docINSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO URZĘDU
download 
Reklamacja Transkrypt
INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO URZĘDU
Załącznik nr 4 do Zarządzenia Nr OR-0151/413/2007 Prezydenta Miasta Knurów z dnia 27.11.2007 r. INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO URZĘDU MIASTA KNURÓW dla budynku przy ul. Niepodległości 7 Knurów - lipiec 2007r. 1 Spis treści Wstęp 3 I CHARAKTERYSTYKA POŻAROWO–TECHNICZNA BUDYNKU 5 1. Lokalizacja i dojazd pożarowy 5 2. Charakterystyka budowlano-techniczna i zagospodarowanie terenu 6 2.1 Elementy budowlane służące ewakuacji 6 3. Wyposażenie budynku w instalacje techniczno-użytkowe 6 4 Przygotowanie obiektu do prowadzenia działań ratowniczo-gaśniczych 7 5. Przeciwpożarowe zaopatrzenie wodne 7 5.1 Zasady konserwacji hydrantów wewnętrznych 7 II ZAGROŻENIE POŻAROWE I WYBUCHOWE 9 1 Potencjalne źródła powstania pożaru 10 2 Przyczyny rozprzestrzeniania się pożarów w budynkach 11 III ZASADY ZAPOBIEGANIA MOŻLIWOŚCI POWSTANIA POŻARU 11 IV WYMAGANIA DOTYCZĄCE BUDYNKÓW, URZĄDZEŃ I INSTALACJI 13 1 Wymagania ewakuacyjne 13 2 Warunki w zakresie wystroju wnętrz 13 3 Wymagania instalacyjne 14 V WYPOSAŻENIE OBIEKTU W ZNAKI I INSTRUKCJE 15 VI SPRZĘT GAŚNICZY-WYMAGANIA-ROZMIESZCZENIE-KONSERWACJA 15 1. Rozmieszczenie gaśnic 16 2 Zasady użycia gaśnic i charakterystyka środka gaśniczego 17 3 Zasady konserwacji gaśnic 18 VII ORGANIZACJA EWAKUACJI 20 1 Warunki powodujące konieczność ewakuacji 21 2 Organizacja ćwiczeń ewakuacyjnych 21 VIII INSTRUKCJA POSTĘPOWANIA NA WYPADEK POWSTANIA POŻARU 22 IX ZASADY ZAZNAJAMIANIA PRACOWNIKÓW Z PRZEPISAMI POŻ. I INSTRUKCJĄ BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO ZASADY ZABEZPIECZENIA PRAC NIEBEZPIECZNYCH POD WZGLĘDEM POŻAROWYM 25 X 27 ZAŁĄCZNIKI: - Zał. nr 1 „oświadczenie” - Zał. nr 2 „protokół zabezpieczenia prac pożarowo-niebezpiecznych” - Zał. nr 3 „zezwolenie na prowadzenie prac pożarowo-niebezpiecznych” - Wykaz przepisów prawnych 2 WSTĘP Podstawa opracowania: Opracowanie instrukcji bezpieczeństwa pożarowego wynika z § 6.1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. Nr 80, poz. 563 z 2006 r.). Podstawowe obowiązki z zakresu ochrony przeciwpożarowej Art. 4 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (t.j. Dz.U. Nr 147, poz.1229 z 2002 r. z późn. zm.) [1] * nakłada obowiązek na właściciela, zarządcę lub użytkownika budynku, obiektu lub terenu zapewnienia warunków ochrony przeciwpożarowej, a szczególnie: 1) przestrzegać przeciwpożarowych wymagań budowlanych, instalacyjnych i technologicznych; 2) wyposażyć budynek, obiekt lub teren w sprzęt pożarniczy i ratowniczy oraz środki gaśnicze zgodnie z obowiązującymi przepisami; 2a) zapewnić konserwację i naprawy sprzętu oraz urządzeń zgodnie z zasadami i wymaganiami gwarantującymi sprawne i niezawodne ich funkcjonowanie; 3) zapewnić osobom przebywającym w budynku, obiekcie lub na terenie bezpieczeństwo i możliwość ewakuacji; 4) przygotować budynek, obiekt lub teren do prowadzenia akcji ratowniczej; 4a) zaznajomić pracowników z przepisami przeciwpożarowymi; 5) ustalić sposoby postępowania na wypadek powstania pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia. Warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i związane z nimi urządzenia ustala rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. (obowiązujące od dnia 16.12.2002 r.) w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 z późn. zm.)[4]. W przypadku prowadzenia odbudowy, rozbudowy, nadbudowy, przebudowy oraz przy zmianie sposobu użytkowania budynku spełniającego funkcje użytkowe należy dostosować go do aktualnie obowiązujących przepisów techniczno-budowlanych tj. rozporządzenia[4]. *[1] [2] ..... - odnośniki dotyczą pozycji rozporządzeń znajdujących się na stronie 31 niniejszej instrukcji. 3 Niniejsza instrukcja obejmuje zagadnienia i zapoznaje użytkowników budynku z: /zakres merytoryczny instrukcji określa § 6.1 rozporządzenia.[2 ] / a) warunkami ochrony przeciwpożarowej wynikających z przeznaczenia budynku i sposobu użytkowania, w tym określenie występowania zagrożenia wybuchem; b) sposobami poddawania przeglądom technicznym i czynnościom konserwacyjnym stosowanych w obiekcie urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic; c) sposobami przygotowania i zabezpieczenia wykonywania prac niebezpiecznych pod względem pożarowym; d) organizacją i zasadami prowadzenia ewakuacji ludzi, drogami ewakuacyjnymi i możliwościami praktycznego jej sprawdzenia; e) miejscami zlokalizowania urządzeń i środków ppoż. typu: podręczny sprzęt gaśniczy, przeciwpożarowy wył. prądu, telefon alarmowy, hydranty zewnętrzne i wewnętrzne, główny zawór wody dla budynku, miejscami najbardziej zagrożonymi pożarowo itp.; f) ustalonymi zasadami bezpieczeństwa pożarowego, przyczynami i możliwościami powstania pożaru, przepisami przeciwpożarowymi oraz treścią niniejszej instrukcji; g) rodzajem, przeznaczeniem i użyciem sprzętu gaśniczego; h) zasadami postępowania na wypadek powstania pożaru i innego zagrożenia. Do zapoznania z instrukcją i przestrzegania jej ustaleń zobowiązane są wszystkie osoby zatrudnione i pracujące w budynku Urzędu Miasta w Knurowie przy ul. Niepodległości 7 i wykonujące prace zlecone w budynku – szczególnie prace pożarowo niebezpieczne. Przyjęcie do wiadomości postanowień instrukcji pracownicy potwierdzają własnoręcznie podpisując oświadczenie, które powinno być włączone do akt osobowych pracownika (wzór oświadczenia w załączniku nr 1). Niezależnie od postanowień niniejszej instrukcji, użytkując budynek, korzystając z urządzeń technicznych i różnych materiałów niebezpiecznych należy przestrzegać ogólnie obowiązujących norm i przepisów szczegółowych w zakresie ochrony przeciwpożarowej (np. określonych w § 7 - 10 rozporządzenia MSW i A ... [2] ) oraz wskazań ich producentów. Zalecenia związane z stosowaniem i obchodzeniem się z substancjami i materiałami niebezpiecznymi pożarowo – jeśli takowe będą stosowane np. przy remontach, konserwacji, utrzymaniu itp. - winny być przekazane przez dostawcę w tzw. Karcie Charakterystyki Substancji Niebezpiecznej. W przypadku pożaru lub innego zdarzenia w miejscu gdzie znajdują się takie materiały, podejmując działania należy ściśle stosować się do zasad i informacji określonych w danej „Karcie Charakterystyki...”. Karty charakterystyki winny znajdować się u pracownika administrującego budynek. Osoby nie przestrzegające postanowień niniejszej instrukcji i przepisów przeciwpożarowych mogą być pociągnięte do odpowiedzialności służbowej i karnej wynikającej z ogólnie obowiązujących przepisów prawa. 4 Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego powinna być poddawana okresowej aktualizacji, co najmniej raz na 2 lata oraz po każdej zmianie w sposobie użytkowania, mającej istotny wpływ na zmianę warunków ochrony przeciwpożarowej. W celu zapoznania z ustalonymi zasadami i podniesieniem niezbędnej wiedzy w zakresie warunków ewakuacji, środków alarmowania i walki z pożarami oraz mogących wystąpić innych zagrożeń zaleca się przeprowadzenie praktycznego sprawdzianu i szkolenia pracowników wg programu określonego w niniejszej instrukcji. Aby określić wymagania przeciwpożarowe dotyczące budynku dokonano analizy występujących warunków zabezpieczenia przeciwpożarowego w oparciu o: • obowiązujące aktualnie przepisy, • ustalenia z wizji lokalnej i informacje administratora na temat funkcji oraz przeznaczenia poszczególnych pomieszczeń i urządzeń, • dokumentację techniczną budynku. I . CHARAKTERYSTYKA POŻAROWO - TECHNICZNA BUDYNKU 1. Lokalizacja i dojazd pożarowy do budynku Budynek Urzędu Miasta w Knurowie przy ul. Niepodległości 7 jest obiektem wolnostojącym dwukondygnacyjnym podpiwniczonym na całej powierzchni zabudowy, usytuowany jest względem sąsiednich obiektów w odległościach zapewniających wymaganą ochronę przeciwpożarową. Dojazd pożarowy do obiektu stanowią drogi miejskie umożliwiające przejazd bez konieczności zawracania. Istnieje możliwość przejazdu wokół budynku - dostęp zapewniony jest ze wszystkich stron. W celu zachowana tej możliwości należy pamiętać aby nie zastawiać dróg pożarowych przez parkujące pojazdy lub przedmioty względnie materiały. 5 2. Charakterystyka budowlano-techniczna i zagospodarowanie terenu Budynek wolnostojący, dwukondygnacyjny, podpiwniczony wybudowany w 1928 r. Konstrukcja budynku murowana tradycyjna, ściany zewnętrzne i wewnętrzne murowane z cegły pełnej na zaprawie cementowo-wapiennej, stropy żelbetowe gęstożebrowe, strop nad piwnicą monolityczny. Konstrukcja dachu drewniana, krokwiowo kleszczowa pokryta dachówką karpiówką. Schody płytowe żelbetowe, na poddasze schody drewniane. Wejście na strych zabezpieczone drzwiami 0,5h odporności ogniowej. W budynku mieści się Wydział Urbanistyki, Architektury Strategii Rozwoju Miasta i Spraw Lokalnych, Biuro Obsługi Prawnej, referat Lokalowy, urzęduje Przewodniczący Rady Miasta, Biuro Rady Miasta, a na pierwszym piętrze znajduje się sala posiedzeń. Podstawowe parametry budynku : Wysokość...........................................poniżej 12m .........- NISKI Liczba kondygnacji............................. 2 Powierzchnia użytkowa ....................- 1292,3m2 Kubatura............................................- 6278m3 Kategoria zagrożenia ludzi................ ZL III Gęstość obciążenia ogniowego ........do 500 MJ/ m2 2. 1 Elementy budowlane służące ewakuacji: Celom ewakuacji w obiekcie służy jedna klatka schodowa żelbetowa z wyjściem prowadzącym bezpośrednio na otwartą przestrzeń, z poziomu parteru na zewnątrz prowadzą dwa wyjścia ewakuacyjne z drzwiami otwieranymi zgodnie z kierunkiem ewakuacji. Zatrudnienie: w obiekcie zatrudnionych jest łącznie około 30 pracowników pracujących na jedną zmianę, maksymalnie w budynku może przebywać 100 osób. 3. Wyposażenie budynku w instalacje techniczno-użytkowe: - elektryczna – główny wyłącznik prądu znajduje się w pobliżu wejścia. Miejsce usytuowania w/w jest oznakowane zgodnie z PN - główny kurek gazu – na zewnątrz budynku, - hydrantów wewnętrznych 25, - telefony alarmowe - w pomieszczeniach biurowych. 6 4. Przygotowanie obiektu do prowadzenia działań ratowniczo-gaśniczych główny wyłącznik prądu – w pobliżu wejścia, główny kurek gazu – na zewnątrz budynku, najbliższą jednostką Państwowej Straży Pożarnej jest JRG Knurów, dojazd pożarowy oraz dostęp do obiektu - bezkolizyjny, hydranty zewnętrzne – przy ul. Niepodległości – sieci miejskiej. 5. Przeciwpożarowe zaopatrzenie wodne Wymagana ilość wody do zewnętrznego gaszenia pożarów dla obiektu wynosi 20 dm3/s co mogą zapewnić dwa hydranty Ø 80 zlokalizowane w odległości do 75m od budynku. Minimalne ciśnienie w sieci celem zapewnienia żądanej wydajności winno wynosić co najmniej 0,2 MPa. Hydranty zewnętrzne przeciwpożarowe powinny być co najmniej raz w roku poddawane przeglądom i konserwacji przez właściciela sieci wodociągowej przeciwpożarowej (§ 10, pkt. 7 rozporządzenia MSWiA z dn. 16.06.2003 r. - Dz. U. z 2003 r. Nr 121, poz. 1139)[3]. Wewnątrz budynku zabudowano hydranty wewnętrzne 25 z wężem półsztywnym. Lokalizacja hydrantów powinna zapewnić objęcie swoim zasięgiem chronione powierzchnie budynku stosując w każdej szafce hydrantowej odcinki węży pożarniczych dł. minimum 20m. Przyjmuje się zasięg skutecznego prądu gaśniczego 3 m - prąd gaśniczy rozproszony (stożkowy). 5.1 Zasady konserwacji hydrantów wewnętrznych określa PN–EN 671–3 z lutego 2002r. - najistotniejsze zasady podano poniżej. Aktualnie obowiązujące przepisy dot. zaopatrzenia wodnego i stosowania hydrantów wewnętrznych to rozporządzenie MSWiA z dn. 21.04.2006r. (Dz. U. z 2006r. Nr 80, poz. 563) [2] oraz postanowienia PN-EN. Hydrant wewnętrzny - jest urządzeniem przeciwpożarowym umieszczonym na sieci wodociągowej wewnętrznej, służącym do gaszenia pożarów grupy „A”- tj. ciał stałych pochodzenia organicznego . Umożliwia on dogodne gaszenie ewentualnego pożaru (z większych niż gaśnice odległości), a w szczególności palącego się papieru, drewna tworzyw sztucznych itp. takich które się szybko rozprzestrzeniają i schładzania materiałów palnych w pobliżu oraz do dogaszania pogorzelisk. Nie stosować do gaszenia palącej się cieczy i materiałów reagujących z wodą. Nie używać również hydrantów wewnętrznych (wody) do gaszenia pożarów w obrębie elektroniki użytkowej oraz instalacji i urządzeń elektrycznych pod napięciem (niszczące działanie wody oraz możliwość porażenia prądem). Przy gaszeniu cieczy i gazów stosować głównie do schładzania beczek, pojemników i butli 7 oraz otoczenia. W celu uruchomienia hydrantu wewnętrznego należy : otworzyć szafkę, rozwinąć wąż tłoczny zakończony prądownicą, otworzyć (odkręcić) zawór hydrantowy, skierować strumień wody na źródło ognia (używać strumienia zwartego lub rozproszonego w zależności od potrzeb). Regularną kontrolę wszystkich hydrantów wewnętrznych powinna prowadzić osoba kompetentna tzn. posiadająca odpowiednią wiedzę o zakresie kontroli, w odstępach czasu zależnych od warunków otoczenia i zagrożenia pożarowego, w celu upewnienia się, że każdy hydrant: jest właściwie wyposażony (kompletny zawór, wąż, prądownicę, instrukcję obsługi i nie ma zbędnych innych rzeczy), nie jest zastawiony, jest widoczny i ma czytelne oznakowanie i instrukcję, nie ma widocznych uszkodzeń, oznak korozji ani wycieków. Przeglądy i konserwacje hydrantów powinny być prowadzane nie rzadziej niż 1 raz w roku, a kontrola odnotowana w książce obiektu. Nie rzadziej niż raz na 5 lat powinny być poddawane próbie ciśnieniowej na maksymalne ciśnienie robocze instalacji wszystkie węże, zgodnie z EN 671-1 lub EN 671-2. Wyniki badań i prób winny być zapisane w protokole i zawierać: datę (miesiąc i rok) przeglądu i testów, wyniki testów, wykaz i datę zainstalowania części zamiennych, dodatkowe testy do wykonania, jeżeli są wymagane, datę (miesiąc i rok) następnego przeglądu i testów, wykaz wszystkich hydrantów wewnętrznych objętych badaniami. Czynności wykonywane w trakcie prowadzenia przeglądu i konserwacji wąż hydrantu powinien być całkowicie rozwinięty, hydrant poddany ciśnieniu i sprawdzony według następujących punktów, czy: a) urządzenie nie jest zastawione, nie uszkodzone a elementy nie są skorodowane lub przeciekające; b) instrukcje obsługi są czyste i czytelne; c) miejsce umieszczenia jest wyraźnie oznakowane; d) mocowania do ściany są odpowiednie do ich przeznaczenia i pewnie zamontowane; e) wypływ wody jest równomierny i dostateczny (wskazane jest użycie miernika przepływu oraz miernika ciśnienia); f) miernik ciśnienia (jeżeli jest zastosowany) pracuje prawidłowo i w swoim zakresie pomiarowym; g) wąż na całej długości nie wykazuje oznak uszkodzeń, zniekształceń, zużycia ani pęknięć. Jeżeli wąż wykazuje jakieś uszkodzenia, powinien być wymieniony na nowy lub poddany próbie ciśnieniowej na maksymalne ciśnienie robocze; h) zaciski, lub taśmowanie, węża są prawidłowego typu i właściwie zaciśnięte; i) zwijadło wężowe obraca się lekko w obu kierunkach; j) w przypadku wychylnego zwijadła wężowego zwijadło wężowe obraca się łatwo i czy 8 k) l) m) n) o) p) q) wychyla się o 180o; w przypadku ręcznych zwijadeł zawór odcinający jest właściwego typu i czy działa łatwo i prawidłowo; w przypadku zwijadeł automatycznych praca zaworu automatycznego jest prawidłowa oraz czy praca dodatkowego serwisowego zaworu odcinającego jest właściwa; stan przewodów rurowych zasilających w wodę jest właściwy, szczególną uwagę zwrócić na to czy odcinki elastyczne nie wykazują oznak zużycia lub zniszczenia; jeżeli hydrant wyposażony jest w szafkę, czy nie nosi ona oznak uszkodzenia i czy drzwiczki szafki łatwo się otwierają; prądownica jest właściwego typu i czy łatwo się nią posługiwać; praca prowadnic węża jest prawidłowa, upewnić się, że są one właściwie i pewnie zamocowane; pozostawić hydrant wewnętrzny w stanie gotowym do natychmiastowego użycia. Jeżeli konieczne są poważniejsze naprawy, hydrant powinien być oznakowany "USZKODZONY" i osoba kontrolująca powinna powiadomić o tym właściciela/administratora budynku. Po przeglądzie i przeprowadzeniu niezbędnych pomiarów hydranty wewnętrzne powinny być oznakowane napisem "SPRAWDZONE". Osoba odpowiedzialna np. administrator budynku, powinna przechowywać dokumentacje o wszystkich przeglądach, kontrolach i testach. Wpisy należy także dokonywać w Książce obiektu budowlanego. II. ZAGROŻENIE POŻAROWE I WYBUCHOWE Potencjalnymi źródłami zagrożenia pożarowego lub innego niebezpiecznego zdarzenia w budynku są w szczególności instalacje użytkowe i awarie z nimi związane, przede wszystkim urządzenia i instalacje elektroenergetyczne oraz niezachowanie należytej ostrożności przez pracowników i petentów. Statystyki pożarowe dowodzą, że najczęściej występującymi przyczynami pożarów w takich budynkach są: - niewłaściwa eksploatacja instalacji i urządzeń elektrycznych (w tym także eksploatacja urządzeń i instalacji uszkodzonych); - niewłaściwa eksploatacja instalacji i urządzeń oświetleniowych; - nieostrożność w stosowaniu otwartego ognia lub przy paleniu tytoniu, wyrzucaniu niedopałków itp.; - brak właściwego zabezpieczenia prac niebezpiecznych pożarowo; - nieostrożność przy używaniu materiałów łatwo zapalnych i innych specyficznych np. remontach, naprawach, konserwacji oraz utrzymaniu budynku. 9 Najbardziej zagrożonymi pomieszczeniami, w których teoretycznie może powstać pożar to pomieszczenia wykorzystywane jako magazynowe lub pomocnicze, w których gromadzone są materiały palne, biurowe, szatnie i takie których dozorowanie ogranicza się do okresowego przebywania osób. Ewentualny pożar może powstać także wskutek nieostrożności i nieznajomości przepisów przeciwpożarowych, awarię urządzeń i instalacji, niewłaściwego składowania i magazynowania materiałów szczególnie podczas prac konserwacyjnych i remontowobudowlanych. W przypadku zaistnienia pożaru w którymś z pomieszczeń istnieje duże prawdopodobieństwo, że pożar nie rozprzestrzeni się poza to pomieszczenie z uwagi na zastosowanie do ich budowy niepalnych materiałów konstrukcyjnych i wykończeniowych. W budynku zagrożone z przy obecnym sposobie użytkowania nie występują pomieszczenia wybuchem. Ocenę zagrożenia wybuchem przeprowadzono zgodnie Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych z 21.04.2006r. (Dz. U. Nr 80, poz. 563)[2]. 1. Potencjalne źródła powstania pożaru Potencjalne źródła powstania pożaru lub inne niebezpieczne dla życia i zdrowia zdarzenia wynikają najczęściej z: 1) Wad oraz awaryjnego stanu pracy instalacji i urządzeń elektrycznych: - niewłaściwa eksploatacja urządzeń elektrycznych, a szczególnie w celach do których nie są przeznaczone, zgodnie z zaleceniami producenta (użytkownicy często nie zapoznają się z instrukcjami obsługi urządzeń załączanych przez producenta), zły stan techniczny i stosowanie niewłaściwych urządzeń zabezpieczających, pozostawienie nie wyłączonych odbiorników energii elektrycznej bez dozoru nie przystosowanych do pracy ciągłej, przeciążenia poprzez włączenie dużej liczby odbiorników energii do jednego obwodu elektrycznego, obluzowania gniazd wtykowych i zły stan izolacji co powoduje ich nadmierne nagrzewanie prowadząc do zwarcia instalacji, niewłaściwego zerowania i uziemienia urządzeń i instalacji elektrycznych – brak pomiarów rezystancji izolacji i zerowania, stosowania prowizorycznych instalacji i urządzeń oraz niewłaściwe ich zamontowanie np. na materiałach palnych, niezachowania wymaganych odległości urządzeń grzewczych i żarowych punktów świetlnych od materiałów palnych, braku bieżącej i okresowej ich kontroli. 10 2) Używanie otwartego ognia: - zaprószenie ognia spowodowane pozostawieniem żarzących się papierosów w sąsiedztwie materiałów palnych i wyrzucanie niedopałków do koszów na śmieci, - prowadzenie prac z urządzeniami i materiałami łatwopalnymi bez należytego zabezpieczenia i w miejscach do tego celu nie przeznaczonych, - prowadzenia prac remontowo – budowlanych i spawalniczych polegających na spawaniu, cięciu, rozgrzewaniu substancji, malowaniu i klejeniu z użyciem materiałów niebezpiecznych pożarowo, - podpalenia umyślne lub zaprószenia przypadkowe. 3) Niewłaściwego magazynowania i stosowania cieczy palnych i substancji chemicznych, zmywanie podłóg, czyszczenie odzieży, oraz ich rozlewania i przelewania w miejscach do tego nieprzystosowanych np. brak odp. wentylacji, nasiąkliwe podłoże, instalacja elektryczna w wykonaniu normalnym z możliwością iskrzenia itp. 4) Przechowywanie ciał stałych palnych w nadmiernej ilości w miejscach do tego celu nieprzystosowanych np. sąsiedztwie materiałów posiadających skłonność do samonagrzewania się, przechowywanie materiałów palnych w zbyt bliskiej odległości od źródeł ciepła (powierzchni mogących nagrzewać się powyżej 100oC), instalacji odgromowej itp. 2. Przyczyny rozprzestrzeniania się pożarów w budynkach Najczęściej występującymi przyczynami rozprzestrzeniania się pożaru w budynkach są: - niewłaściwe składowanie materiałów palnych, - stosowanie do wystroju wnętrz łatwopalnych elementów i materiałów, - brak podręcznego sprzętu gaśniczego potrzebnego do likwidacji pożaru w zarodku lub jego zły stan, późne zauważenie pożaru i zwłoka w alarmowaniu, - nieumiejętne postępowanie pracowników w pierwszej fazie pożaru (brak praktycznych umiejętności w posługiwaniu się podręcznym sprzętem gaśniczym), brak odpowiedniej i sprawnej łączności z jednostką Straży Pożarnej, - zastawienie i tarasowanie dróg oraz wyjść ewakuacyjnych, - zatarasowanie dróg dojazdowych, bram na parking z tyłu, - brak porządku w pomieszczeniach. - lekkomyślność i lekceważenie podstawowych zasad bezpieczeństwa (przepisów, nakazów , zakazów) brak wyobraźni i przecenianie swoich umiejętności bez praktycznego doświadczenia. - III. ZASADY ZAPOBIEGANIA MOŻLIWOŚCI POWSTANIA POŻARU W budynku oraz na terenie przyległym zabronione jest wykonanie czynności, które mogą spowodować pożar, przyczynić się do jego rozprzestrzeniania oraz spowodować utrudnienie 11 w prowadzeniu działań ratowniczo-gaśniczych i ewakuacyjnych, a w szczególności: ● palenie tytoniu i używanie otwartego ognia w miejscach do tego nie wyznaczonych; ● składowania wszelakich materiałów na drogach komunikacji ogólnej, służących celom ewakuacji, • ustawiania na przejściach ewakuacyjnych (korytarzach) i przy drzwiach ewakuacyjnych jakichkolwiek przedmiotów utrudniających ewakuację, • stosowanie na osłony punktów świetlnych materiałów palnych z wyjątkiem materiałów trudno zapalnych, jeżeli zostaną umieszczone w odległości co najmniej 0,05 m od żarówki, • przechowywania materiałów palnych w odległości mniejszej niż 0,5m. od instalacji odgromowej, przewodów i urządzeń nie mających osłon, które mogą nagrzewać się powyżej 1000C, • użytkowania elektrycznych urządzeń grzewczych ustawionych bezpośrednio na podłożu palnym, z wyjątkiem urządzeń eksploatowanych zgodnie z instrukcją producenta, • mycie podłóg cieczami i rozpuszczalnikami łatwopalnymi, • wrzucanie niedopałków tytoniu do koszy na śmieci, • użytkowania własnych urządzeń elektrycznych, gazowych, na paliwa płynne itp. na terenie budynku bez zgody pracodawcy. • uniemożliwienie oraz ograniczenie dostępu osób postronnych i przypadkowych do wyłączników, tablic rozdzielczych prądu elektrycznego i miejsc, w których znajdują się materiały łatwo zapalne (brak ich właściwego oznakowania zgodnie z PN), • wykonywanie prac pożarowo niebezpiecznych bez spełnienia wymagań określonych w niniejszej instrukcji, • rozgrzewania lub spalania za pomocą otwartego ognia materiałów w odległości mniejszej niż 5m od budynku w miejscach do tego nie przeznaczonych, • instalowanie opraw oświetleniowych oraz osprzętu instalacji elektrycznej jak: wyłączniki, gniazda wtykowe bezpośrednio na podłożu palnym, jeżeli ich konstrukcje nie zabezpieczają podłoża przed zapaleniem, • wykonywanie we własnym zakresie prowizorycznych instalacji elektrycznych i reperowania bezpieczników, • włączanie do jednego gniazda wtykowego (a także obwodu elektrycznego) kilku odbiorników mogących spowodować przeciążenie lub grzanie i iskrzenie się styków oraz korzystanie z uszkodzonych urządzeń elektroenergetycznych, • eksploatacja obiektu bez kompletnego oznakowania dróg, wyjść i kierunków ewakuacji zgodnie z PN oraz bez odpowiedniego wyposażenia w podręczny sprzęt gaśniczy, • wypalanie suchych traw i krzewów oraz pozostałości roślinnych, a także spalanie odpadów palnych wokół obiektu, • zastawiania dostępu do budynku poprzez parkowanie samochodów na drogach pożarowych, • prowadzenia prac remontowo-budowlanych bez stosownego zabezpieczenia i w sposób utrudniający podjęcie działań ratowniczych i ewakuacji. 12 IV. WYMAGANIA DOTYCZĄCE BUDYNKÓW, URZĄDZEŃ I INSTALACJI 1. Wymagania ewakuacyjne Z każdego miejsca przeznaczonego na pobyt ludzi w budynku powinny być zapewnione odpowiednie warunki ewakuacji, zapewniające możliwość szybkiego i bezpiecznego opuszczenia strefy zagrożonej lub objętej pożarem, dostosowane do liczby i stanu sprawności osób przebywających w obiekcie oraz jego funkcji, konstrukcji i wymiarów, a także być zastosowane techniczne środki zabezpieczenia przeciwpożarowego, polegające na: zapewnieniu dostatecznej ilości i szerokości wyjść ewakuacyjnych; zachowaniu dopuszczalnej długości i szerokości i wysokości przejść oraz dojść ewakuacyjnych; ● zapewnieniu bezpiecznej pożarowo obudowy i wydzieleń dróg ewakuacyjnych oraz pomieszczeń. ● ● W godzinach pracy zawsze winna istnieć możliwość natychmiastowego otwarcia wszystkich wyjść ewakuacyjnych gdy tylko zaistnieje taka potrzeba. Powinny być oznakowane znakiem „wyjście ewakuacyjne” i zapewniony do nich ciągły dostęp. Na drogach ewakuacyjnych nie wolno ustawiać żadnych przedmiotów mogących utrudnić bezpieczne przejście oraz ich zawężać przez ustawianie przeszkód ani też stosować żadnych materiałów łatwo zapalnych – minimalna szerokość 1,4 m. (korytarze, wyjścia ewakuacyjne oraz przejścia ewakuacyjne w budynku oznakować zgodnie z PN–92/N01256/02). Wysokość dróg ewakuacyjnych nie może być mniejsza niż 2,2 m, natomiast wysokość przejścia, drzwi lub lokalnego obniżenia 2 m i oznakowane zgodnie z PN j.w. Szerokość drzwi w świetle na drodze ewakuacyjnej powinna być nie mniejsza niż 0,9 m. Szerokość skrzydła drzwi wahadłowych stanowiących wyjście z pomieszczenia powinna wynosić co najmniej dla drzwi dwuskrzydłowych - 0,6 m, przy czym oba skrzydła drzwi dwuskrzydłowych muszą mieć tę samą szerokość. Zabrania się stosowania do celów ewakuacyjnych drzwi obrotowych i podnoszonych. 2. Warunki w zakresie wystroju wnętrz Wystrój wnętrz powinien uwzględniać bezpieczeństwo związane z ewakuacją, gdyż w przypadku pożaru będzie decydował o szybkości rozprzestrzeniania się ognia oraz o możliwościach opuszczenia budynku przez przebywające w nim osoby. Podstawową zasadą jest ograniczenie do minimum ilości palnych materiałów w obrębie poziomych i pionowych dróg ewakuacyjnych, a przede wszystkim: • • • • na drogach komunikacji ogólnej, korytarzach służących celom ewakuacji – stosowanie wykładzin i innych materiałów łatwo zapalnych jest zabronione, okładziny ścian oraz sufity podwieszane należy wykonać z materiałów niepalnych lub nie zapalnych, nie kapiących i nie opadających pod wpływem ognia inne stałe elementy wyposażenia oraz wystroju wnętrz szczególnie świetlicy powinny być wykonane co najmniej z materiałów trudnopalnych, zabrania się prowadzenia przez pomieszczenia (biura, szatnie itp.) przewodów wentylacyjnych wykonanych z materiałów palnych. 13 3. Wymagania instalacyjne Wszystkie instalacje i urządzenia techniczne należy użytkować zgodnie z ich przeznaczeniem i warunkami technicznymi, Polskimi Normami oraz wymaganiami ustalonymi przez producenta, a w szczególności poddać je okresowym przeglądom i konserwacji /art. 62 Ustawa – Prawo Budowlane z 7 lipca 1994 r. j.t.: Dz. U. z 2000 r. Nr 106, poz. 1126 z późn. zm./: 1) okresowej kontroli, co najmniej 1 raz w roku, polegającej na sprawdzeniu stanu technicznej sprawności: a) elementów budynku, i instalacji narażonych na szkodliwe wpływy atmosferyczne i niszczące działania czynników występujących podczas użytkowania budynku, b) instalacji urządzeń służących ochronie środowiska, c) instalacji gazowych (nie występuje) oraz przewodów kominowych, dymowych, spalinowych i wentylacyjnych; 2) okresowej kontroli, co najmniej raz na 5 lat, polegającej na sprawdzeniu stanu sprawności technicznej i wartości użytkowej całego obiektu budowlanego, estetyki obiektu oraz jego otoczenia; kontrolą tą powinno być objęte również badanie instalacji elektrycznej i piorunochronnej w zakresie stanu sprawności połączeń, osprzętu, zabezpieczeń i środków ochrony od porażeń, oporności izolacji przewodów oraz uziemień instalacji i aparatów; 3) kontrolę stanu technicznego instalacji elektrycznych i piorunochronnych oraz gazowych, powinny przeprowadzać osoby posiadające kwalifikacje wymagane przy wykonywaniu dozoru lub usług w zakresie naprawy lub konserwacji odpowiednich urządzeń energetycznych lub gazowych, określone w przepisach szczególnych; 4) kontrolę stanu technicznego przewodów kominowych powinny przeprowadzać: a) osoby posiadające kwalifikacje mistrza w rzemiośle kominiarskim - w odniesieniu do przewodów dymowych oraz grawitacyjnych przewodów spalinowych i wentylacyjnych, 5) zarządzający obiektem (art. 63. Prawa Budowlanego) jest obowiązany przechowywać przez okres istnienia obiektu dokumenty, (art. 60 - P.B.) dokumentację budowy i dokumentację powykonawczą, decyzje dotyczące obiektu, instrukcje obsługi i eksploatacji obiektu, instalacji i urządzeń związanych z tym obiektem i opracowania projektowe oraz dokumenty techniczne robót budowlanych wykonywanych w obiekcie w toku jego użytkowania. Dla budynku należy prowadzić książkę obiektu budowlanego, stanowiącą dokument przeznaczony do zapisów dotyczących przeprowadzanych badań i kontroli stanu technicznego, remontów i przebudowy, w okresie użytkowania obiektu budowlanego. Protokoły z kontroli obiektu, oceny i ekspertyzy dotyczące jego stanu technicznego powinny być dołączone do książki obiektu budowlanego. Dokumenty powyższe pw wymieniane należy udostępniać przedstawicielom właściwego organu oraz innych jednostek organizacyjnych i organów upoważnionych do kontroli utrzymania obiektów budowlanych we właściwym stanie technicznym oraz do kontroli utrzymania obiektów budowlanych we właściwym stanie technicznym oraz do kontroli przestrzegania przepisów obowiązujących w budownictwie (w tym i ochronie przeciwpożarowej); 6) obiekt o kubaturze przekraczającej 1000m3 wyposażyć w przeciwpożarowy wyłącznik prądu (może być 1 lub kilka ale wówczas przy wyłącznikach informacja jaką część obiektu odłącza). Wyłącznik ten powinien być umieszczony w pobliżu głównego wejścia do budynku lub głównego przyłącza sieciowego i odpowiednio oznakowany, zgodnie z PN–N–01256–4:1997 – spełnione; 14 7) przepisy nie wymagają zastosowania w przedmiotowym obiekcie stałych i półstałych urządzeń gaśniczych; 8) palne elementy konstrukcji i wystroju wnętrz budynku, przez które lub obok których przechodzą przewody ogrzewcze, wentylacyjne, dymowe lub spalinowe, powinny być zabezpieczone przed możliwością zapalenia lub zwęglenia – spełnione. V. WYPOSAŻENIE OBIEKTU W ZNAKI I INSTRUKCJE a) instrukcję postępowania na wypadek pożaru z wykazem telefonów alarmowych, instrukcję przeciwpożarową ogólną – umieszczone w widocznych miejscach np. w pobliżu wejść do budynku /”z czerwonym paskiem”/, b) instrukcję prowadzenia prac pożarowo niebezpiecznych, według dalszego rozdziału niniejszej instrukcji, w przypadku ich wykonywania, c) oznakowania dróg wyjść i kierunków ewakuacji zgodnie z PN 92/N-01256/02, d) zestaw podręcznego sprzętu gaśniczego stosownie do zaleceń określonych w instrukcji, e) oznakowania miejsc usytuowania podręcznego sprzętu gaśniczego i innych miejscowo PN 92/N-01256/01, f) oznakowanie przeciwpożarowego wyłącznika prądu wg PN–N–01256:1997, głównego zaworu wody oraz c.o. – znaki uzupełniające – różne, g) łączność telefoniczną służącą celom alarmowania, h) znaki ostrzegawcze i informacyjne oraz znaki bezpieczeństwa – ochrona i higiena pracy wg PN-93/N-01256/03. Znaki ewakuacyjne mocować przyjmując zasadę: - znaki wskazujące kierunki przejść i dróg ewakuacyjnych mocować na wysokości 1,5 –2m, - znak wyjście ewakuacyjne mocować na drzwiach otwierających się na zewnątrz lub przy braku możliwości albo gdy otwierają się do wewnątrz – nad drzwiami, - liczba znaków tak dobrana, że stojąc przy jednym znaku w polu widzenia był znak drugi (następny w celu zachowania ciągłości wskazywania kierunku do wyjścia ewakuacyjnego), - znaki podświetlane mogą być mocowane wyżej tj. 1,5-3,5m w zależności od wysokości pomieszczenia lub korytarza. VI. SPRZĘT GAŚNICZY-WYMAGANIA-ROZMIESZCZENIE-KONSERWACJA Podręczny sprzęt gaśniczy przeznaczony jest do gaszenia pożaru w początkowej jego fazie przez osoby, które jako pierwsze go zauważyły gdy jest on jeszcze w zarodku i istnieje największa szansa opanowania go własnymi środkami – głównie są to pracownicy na których ciąży obowiązek podejmowania działań ratowniczo–gaśniczych, znajomość i obsługa gaśnic i hydrantów oraz zasad organizacji akcji i alarmowania wewnętrznego i służb ratowniczych. Każda gaśnica powinna posiadać nalepkę normową w języku polskim z informacją o zastosowanym środku gaśniczym, producencie /konserwatorze/, numerze certyfikatu zgodności, według którego została wyprodukowana, roku produkcji, sposobie użycia, okresie gwarancji oraz terminie następnego badania). 1. Rozmieszczając gaśnice należy stosować zasady: a) zgodnie z § 28 rozporządzenia MSWiA z dnia 21.04.2006r.[2] jedna jednostka sprzętu o masie środka gaśniczego nie mniejszej niż 2 kg (lub 3 dm 3) winna przypadać na każde 15 b) c) d) e) f) 100m2 powierzchni w budynku nie chronionym stałym urządzeniem gaśniczym w strefie pożarowej w budynku PM o obciążeniu ogniowym do 500MJ/m2, wyposażać obiekt wyłącznie w takie gaśnice, które spełniają wymagania Polskich Norm wydanych od 1992r. odpowiedników norm europejskich EN: (PN-EN). Wymóg ten dotyczy zarówno obiektów nowobudowanych jak i istniejących. O spełnieniu tych wymagań świadczy oznaczenie normy na etykiecie wraz z trwałym oznakowaniem daty produkcji zbiornika (stosowane od 1992 r.). Inne gaśnice należy wycofać z eksploatacji, sprzęt umieszczać w miejscach łatwo dostępnych i widocznych, przy wejściach do obiektu, obrzeżu hal wystawowej i magazynowej, na korytarzach, przy wyjściach na zewnątrz pomieszczeń, a miejsca jego rozmieszczenia oznaczyć tablicami informacyjnymi wg. PN–92/N–01256/01, sprzęt należy umieszczać w miejscach nie narażonych na uszkodzenia mechaniczne oraz działanie źródeł ciepła (piece, grzejniki, miejsca silnie nasłonecznione itp.), do sprzętu powinien być zapewniony dostęp co najmniej 1m, odległość z każdego miejsca w obiekcie, w którym może przebywać człowiek, do najbliższej gaśnicy nie powinna być większa niż 30m. Sprzęt powinien być poddawany badaniom technicznym i czynnościom konserwacyjnym zgodnie z zasadami przeciwpożarowych i określonymi gaśnic, w w Polskich odnośnej Normach dokumentacji dotyczących urządzeń techniczno-ruchowej oraz instrukcjach obsługi. Czynności konserwacyjne powinny być prowadzone nie rzadziej niż 1 raz na rok, a ich zakres powinien być zgodny z instrukcją obsługi ustaloną przez producenta - § 3 rozporządzenia MSWiA z 21.04.2006r. [2]. Osoba wykonująca przegląd i konserwację gaśnic winna posiadać stosowne kwalifikacje i umiejętności (wskazane jest posiadanie świadectwa autoryzacji) na dokonywanie takich czynności. Przy ustalaniu rodzaju podręcznego sprzętu gaśniczego należy stosować następujące zasady: a) do gaszenia pożarów grypy A (w których występuje zjawisko spalania żarowego np.: drewna, papieru, tkanin) stosuje się gaśnice płynowe, pianowe lub proszkowe z proszkiem do gaszenia grup ABC, b) do gaszenia pożarów grupy B (cieczy palnych i substancji stałych topiących się np.: benzyn, alkoholi, olejów, tłuszczów, lakierów) stosuje się zamiennie gaśnice płynowe, pianowe, śniegowe lub proszkowe, c) do gaszenia pożarów grupy C ( gazów palnych np.: propanu, acetylenu, gazu ziemnego) stosuje się zamiennie gaśnice proszkowe i, śniegowe, d) do gaszenia grupy F tłuszczów i olejów używanych w gastronomii stosuje się gaśnice pianową ze środkiem pianotwórczym fettex, d) do gaszenia pożarów poszczególnych grup pod napięciem i urządzeń elektrycznych pod napięciem używać gaśnice śniegowe lub proszkowe z umieszczonym na nalepce napisem „Ostrożnie przy gaszeniu urządzeń elektrycznych tylko do 1000V, zachować odstęp minimum 1 metr. Wymagana minimalna ilość środka gaśniczego wynosi 26 kg. 16 2. Zasady użycia sprzętu gaśniczego z krótką charakterystyką środka gaśniczego oraz uwagi eksploatacyjne. Każdy pracownik powinien wiedzieć jak należy uruchomić gaśnicę, czego nią nie wolno gasić, jakie stwarza zagrożenie dla człowieka i czy wolno nią gasić urządzenia elektryczne i materiały pod napięciem. Gaśnice proszkowe GP-(4, 6, 12) z/x (grupy pożarów A,B,C oraz urządzeń pod napięciem) Gaśnice przenośne i przewoźne cechuje wysoka skuteczność gaśnicza proszków, opierająca się przede wszystkim na ich działaniu inhibitującym (przerywającym) proces palenia, będącym reakcją fizyko-chemiczną (gaszą głównie płomień natomiast nie schładzają ogniska pożaru co oznacza, że ugaszenie płomienia nie zawsze jest ostatecznym ugaszeniem pożaru z uwagi na panującą wysoką temperaturę-żar- który może ponownie rozniecić ogień). Proszki grupy ABCE przeznaczone są do gaszenia pożarów materiałów stałych, cieczy i gazów palnych oraz urządzeń elektrycznych pod napięciem do 1000 V z odległości nie bliżej niż 1 m. Gaśnice proszkowe stosuje się przede wszystkim tam, gdzie zachodzi obawa uszkodzenia materiałów i urządzeń szczególnie cennych, które przy stosowaniu innych środków gaśniczych, a zwłaszcza wody i piany mogą ulec zniszczeniu. Sposób użycia gaśnicy proszkowej: - jest to cylindryczny zbiornik zaopatrzony w dźwignię uruchamiającą zawór lub zbijak. Środek gaśniczy (proszek) wyrzucany jest przez dyszę lub wężyk zakończony prądownicą przy pomocy gazu obojętnego (azot lub dwutlenek węgla). Po dostarczeniu gaśnicy w miejsce pożaru potrząsnąć mocno gaśnicą lub uderzyć dnem o podłoże ,zrywamy plombę i wyciągamy zawleczkę blokującą, uruchamiamy dźwignię lub wciskamy zbijak i kierujemy strumień środka gaśniczego na ognisko pożaru. Działanie gaśnicy proszkowej można w każdej chwili przerwać przez zwolnienie dźwigni uruchamiającej lub dźwigni prądowniczki. Ze względu na swoją budowę syfonową gaśnica prawidłowo pracuje tylko w pozycji pionowej. Rzut środka gaśniczego na odległ. ok. 3 m. Gaśnice pianowe (grupy pożarów AB oraz AF) - zasady obsługi gaśnic pianowych są podobne do zasad obsługi gaśnic proszkowych. Gaśnice śniegowe GS-5x (grupy pożarów A,B,C oraz urządzeń pod napięciem) Gaśnice śniegowe przeznaczone są do gaszenia w zarodku pożarów cieczy palnych, gazów (np. metan, propan,) oraz pożarów instalacji i urządzeń elektrycznych znajdujących się pod napięciem. Działanie gaśnicze dwutlenku węgla polega na zmniejszeniu /rozrzedzeniu/ stężenia tlenu w mieszaninie palnej /płomieniu/ i silnym oziębieniu/schłodzeniu palących się materiałów. Dwutlenek węgla praktycznie nie powoduje strat po pożarowych co czyni go bardzo przydatnym do gaszenia cennych i drogich materiałów i urządzeń. Uwaga: dwutlenek węgla w gaśnicy jest w postaci ciekłej, a uwalniany zamienia się w postać gazową osiągając temperaturę ok. –78 ºC. Zabrania się kierowanie strumienia na twarz człowieka, a gaszenie palącej się na człowieku odzieży wymaga zachowania szczególnej ostrożności bo może to spowodować silne odmrożenie tzw. poparzenie zimnem. Sposób użycia: - cylindryczny zbiornik zaopatrzony w zawór (pokrętny lub szybko otwieralny) i wężyk zakończony dyszą wylotową. Wewnątrz gaśnicy znajduje się skroplony dwutlenek węgla, który po uruchomieniu gaśnicy pod własnym ciśnieniem wydostaje się na zewnątrz oziębiając się do temperatury ok. –78 ºC. Po dostarczeniu gaśnicy w miejsce pożaru zrywamy plombę zabezpieczającą (ewentualnie wyciągamy zawleczkę blokującą), uruchamiamy zawór i kierujemy strumień środka gaśniczego na ognisko pożaru. 17 Działanie gaśnicy śniegowej można w każdej chwili przerwać zamykając zawór. Należy pamiętać, że : • w czasie działania gaśnicy należy ją trzymać tylko za uchwyty, • nie wolno używać tych gaśnic do gaszenia palącej się na człowieku odzieży, • ze względu na swoją budowę syfonową gaśnica prawidłowo pracuje tylko w pozycji pionowej, • sprawdzić czy przewód z tubą jest dokręcony do głowicy i sprawny. Rzut środka gaśniczego na odległość ok. 1,5m i towarzyszy mu głośne syczenie co jest normalne. Podstawowy sposób użycia poszczególnych gaśnic przedstawiany jest także w sposób graficzny na etykietach naklejonych na gaśnicach. 3. Zasady konserwacji gaśnic Podręczny sprzęt gaśniczy (gaśnice) zabezpieczający obiekt chociaż najwyższej jakości to jednak z czasem zależnie od warunków jego umiejscowienia winien być właściwie konserwowany i przeglądany aby mieć pewność, że w każdej chwili jest sprawny i gotowy do użycia. Aby to spełnić musi być zapewnione odpowiednie utrzymanie oraz okresowe zabezpieczenie serwisowe. Do zakresu działań użytkowników obiektu na rzecz utrzymania gaśnic w ciągłej gotowości zalicza się: Kontrolę - wykonywaną przez użytkownika lub jego przedstawiciela tzw. przegląd wzrokowy, który należy wykonywać regularnie sprawdzając czy gaśnica: a) znajduje się w miejscu do tego przeznaczonym, b) jest nie zastawiona i ma czytelną instrukcję obsługi, c) nie jest w sposób widoczny uszkodzony, d) ma nieuszkodzone plomby i wskaźniki, e) ma sprawnie działające wskaźniki ciśnienia, f) jest odpowiedniego typu i wielkości napełnienia. W zakresie kontroli jest ocena stanu technicznego gaśnicy. Jeżeli gaśnica została zakwalifikowana do konserwacji, musi zostać zastąpiona przez gaśnicę tego samego typu, przeznaczona do tej samej grupy pożarów i o takiej samej zdolności gaśniczej. Konserwacja – czyli czynności służące utrzymaniu urządzenia w dobrym technicznym podczas których należy między innymi wykonać i sprawdzić : a) ogólny stan gaśnicy, b) czytelność, kompletność i prawidłowość zapisów, c) stan węży i zabezpieczeń, d) terminy przypadających kontroli zbiorników ciśnieniowych, e) powłokę malarską - jeżeli gaśnica jest znacznie skorodowana musi wyeliminowana. Nieszczelne zbiorniki należy zlikwidować, f) elementy z tworzywa sztucznego, czy nie są uszkodzone, g) ciężar lub objętość środka gaśniczego w gaśnicach i agregatach pianowych uzupełnić straty płynu według instrukcji producenta, h) sprawdzić czy środek gaśniczy nadaje się do ponownego wykorzystania, i) sprawdzić pod względem korozji i uszkodzenia nabój ciśnieniowy zważyć i porównać nabój z masą na etykiecie. Stwierdzona nieszczelność powoduje jego wymianę na taki sam, od tego samego producenta, j) dokonać odpowiednich napisów, stanie zostać należy naboju 18 k) sprawdzić uchwyt gaśnicy, czy nie jest uszkodzony i dobrze przytwierdzony. Usterki stwierdzone podczas konserwacji należy usunąć, a uszkodzone elementy wymienić na takie same, jakie były w dokumentacji świadectwa CNBOP. Naprawa – wykonywana wtedy, gdy zasadnicze elementy gaśnicy ( prądownica, głowica, zawory) uległy uszkodzeniu lub zniszczeniu. Niedopuszczalne są naprawy zbiorników i zaworów bezpieczeństwa. W naprawie muszą być stosowane takie same części, środki gaśnicze i cechy techniczne na jakie wyrób uzyskał certyfikat CNBOP. Za podstawowe zadania przy naprawie/remoncie gaśnic należy uznać : a) całkowite rozmontowanie gaśnicy na części składowe, b) wykonanie próby ciśnieniowej na zbiorniku – zbiorniki nie oznakowane nie powinny być remontowane, lecz wycofane i złomowane, c) sprawdzenie za pomocą sondy świetlnej wnętrza zbiornika – czy są ślady korozji bądź inne uszkodzenia, d) poddanie głowic, zaworów, węzy działaniu ciśnienia równego ciśnieniu próbnemu zbiornika- wymiana uszkodzonych części, e) sprawdzenie lub wymienienie zabezpieczeń, f) otwieranie gaśnic proszkowych w suchych warunkach, w najkrótszym czasie w celu zminimalizowania skutków oddziaływania na proszek wilgoci zawartej w powietrzu, g) napełnienie ponownie tym samym środkiem gaśniczym- nie wolno mieszać lub dosypywać proszków różnych typów, h) wykonanie ponownego montażu zgodnie z instrukcją i zaleceniami producenta, i) przeprowadzenie próby szczelności całej gaśnicy, j) uzupełnienie danych szczegółowych na etykiecie konserwacji. Eliminowanie i wycofywanie gaśnic nie nadających się do konserwacji – nie powinno się wykonywać konserwacji gaśnic ze względu na przestarzałą konstrukcję, skomplikowany sposób użycia, przeterminowane i nie produkowane środki gaśnicze, brak oryginalnych części zamiennych. - Do takich gaśnic należą : gaśnice pianowe na pianę chemiczną, - gaśnice ze zbiornikami nitowanymi lub z tworzyw sztucznych, - gaśnice wymagające przy ich uruchomieniu odwracania do góry dnem, - gaśnice których konserwacja nie może być zakończona z uwagi na brak części zamiennych lub środków gaśniczych. Etykieta konserwacji Informacje dotyczące konserwacji powinny być umieszczone na etykiecie, która nie może zakrywać żadnych napisów producenta i musi być rozpoznawalna. Na etykiecie powinny być podane następujące informacje : - rodzaj usługi ( przegląd, konserwacja, remont), - nazwa i adres jednostki wykonującej usługę, - znak bezspornie identyfikujący osobę wykonującą usługę, - data wykonania usługi. 19 VII. ORGANIZACJA EWAKUACJI Akcję ratowniczą (ewakuacyjną), jeśli to możliwe, należy przeprowadzać równocześnie z działaniami gaśniczymi . Każdy pożar może okazać się niebezpieczny i bezpośrednio zagrażać życiu i zdrowiu. Dlatego w razie pożaru trzeba zawsze sprawdzić, czy w zagrożonym pomieszczeniu, budynku nie znajdują się ludzie. Jeżeli bezpośrednie lub pośrednie okoliczności wskazują, że tak - należy natychmiast podjąć akcję ratowniczą, a wszystkie dostępne środki podporządkować temu celowi. Po odszukaniu zagrożonych ludzi należy przede wszystkim ich ewakuować na zewnątrz i zapewnić opiekę. W przypadku wystąpienia paniki należy niekiedy nawet użyć siły w celu podporządkowania jej sobie. Osoba która pierwsza zauważy pożar powinna: - natychmiast zaalarmować wszelkimi dostępnymi środkami osoby znajdujące się w bezpośrednio zagrożonych pomieszczeniach ze szczególnym uwzględnieniem miejsc jak: toalety, szatnia i inne pomieszczenia magazynowe, biura, jadalnie itp., - poinformować zarządzającego w danej chwili budynkiem, przystąpić do gaszenia pożaru za pomocą gaśnic, - pamiętać, że w pierwszej kolejności ratuje się życie ludzkie, a następnie podejmuje działania związane z gaszeniem pożaru, czy też ewakuacją mienia. Gdy natychmiastowo podjęte działania likwidacji zagrożenia nie przynoszą skutku lub w zależności od rozwoju sytuacji zarządzający podejmuje decyzję o ewakuacji wszystkich z budynku to należy: ● wyznaczyć pracowników odpowiedzialnych za: - niezwłoczne powiadomienie wszystkich pracowników o rodzaju zagrożenia ogłaszając alarm ewakuacyjny umówionym sygnałem, - otwarcie wszystkich drzwi i przejść ewakuacyjnych, - sprawdzenie czy wszystkie osoby opuściły ewakuowany rejon, w pierwszej kolejności ewakuować osoby z pomieszczeń objętych pożarem i miejsc zagrożonych jego szybkim rozwojem jak: dym, zawalenie się konstrukcji, wysoka temperatura: ewakuację prowadzić zgodnie z oznakowaniem ewakuacyjnym istniejącym w budynku , oczywiście z wyjątkiem gdy na kierunku oznakowania znajduje się pożar lub inne zagrożenie, przy silnym zadymieniu dróg ewakuacyjnych należy poruszać się w pozycji pochylonej aby głowę trzymać jak najniżej i starać się oddychać przez jakiś materiał filtrujący np. chusteczkę higieniczną itp; udzielić wszelkich informacji służbom ratowniczym dotyczących głównie: czy wszyscy zostali ewakuowani z budynku, ● - ● - lokalizacji głównego wyłącznika prądu, zaworu wody i innych tego typu, - dokładnego miejsca pożaru – zdarzenia i składowanych w pobliżu materiałów niebezpiecznych, żrących, trujących itp; ● do ewakuacji mienia przystąpić na wyraźne zezwolenie Dowódcy Straży Pożarnej lub zarządzającego i najczęściej w przypadkach gdy: - stwarza dodatkowe zagrożenie, 20 - utrudnia prowadzone działania, - stanowi bardzo dużą wartość materialną. 1. Warunki powodujące konieczność ewakuacji Konieczność przeprowadzenia ewakuacji zachodzi zawsze w następujących okolicznościach: a) gdy pożar, wybuch, rozpylenie substancji chemicznej, zagrożenie katastrofą budowlaną lub inny wypadek losowy zdarzył się w pomieszczeniu (budynku) gdzie przebywają ludzie lub gdy znajduje się ono w układzie łączności bezpośredniej z innymi pomieszczeniami bez odrębnych wyjść na drogę ewakuacyjną, b) gdy powstałe zdarzenie – określone jak wyżej - przerasta możliwości opanowania w zarodku lub pracownicy nie mogą zapobiec skutkom w okresie nie dłuższym niż jest to konieczne do wyprowadzenia osób zagrożonych max. do 3 minut, c) gdy siły pomocy z zewnątrz lub straż pożarna nie mogą stawić się w czasie gwarantującym zbędność ewakuacji, d) gdy warunki ewakuacji w danej sytuacji są niekorzystne, stwarzają utrudnienia ewakuacji ludzi np. pożar rozlanej cieczy na schodach, zamknięte drzwi bez możliwości ich natychmiastowego otwarcia, składowanie na korytarzach materiałów palnych itp. e) gdy okoliczności pożaru, jego nasilanie się, gwałtowność rozszerzania się i zadymienie stworzyły już z chwilą jego ujawnienia poważne zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi lub zmieniająca się sytuacja wskazuje na takie niebezpieczeństwo. 2. ORGANIZACJA ĆWICZEŃ EWAKUACYJNYCH - jeżeli liczba osób przebywających na stałe w obiekcie przekracza 50 osób, zarządzający jest obowiązany do: ♦ prowadzenia co najmniej raz na 2 lata praktycznych ćwiczeń sprawdzających organizację i warunki ewakuacji (dotyczy obiektów zawierających strefę pożarową przeznaczoną dla ponad 50 osób, będących jej stałymi użytkownikami zgodnie z § 13 Rozporządzenia MSW i A...... )[2]; ➢ pomieszczenia przeznaczone na stały pobyt ludzi to takie, w których przebywanie tych samych osób w ciągu doby trwa dłużej niż 4 godziny ♦ o terminie przeprowadzanych ćwiczeń powiadamiać z 7 - dniowym wyprzedzeniem właściwego miejscowo Komendanta Państwowej Straży Pożarnej, 1. Przed planowanym terminem przeprowadzenia próbnej ewakuacji (ćwiczeń) należy dokonać sprawdzenia: drożność dróg ewakuacyjnych, oznakowanie, sposób otwierania wyjść i przejść ewakuacyjnych, miejsce i oznakowanie przechowywania kluczy od wyjść i pomieszczeń, wyposażenie w instrukcje alarmowania i podręczny sprzęt gaśniczy. 2. Ustalić różne warianty opuszczenia budynku, zależne od miejsca powstania potencjalnego pożaru – przyjąć najbardziej niekorzystne miejsca powstania pożaru np. powstał na parterze i silne zadymienie uniemożliwiło skorzystanie z 1 klatki schodowej, lub zostały odcięte osoby od możliwości dojścia do klatki schodowej itp. Na każde następne ćwiczenia przyjmować inne warianty. Po ćwiczeniach dokonać ich omówienia celem skorygowania wynikłych niedociągnięć. Należy pamiętać, że najlepsze scenariusze nie uwzględnią wszystkich sytuacji które mogą wydarzyć się podczas rzeczywistego pożaru lub innego zagrożenia. Przyjmowane warianty sytuacyjne mają na celu wskazanie określonych zachowań i standardów postępowania ale nie wyczerpują zagadnienia ewakuacji, które zależy od dynamicznego rozwoju danej sytuacji 21 i nieprzewidywalnych w takich warunkach zachowań ludzkich. 3. Wyznaczyć miejsce koncentracji osób ewakuowanych – np. plac z tyłu budynku (parking). 4. Sygnał alarmowy do ewakuacji w obecnych warunkach ustala się: a) słownie powtarzając głośnym wołaniem POŻAR - EWAKUACJA LUDZI Z BUDYNKU. Taki sposób zapewni najszybsze i najskuteczniejsze powiadomienie wszystkich osób w budynku. 5. W przeddzień ćwiczeń zrobić odprawę organizacyjną i wyznaczyć tzw. osoby funkcyjne w skład których winny wejść: osoba zajmująca się sprawami administrowania budynku, pracownik bhp, kierownicy działów (lub np. po 2 osoby z każdej kondygnacji), obsługa portierni, dyspozytor, oraz ewentualnie inne w zależności od potrzeb i uznania zarządzającego określając dla nich konkretne zadania podczas prowadzenia ewakuacji: VIII. INSTRUKCJA POSTĘPOWANIA NA WYPADEK POWSTANIA POŻARU Zasady ogólne . Główny ciężar podejmowania pierwszych działań ratowniczo-gaśniczych spoczywa na pracownikach obecnych na miejscu. Sposób zabezpieczenia przeciwpożarowego budynku zapewnia możliwość likwidacji ewentualnego pożaru w zarodku lub co najmniej ograniczenie jego zasięgu. Działania po zauważeniu zdarzenia powinny koncentrować się na podjęciu bezpośredniej próby likwidacji zdarzenia, alarmowaniu straży pożarnej i zagrożonych osób oraz przystąpienie do ewakuacji ludzi z budynku jeśli pożaru nie udaje się opanować i zachodzi taka konieczność. Kierować akcją w jej pierwszej fazie powinien zarządzający w danej chwili budynkiem. Po przybyciu pierwszej jednostki straży pożarnej kierowanie akcją przejmuje uprawniony do tego strażak, któremu powinny podporządkować się wszystkie osoby przebywające w budynku. Zasady alarmowania. Alarmowanie o pożarze lub powstaniu innego miejscowego zagrożenia powinno następować w możliwie najkrótszym czasie. W przypadku budynku będącego przedmiotem niniejszego opracowania, możliwość alarmowania przedstawia się następująco : • telefony zainstalowane w pokojach biurach i gabinetach umożliwiające bezpośrednią łączność ze stanowiskiem kierowania straży pożarnej, • do celów alarmowania mogą być również wykorzystywane powszechnie stosowane telefony komórkowe, radiotelefony. Z uwagi na funkcjonujące różne systemy telefonii komórkowej należy uprzednio sprawdzić dokładnie, która jednostka organizacyjna PSP została połączona (w jakim mieście) po wybraniu numeru alarmowego 998 w celu właściwego przekazania informacji. 22 Alarmowanie innych służb i pogotowi analogicznie na zasadach po wykręceniu właściwych numerów alarmowych lub miejskich : - Pogotowie Ratunkowe tel. 999, - Straż Pożarna tel. 998,112, - Policję tel. 997, - Pogotowie Gazowe tel. 992, - Pogotowie Wodno-kanalizacyjne tel. ......., - Pogotowie Energetyczne tel. ......, - Ośrodek Dyspozycyjny Prezydenta Miasta 986, ......, • kierownictwo .......... Wykaz numerów alarmowych oraz instrukcja postępowania na wypadek pożaru powinny być umieszczone w widocznym miejscu. Do alarmowania pracowników i osób przebywających na terenie budynku mogą służyć wszelkie dostępne środki (głosem, telefonicznie lub inny sposób osobistego powiadamiania o niebezpieczeństwie). Zasady zachowania się pracowników . • każda osoba, która zauważyła pożar lub inne zagrożenie , albo uzyskała informację o pożarze (innym zagrożeniu), obowiązana jest zachowując spokój natychmiast zaalarmować zagrożone osoby, współpracowników oraz Straż Pożarną - nr tel. 998. Po uzyskaniu połączenia z strażą pożarną należy wyraźnie podać : - dokładny adres, - co się pali , lub jakiego typu wystąpiło zagrożenie, - co jest zagrożone , czy istnieje zagrożenie dla życia ludzi, - nazwisko osoby alarmującej, - numer telefonu, z którego zgłasza się pożar; • pozostali pracownicy już w trakcie trwania alarmowania powinni przystąpić do działań ratowniczo-gaśniczych przy pomocy dostępnego sprzętu gaśniczego lub innych dostępnych środków przeciwpożarowych. Gdy źródło ognia zostało zlokalizowane (znamy dokładne miejsce) i ma niewielkie rozmiary np. 1-2 m2, należy podjąć bezpośrednią próbę gaszenia. W przypadkach, gdy ogień obejmuje większą powierzchnię i próba gaszenia nie przynosi rezultatów, pożar rozprzestrzenia się lub też źródło ognia nie zostało jeszcze ustalone, a w obiekcie rozprzestrzenia się intensywnie dym, bezzwłocznie po alarmowaniu należy przystąpić do lokalnej ewakuacji ludzi przebywających w zagrożonym obszarze. 23 Przystępując do akcji ratowniczej należy bezwzględnie przestrzegać następujących zasad: • osoba kierująca akcją ratowniczą przed przybyciem straży pożarnej powinna zorganizować natychmiastową pomoc osobom przebywającym w obiekcie, których życiu grozi niebezpieczeństwo (ratuje się zagrożone życie ludzkie); • osobom które mogą poruszać się samodzielnie, należy wskazać bezpieczną drogę na zewnątrz budynku. Pozostałych należy jak najszybciej wynieść poza zasięg działania dymu i ognia; • wszelkie czynności powinny być wykonywane w sposób spokojny i opanowany, nie wolno dopuścić do wystąpienia paniki wśród osób przebywających w budynku; • zaalarmować w razie potrzeby pogotowie ratunkowe, policję i inne służby techniczne w zależności od rodzaju zdarzenia, np. pogotowie energetyczne, gazowe itp.; • wchodząc do pomieszczeń i stref zadymionych wskazane jest przyjąć pozycję pochyloną (jak najbliżej podłogi) oraz zabezpieczyć drogi oddechowe (np. wilgotną chustką); • przed podjęciem działań gaśniczych należy wyłączyć dopływ prądu elektrycznego do pomieszczeń i stref objętych pożarem - nie wolno gasić wodą instalacji i urządzeń elektrycznych będących pod napięciem; • bez koniecznej potrzeby nie otwierać drzwi i okien w pomieszczeniach, w których powstał pożar, ponieważ dopływ powietrza sprzyja rozprzestrzenianiu się ognia; • wysłać na zewnątrz budynku pracownika do przyjęcia jednostek straży pożarnej w celu przekazania podstawowych informacji o zdarzeniu; Zagrożenie dla zdrowia i życia ludzkiego podczas pożaru wynika z następujących zjawisk i warunków: - zatrucia wydzielającymi się gazami toksycznymi podczas pożaru i tlenia się różnych materiałów, a szczególnie tworzyw sztucznych, oparzeń ciała przez płomienie oraz rozgrzane przedmioty, - silnego zadymienia dróg ewakuacyjnych, - używania płynów łatwopalnych do celów gospodarczych w warunkach niedozwolonych, a szczególnie przy użyciu ognia otwartego, iskrzących urządzeń elektrycznych i braku wentylacji, późnego rozpoczęcia ewakuacji, - odcięcia drogi ewakuacji poprzez zamknięcie drzwi ewakuacyjnych. 24 IX. ZASADY ZAZNAJAMIANIA PRACOWNIKÓW Z PRZEPISAMI PPOŻ. I INSTRUKCJĄ BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Stosownie do artykułów ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 roku o ochronie przeciwpożarowej wszyscy pracownicy powinni być zaznajomieni z przepisami przeciwpożarowymi ze szczególnym uwzględnieniem specyfiki obiektu i prowadzenia ewakuacji, występującego zagrożenia pożarowego, sposobami zapobiegania powstawania oraz zasad postępowania w przypadku powstania pożaru. Szkolenia takie należy przeprowadzać jako wstępne dla każdego nowego pracownika oraz szkoleń okresowych dla całego personelu. Szkolenia z tego zakresu mogą być organizowane częściej niż okresowe w zależności od potrzeb, analiz i ustaleń wewnętrznych. Prowadzić przedmiotowe szkolenia mogą wyłącznie osoby o odpowiednich kwalifikacjach zawodowych. Fakt przeprowadzonego szkolenia, jego program, lista obecności i oświadczenia uczestników muszą się znaleźć w aktach osobowych. Postanowienia zawarte w Instrukcji Bezpieczeństwa Pożarowego obowiązują wszystkich na stałe lub czasowo zatrudnionych pracowników (osoby wykonujące prace zlecone) w budynku. Proponowany program szkolenia z zakresu ochrony ppoż. (szkolenie wstępne i podstawowe) 1. Zagrożenie pożarowe w budynku, przyczyny powstawania pożarów - 0,5 godz. 2. Zadania i obowiązki pracowników w zakresie zapobiegania pożarom - 0,5 godz. 3. Zadania i obowiązki pracowników w wypadku powstania pożaru - 0,5 godz. 4. Ewakuacja ludzi, drogi i środki ewakuacyjne - 0,5 godz. 5. Sprzęt gaśniczy i urządzenia przeciwpożarowe - 0.5 godz. 6. Znajomość praktycznego użycia sprzętu gaśniczego i urządzeń technicznych służących ochronie ppoż. - 0,5 godz. 25 Załącznik 1 ............................................................. imię i nazwisko ............................................................. funkcja (stanowisko) OŚWIADCZENIE Oświadczam, że zostałem(łam) zaznajomiony(a) z ustaleniami „Instrukcji Bezpieczeństwa Pożarowego” budynku Urzędu Miejskiego w Knurowie przy ul. Niepodległości 7 i przyjmuję je do stosowania, a szczególnie w zakresie przestrzegania przepisów przeciwpożarowych, ewakuacji, sposobów alarmowania, zasad postępowania na wypadek powstania pożaru, obsługi podręcznego sprzętu gaśniczego oraz inne zawarte w niej ustalenia. ........................................ data i podpis ................................................................... data i podpis przyjmującego oświadczenie 26 X. ZASADY ZABEZPIECZENIA PRAC NIEBEZPIECZNYCH POD WZGLĘDEM POŻAROWYM określa § 32. rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 80, poz. 563 z 2006r.)[2]. 1. Przed rozpoczęciem prac niebezpiecznych pod względem pożarowym, mogących powodować bezpośrednie niebezpieczeństwo powstania pożaru lub wybuchu, właściciel, zarządca lub użytkownik obiektu jest obowiązany: a) ocenić zagrożenie pożarowe w miejscu, w którym prace będą wykonywane, b) ustalić rodzaj przedsięwzięć mających na celu niedopuszczenie do powstania i rozprzestrzeniania się pożaru lub wybuchu, c) wskazać osoby odpowiedzialne za odpowiednie przygotowanie miejsca pracy, za przebieg oraz zabezpieczenie miejsca po zakończeniu pracy, d) zapewnić wykonywanie prac wyłącznie przez osoby do tego upoważnione, posiadające odpowiednie kwalifikacje, e) zaznajomić osoby wykonujące prace z zagrożeniami pożarowymi występującymi w rejonie wykonywania prac oraz z przedsięwzięciami mającymi na celu niedopuszczenie do powstania pożaru lub wybuchu. 2. Przy wykonywaniu prac niebezpiecznych pod względem pożarowym należy: a) zabezpieczyć przed zapaleniem materiały palne występujące w miejscu wykonywania prac oraz w rejonach przyległych, w tym również elementy konstrukcji budynku i znajdujących się w nim instalacji technicznych, b) prowadzić prace niebezpieczne pod względem pożarowym w pomieszczeniach (urządzeniach) zagrożonych wybuchem lub w pomieszczeniach, w których wcześniej wykonywano inne prace związane z użyciem łatwo palnych cieczy lub palnych gazów, jedynie wtedy, gdy stężenie par cieczy lub gazów w mieszaninie z powietrzem w miejscu wykonywania prac nie przekracza 10% ich dolnej granicy wybuchowości, c) mieć w miejscu wykonywania prac sprzęt umożliwiający likwidację wszelkich źródeł pożaru, d) po zakończeniu prac poddać kontroli miejsce, w którym prace były wykonywane, oraz rejony przyległe, e) używać do wykonywania prac wyłącznie sprzętu sprawnego technicznie i zabezpieczonego przed możliwością wywołania pożaru. 3. Obiekt lub pomieszczenia należy odpowiednio przygotować do prowadzenia prac niebezpiecznych pod względem pożarowym jak np. spawanie, cięcie, malowanie w następujący sposób: 1) należy oczyścić je z wszelkich materiałów i zanieczyszczeń, 2) palne przedmioty lub niepalne w opakowaniach palnych należy usunąć na bezpieczną odległość od miejsca spawania celem uniemożliwienia przedostania się rozprysków spawalniczych, 3) jeżeli warunek, o którym mowa w punkcie 2, nie może być spełniony, wszystkie urządzenia lub materiały palne należy zabezpieczyć przed działaniem rozprysków spawalniczych przez osłonięcie np.: kocem gaśniczym, arkuszem blachy lub w inny skuteczny sposób, 4) przed przystąpieniem do prac spawalniczych należy sprawdzić, czy w sąsiednich pomieszczeniach nie znajdują się materiały lub przedmioty mogące ulec zapaleniu w skutek przewodnictwa cieplnego, bądź rozprysków spawalniczych, 5) jeżeli w pobliżu miejsca spawania znajdują się otwory przelotowe, instalacyjne, kablowe 27 itp. należy je uszczelnić materiałami niepalnymi, celem niedopuszczenia do przenikania rozprysków spawalniczych do sąsiednich pomieszczeń lub kondygnacji, 6) wszelkie kable, przewody elektryczne, gazowe oraz instalacje z izolacją palną powinny być zabezpieczone przed rozpryskami spawalniczymi i uszkodzeniami mechanicznymi, 7) wykonywanie prac spawalniczych, w których tego samego dnia wykonywano prace malarskie lub inne prace przy użyciu substancji łatwo zapalnych, jest zabronione, 8) w miejscach dokonywania prac spawalniczych należy przygotować m.in.: a) pojemniki metalowe wypełnione wodą na odpadki drutu spawalniczego i elektrod, b) materiały izolacyjne i osłaniające niezbędne do zabezpieczenia toku prac spawalniczych, c) podręczny sprzęt gaśniczy czy też: np. hydronetka wodna, koc gaśniczy, rozwinąć linię gaśniczą z hydrantu; 9) drogi ewakuacyjne i dojścia do stanowisk spawalniczych powinny być wolne oraz tak wybrane, aby można było szybko ewakuować ludzi z miejsca objętego pożarem, 10) po zakończeniu prac spawalniczych w budynku, pomieszczeniu, należy przeprowadzić dokładną kontrolę w rejonie spawania i pomieszczeniach sąsiednich celem stwierdzenia: a) czy nie pozostawiono tlących się cząstek na stanowiskach pracy, jego otoczeniu lub pomieszczeniach przyległych, b) czy nie występują oznaki tlenia się materiałów bądź inne oznaki wskazujące na możliwość powstania pożaru, c) czy został zdemontowany sprzęt spawalniczy, wyłączony ze źródeł zasilania i dostatecznie zabezpieczony przed dostępem osób postronnych. W pomieszczeniach, w których występują palne elementy konstrukcyjne, bądź z których nie wyniesiono na czas prowadzenia prac, palnych materiałów należy je sprawdzić po 4 i 8 godzinach od czasu zakończenia prac spawalniczych. 11) przed przystąpieniem do prac w budynku, niezależnie od spełnienia ww. wymagań należy: a) dokonać komisyjnej oceny zagrożenia pożarowego i określić niezbędne wymagania przeciwpożarowe oraz sporządzić protokół z zabezpieczenia przeciwpożarowego prac spawalniczych wg zał. nr 2 b) po wykonaniu zaleconych zabezpieczeń, wydać pisemne na przeprowadzenie prac spawalniczych wg załącznika nr 3 zezwolenie Sprzęt używany do wykonywania prac niebezpiecznych pożarowo powinien być sprawny technicznie i zabezpieczony przed możliwością wywołania pożaru. 28 Załącznik nr 2 PROTOKÓŁ zabezpieczenia prac niebezpiecznych pod względem pożarowym 1. Nazwa budynku/pomieszczenia i miejsca wykonywania prac: ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... 2. Właściwości pożarowe materiałów palnych występujących w pomieszczeniach: ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... 3. Rodzaj elementów budowlanych (zapalność) występujących w budynku, pomieszczeniach lub rejonie przewidywanych prac: ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... 4. Sposób zabezpieczenia przeciwpożarowego budynku, pomieszczenia na okres wykonywanych prac ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... 5. Sprzęt gaśniczy do zabezpieczenia toku prac: ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... 6. Środki i sposób alarmowania na wypadek pożaru • Współpracowników.............................................................................................................. • Straży Pożarnej.................................................................................................................. 7. Osoba odpowiedzialna za przygotowanie zabezpieczenia przeciwpożarowego toku prac: ................................................................................................................................................... 8. Osoba odpowiedzialna za nadzór nad stanem bezpieczeństwa pożarowego wykonywanych prac ................................................................................................................................................. 9) Osoby zobowiązane do przeprowadzenia kontroli prac: po ich zakończeniu ......................................................... podpis................................... po 1 godzinie....................................................................podpis................................... po 4 godzinach................................................................podpis.................................... po 8 godzinach................................................................podpis.................................... Data ........................... Podpis osób z komisji dokonującej ustaleń sposobu zabezpieczenia prac: 1............................................................... 2............................................................... 3............................................................... ................................................................ /data i podpis zarządzającego obiektem/ 29 Załącznik nr 3 ZEZWOLENIE na przeprowadzenie prac spawalniczych oraz innych prac niebezpiecznych pod względem pożarowym 1. Miejsce pracy (pomieszczenie, stanowisko)......................................................................... ................................................................................................................................................... 2. Rodzaj pracy.......................................................................................................................... 3. Czas pracy, dnia ....................................od godz. ....................... do godz. ......................... 4. Zagrożenie pożarowe – wybuchowe w miejscu pracy ................................................................................................................................................... 5. Sposób zabezpieczenia przed możliwością powstania pożaru ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... 6. Potrzebne przeciwpożarowe środki zabezpieczenia a) przeciwpożarowe.............................................................................................................. b) bhp.................................................................................................................................... c) inne................................................................................................................................... 7. Sposób wykonania pracy .................................................................................................... .............................................................................................................................................. 8. Odpowiedzialni za przygotowanie miejsca pracy, środków zabezpieczających i zabezpieczenia toku prac spawalniczych lub innych niebezpiecznych pożarowo w: a) środki zabezpieczenia pożarowego: Nazwisko...............................wykonano........................podpis.................................. b) odłączenie prądu, gazu lub innych : Nazwisko...............................wykonano........................podpis.................................. c) dokonanie analizy stężeń par, cieczy, gazów, pyłów: Nazwisko...............................wykonano........................podpis.................................. d) zastosowanie środków ochrony osobistej i organizacji pracy: Nazwisko...............................wykonano........................podpis.................................. Zezwalam na rozpoczęcie robót (zezwolenie winno być wydane po wykonaniu i podpisaniu spraw określonych w pkt.8) .......................................... /zarządzający obiektem/ .................................................. /kierownik wykonawcy robót/ Prace zakończono dnia ........................ o godz. ............... .................................. /podpis wykonawcy/ Stanowisko pracy i jego otoczenie sprawdzono pod względem zabezpieczenia przeciwpożarowego stwierdzając: ................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................. ......................................... /podpis kontrolującego/ Uwaga: za powstałe wskutek prowadzonych prac szkody, odpowiedzialność ponosi wykonawca. Zezwolenie winno być włączone do dokumentacji obiektu – (książki obiektu budowlanego art. 64 Prawa Budowlanego. 30 Aktualnie obowiązujące przepisy i normy prawne w zakresie ochrony przeciwpożarowej 1. Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991r. o ochronie przeciwpożarowej (tj. Dz.U. Nr 147, poz. 1229 z 2002r. z późn. zm.). 2. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 80, poz. 563 z 2006r.). 3. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 czerwca 2003r. w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych (Dz. U. Nr 121, poz. 1139 z 2003r.). 4. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 z późn. zm.). 5. Ustawa z dnia 7 lipca 1994r. Prawo budowlane (tj. Dz.U. Nr 106, poz. 1126 z 2000r. z późn. zm.). 6. PN-B-02863 Ochrona przeciwpożarowa budynków. Sieć wodociągowa przeciwpożarowa. 7. PN-B-02865 Ochrona przeciwpożarowa budynków. Przeciwpożarowe zaopatrzenie wodne. Instalacja wodociągowa przeciwpożarowa. 8. PN-B-02864 Ochrona przeciwpożarowa budynków. Przeciwpożarowe zaopatrzenie wodne. Zasady obliczania zapotrzebowania na wodę do celów przeciwpożarowych do zewnętrznego gaszenia pożaru. 9. PN-B-02852:2001 Ochrona przeciwpożarowa budynków. Obliczanie gęstości obciążenia ogniowego oraz wyznaczanie względnego czasu trwania pożaru. 10. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 czerwca 2003r. w sprawie uzgadniania projektu budowlanego pod względem ochrony przeciwpożarowej (Dz. U. Nr 121, poz. 1137 z 2003r.). 15. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 1998r. w sprawie systemów oceny zgodności, wzorów deklaracji zgodności oraz sposobów znakowania wyrobów budowlanych dopuszczonych do obrotu i powszechnego stosowania w budownictwie (Dz. U. Nr 113, poz. 728 z 1998r.). 16. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 5 sierpnia 1998r. w sprawie aprobat i kryteriów technicznych oraz jednostkowego stosowania wyrobów budowlanych (Dz. U. Nr 107, poz. 679 z 1998r.). 17. PN-86/E-05003/01 Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Wymagania ogólne. 18. PN-86/E-05003/02 Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Ochrona podstawowa. 19. PN-92/N-01256/01 Znaki bezpieczeństwa. Ochrona przeciwpożarowa. 20. PN-92/N-01256/02 Znaki bezpieczeństwa. Ewakuacja. 21. PN-N-01256-4:1997 Znaki bezpieczeństwa. Techniczne środki przeciwpożarowe. 22. PN-N-01256-5:1997 Znaki bezpieczeństwa. Zasady umieszczenia znaków bezpieczeństwa na drogach ewakuacyjnych i na drogach pożarowych. Niniejsze opracowanie jest dokumentem przeznaczonym do użytku wewnętrznego i nie może być powielane w całości lub w częściach i udostępniane innym użytkownikom. W przypadku zmian sposobu użytkowania, modernizacji, przebudowy i rozbudowy niniejsze opracowanie wymaga aktualizacji. 31 Definicje i pojęcia podstawowe występujące w Instrukcji • Bezpieczeństwo pożarowe - rozumie się przez to stan eliminujący zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi, uzyskiwany przez funkcjonowanie systemu norm prawnych i technicznych środków zabezpieczenia przeciwpożarowego oraz prowadzonych działań zapobiegawczych przed pożarem, • Prace niebezpieczne pożarowo - są to prace, których prowadzenie może powodować bezpośrednie niebezpieczeństwo powstania pożaru, lub wybuchu, • Materiał niebezpieczny pożarowo - rozumie się przez to następujące materiały niebezpieczne: a) gazy palne, b) ciecze palne o temperaturze zapłonu poniżej 328,15 K (55°C), c) materiały wytwarzające w zetknięciu z wodą gazy palne, d) materiały zapalające się samorzutnie na powietrzu, e) materiały wybuchowe i pirotechniczne, f) materiały ulegające samorzutnemu rozkładowi lub polimeryzacji, g) materiały mające skłonności do samozapalenia; • Przeciwpożarowy wyłącznik prądu - jest to wyłącznik odcinający dopływ prądu do wszystkich obwodów z wyjątkiem obwodów zasilających instalacje i urządzenia, których funkcjonowanie jest niezbędne podczas pożaru, • Strefa pożarowa - jest to przestrzeń wydzielona w taki sposób, aby w określonym czasie pożar nie przeniósł się na zewnątrz lub do wewnątrz wydzielonej przestrzeni, • Strefa zagrożenia wybuchem - to przestrzeń, w której może występować mieszanina substancji palnych z powietrzem lub innymi gazami utleniającymi, o stężeniu zawartym między dolną i górną granicą wybuchowości, • Techniczne środki zabezpieczeń przeciwpożarowych - są to techniczne urządzenia, sprzęt, instalacje lub rozwiązania budowlane służące zapobieganiu powstawania i rozprzestrzeniania się pożarów, • Odpowiednie warunki ewakuacji - to zespół przedsięwzięć oraz środków technicznoorganizacyjnych zapewniający szybkie i bezpieczne opuszczenie strefy zagrożonej lub objętej pożarem, • Zagrożenie wybuchem - jest to możliwość tworzenia przez palne gazy, pary palnych cieczy, pyły lub włókna palnych ciał stałych, w różnych warunkach, mieszanin z powietrzem, które pod wpływem czynnika inicjującego zapłon (iskra, łuk elektryczny lub przekroczenie temperatury samozapalenia) wybuchają, czyli ulegają gwałtownemu spalaniu połączonemu ze wzrostem ciśnienia. • Gęstość obciążenia ogniowego (Qd) - jest to energia cieplna wyrażona w megadżulach, która może powstać przy spalaniu materiałów palnych znajdujących się w pomieszczeniu (strefie pożarowej) przypadająca na jednostkę powierzchni tego obiektu, wyrażona w metrach kwadratowych, • Polskich Normach - rozumie się przez to Polskie Normy wskazane w przepisach do obowiązkowego stosowania, • Instalacji sygnalizacyjno-alarmowej - rozumie się przez to instalację automatycznego wykrywania i przekazywania informacji o pożarze, • Sprzęcie i urządzeniach ratowniczych - rozumie się przez to przedmioty, narzędzia, maszyny i urządzenia związane na stałe z budynkiem, obiektem lub terenem, uruchamiane lub wykorzystywane do ratowania ludzi i mienia w warunkach pożaru, klęski żywiołowej oraz innego miejscowego zagrożenia, • Stałych urządzeniach gaśniczych - rozumie się przez to urządzenia związane na stałe z obiektem, zawierające własny zapas środka gaśniczego, wyposażone w układ przechowywania i podawania środka gaśniczego, uruchamiane automatycznie we wczesnej fazie rozwoju pożaru, • Terenie przyległym - rozumie się przez to pas terenu wokół obiektu o szerokości równej minimalnej dopuszczalnej odległości od innych obiektów ze względu na wymagania 32 ochrony przeciwpożarowej, określonej w przepisach techniczno-budowlanych, • Urządzenia do usuwania dymów i gazów pożarowych - rozumie się przez to urządzenia montowane w górnych częściach klatek schodowych i pomieszczeń, uruchamiane w przypadku nagromadzenia się gorących gazów i dymów pożarowych w celu ich odprowadzenia drogą wentylacji naturalnej lub wymuszonej, • Urządzeniach przeciwpanicznych - rozumie się przez to specjalne urządzenia instalowane na drzwiach ewakuacyjnych, umożliwiające łatwe i pewne otwarcie drzwi od wewnątrz pomieszczenia, zgodnie z kierunkiem ewakuacji ludzi na korytarzach lub klatkach schodowych bez względu na blokady i zamki, uniemożliwiające otwarcie tych drzwi od zewnątrz, • Odpowiednich warunkach ewakuacji - rozumie się przez to zespół przedsięwzięć oraz środków techniczno - organizacyjnych zapewniający szybkie i bezpieczne opuszczenie strefy zagrożonej lub objętej pożarem, • Obiekcie budowlanym – należy przez to rozumieć: budynek wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi, budowlę stanowiącą całość techniczno - użytkową wraz z instalacjami i urządzeniami, obiekt małej architektury, • Budynku – należy przez to rozumieć taki obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach, • Budowli - należy przez to rozumieć każdy obiekt budowlany, nie będący budynkiem lub obiektem małej architektury, jak: lotniska, drogi, linie kolejowe, mosty, estakady, tunele, sieci techniczne, wolno stojące trwale związane z gruntem urządzenia reklamowe, budowle ziemne, obronne (fortyfikacje), ochronne, hydrotechniczne, oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów, stacje uzdatniania wody, konstrukcje oporowe, nadziemne i podziemne przejścia dla pieszych, sieci uzbrojenia terenu, budowle sportowe, cmentarze, pomniki, a także części budowlane urządzeń technicznych (kotłów, pieców przemysłowych i innych urządzeń) oraz fundamenty pod maszyny i urządzenia, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową, • Tymczasowym obiekcie budowlanym - należy przez to rozumieć obiekt budowlany przeznaczony do czasowego użytkowania w okresie krótszym od jego trwałości technicznej, przewidziany do przeniesienia w inne miejsce lub rozbiórki, a także obiekt budowlany nie połączony trwale z gruntem, jak: strzelnice, kioski uliczne, pawilony sprzedaży ulicznej i wystawowe, przykrycia namiotowe i powłoki pneumatyczne, urządzenia rozrywkowe, barakowozy, obiekty kontenerowe, • Budowie – należy przez to rozumieć wykonywanie obiektu budowlanego w określonym miejscu, a także odbudowę, rozbudowę, nadbudowę oraz przebudowę obiektu budowlanego, • Robotach budowlanych – należy przez to rozumieć budowę, a także prace polegające na montażu, modernizacji, remoncie lub rozbiórce obiektu budowlanego, • Remoncie – należy przez to rozumieć wykonywanie w istniejącym obiekcie budowlanym robót budowlanych polegających na odtworzeniu stanu pierwotnego, a nie stanowiących bieżącej konserwacji. 33 ZAŁĄCZNIK do instrukcji dotyczący zasad postępowania na wypadek innego zagrożenia niż pożarowe. W przypadku powstania stanu zagrożenia zamachem terrorystycznym odpowiedzialność za kierowanie i koordynowanie działań w zakresie likwidacji zagrożenia do czasu przybycia POLICJI i STRAŻY POŻARNEJ, a w razie potrzeby jednostek wyspecjalizowanych (służb antyterrorystycznych, chemicznych, epidemiologicznych i innych) spoczywa na zarządcy obiektu lub osoby go zastępującej. SPOSÓB POSTĘPOWANIA W przypadku zgłoszenia o podłożeniu lub znalezieniu ładunku wybuchowego lub innego ładunku stwarzającego zagrożenie o charakterze terrorystycznym (np. materiały wybuchowe, środki chemiczne, biologiczne, radiacyjne- promieniotwórcze), należy postępować wg następującego toku : 1. Alarmowanie a) osoba, która przyjęła zgłoszenie o podłożeniu ładunku wybuchowego lub innego ładunku stwarzającego niebezpieczeństwo dla życia albo zauważyła w obiekcie przedmiot niewiadomego pochodzenia mogący być ładunkiem wybuchowym lub innym, jest obowiązana o tym powiadomić : • zarządcę obiektu, • Policję – tel. alarmowy 997, • Straż Pożarną- tel. Alarmowy 998,112, b) zawiadamiając policję należy podać: treść rozmowy ze zgłaszającym o podłożeniu ładunku wybuchowego, którą należy prowadzić spokojnie i notować możliwie wszystkie informacje przekazywane przez zgłaszającego oraz zadawać max liczbę pytań o podłożonym ładunku i okolicznościach oraz celu jego podłożenia, miejsce i opis zlokalizowanego przedmiotu, który może być ładunkiem wybuchowym: • numer telefonu z którego prowadzona jest rozmowa i swoje nazwisko • uzyskać od policji potwierdzenie przyjęcia powyższego zawiadomienia c) akcja poszukiwawcza ładunku wybuchowego lub innego ładunku stwarzającego zagrożenie po uzyskaniu informacji o jego podłożeniu: do czasu przybycia policji akcją kieruje zarządca, a w czasie jego nieobecności osoba przez niego upoważniona, d) kierujący akcją zarządza, aby użytkownicy pomieszczeń dokonali sprawdzenia czy w tych 34 pomieszczeniach znajdują się: - przedmioty, rzeczy, urządzenia, paczki itp., których wcześniej nie było i nie wnieśli ich użytkownicy pomieszczeń (a mogły być wcześniej, pozostawione przez inne osoby, np. interesantów), - ślady przemieszczania elementów wyposażenia pomieszczeń, - zmiany w wyglądzie zewnętrznym przedmiotów, rzeczy, urządzeń, które przedtem w pomieszczeniu były oraz emitowane z nich sygnały ( np. dźwięki mechanizmów zegarowych, świece, elementy elektroniczne itp.), e) zlokalizowanych przedmiotów, rzeczy, urządzeń, których – w ocenie użytkowników obiektu - przedtem nie było, a zachodzi podejrzenie, iż mogą to być ładunki wybuchowe, nie wolno dotykać. O ich umiejscowieniu należy natychmiast powiadomić zarządcę obiektu i policję. f) w przypadku, gdy użytkownicy pomieszczeń faktycznie stwierdzą obecność przedmiotów (rzeczy, urządzeń), których wcześniej nie było lub zmiany w wyglądzie i usytuowaniu przedmiotów (rzeczy, urządzeń), stale znajdujących się w tych pomieszczeniach, należy domniemywać, iż pojawienie się tych przedmiotów lub zmiany w ich wyglądzie i usytuowaniu mogłyby nastąpić na skutek działania sprawcy podłożenia ładunku wybuchowego. W tej sytuacji administrator obiektu może wydać decyzję ewakuacji osób z zagrożonego obiektu przed przybyciem policji. g) należy zachować spokój, opanowanie, aby nie dopuścić do przejawów paniki. 2. Akcja rozpoznawczo-neutralizacyjna zlokalizowanych ładunków wybuchowych a) po przybyciu do obiektu policjanta lub policyjnej grupy interwencyjnej zarządca obiektu powinien przekazać im wszelkie informacje dotyczące zdarzenia oraz wskazać miejsca zlokalizowanych przedmiotów, rzeczy, urządzeń obcego pochodzenia i punktu newralgicznego w obiekcie, b) policjant lub dowódca grupy policjantów przejmuje kierowanie akcją, a zarządca obiektu winien udzielić mu wszechstronnej pomocy podczas jej prowadzenia, c) na wiosek policjanta kierującego akcją, zarządca obiektu podejmuje i wydaje decyzje o ewakuacji użytkowników i innych osób z obiektu – o ile wcześniej to nie nastąpiło, d) identyfikacją i rozpoznaniem zlokalizowanych przedmiotów, rzeczy, urządzeń obcych oraz neutralizowaniem ewentualnie podłożonych ładunków wybuchowych zajmują się uprawnione i wyspecjalizowane ogniwa organizacyjne policji, przy wykorzystaniu specjalistycznych środków technicznych. 35 3. Postanowienia końcowe a) osobom przyjmującym zgłoszenia o podłożeniu ładunków wybuchowych oraz zarządcy obiektu nie wolno lekceważyć żadnej informacji na ten temat i każdorazowo powinni powiadomić o tym policję, która z urzędu dokonuje sprawdzenia wiarygodności każdego zgłoszenia, b) zarządca obiektu winien podejmować wszelkie kroki zmierzające do fizycznej i technicznej ochrony obiektu, uniemożliwiającej podkładanie w nim ładunków wybuchowych. 36
