zeszyty - Ebookpoint.pl

ZESZYTY
UBEZPIECZEŃ
SPOŁECZNYCH
issn 1734-4980
numer y
specjaln
Wyjaśnienia – interpretacje – praktyka
Prawo do świadczeń chorobowych mimo
wygaśnięcia umowy na zastępstwo
w numerze m.in.:
ŚWIADCZENIE REHABILITACYJNE
DLA PRACOWNIKA
ZASTĘPUJĄCEGO Pracownik,
którego umowa o pracę na
zastępstwo uległa wygaśnięciu
w okresie pobierania przez niego
zasiłku chorobowego, może
ubiegać się po wyczerpaniu
okresu zasiłkowego o świadczenie
rehabilitacyjne. Jeżeli lekarz
orzecznik ZUS orzeknie o potrzebie
przyznania świadczenia
rehabilitacyjnego, świadczenie
to będzie pracownikowi
przysługiwało, mimo że umowa
o pracę na zastępstwo dawno
wygasła.
3
ZASIŁEK MACIERZYŃSKI
PO USTANIU ZATRUDNIENIA
Jeżeli pracownica zatrudniona
na podstawie umowy o pracę
na zastępstwo wystąpiła
z wnioskiem o urlop macierzyński
i zasiłek macierzyński przed
przewidywaną datą porodu,
a umowa na zastępstwo uległa
w tym czasie rozwiązaniu,
zasiłek macierzyński będzie jej
przysługiwał do końca trwania
umowy na zastępstwo.
5
CHOROBA W 1. MIESIĄCU
ZATRUDNIENIA Pracownik
zatrudniony na zastępstwo nabędzie
prawo do świadczeń z tytułu
choroby już w pierwszym miesiącu
zatrudnienia wtedy, gdy miał
wcześniejsze okresy ubezpieczenia
chorobowego, które można doliczyć
do obowiązującego go 30-dniowego
okresu wyczekiwania.
6
Wielu pracodawców na pewno nieraz stawało przed dylematem, jak
zorganizować pracę, gdy pracownica urodzi dziecko i zajmie się jego
wychowaniem albo pracownik lub pracownica chorują bądź przebywają
na urlopie bezpłatnym i z tych powodów są długo nieobecni w pracy.
W takich i innych przypadkach usprawiedliwionej nieobecności w pracy
pracownika, gdy jest potrzeba jego zastąpienia, Kodeks pracy przewiduje
możliwość zatrudnienia innego pracownika na podstawie umowy o pracę
na czas określony obejmujący czas tej nieobecności. Jest to szczególny
rodzaj umowy o pracę.
W związku z tym, że dnia powrotu do pracy nieobecnego pracownika często nie można bliżej ustalić, umowa na czas zastępstwa nie jest umową terminową, która zawiera
dokładną datę trwania stosunku pracy. Umowa ta rozwiązuje się z chwilą powrotu
do pracy pracownika zastępowanego albo z datą zakończenia umowy, jeżeli zostanie
zawarta na określony czas, np. roku, a zastępowany pracownik nie pojawi się w pracy.
Pracownik zastępujący ma prawo do świadczeń
z ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego
Pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę na zastępstwo podlega ubezpieczeniom społecznym, w tym ubezpieczeniu chorobowemu i ubezpieczeniu wypadkowemu, na ogólnych zasadach dotyczących pracowników. W przypadku pracowników
ubezpieczenie ma charakter obowiązkowy. Pracownik ma więc prawo do pełnej gamy
świadczeń, jakie oferują te ubezpieczenia.
Świadczenia chorobowe przysługujące pracownikowi zatrudnionemu
na zastępstwo
Z ubezpieczenia chorobowego
Z ubezpieczenia wypadkowego
Zasiłek chorobowy
Zasiłek chorobowy
Świadczenie rehabilitacyjne
Świadczenie rehabilitacyjne
Zasiłek macierzyński
Zasiłek wyrównawczy
Zasiłek opiekuńczy
Zasiłek wyrównawczy
Pracownikowi na zastępstwo przysługuje najpierw wynagrodzenie
chorobowe
Pracownik zatrudniony na zastępstwo, który stał się niezdolny do pracy z powodu
choroby, ma prawo do wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy na podstawie
art. 92 Kodeksu pracy, a następnie do zasiłku chorobowego z ubezpieczenia chorobowego. Zasiłek ten jest przyznawany na zasadach określonych w ustawie z 25 czerwca
1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby
i macierzyństwa, zwanej ustawą chorobową.
Numer specjalny
1. CHOROBA W ROKU UKOŃCZENIA 50 LAT
Pracownik Julian C., zastępujący od
października 2013 roku pracownicę
przebywającą na urlopie macierzyńskim,
ukończył 50 lat w marcu 2014 roku. W maju
br. stał się ofiarą poważnego wypadku
komunikacyjnego i otrzymał ponadmiesięczne
zwolnienie lekarskie. Była to jego pierwsza
niezdolność do pracy w tym roku. W tym
przypadku pracodawca wypłaca pracownikowi
wynagrodzenie chorobowe przez 33 dni,
a w przypadku dalszego zwolnienia panu
Julianowi będzie przysługiwać zasiłek
chorobowy.
2. CHOROBA W ROKU NASTĘPNYM
PO UKOŃCZENIU 50 LAT
Pracownica Ewa B., zatrudniona na
zastępstwo od listopada 2013 roku
do listopada 2014 roku, ukończyła 50 lat
w grudniu 2013 roku. W czerwcu br. po
raz pierwszy w tym roku zachorowała
i przedstawiła pracodawcy ZUS ZLA na okres
od 2 do 27 czerwca 2014 r.
W tej sytuacji pracodawca wypłaci pani Ewie
przez 14 dni wynagrodzenie chorobowe,
tj. od 2 do 15 czerwca, natomiast
od 16 do 27 czerwca pracownicy będzie
przysługiwał zasiłek chorobowy.
Prawo do świadczeń,
ale po okresie wyczekiwania
Może się zdarzyć, że pracownik zachoruje wkrótce po podjęciu zatrudnienia na
podstawie umowy o pracę na zastępstwo.
Nie zawsze otrzyma on za okres choroby
świadczenia chorobowe. Wynika to z tego,
że prawo do świadczeń z tytułu choroby,
tj. do wynagrodzenia chorobowego i zasiłku
chorobowego, pracownik nabywa dopiero
po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego. Okres ten jest nazywany okresem wyczekiwania. Pracownika
ZESZYTY UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH
3. ZATRUDNIENIE BEZROBOTNEGO
Pracodawca zatrudnił pracownika Andrzeja
W. na zastępstwo z dniem 1 kwietnia
2014 r. Wcześniej był on osobą bezrobotną,
zarejestrowaną w urzędzie pracy. Wkrótce
po podjęciu pracy pracownik zachorował i był
niezdolny do pracy od 10 do 18 kwietnia.
W związku z tym, że pan Andrzej nie ma
wymaganego okresu wyczekiwania, tj. 30 dni
nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego,
za okres choroby nie otrzyma wynagrodzenia
chorobowego.
Przy ustalaniu prawa do świadczeń z tytułu
choroby w pierwszym miesiącu zatrudnienia trzeba pamiętać o tym, że choć za ten
okres choroby nie przysługują pracownikowi świadczenia chorobowe oraz mimo
że pracownik nie otrzymuje przychodu, od
którego byłaby opłacana składka na ubezpieczenie chorobowe, to okres ten jest wliczany do 30 dni okresu wyczekiwania, po
upływie którego pracownik nabywa prawo
do świadczeń.
Okresu choroby pracownika przypadającego
w okresie wyczekiwania pracodawca nie
wlicza do okresu 33 dni lub odpowiednio
14 dni, za które pracownikowi przysługuje
wynagrodzenie chorobowe w roku kalendarzowym. Okresu tego nie wlicza się także do
okresu, przez który zatrudniony ma prawo
do świadczeń chorobowych (wynagrodzenia
chorobowego i zasiłku chorobowego), zwanego okresem zasiłkowym. Przypomnijmy,
że okres ten wynosi 182 dni, a w przypadku
gruźlicy lub choroby przypadającej na okres
ciąży – 270 dni.
Czasem świadczenia chorobowe
już w 1. miesiącu zatrudnienia
Czasami pracownik zatrudniony na zastępstwo nabędzie prawo do świadczeń z tytułu
choroby już w pierwszym miesiącu zatrudnienia. Stanie się tak wtedy, gdy miał wcześniejsze okresy ubezpieczenia chorobowego,
które można doliczyć do obowiązującego
go 30-dniowego okresu wyczekiwania. Do
okresu 30 dni ubezpieczenia chorobowego,
od którego zależy prawo do wynagrodzenia
chorobowego i zasiłku chorobowego, można
doliczyć poprzednie okresy ubezpieczenia
chorobowego, zarówno obowiązkowego, jak
i dobrowolnego, pod warunkiem że przerwa
między okresami ubezpieczenia chorobowego nie przekroczyła 30 dni.
LIPIEC 2014 | 2
PRZYKŁAD
4. ZSUMOWANIE OKRESÓW
UBEZPIECZENIA
Pracownica Marta K. zatrudniona z dniem
16 czerwca 2014 r. na zastępstwo przed
podjęciem tej pracy wykonywała umowę
zlecenia od 1 stycznia do 31 maja br. i podlegała
z tego tytułu ubezpieczeniu chorobowemu.
Pani Marta była niezdolna do pracy z powodu
choroby od 17 do 25 czerwca. Ponieważ
przerwa między obecnym a poprzednim
okresem ubezpieczenia chorobowego nie
przekroczyła 30 dni, do okresu wyczekiwania
można doliczyć poprzedni okres ubezpieczenia
chorobowego. Łącznie ubezpieczenie trwało
dłużej niż 30 dni. W związku z tym pracownicy
przysługuje wynagrodzenie chorobowe za okres
niezdolności do pracy od 17 do 25 czerwca.
PRZYKŁAD
obowiązuje 30-dniowy okres wyczekiwania,
niezależnie od rodzaju zawartej przez niego
z pracodawcą umowy o pracę. Wymagany
jest on też w przypadku umów zawartych
na zastępstwo. Jeżeli więc osoba zatrudniona na zastępstwo zachoruje w pierwszym
miesiącu zatrudnienia, przed upływem
30 dni zatrudnienia, może nie otrzymać ani
wynagrodzenia chorobowego, ani zasiłku
chorobowego.
PRZYKŁADY
Przypomnijmy, że pracodawca wypłaca
wynagrodzenie chorobowe z własnych
środków. Zasiłek chorobowy przysługuje
z ubezpieczenia chorobowego i jest finansowany z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia chorobowego za okres niezdolności
do pracy trwający łącznie do 33 dni w roku
kalendarzowym. Począwszy od 34. dnia niezdolności do pracy, przysługuje mu zasiłek
chorobowy. Pracownicy, którzy ukończyli
50. rok życia, zachowują prawo do wynagrodzenia chorobowego przez krótszy okres,
łącznie do 14 dni w roku kalendarzowym.
Od 15. dnia niezdolności do pracy przysługuje im zasiłek chorobowy. Czternastodniowy okres wypłaty wynagrodzenia
chorobowego stosuje się od roku kalendarzowego następującego po roku kalendarzowym, w którym pracownik ukończył
50. rok życia.
Warto wiedzieć, że do okresu wyczekiwania
można doliczyć także poprzednie okresy
ubezpieczenia chorobowego, mimo że
przerwa w ubezpieczeniu chorobowym
jest dłuższa niż 30 dni, pod warunkiem
że została spowodowana:
yy
urlopem wychowawczym,
yy
urlopem bezpłatnym lub
yy
odbywaniem czynnej służby wojskowej
przez żołnierza niezawodowego.
Prawo do wynagrodzenia i zasiłku
– bez okresu wyczekiwania
W niektórych przypadkach pracownika
zatrudnionego na zastępstwo nie będzie
obowiązywał okres wyczekiwania na prawo
do świadczeń chorobowych, tj. wynagrodzenia chorobowego i zasiłku chorobowego.
Prawo do świadczeń bez okresu wyczekiwania, a więc nawet od pierwszego dnia
zatrudnienia, pracownik zatrudniony na
zastępstwo nabędzie, jeżeli:
yy
ma co najmniej 10-letni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego,
jego niezdolność do pracy jest spowodowana wypadkiem w drodze do pracy
lub z pracy,
yy
jest absolwentem szkoły lub szkoły wyższej i podjął pracę w ciągu 90 dni od dnia
ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów wyższych,
yy
sprawował mandat posła lub senatora
i został zatrudniony na zastępstwo w ciągu 90 dni od ukończenia kadencji.
Choroba na skutek wypadku przy
pracy lub choroby zawodowej
W przypadku niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą
zawodową pracownikowi przysługuje zasiłek
chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego od
pierwszego dnia niezdolności do pracy w roku
kalendarzowym, nawet jeśli nie wykorzystał
jeszcze w tym roku kalendarzowym 33 dni
lub odpowiednio 14 dni wypłaty wynagrodzenia chorobowego. Nie jest także wymagany
okres wyczekiwania na zasiłek chorobowy
z ubezpieczenia wypadkowego. W tym więc
Świadczenie rehabilitacyjne
Prawo do świadczenia
rehabilitacyjnego
Pracownicy zatrudnieni na podstawie
umowy o pracę na zastępstwo mają także
prawo do świadczenia rehabilitacyjnego,
na ogólnych zasadach określonych ustawą
chorobową. Świadczenie rehabilitacyjne
przysługuje pracownikowi zatrudnionemu
na podstawie umowy o pracę na zastępstwo,
niezdolnemu do pracy z powodu choroby,
jeżeli po wykorzystaniu okresu zasiłkowego, tj. 182 dni, a w przypadku gruźlicy lub
niezdolności do pracy w okresie ciąży – 270
dni, jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze
leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują
odzyskanie zdolności do pracy. O potrzebie
przyznania świadczenia rehabilitacyjnego
orzeka lekarz orzecznik ZUS.
Ważne
Według tych samych zasad przyznawane
jest świadczenie rehabilitacyjne
z ubezpieczenia wypadkowego, jeżeli
niezdolność do pracy pracownika została
spowodowana wypadkiem przy pracy lub
chorobą zawodową.
Świadczenie rehabilitacyjne może zostać
pracownikowi przyznane na okres
yy
podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu
społecznemu rolników,
Świadczenia również
po wygaśnięciu umowy
yy
nie nabyła prawa do zasiłku chorobowego
Wygaśnięcie umowy o pracę na zastępstwo
nie w każdym przypadku oznacza brak prawa
do świadczeń z tytułu choroby. Świadczenia
mogą przysługiwać pracownikowi także po
wygaśnięciu tej umowy, w tych przypadkach, w których zgodnie z ustawą chorobową przysługują one za okres po ustaniu
ubezpieczenia chorobowego.
Zasiłek chorobowy przysługuje za okres po
ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego:
1)jeżeli niezdolność do pracy powstała
w okresie tego ubezpieczenia i trwa
nieprzerwanie po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego,
2) gdy niezdolność do pracy powstanie po
ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jednak nie później niż w ciągu 14 dni
od jego ustania i trwa nieprzerwanie co
najmniej 30 dni.
W przypadku choroby zakaźnej, której
okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni, lub
innej choroby, której objawy ujawniają się
po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby (w ZUS ZLA oznaczona jest
kodem „E”), prawo do zasiłku chorobowego
za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia
przysługuje, jeżeli niezdolność do pracy
powstanie nie później niż w ciągu 3 miesięcy
od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego i trwa co najmniej 30 dni.
Zasady te mają odpowiednie zastosowanie
w przypadku zasiłku chorobowego z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej
wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową przysługującego po ustaniu ubezpieczenia wypadkowego.
A zatem jeżeli umowa o pracę na zastępstwo wygaśnie w okresie pobierania
przez pracownika świadczeń z tytułu
choroby albo zachoruje on po ustaniu tej umowy o pracę w przypadkach
określonych ustawą chorobową, pracownikowi będzie przysługiwał zasiłek
chorobowy za okres przypadający po
wygaśnięciu umowy, o ile nie wystąpią
okoliczności wymienione w art. 13 ustawy chorobowej.
Zgodnie z art. 13 ustawy chorobowej zasiłek
chorobowy za okres po ustaniu ubezpieczenia chorobowego nie przysługuje, jeżeli
osoba niezdolna do pracy:
yy
ma ustalone prawo do emerytury lub
renty z tytułu niezdolności do pracy,
yy
kontynuuje lub podjęła działalność
zarobkową, która stanowi tytuł do objęcia ubezpieczeniem chorobowym, obowiązkowym lub dobrowolnym albo
yyzapewnia prawo do świadczeń za okres
niezdolności do pracy z powodu choroby, np. zapewnia prawo do uposażenia,
stypendium sportowego itp.,
botnych, zasiłku przedemerytalnego,
świadczenia przedemerytalnego albo
nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego,
yy
wyczerpie w okresie zatrudnienia pełny 182-dniowy albo 270-dniowy okres
pobierania zasiłku chorobowego.
Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje ubezpieczonemu także za okres po ustaniu tytułu
ubezpieczenia chorobowego albo ubezpieczenia wypadkowego, o ile nie zaistnieją okoliczności wykluczające prawo do tego świadczenia.
Są to okoliczności wymienione w art. 13 ustawy chorobowej, te same, z powodu których nie
przysługuje prawo do zasiłku chorobowego za
okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia. Jeżeli te okoliczności nie występują, pracownik,
którego umowa o pracę na zastępstwo uległa
rozwiązaniu w okresie pobierania świadczenia
rehabilitacyjnego, ma prawo do tego świadczenia za okres po ustaniu tej umowy.
ze względu na brak okresu wyczekiwania,
3
yy
jest uprawniona do zasiłku dla bezro-
Ważne
Pracownik, którego umowa o pracę
na zastępstwo uległa wygaśnięciu
w okresie pobierania przez niego
zasiłku chorobowego, może ubiegać
się po wyczerpaniu okresu zasiłkowego
o świadczenie rehabilitacyjne. Jeżeli
lekarz orzecznik ZUS orzeknie o potrzebie
przyznania świadczenia rehabilitacyjnego,
świadczenie to będzie pracownikowi
przysługiwało, mimo że umowa o pracę na
zastępstwo dawno wygasła.
O świadczenie rehabilitacyjne może także
ubiegać się pracownik, który zachorował
po ustaniu umowy o pracę na zastępstwo
i z tego tytułu miał prawo do zasiłku chorobowego przez pełny okres zasiłkowy. Jeżeli
lekarz orzecznik ZUS uzna, że jego stan
zdrowia uzasadnia przyznanie świadczenia
rehabilitacyjnego, po wyczerpaniu okresu
pobierania zasiłku chorobowego będzie mu
wypłacane świadczenie rehabilitacyjne przez
okres ustalony przez lekarza orzecznika.
PRZYKŁAD
5. DŁUGA PRZERWA W UBEZPIECZENIU
CHOROBOWYM
Pracownik Jerzy S. jest zatrudniony na
zastępstwo od 2 czerwca 2014 r. Przed
podjęciem pracy u tego pracodawcy przez dwa
lata był zarejestrowany jako osoba bezrobotna.
W przypadku pracownika nie zachodzą
okoliczności uprawniające go do zasiłku
chorobowego z ubezpieczenia chorobowego
bez okresu wyczekiwania. Pan Jerzy 5 czerwca
uległ wypadkowi przy pracy i z tego tytułu
był niezdolny do pracy od 5 do 10 czerwca.
Pracodawca wypłacił pracownikowi zasiłek
chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego
za pełen okres niezdolności do pracy
od 5 do 10 czerwca. W przypadku tego
zasiłku nie jest wymagany okres wyczekiwania.
Pracownik ponownie był niezdolny do pracy
do 20 do 25 czerwca z powodu grypy i za ten
okres ubiega się o wynagrodzenie chorobowe.
Pracodawca nie wypłacił mu wynagrodzenia
chorobowego za okres od 20 do 25 czerwca,
gdyż Jerzy S. nie ma wymaganego
30-dniowego okresu wyczekiwania. Przed
podjęciem pracy był przez 2 lata bezrobotny,
a więc przerwa w ubezpieczeniu chorobowym
była na tyle długa, że nie można zliczyć
ewentualnych wcześniejszych okresów
ubezpieczenia chorobowego. Nie zachodzą
także okoliczności uprawniające do zasiłku
chorobowego z ubezpieczenia chorobowego
bez okresu wyczekiwania.
niezbędny do odzyskania zdolności do
pracy, nie dłuższy jednak niż 12 miesięcy.
6. CHOROBA PO USTANIU ZATRUDNIENIA
Pracownik Kamil D. był zatrudniony
na zastępstwo od 1 września 2013 r.
do 20 lutego 2014 r. Po ustaniu zatrudnienia
pan Kamil zachorował i jest niezdolny do pracy
od 1 marca do 29 sierpnia (182 dni). Zasiłek
chorobowy za ten okres wypłaca mu oddział
ZUS. Załóżmy, że na wniosek pracownika
lekarz orzecznik ZUS przyzna mu świadczenie
rehabilitacyjne na okres 3 miesięcy (90 dni).
W związku z tym oddział ZUS będzie wypłacał
pracownikowi świadczenie rehabilitacyjne za
okres od 30 sierpnia do 27 listopada 2014 r.
PRZYKŁAD
przypadku pracodawca nie ma obowiązku
ustalać okresu podlegania ubezpieczeniu.
| LIPIEC 2014
ZESZYTY UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH