Pobierz artykuł w pdf

PRAWO W FIRMIE
Edyta Jordan
RADCA PRAWNY
PRAWO W FIRMIE
Karina Jankowska
RADCA PRAWNY
Jedna kontrola – wiele kłopotów
Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma prawo kontrolowania przedsiębiorców pod kątem prawidłowości wykonywania przez
nich zadań i obowiązków płatników składek w zakresie ubezpieczeń społecznych. Sama procedura kontroli przeprowadzanej przez organ rentowy nie jest skomplikowana. Często też wizyta inspektora kontroli ZUS i podejmowane przez niego
czynności w toku kontroli nie wpływają znacząco na bieżącą działalność firmy. Jednak konsekwencje kontroli ZUS mogą się
dla płatnika składek okazać poważne i wpłynąć na funkcjonowanie firmy nawet przez kilka następnych lat.
Kontrola ZUS
Kontrola płatnika składek rozpoczyna się
zwykle od telefonu inspektora kontroli ZUS,
który informuje o wszczęciu postępowania i ustala termin swojej wizyty u płatnika.
Inspektor kontroli ZUS ma obowiązek okazać płatnikowi legitymację służbową oraz
upoważnienie do przeprowadzenia kontroli. Zakres kontroli inspektora ZUS może
obejmować w szczególności prawidłowość
zgłaszania do ubezpieczeń społecznych,
prawidłowość i rzetelność obliczania, potrącania i opłacania składek na ubezpieczenie
społeczne oraz innych składek i wpłat, do
których pobierania zobowiązany jest ZUS.
Przedmiotem kontroli ZUS może być też prawidłowość wypłaty świadczeń z ubezpieczeń
społecznych oraz dokonywanie rozliczeń
z tego tytułu, prawidłowość i terminowość
opracowywania wniosków o świadczenia
emerytalne i rentowe, a także wystawianie
zaświadczeń i zgłaszanie danych dla celów
ubezpieczeń społecznych.
Wydanie decyzji
Podsumowanie
Kontrola ZUS może dla płatnika spowodować szereg negatywnych konsekwencji, w tym konieczność prowadzenia wielu
postępowań sądowych naraz. Dlatego nie
należy bagatelizować etapu kontroli przed
sporządzeniem protokołu kontroli – na tym
bowiem etapie dochodzi do najistotniejszych ustaleń faktyczych, które mogą mieć
decydujący wpływ na dalsze postępowanie
organu rentowego, a także na wynik sporu
przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. ■
W przypadku większych pracodawców jeden protokół kontroli może stać się podstawą wydania wielu decyzji odnoszących się
do sytuacji poszczególnych pracowników.
Od decyzji ZUS przysługuje odwołanie do
sądu powszechnego, które wnosi się za Źródła:
pośrednictwem jednostki organizacyjnej
ZUS, która tę decyzję wydała. Na zaskarże- art. 83 – art. 97 ustawy z 13 października 1998 r.
nie decyzji ZUS przedsiębiorca ma miesiąc o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r.
od daty doręczenia decyzji. Termin ten jest nr 205, poz. 1585 ze zm.),
relatywnie długi w porównaniu z innymi
terminami procesowymi, ale w sytuacji, rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 grudkiedy płatnik decyduje się zaskarżyć dorę- nia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu przeprowadzania kontroli płatników składek
czone mu jednocześnie rozstrzygnięcia ZUS (Dz.U. nr 164, poz. 1165),
i musi w tym terminie złożyć odwołanie od
kilkudziesięciu, a czasem nawet kilkuset de- art. 109 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r.
cyzji, może to stanowić pewien problem. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowaKażda zaskarżona decyzja wszczyna bowiem nych ze środków publicznych (tj. Dz.U. z 2008 r. nr
odrębne postępowanie sądowe. Z reguły 164, poz. 1027 ze zm.),
uczestnikiem postępowania jest także pracownik. On również otrzymuje egzemplarz art. 4779 kodeksu postępowania cywilnego.
decyzji, a w postępowaniu sądowym ma
status zainteresowanego. Czasem wywołuje
to spore komplikacje, np. gdy osoba ta nie
jest już pracownikiem firmy. Wydanie decy*
Autorki są partnerami w Kancelarii radców
zji przez ZUS nie jest też obojętne obecnym
prawnych Jankowska Jordan Sp.p. w Warpracownikom firmy, a co za tym idzie, rytm
szawie. Przedmiotem usług kancelarii są
funkcjonowania firmy może zostać na jakiś
w szczególności sprawy z zakresu prawa
czas zakłócony. Pracownicy przeważnie nie
pracy i ubezpieczeń społecznych, prawa adsą informowani o postępowaniu na etapie
ministracyjnego oraz prawa gospodarczego.
kontroli, więc decyzja ZUS z reguły jest dla
nich dużym zaskoczeniem. Więcej pracy
szykuje się także dla działu księgowego i kadrowego. Jeśli płatnik zgadza się z częścią zarzutów organu rentowego, konieczna będzieBranża spoty
ka s
ię w
Sosn
korekta dokumentacji. Zgodnie z art. 41 ust.
o wc
u
SKANUJ I CZYTAJ ON-LINE
N ow
o
w naj czesny
więks obiekt
zej p
w
olski ystawie
ej ag
n
lomer niczy
acji
MAGAZYN
PRZEMYSŁOWY
1
P
PR
RZZEE
M
MYYS
SŁŁO
OW
WA
2– 4
A JJE
pa
ESSIE
TOOL ździern
IEŃ
ika 20
EX ŃW
5. Mi
www.
12
W EE
ędzy
narod toolex.pl
X
XP
owe
PO
OS
Targi
16 –
SIL
Obrab
18 pa
ILEES
iarek
ździe
Expo
SIA
, Narzę
W
IA
Międ ELDING rnika 20
dz
nr
i i Te
12
chno
rodow - www.ex
logii
e Targi powe
Obrób
6–7
Spaw lding.pl
ki
listo
alnicz
pada
Stee
e
lM
2012
5. Mi ET - ww
ędzy
w.
narod steelm
SURF
et.
ow
pl
PROT
e Targi
6. Mi
Stali,
ędzy ECT - ww
Metal
narod
w.su
TEZ
i Nież
rfprot
owe
Ex
elazn
Targi
ect.p
Targi po - ww
ych,
Zabe
l
w.tez
Produ
Tech
zpiec
ex
kcji i
nolog
zeń Po
Zasto po.pl
ii i Pro
wierz
13 –
sowa
duktó
chni
15 lis
nia Ele
w
topa
HAPe
ment
da 20
xpo
ów Złą
4. Ta
12
czny
rgi Hy www.ha
ch
pexp
drau
ROBO
o.p
liki, Au
tomaty l
Targi Tshow www.
Robo
ki
i
Pneu
rob
tyzac
RubP
matyk
ji i Au otshow
last
i
tomaty .pl
EXPO
5. Ta
rgi Prz
- ww
zacji
em
w
w
O
zyna
www.p
olskip
rzemys
l.com.p
l
NUMER
12
rozstrzygające odwołania od decyzji ZUS.
Taką praktykę potwierdził Sąd Najwyższy
w postanowieniu z dnia 14 stycznia 2010 r.,
sygn. akt I UK 238/09 (publ. LEX nr 577819),
w którym stwierdził, że „postępowanie sądowe, w tym w sprawach z zakresu prawa
ubezpieczeń społecznych, skupia się na
wadach wynikających z naruszenia prawa
materialnego, a kwestia wad decyzji admi-
Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych przysługuje możliwość samodzielnego uwzględnienia w całości odwołania złożonego od
decyzji organu. Może on również uwzględnić odwołanie od decyzji w części i w tej części zmienić decyzję. W pozostałym zakresie
ZUS ma obowiązek przekazać odwołanie do
sądu.
R 14 3/20
i trybu przeprowadzania kontroli płatników
składek (Dz.U. nr 164, poz. 1165). Poza powyższymi przepisami do postępowania
kontrolnego zastosowanie znajdują również
przepisy kodeksu postępowania administracyjnego. Należy jednak zwrócić uwagę, że
ewentualne naruszenia proceduralne, do
których może dojść w toku kontroli, nie są
brane pod uwagę przez sądy powszechne
Nieprawidłowości stwierdzone w trakcie
kontroli przez organ rentowy mogą być
różnego rodzaju: od błędów w wyliczaniu
stawek dziennych zasiłku chorobowego
czy macierzyńskiego, przez pozorność zawartych umów o pracę, niewłaściwe podstawy wymiaru składek, aż po wliczenie do
podstawy wymiaru składek u pracodawcy
wynagrodzeń pracowników uzyskiwanych
w innym podmiocie, jeśli zostanie stwierdzone, że pracownik w ramach umowy zlecenia
zawartej z innym podmiotem wykonywał
czynności na rzecz własnego pracodawcy.
Na podstawie protokołu kontroli ZUS może
np.: wydać decyzję w sprawie podlegania
ubezpieczeniu społecznemu lub decyzję
o ustaleniu prawidłowej podstawy wymiaru
składek na ubezpieczenie emerytalne, ren-
7b pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych korektę, która jest wynikiem decyzji
wydanej przez organ rentowy, należy złożyć
nie później niż w terminie 7 dni od uprawomocnienia się decyzji ZUS. Zachowanie tego
terminu może być w praktyce bardzo utrudnione.
NUME
6 | Polski Przemysł – październik 2012
Kontrola ZUS trwa zwykle około jednego
miesiąca i kończy się sporządzeniem protokołu kontroli, w którym inspektor ZUS opisuje ustalenia kontroli. Protokół powinien
zawierać opis dokonanych ustaleń z podaniem podstaw prawnych i przedstawienie
dowodów. Protokół kontroli sporządza się
w dwóch egzemplarzach, z których jeden
dostarczany jest kontrolowanemu płatnikowi składek lub osobie upoważnionej do
reprezentowania lub prowadzenia jego
spraw. Protokół stanowi następnie podstawę
do wydania decyzji przez ZUS. Jeśli płatnik
składek nie zgadza się z ustaleniami kontroli
w całości lub w części, przysługuje mu prawo
złożenia, w terminie 14 dni od daty otrzymania protokołu, pisemnych zastrzeżeń do protokołu kontroli. Na tym etapie płatnik może
też przedstawić dodatkowe dowody na poparcie swoich twierdzeń. Jeśli inspektor ZUS
nie uwzględni zastrzeżeń płatnika składek
złożonych do protokołu kontroli, to protokół
ten stanowi podstawę do wydania przez ZUS
decyzji administracyjnej.
towe, chorobowe i wypadkowe oraz ubezpieczenie zdrowotne i nakazać płatnikowi
dokonanie korekt dokumentów oraz wpłatę
określonych należności wraz z odsetkami.
Należy pamiętać, że choć do właściwości
ZUS należą sprawy wymierzania i pobierania składek na ubezpieczenie zdrowotne, to
sprawy dotyczące samego objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym nie należą już do kompetencji tego organu. Decyzję w sprawie
podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu,
zgodnie z przepisami ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych
(tj. Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.),
wydaje Narodowy Fundusz Zdrowia, a konkretnie dyrektor oddziału wojewódzkiego
NFZ (art. 109 ust. 1 ustawy). Ten ustawowy
podział kompetencji znacznie komplikuje
postępowanie, dlatego zdarza się, że ZUS
stara się ominąć etap wydania decyzji o objęciu ubezpieczeniem zdrowotnym i wydaje
od razu decyzję wskazującą podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne
i określającą składki na to ubezpieczenie
wraz z odsetkami.
Pols
kiPrzem
ysł
Inspektor ZUS, upoważniony do przeprowadzenia kontroli, ma prawo badać wszelkie
dokumenty, księgi i inne nośniki informacji
niezbędne do przeprowadzenia kontroli,
a kontrolowany płatnik składek ma obowiązek udostępnić kontrolującemu wszelkie
niezbędne dokumenty i współpracować
z inspektorem przeprowadzającym kontrolę, udzielając mu wyjaśnień, zapewniając
warunki do przeprowadzenia kontroli i udostępniając kopie wymaganych dokumentów.
Wszelkie koszty związane z udostępnieniem
potrzebnych informacji i dokumentów obciążają kontrolowanego płatnika. W toku
kontroli inspektor ZUS często przesłuchuje
też świadków, członków zarządu płatnika
składek, osoby odpowiedzialne za księgowość firmy lub innych pracowników, w zależności od przedmiotu i zakresu kontroli.
Z przesłuchania sporządzany jest protokół,
który później stanowi jeden z ważniejszych
dowodów w sprawie. Postępowanie kontrolne uregulowane jest szczegółowo w rozdziale 10 ustawy z dnia 13 października 1998 r.
o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.
z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.) oraz w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad
nistracyjnych spowodowanych naruszeniem
przepisów postępowania administracyjnego, pozostaje w zasadzie poza przedmiotem tego postępowania. Sąd ubezpieczeń
społecznych – jako sąd powszechny – może
i powinien dostrzegać jedynie takie wady
formalne decyzji administracyjnej, które decyzję tę dyskwalifikują w stopniu odbierającym jej cechy aktu administracyjnego jako
przedmiotu odwołania. Stwierdzenie takiej
wady następuje jednak tylko dla celów postępowania cywilnego i ze skutkami dla tego
tylko postępowania”. Z tego względu w praktyce naruszenia procedury bez względu na
ich ciężar i charakter nie mogą być podstawą
skutecznego zaskarżenia decyzji organu rentowego.
ISSN: 208
sko
2-8918
wyzw mplik
o
an
specj ia to naswzA ane
alnoś
ć
kan
Rozmow
a z pre
zesem
a
firmy
MEZAP
- Andrze
od nadyjczycy się
s uczą
specja
l
iś
stali ci od
jem Koz
akiem
O roz
opowiawoju, inw
da Tom estycja
asz Krą ch i naj
żyński, bliższy
dyrekt ch pla
or gen nach VAC
eralny Aero
polskie
j spółki
O suk
na przcesie firm
– peł yszłość y spod Biał
nomocn i pro
ikiem blemachegostoku,
zarząd rozmaw jej rea
l
u
14 3/2
012