzchniowego są kierowane na tereny torfowisk przed spływem do rzeki. Na podstawie długoletnich obserwacji i pomiarów stwierdzono, iŜ na terenach z mniej lub bardziej rozwiniętym systemem infiltracji wód na torfowisku moŜna usunąć rocznie do 200-300 kg azotu na hektar. Dodatkowo usuwany jest takŜe fosfor i zanieczyszczenia pyłowe. Funkcja filtrująca zanieczyszczenia azotanami terenów podmokłych w systemie rzecznym związana jest ściśle z obszarami o naturalnym reŜimie wodnym. W miejscach, gdzie dno rzeki zostało obniŜone celem usprawnienia systemu odwodniającego, zalewy będą bardzo rzadkie, a tym samym redukcja azotanów znikoma. Odwadnianie terenów podmokłych powoduje takŜe znaczący spadek potencjału redukcyjnego, z uwagi na fakt, iŜ na obszarach drenowanych woda przemieszcza się bardzo szybko zamiast filtrować torfowisko i dodatkowo jeszcze – odwadnianie samo w sobie niszczy torfowisko prowadząc do uwalniania zeń azotanów i innych związków azotu. Zachowanie terenów podmokłych w ich naturalnym stanie ma takŜe waŜne znaczenie z uwagi na ich rolę w usuwaniu azotanów z wód pochodzących z oczyszczalni ścieków, hodowli ryb czy pojedynczych gospodarstw rolnych i domostw. Renaturyzacja dolin rzecznych polegająca na przywróceniu warunków zbliŜonych do naturalnych poprzez podniesienie dna rzeki i/lub zamknięciu odpływów rowów melioracyjnych celem umoŜliwienia okresowych zalewów terenów nadrzecznych moŜe w wydatny sposób wpłynąć na zwiększenie zdolności usuwania azotu danego systemu rzecznego. Stosunkowo duŜą powierzchnię dorzecza Parsęty zajmują obszary leśne, jednocześnie w 201 MIASTO I GMINA POŁCZYN-ZDRÓJ. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dorzeczu w ostatnim okresie czasu czynione są ogromne wysiłki w kierunku poprawy systemu oczyszczania ścieków. Oba czynniki wraz z faktem, iŜ dominującym typem rolnictwa na tym obszarze obecnie jest rolnictwo ekstensywne powodują, iŜ poziom zanieczyszczenia wód w zlewni Parsęty azotanami jak i innymi związkami azotu i fosforu jest niski. Z tego teŜ względu Związek Miast i Gmin Dorzecza Parsęty zdecydował, iŜ w chwili obecnej nie zostaną wskazane/wyznaczone lokalizacje potencjalnych terenów redukcji poziomu azotanów. JednakŜe naleŜy zaznaczyć, Ŝe w przypadku wielu spośród obszarów, proponowanych do poddania pod ochronę, dodatkowym efektem ich funkcjonowania będzie zwiększenie retencji biogenów. Największym źródłem zanieczyszczeń wód śródlądowych i morskich wód przybrzeŜnych azotanami jest rolnictwo. Jak wspomniano, obecnie problem ten jest znikomy, z uwagi na dominujące obecnie ekstensywne praktyki rolnicze. JednakŜe nie moŜna wykluczyć zmiany praktyk rolniczych w przyszłości, tj. intensyfikacji rolnictwa. Spowoduje to nieuchronnie wzrost ładunku biogenów odprowadzanych z terenów rolniczych i powstanie konieczności znalezienia rozwiązania problemu wzrostu zanieczyszczeń pochodzenia rolniczego. Stąd w dokumencie „Strategia rozwoju zrównowaŜonego miast i gmin dorzecza Parsęty” znalazły się zapisy, mówiące o konieczności zapewnienia ochrony nadrzecznych terenów podmokłych i połoŜonych wzdłuŜ brzegów rzek nieuŜytków celem zabezpieczenia funkcji, jaką te obszary pełnią. Są one bowiem strefą buforową pomiędzy rzeką a obszarami intensywnie uŜytkowanymi rolniczo. Proponowane obszary/projekty Osówko PowyŜej Osówka Parsęta płynie doliną (Rys. 4.1). Wykorzystując naturalne warunki w terenie i budując zaporę ziemną moŜna utworzyć na tym obszarze tzw. suchy zbiornik, obejmujący swym zasięgiem teren do 8 km w górę rzeki. Dolina Parsęty w okolicach Osówka z zaznaczonym zasięgiem proponowanego obszaru retencji wody (linia czerwona; czarną linią zaznaczono warstwicę 45 m n.p.m.) Źródło: Plan Zarządzania Terenami Podmokłymi w zlewni rzeki Parsęty W warunkach normalnych przepływów funkcjonowanie zbiornika nie powoduje zalewania wskazanych obszarów dolinowych, zalanie następuje jedynie w przypadku wystąpienia wysokich przepływów w rzece. Taki sposób pracy suchego zbiornika jest moŜliwy dzięki technicznemu 202 MIASTO I GMINA POŁCZYN-ZDRÓJ. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA rozwiązaniu: przez zaporę ziemną rzeka przepływać będzie poprzez konstrukcję z rur, działającą w warunkach wysokich przepływów jak zastawka. Zaproponowaną koncepcję funkcjonowania zapory ziemnej w Osówku opracowano z wykorzystaniem modelu numerycznego rzeki (koncepcja przedstawiona została szczegółowo w raporcie technicznym pt.: „Dokumentacja techniczna modelu MIKE11 dla rzeki Parsęty”, sporządzonym przez Geomor Sp. z o.o. -Polska i Water Consult – Dania, styczeń 2003 r.) przy załoŜeniu, Ŝe zbiornik suchy nie zostanie ‘przelany’ podczas przejścia fali powodziowej o prawdopodobieństwie 1 %. ZałoŜenie to przekłada się na konstrukcję zapory, która w tej sytuacji musi być „przecięta” czterema przepustami o średnicy 1,5 m kaŜdy. Przy przejściu fali powodziowej o prawdopodobieństwie 1 % tak skonstruowana zapora ziemna spowoduje podniesienie poziomu wody jedynie w bliskim sąsiedztwie zapory z 36,6 do 40,2 m (tj. o 3,6 m), nie dopuszczając do podniesienia się poziomu wody na obszarach powyŜej 8,5 km w górę rzeki. Powierzchnia obszaru zalanego wyniesie wówczas 1,5 km2, a pojemność zretencjonowanej wody – ok. 5,3 mln m3. W przypadku braku zapory ziemnej obszary powyŜej Osówka ulegną w jakiejś części zalaniu podczas przejścia fali powodziowej o 1% prawdopodobieństwie wystąpienia. Budowa zapory jedynie przyspiesza propagacje fali powodziowej i wzrost poziomu wody w rzece. Obszary w odległości 8,5 km i dalej, powyŜej Osówka, równieŜ ulegną zalaniu przy przejściu takiej fali , przy czym na tych dalszych obszarach funkcjonowanie zapory nie ma Ŝadnego oddziaływania. Obszar oddziaływania fali powodziowej o prawdopodobieństwie wystąpienia 1%. Źródło: Plan Zarządzania Terenami Podmokłymi w zlewni rzeki Parsęty Efekt oddziaływania zapory na tereny połoŜone poniŜej widać w obniŜeniu maksymalnego poziomu wody: o 0,25m tuŜ poniŜej zapory, w Białogardzie o 0,1m i 0 m w Karlinie. Wynika to z faktu, iŜ istnienie zapory nie redukuje efektu przejścia fali 1%-owej powodziowej w dopływach rzeki, które na tym odcinku (od Osówka do Karlina) wpadają do Parsęty. 203 MIASTO I GMINA POŁCZYN-ZDRÓJ. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA Dodatkowo wybrane obszary potencjalnej retencji wody Celem maksymalnego wykorzystania potencjału retencyjnego zlewni Parsęty, który stwarza stosunkowo duŜa ilość nadrzecznych terenów podmokłych, dokonano analizy danych historycznych będących w posiadaniu Zarządu Melioracji i Budowli Wodnych Oddział w Koszalinie. Na tej podstawie wybrano kilkanaście lokalizacji, kierując się przede wszystkim ukształtowaniem morfologicznym danego obszaru, a takŜe obecnym sposobem jego uŜytkowania. Wybrano 4 lokalizacje na samej Parsęcie, o łącznej powierzchni 430 ha – 4,3 km2) i 15 lokalizacji na dopływach (730 ha – 7,3 km2). Trzy spośród zaproponowanych zbiorników retencyjnych znajdują się, częściowo lub całkowicie, w granicach gminy Połczyn-Zdrój. Zestawienie lokalizacji proponowanych, dodatkowych obszarów pod retencję wody na terenie gminy Połczyn-Zdrój Źródło: Plan Zarządzania Terenami Podmokłymi w zlewni rzeki Parsęty 204 MIASTO I GMINA POŁCZYN-ZDRÓJ. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA Nazwa identyfikacyjna obszaru Powierzchnia Uwagi Dębnica 1 72 ha Przy granicy z gminą Barwice Dębnica 2 49 ha Przy granicy z gminą Barwice Bukowa 54 ha Częściowo na terenie gminy Rąbino Obszary nadrzeczne charakteryzujące się szeroką doliną i nieostrym zarysowaniem brzegów rzeki zapewniają, iŜ na nich zostanie zmagazynowana optymalnie największa ilość wody podczas wysokich stanów wody w rzece. Jednocześnie dotychczasowy sposób uŜytkowania tych terenów pod wypas bądź koszenie moŜe zostać zachowany, jako Ŝe rozlewy będą zjawiskami rzadkimi i krótkotrwałymi. Obszary dodatkowe nie zostały szczegółowo zbadane pod kątem ich moŜliwości retencyjnych oraz oddziaływania na poszczególne elementy środowiska, stąd realizacja projektu polegającego na zaadoptowaniu któregokolwiek z proponowanych tu obszarów pod małą retencję wymaga przeprowadzenia szeregu badań i analiz określających ich potencjał retencyjny, jak i analiz ryzyka, wynikającego z potencjalnie negatywnego oddziaływania na istniejące formy ochrony przyrody oraz budowle, infrastrukturę techniczną czy rolnictwo. NaleŜy takŜe ocenić rodzaje oddziaływań na środowisko i ich skalę oraz następstwa ewentualnego zaniechania wdraŜania programu retencji. 7.3.4. Jeziora Klasyfikacja jezior jest prowadzona na podstawie badań wykonanych zgodnie z programem Systemu Oceny Jakości Jezior (SOJJ), opracowanym przez Instytut Ochrony Środowiska w Warszawie. Zgodnie z tym programem ocena wód jeziora opiera się na określeniu zasobności wód w związki mineralne i organiczne, a więc w azot ogólny i mineralny, ortofosforany, fosfor ogólny oraz stopnia eutrofizacji. Na terenie gminy Połczyn-Zdrój w latach 1990-2001, skontrolowano jakość jednego jeziora, które zostały przedstawione w poniŜszej tabeli. Nazwa jeziora Zlewnia Resko Rega Powierzchnia Objętość Klasa (ha) (tys. m3) czystości 50,7 1358,4 III Kategoria podatności na degradację Rok badań III 1994 Źródło: raport WIOŚ w 2001 r. 7.4. WODY PODZIEMNE W 1999r. Przedsiębiorstwo geologiczne PROXIMA S.A. we Wrocławiu opracowało Studium hydrogeologiczne koncepcji zaopatrzenia w wodę gminy Połczyn Zdrój . Z danych w nim zawartych wynika, Ŝe największe zasoby wody na terenie gminy zawierają złoŜa wodonośne: 3 1. Dziwogóra - z dopuszczalną wydajnością 565 m /h 3 2. Kołacz - z dopuszczalną wydajnością 104 m /h 3 3. Tychówko - z dopuszczalną wydajnością 75 m /h 3 4. Sławka - z dopuszczalną wydajnością 60 m /h 205 MIASTO I GMINA POŁCZYN-ZDRÓJ. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA Wynika stąd, Ŝe najlepszym rozwiązaniem docelowym byłoby wybudowanie duŜego, centralnego ujęcia wody oraz stacji wodociągowej w Dziwogórze, a następnie tworzenie wodociągowych sieci grupowych, co pozwoliłoby na eliminację małych, niemoŜliwych do efektywnego wykorzystania i kosztownych w eksploatacji ujęć wiejskich. Nie moŜna jednak pomijać ekstremalnych sytuacji, związanych z brakiem wody na wsiach, gdyŜ zaopatrzenie w wodę jest obowiązkiem gminy, wynikającym z art. 7 ustawy z dnia 8.03.1990r. o samorządzie terytorialnym. Najpilniejszym zadaniem gminy w tej dziedzinie jest realizowane obecnie zwodociągowanie kolonii Kołacz. Gmina dysponuje projektem technicznym modernizacji stacji wodociągowej, przebudowy wodociągu we wsi Kołacz oraz budowy wodociągu dla Kolonii Kołacz. Koncepcja, opracowana przez autorów projektu, zakłada rozbudowę tego wodociągu przez osiedle tartaku Kołacz i Ogartowo, a przyłączeniem wodociągu do miejskiej sieci w Połczynie Zdroju. Rozwiązanie to powinno znacząco poprawić bilans wody w mieście, do czasu uruchomienia ujęcia Dziwogóra. W dalszej kolejności, koncepcja rozbudowy wodociągu grupowego Kołacz – Połczyn Zdrój przewiduje przyłączenie miejscowości: Zaborze i Kołaczek. Obecnie trwają prace budowlane w stacji wodociągowej Kołacz W maju b.r. podłączono do sieci wodociągowej 26 odbiorców, dotychczas pozbawionych dostaw wody. Ujęcia wodociągowe na terenie gminy pobierają wodę ze złóŜ czwartorzędowych. Wody podziemne mieszczą się w większości w Ib oraz II klasie jakości. Jednak znaczna przepuszczalność gruntów, utworzonych jako moreny przez cofający się lodowiec, jest przyczyną krótkiego okresu retencji (szacowanego na ok. 25 lat) dla wód podziemnych. JuŜ obecnie w ujęciach: Borkowo i Ludzicko Nowe, a takŜe w nieczynnym ujęciu w Redle woda jest zanieczyszczona azotanami i azotynami, co oznacza konieczność kosztownego uzdatniania. Pogarszanie jakości wód gruntowych stwierdzono równieŜ podczas badań przeprowadzonych przez Inspekcję Ochrony Środowiska. Oznacza to, Ŝe najlepszą metodą na zapewnienie czystości wód głębinowych w dłuŜszym przedziale czasowym jest: - zapobieganie wprowadzaniu do gruntów nadmiernych ilości nawozów sztucznych oraz gnojowicy, - uporządkowanie gospodarki ściekowej. W ramach Państwowego Monitoringu Środowiska, prowadzona jest kontrola jakości zwykłych wód podziemnych, koordynowana przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska. Wody podziemne dzieli się na wody wgłębne i wody gruntowe na podstawie stopnia naturalnej izolacji wód podziemnych, czyli ich wraŜliwości na zanieczyszczenia. Jakość wód podziemnych ocenia się według następujących klas: Klasa Ia – wody o najwyŜszej jakości, Klasa Ib – wody wysokiej jakości, Klasa II – wody średniej jakości, Klasa III – wody niskiej jakości. Do wód wgłębnych zalicza się wody poziomu wodonośnego o charakterze subartezyjskim lub artezyjskim oraz o dobrej i średniej izolacji przed wpływem zanieczyszczeń. Do wód gruntowych zalicza się poziomy wodonośne o swobodnym zwierciadle wody. Na terenie gminy nie występuje Ŝaden punkt pomiarowy jakości wód głębinowych. Natomiast jakość wód gruntowych jest badana w punkcie pomiarowym w Połczynie Zdroju. Jakość tych wód w latach 1997 – 2001 przedstawiała się następująco: Nr Wiek warstwy otworu wodonośnej 190 czwartorzęd Rok badania Lokalizacja Połczyn-Zdrój 1997 1999 2000 2001 Ib Ib Ib III (źródło: raport o stanie środowiska w województwie zachodniopomorskim, WIOŚ w Szczecinie, 2001) 206 MIASTO I GMINA POŁCZYN-ZDRÓJ. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA Jakość wód gruntowych w Połczynie Zdroju była do 2000 roku wysoka. W 2001 roku nastąpiło ich zdecydowane pogorszenie do wód o niskiej jakości. Obszar gminy Połczyn-Zdrój nie leŜy na terenie Głównych Zbiorników Wód Podziemnych (GZWP), które wymagają wysokiej ochrony (OWO). 7.5. HAŁAS Hałas jest zanieczyszczeniem środowiska i pochodzi z licznych źródeł oraz charakteryzuje się powszechnością występowania. Długotrwałe występowanie hałasu wywołuje zmęczenie, podatność na stres, bezsenność, a więc jego wpływ na człowieka jest zdecydowanie negatywny. Głównym źródłem hałasu uciąŜliwego dla środowiska przyrodniczego i ludzi jest komunikacja. UciąŜliwość hałasu zaleŜy od jego poziomu, pory i częstotliwości jego trwania. Występowanie hałasu na obszarze gminy jest zróŜnicowane. Ciągły wzrost ilości pojazdów, zarówno osobowych, jak i cięŜarowych, powoduje wzrost hałasu w środowisku. Do najbardziej uciąŜliwych źródeł hałasu, zwłaszcza na terenie miasta Połczyn Zdrój, naleŜy komunikacja. Klimat akustyczny środowiska kształtowany jest takŜe przez przemysł. W 2001 roku przeprowadzono kontrolę sprawdzającą hałasu przemysłowego w jednym z zakładów na terenie miasta. Wyniki pomiarów poziomu natęŜenia dźwięku w wykazały brak przekroczeń dopuszczalnego poziomu hałasu. Miasto Połczyn Zdrój jest miastem uzdrowiskowym, dla którego obowiązują zaostrzone dopuszczalne poziomy hałasu w strefie A ochrony uzdrowiskowej, wyraŜone równowaŜnym poziomem dźwięku A (dB), wynoszące: a) dla dróg lub linii kolejowych: − pora dnia (czas odniesienia: 16 godzin) – 50, − pora nocy (czas odniesienia: 8 godzin) – 40, a) dla pozostałych obiektów i grupy źródeł hałasu − pora dnia (czas odniesienia: 8 najmniej korzystnych godzin) – 40, − pora nocy (czas odniesienia: jedna najmniej korzystna godzina) – 35. • • • • • • • • Celem skutecznej ochrony środowiska przed nadmiarem hałasu między innym naleŜy: zinwentaryzować źródła emisji hałasu do środowiska; wyszukiwać tzw. „obszary szczególnej uciąŜliwości dla środowiska”; prowadzić ciągłe badania (monitoring) w środowisku chronionym akustycznie; kontynuować systematycznie pomiary hałasu przemysłowego; stosować technologie, maszyny i urządzenia o obniŜonej hałaśliwości; budować ekrany akustyczne w miejscach o duŜej uciąŜliwości hałasu drogowego; budować obwodnice drogowe; zakładać pasy zieleni ochronnej (izolacyjne); 7.6. POLE ELEKTROMAGNETYCZNE Pola i fale elektromagnetyczne otaczają przestrzeń Ŝyciową człowieka zewsząd. Wytwarzane są przez linie energetyczne, stacje przekaźnikowe telefonii bezkomórkowej, telefony komórkowe, stacje radiowe i telewizyjne, urządzenia domowe, samochody i przez wiele innych źródeł. Fale elektromagnetyczne o rozmaitych częstotliwościach stwarzają róŜne zagroŜenia dla ludzi i środowiska przyrodniczego. Na co dzień najczęściej występuje pole elektromagnetyczne o niskich częstotliwościach (poniŜej 300 kHz). Wytwarzają je urządzenia przemysłowe, energetyczne linie przesyłowe, transformatory, stacje rozdzielcze, elektryczne urządzenia domowe. 207 MIASTO I GMINA POŁCZYN-ZDRÓJ. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA Na obszarze gminy Połczyn-Zdrój, podobnie jak w innych regionach, głównym źródłem emisji pól elektromagnetycznych o szkodliwym promieniowaniu niejonizującym są napowietrzne linie energetyczne. Przy obecnym stanie wiedzy i badań w tym zakresie, określenie wpływu fal elektromagnetycznych na środowisko i zdrowie ludzi na danym obszarze jest niemoŜliwe. NatęŜenie pól wokół linii przesyłowych – 400 kW – zmniejsza się znacznie w odległości 40 m. W strefach ochronnych linii przesyłowych nie naleŜy lokalizować obiektów mieszkalnych i produkcyjnych. Kolejnym istotnym źródłem promieniowania elektromagnetycznego są stacje przekaźnikowe: TV oraz telefonii komórkowej. Stacja przekaźnikowa TV wraz z antenami retransmisyjnymi jest zlokalizowana w obrębie Toporzyk. Stacje bazowe telefonii komórkowej istnieją w miejscowościach: - Połczyn-Zdrój - Redło - Dobino - Tychówko 7.7. WIELKOTOWAROWE FERMY ZWIERZĄT HODOWLANYCH I ICH ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO Wielkotowarowa ferma to koncentracja znacznej ilości zwierząt hodowlanych w jednym miejscu. Taka forma chowu zwierząt, oprócz korzyści organizacyjnych, technologicznych i finansowych, powoduje bezpośrednie (emisja zanieczyszczeń z obiektów inwentarskich) lub pośrednie np. poprzez odchody, negatywne oddziaływanie na środowisko, zróŜnicowane w zaleŜności od technologii chowu zwierząt i wielkości produkcji. W fermach chowu zwierząt stosowane są dwie technologie ich utrzymania: ściołowa i bezściołowa. W systemie ściołowego utrzymania zwierząt, odchodów i ściółki, wytwarzany jest obornik, którego charakterystyczną cechą jest duŜa zawartość suchej masy (20-30%) i równowaga pomiędzy zawartymi w nim azotem a węglem. Stosowanie w rolnictwie obornika, nawet na znaczną skalę, nie powoduje powaŜnych zagroŜeń dla środowiska, o ile zachowywane są podstawowe zasady jego magazynowania i dawkowania. W duŜych fermach chowu zwierząt, nastawionych na ich wielkotowarową produkcję, stosowane są bezściołowe systemy (technologie) ich utrzymania, które najczęściej wykorzystywane są w produkcji trzody chlewnej. Podstawowym problemem wielkotowarowych ferm trzody chlewnej jest zagospodarowanie ogromnych ilości gnojowicy powstającej w trakcie hodowli. W gnojowicy zachodzą procesy beztlenowej fermentacji, co powoduje skaŜenie powietrza uciąŜliwymi gazami, m.in. amoniakiem, siarkowodorem, związkami karbonylowymi, aminami, merkaptanami, itp. Podstawową formą utylizacji gnojowicy jest jej rolnicze wykorzystywanie. Zagospodarowanie rolnicze gnojowicy musi być prowadzone zgodnie z ustawą z dnia 26 lipca 2000 r. o nawozach i nawoŜeniu (Dz. U. Nr 89, poz. 991) oraz z Rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie szczegółowego sposobu stosowania nawozów oraz prowadzenia szkoleń z zakresu ich stosowania (Dz. U. z dnia 1 czerwca 2001 r. Nr. 93, poz. 589). Ponadto, zgodnie z ustawą Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. z dnia 27 kwietnia 2001 r. Nr 62, poz. 627) uŜytkownicy większych ferm powinni uzyskać pozwolenie zintegrowane na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii. Pozwolenie zintegrowane wymaga prowadzenia instalacji – w tym przypadku fermy trzody chlewnej, której funkcjonowanie, ze względu na rodzaj i skalę prowadzonej w niej działalności, moŜe powodować znaczne zanieczyszczenia poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości (art. 201). Mając na uwadze duŜą uciąŜliwość dla środowiska, w przypadku magazynowania i rolniczego zagospodarowania duŜych ilości gnojowicy, uŜytkownik fermy jest zobowiązany do jej utylizacji i zagospodarowania. 208 MIASTO I GMINA POŁCZYN-ZDRÓJ. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA Postęp technologiczny i obecne uwarunkowania ekologiczne, ekonomiczne i gospodarcze przyczyniły się do tego, Ŝe gnojowica moŜe być efektywnie pod względem ekonomicznym, zagospodarowana w inny sposób niŜ rolniczo. Zwiększone wymagania w zakresie ochrony środowiska spowodowały, Ŝe w sposób efektywny zaczęto utylizować i zagospodarowywać tak uciąŜliwe odpady, jak gnojowica, między innymi poprzez ich energetyczne wykorzystanie. Gnojowica, podobnie jak inne odpady organiczne, moŜe być źródłem energii w postaci takiego jej nośnika jak biogaz. Biogaz to gaz pełny składający się w 65÷75% z metanu (CH4), około 25÷35% dwutlenku węgla (CO2) i z niewielkich ilości wodoru (H2) oraz siarkowodoru (H2S). Biogaz powstaje w procesach przemian biochemicznych, określanych jako fermentacja metanowa, przebiegająca w reaktorach. Rozwój techniki i inŜynierii ekologicznej doprowadził do tego, Ŝe obecnie produkowane reaktory to kompaktowe, niewielkie, a jednocześnie sprawne i stosunkowo tanie urządzenia. Biogaz jako odnawialne źródło energii, stosowany moŜe być do napędu bloków grzewczo–energetycznych (agregatów kogeneracyjnych), w których w skojarzeniu produkowana jest energia elektryczna i cieplna. Gnojowica po przefermentowaniu nie tylko nie traci swoich wartości nawozowych, ale daje się łatwo odwodnić i jest pozbawiona organizmów chorobotwórczych. Na terenie gminy Połczyn-Zdrój nie jest prowadzona hodowla fermowa w systemie bezściołowym. NajbliŜszym geograficznie obiektem tego typu jest ferma trzody chlewnej w Smardzku – 36000 szt. rocznej produkcji tuczników; 209
