Fizjoterapia w onkologii

Fizjoterapia w onkologii
Na czym ogólnie polega specyfika pracy fizjoterapeuty?
Fizjoterapeuta zajmuje się przywracaniem sprawności pacjenta m.in. po operacji, wypadku czy
uszczerbku na zdrowiu. Jego możliwości terapeutyczne i praca opierają się na współpracy z
lekarzami, pielęgniarkami, psychologami, a przede wszystkim z pacjentem. Nie ma możliwości
pomocy choremu, jeśli ten się nie otworzy i nie chce wrócid do zdrowia lub poprawid swojego stanu
psychofizycznego. Bardzo ważna jest świadomośd pacjenta, jego mobilizacja, a także
systematycznośd fizjoterapii w onkologii i – w ramach możliwości – „odrabianie pracy domowej”.
Fizjoterapeuta zajmuje się pacjentami zarówno sparaliżowanymi i zupełnie zależnymi od osób
trzecich, chorymi z pojedynczą dysfunkcją układu ruchu, jak i takimi, którzy ze względu na poprawę
zdrowia, chcą polepszyd swoją kondycję i wytrzymałośd fizyczną.
Fizjoterapia w onkologii ma wiele aspektów i zawsze wiążę się z poprawą samopoczucia i
podwyższeniem własnej wartości. Należy jednak pamiętad, że sukces leży nie tylko w
umiejętnościach fizjoterapeuty, ale także w chęci i zaufaniu pacjenta.
W chorobie nowotworowej proces rehabilitacji jest mocno złożony. Charakter samej choroby
powoduje, że fizjoterapeuta musi zadbad o dobrostan psychofizyczny chorego. Pacjent
onkologiczny spotyka się często z dysfunkcją narządu ruchu, ale także oszpeceniem w wyniku
przeprowadzonej operacji, zaburzeniami psychicznymi, nietolerancją społeczną, poczuciem, że jego
świat legł w gruzach, strachem przed odrzuceniem czy śmiercią. Taka osoba na początku walki z
chorobą zazwyczaj jest zrezygnowana i widzi wszystko w czarnych barwach. Jest to zrozumiałe,
chod niewłaściwe przekonanie, nad zmianą którego warto pracowad.
Rolą całego zespołu medycznego jest przywrócenie wiary pacjentowi. W dużej mierze zajmuje się
tym psychoterapeuta i fizjoterapeuta. Należy uświadomid pacjentowi możliwe rozwiązania,
pokazad, że dzięki rehabilitacji onkologicznej może poczud się lepiej, wyglądad i funkcjonowad tak,
jak dawniej. Wymaga to najczęściej długiej i mozolnej pracy, ale każdy kolejny zdobyty stopieo w
odzyskiwaniu sprawności, to sukces. Prowadzi on do poprawy sprawności psychofizycznej i wiary
w to, że z chorobą można wygrad.
Skoro zaczynam ruszad sparaliżowaną ręką, uczę się oddychad samodzielnie, mogę się poruszad
przy pomocy chodzika, chodzid o kulach pomimo amputacji kooczyny dolnej czy zmniejszyd obrzęk
limfatyczny itp. to znaczy, że rehabilitacja przynosi efekt i że warto powalczyd o jeszcze więcej.
Ważne jest to, żeby pacjent zobaczył, że od jego pracy i silnej woli tak wiele zależy. To nie musi
oznaczad pełnego wyleczenia. Ale o ile lepiej jest znosid świadomośd choroby będąc sprawnym i
samodzielnym. Proces usprawniania w onkologii zajmuje się próbą powrotu pacjentów do takiej
funkcjonalności jak przez zachorowaniem. Nie zawsze jest to w pełni możliwe, ale próbowad
należy, bo każdy mały sukces, to w tej chorobie duży sukces. Zależy od tego nie tylko fizyczna
sprawnośd, ale przede wszystkim samopoczucie psychiczne i chęd walki, tak bardzo istotna w
pokonaniu raka.
Różne problemy, z czym najczęściej trafiają do Ciebie pacjenci onkologiczni?
Pacjenci onkologiczni najczęściej mają problem ze swoja fizycznością, nierzadko oszpeconą w
wyniku operacji. Czują się chorzy, osłabieni, do tego często wykluczeni społecznie, niepotrzebni.
Wstydzą się braku piersi, amputacji kooczyny, blizny na twarzy, problemów z mówieniem,
połykaniem, poruszaniem się. W dużej mierze za ich kompleksy odpowiada słaba świadomośd
społeczna, zbyt małe zainteresowanie możliwościami medycyny, rehabilitacji, logopedii. Chorzy nie
są dostatecznie informowani o zaopatrzeniu ortopedycznym, o tym, że mogą mied refundowany
sprzęt do rehabilitacji, że nie muszą płacid za protezę piersi, która im się należy, że są materace
przeciwodleżynowe, tak istotne w higienie i komforcie osób leżących i o wielu. W polskiej służbie
zdrowia wciąż nie ma na to czasu, tak dużo jest innych obowiązków i często brakuje też niestety
wiedzy wśród personelu medycznego.
W jakich przypadkach konieczna jest fizjoterapia onkologiczna, czy we wszystkich typach
raka się ją stosuje?
Według mnie rehabilitacja onkologiczna jest konieczna w każdym przypadku. Nie ma znaczenia czy
będzie to ciężka i długotrwała fizjoterapia onkologiczna prowadząca do znacznego usprawnienia
psychofizycznego czy tylko sposób na poprawę samopoczucia pacjenta. Uważam, że każdy chory
powinien mied możliwośd konfrontacji z rehabilitantem. Bardzo często szpitalni pacjenci skarżą się,
że drętwieją im ręce, że czują ból karku, że doskwiera im kręgosłup. Każdy taki objaw może
świadczyd o złym ułożeniu ciała na łóżku szpitalnym, o tym, że organizm przyzwyczajony do
domowych warunków po prostu się buntuje. Czasem nie potrzeba długiej fizjoterapii
onkologicznej, wystarczy kilka wskazówek, krótki trening mięśni, który będzie potem powtarzany
systematycznie i zazwyczaj problem znika. Tak mało, a tak dużo!
Oczywiście zdarzają się przypadki w których rehabilitacja nie powinna byd stosowana. Są pacjenci
tak sprawni po operacji, że uwagę poświęconą dla nich, warto przesunąd na bardziej
potrzebujących. Wciąż zbyt mało fizjoterapeutów jest zatrudnianych w paostwowych placówkach.
Wiąże się to z koniecznością wyboru, komu nasza pomoc jest najbardziej niezbędna. Warto szkolid
rodziny pacjentów, aby wiedziały co mogą zaproponowad choremu w domu, jak go motywowad i
czego od niego wymagad. Te informacje wszyscy zainteresowani powinni pozyskiwad właśnie od
fizjoterapeutów.
Są tak ciężkie przypadki, tak bardzo skomplikowane, w których rehabilitacja musi zostad
wstrzymana, lub w ogóle zaniechana. Należy jednak pamiętad, że jest to bardzo mały procent
chorych. Znaczna większośd potrzebuje naszego zainteresowania, wskazówek, treningów i procesu
usprawniania.
Czy po amputacji, rekonstrukcji jest możliwośd powrotu do pełnej sprawności ruchowej?
Tak, pacjent onkologiczny, ma szansę na pełen powrót do zdrowia i sprawności psychofizycznej.
Błędne jest myślenie, że ta choroba, to wyrok. Należy zrobid wszystko, żeby mu to ułatwid. Chorzy
po amputacji mają bardzo duży wybór pomocy ortopedycznych, które w znaczny sposób mogą
ułatwid im życie, wygląd i samopoczucie. Kobiety po mastektomii mogą wybierad w różnych typach
protez piersi, o różnym kształcie i właściwościach dobranych do ich potrzeb. Są specjalistyczne
biustonosze na polskim rynku, które różnią się niuansami od zwykłych, a są tak samo piękne,
kobiece i różnorodne. Chore po rekonstrukcji piersi mogą się zaopatrzyd w specjalne pasy i staniki
utrzymujące protezę na właściwym miejscu. Osoby po amputacji
kooczyny mogą starad się o różne protezy i ortezy ułatwiające poruszanie się. Coraz częściej, w
przypadku nowotworów kości, stosowana jest jednoczasowa rekonstrukcja, nawet dwustawowa.
Chorzy w trakcie chemioterapii mają ogromny wybór peruk, zarówno z naturalnych, jak i
sztucznych włosów. Pacjenci z niedowładami, porażeniami mogą liczyd na wózki, chodziki, kule,
dzięki którym będą mogli się przemieszczad. Są specjalne materace przeciwodleżynowe i środki
higieniczne, dla najciężej dotkniętych chorobą nowotworową. To wszystko jest ułamkiem
możliwości. Wiedzę na ten temat powinniśmy – my rehabilitanci, przy współpracy z lekarzami,
przekazywad jak najszerszemu gronu. Niech idzie w świat, tak jak i nadzieja na wyleczenie i
sprawnośd psychofizyczną.