Spis treści

SPIS TREŚCI
WPROWADZENIE – 9
I.
ZAGADNIENIA TEORETYCZNE – 14
1.1. Obraz świata a frazeologia – 14
1.2. Frazeologizmy oznaczające cechy intelektualne – 29
1.3. Forma wewnętrzna – 40
1.3.1. Z historii badania terminu – 41
1.3.2. Wewnętrzna forma słowa – 45
1.3.3. Wewnętrzna forma frazeologizmu – 47
1.3.3.1. Typy interpretacji wewnętrznej formy frazeologizmu – 47
1.3.3.2. Rodzaje wewnętrznej formy frazeologizmu – 51
1.3.4. Wewnętrzna forma frazeologizmu, obrazowość i motywacja – 54
1.4. Metoda badań – 65
II.
FRAZEOLOGIZMY Z KOMPONENTAMI SOMATYCZNYMI – 78
2.1. Uwagi wstępne – 78
2.1.1. Frazeologia somatyczna – 78
2.1.2. Rola metonimii w tworzeniu obrazowości frazeologizmów – 81
2.2. Komponenty somatyczne w strukturze obrazu frazeologicznego – 84
2.2.1. Komponenty centralne – 84
2.2.1.1. głowa – 84
2.2.1.2. mózg – 92
2.2.2. Komponenty drugorzędne – 95
2.2.2.1. Komponenty oznaczające części głowy, bądź z nią sąsiadujące
– 95
2.2.2.2. Komponenty oznaczające narządy zmysłu (w obrębie głowy)
– 97
2.3. Typy modeli motywacyjno-pojęciowych w badanych językach – 101
2.3.1. Obecność lub brak aparatu myślowego – 101
2.3.2. Zawartość aparatu myślowego – 103
2.3.2.1. „Naturalna” zawartość w aparacie myślowym – 104
2.3.2.2. Pustka w aparacie myślowym – 105
2.3.2.3. „Nietypowa” zawartość aparatu myślowego – 107
2.3.3. Funkcjonowanie aparatu myślowego jako urządzenia technicznego – 121
2.3.3.1. Pierwszy typ „mechaniczny” – 123
2.3.3.2. Drugi typ „mechaniczny” – 124
2.3.3.3. Typ „kulinarny” lub „syntetyczny” – 126
2.3.4. Położenie przestrzenne aparatu myślowego – 128
2.3.5. Parametry (wskaźniki) miary intelektu – 131
2.3.5.1. Pojemność naczyń, w których jest przechowywany –132
2.3.5.2. Konsystencja, ciężar, ruchomość – 140
2.3.5.3. Wartość materiału – 147
2.3.5.4. Barwa – 157
2.4. Wnioski – 170
III.
FRAZEOLOGIZMY Z KOMPONENTAMI ANIMALISTYCZNYMI – 174
3.1. Charakterystyka komponentów animalistycznych i ich rola w motywacji
frazeologizmów oznaczających cechy intelektualne – 174
3.1.1. Uwagi wstępne – 174
3.1.2. Rola konotacji w motywacji – 177
3.1.3. Rola metafory i jej funkcjonowanie – 181
3.1.4. Rola porównania frazeologicznego – 187
3.1.5. Kulturowe uwarunkowania metafor – 191
3.1.6. Struktura porównań – 194
3.1.7. Konotacje negatywne związane z oceną „głupi” – 197
3.1.8. Konotacje ambiwalentne – 199
3.1.9. Konotacje pozytywne związane z oceną „mądry” – 208
3.2. Typologia komponentów animalistycznych frazeologizmów w aspekcie
konfrontatywnym – 210
3.2.A. Animalizmy o identycznym znaczeniu desygnacyjnym z uniwersalnymi
(tożsamymi) konotacjami semantycznymi w badanych językach motywujące frazeologizmy w zakresie badanego pola – 212
Grupa 1. Animalizmy z uniwersalnymi konotacjami motywujące frazeologizmy analogiczne albo specyficzne dla określonego języka : osioł – 212, cielę – 217, kura – 218, mucha – 220
Grupa 2. Animalizmy o tym samym znaczeniu desygnacyjnym w obu językach, w których konotacje związane z badanym polem semantycznym są w jednym języku silnie utrwalone, a w drugim
pełnią funkcję drugorzędną lub nie są wyrażone eksplicytnie:
indyczka – 221, wół – 223, świnia – 224, koza – 226, niedźwiedź
– 229, lis – 230
3.2.B. Animalizmy o identycznym znaczeniu desygnacyjnym w badanych językach, ale ze specyficznymi konotacjami semantycznymi – 231
Grupa l. Animalizmy o identycznym znaczeniu desygnacyjnym z tożsamymi (w zakresie badanego pola) konotacjami semantycznymi w dwóch językach, które zwerbalizowały się w metaforyce i frazeologizmach w odróżnieniu od języka trzeciego z
odmiennymi konotacjami (w zakresie badanego pola) : gęś –
232, baran – 234, koń – 237, pies – 242, верблюд, жираф – 243
Grupa 2. Animalizmy o identycznym znaczeniu desygnacyjnym w badanych językach, ale ze specyficznymi konotacjami w jednym z języków (także poza badanym polem). Konotacje (w zakresie badanego
pola) mogą realizować się w jednym z języków na poziomie metaforyki leksemu, a nie stanowić źródła motywacyjnego frazeologizmów : kot – 243, małpa – 245
ZAKOŃCZENIE – 248
BIBLIOGRAFIA – 261
INDEKS ANALIZOWANYCH FRAZEOLOGIZMÓW (WYBÓR) – 286
Frazeologizmy polskie – 286
Frazeologizmy rosyjskie – 291
Frazeologizmy chorwackie – 296