Katarzyna Poborska

WARSZTATY 2003 z cyklu „Zagrożenia naturalne w górnictwie”
____________________________________________________________________________
Mat. Symp. str. 487 – 495
Ewa KAWALEC-LATAŁA
Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków
Rozpoznawanie niejednorodności pokładowych złóż soli w aspekcie
budowy podziemnych zbiorników
Streszczenie
Opór akustyczny jedną z podstawowych cech charakteryzujących własności fizyczne skał.
Wszelkie zmiany typu litologiczno-facjalnego wpływają na zmiany jego wartości. Jest to
podstawą idei metody inwersji tras sejsmicznych w kierunku obliczania tras pseudo-oporu
akustycznego. Wykonano modelowania syntetycznych sekcji pseudooporu akustycznego,
wzorowanych na złożach soli kamiennej z rejonu Monokliny Przedsudeckiej. Są one
.traktowane jako perspektywiczne dla lokalizacji podziemnych zbiorników. Załączone sekcje
ilustrują jak cechy ważne dla lokalizacji podziemnego zbiornika, takie jak niejednorodności
w wykształceniu złoża i jego przestrzennym ułożeniu odzwierciedlają się sekcjach pseudooporu akustycznego. Prace te, dostarczają pozytywnej odpowiedzi o możliwościach
uzyskiwania informacji o niejednorodnościach budowy pokładu soli na podstawie interpretacji
sekcji pseudooporu akustycznego.
1. Wstęp
Podziemne zbiorniki są przedmiotem stale rosnącego zainteresowania. Rozpatrywane są
jako potencjalne obszary składowania pod ziemią odpadów lub magazynowania substancji
użytecznych. Złoża soli kamiennej stwarzają doskonałe warunki do lokalizacji takich
zbiorników. Badaniom poddano szereg własności złóż soli. Jako szczególnie korzystne
w kontekście podziemnych zbiorników wyróżnia się: obojętność chemiczną, bardzo niską
przepuszczalność, jednorodność w dużych partiach złoża. Podczas badań nad użytecznością
złóż dla lokalizacji podziemnego zbiornika ich stopień jednorodności wymaga indywidualnego
określenia dla każdego, traktowanego perspektywicznie, złoża soli.
Opór akustyczny tj. iloczyn gęstości r i prędkości fali sprężystej V jest jedną
z podstawowych cech charakteryzujących własności fizyczne skał. Wszelkie zmiany typu
litologiczno-facjalnego wpływają na zmiany jego wartości. Tak więc, śledzenie zmian oporu
akustycznego jest dobrym wskaźnikiem rozpoznawania niejednorodności tego typu. Jest to
podstawą idei metody inwersji tras sejsmicznych w kierunku obliczania tras pseudo-oporu
akustycznego.
Metoda ta pierwotnie opracowana była dla rozpoznawania i oceny zasobów złóż
węglowodorów. Przedstawiana praca dotyczy adaptacji metody inwersji trasy sejsmicznej
w kierunku obliczania pseudooporu akustycznego do wykrywania i rozpoznawania niejednorodności budowy pokładowych złóż soli kamiennej.
____________________________________________________________________________
487
E. KAWALEC-LATAŁA – Rozpoznawanie niejednorodności pokładowych złóż soli...
____________________________________________________________________________
Ośrodki geologiczne, w których występują pokładowe złoża soli kamiennej, charakteryzują
się wysoką niejednorodnością sejsmogeologiczną, co przejawia się w dużych współczynnikach
odbicia oraz wysoką niejednorodnością w sensie geometrycznym, co wiąże się ze zmianami
miąższości, wyklinowaniami, soczewkami, itp. Wysoki współczynnik odbicia wynika ze
znacznego kontrastu własności sprężystych soli w stosunku do skał otaczających oraz dużych
różnic własności sprężystych w obrębie utworów samego cechsztynu. Możliwe zmiany typu
geometrycznego związane są zarówno z przebiegiem procesów sedymentacyjnych jak
i późniejszymi przeobrażeniami w obrębie złóż soli kamiennej. Wiąże się to z powstawaniem
soli wtórnych – descendentnych oraz zmienną miąższością soli siarczanowych – anhydrytów
w stosunku do soli chlorkowych – soli kamiennych. Te ostatnie są przedmiotem zainteresowania jako potencjalne obszary magazynowe (Charysz i in. 1979; Kłeczek i in. 1994). Aby
mogły być bezpiecznie wykorzystywane jako zbiorniki, muszą spełniać podstawowe warunki:
posiadać odpowiednio dużą miąższość oraz spełniać warunek nieprzepuszczalności.
Nieprzepuszczalność zbiorników utworzonych w złożach soli kamiennej jest niezbędna ze
względów ekonomicznych – jeśli mają być używane do przechowywania substancji
użytecznych oraz ze względów ekologicznych – jeśli mają służyć do magazynowania
odpadów. Dla spełnienia tych warunków szczególnie niebezpieczna jest możliwość
występowania obszarów soli descendentnych o różnym rozprzestrzenieniu poziomym
i zmiennej miąższości. Sole wtórne charakteryzują się kawernistością, szczelinowatością,
wtórną krystalizacją, zmiennym zasileniem. Wszystkie te cechy skały dyskryminują ją jako
obszary magazynowe. Istotna jest także rola soli siarczanowych jako soli nierozpuszczalnych,
ponieważ stanowią one naturalną osłonę i uszczelnienie, ale stanowić mogą zasadniczą
przeszkodę, jeśli lokalnie ich miąższość silnie wzrośnie.
Podstawy teoretyczne inwersji trasy sejsmicznej w kierunku obliczania pseudooporu
akustycznego są proste i poświęcona jest im bogata literatura. Trudności pojawiają się
w momencie jej praktycznego zastosowania (Becquey i in. 1979; Berteusse i in. 1983;
Kawalec-Latała i in. 1991; Kawalec-Latała i in. 1995; Oldenburg i in. 1983). Najogólniej,
wynika to z niespełnienia ściśle przez ośrodek geologiczny założeń teoretycznych
i ograniczenia zakresu częstotliwości sygnału sejsmicznego.
Metoda inwersji trasy sejsmicznej, rejestrowanej powierzchniowo, w celu obliczenia trasy
pseudooporu akustycznego jest operacją nieliniową. Adaptacja tej metody do innych celów niż
rozpoznawanie złóż węglowodorów, mimo przesłanek teoretycznych, wymaga starannego
przetestowania. Ze wzlędu na nieliniowość operacji inwersji metoda modelowań jest
predysponowana.
Otrzymany na podstawie inwersji trasy sejsmicznej opór akustyczny nie stanowi pełnej
informacji o jego wartości. Wynika to z ograniczonego zakresu częstotliwości rejestrowanego
powierzchniowo sygnału sejsmicznego. Otrzymana informacja odpowiada tej części informacji, jaka zawarta jest w krzywych profilowania otworów wiertniczych po filtracji do zakresu
częstotliwości rejestrowanego sygnału sejsmicznego. Dla wielu zagadnień interpretacyjnych
jest to zakres wystarczający. Precyzja interpretacji wzrasta, zarówno w miarę rozszerzania się
zakresu częstotliwości jak i wzrostu częstotliwości dominującej sygnału (Kawalec-Latała
1995; Oldenburg 1983). Tę zależność wzrostu dokładności w miarę wzrostu częstotliwości
dominującej dobrze ilustrują zestawione ze sobą syntetyczne sekcje pseudooporu akustycznego
obliczane dla tego samego modelu ośrodka, a różnych parametrów sygnału sejsmicznego.
Ilustracją stopnia i sposobu odzwierciedlania się na sekcjach pseudooporu akustycznego,
niejednorodności w budowie pokładu soli są policzone syntetyczne sekcje. Modelowania te
przebiegały w dwóch etapach. W pierwszym, dla zadanego a priori sejsmogeologicznego
____________________________________________________________________________
488
WARSZTATY 2003 z cyklu „Zagrożenia naturalne w górnictwie”
____________________________________________________________________________
modelu ośrodka, obliczano syntetyczne sekcje, aproksymujące rzeczywiste sekcje sejsmiczne,
rejestrowane w terenie. W drugim, wykonano ich inwersję w kierunku obliczania pseudooporu
akustycznego .
Do konstrukcji modeli sejsmogeologicznych zawierających pokładowe złoża soli
wykorzystano wartości parametrów sprężystych, obrazujących wybrane własności fizyczne
skał cechsztyńskich oraz formacji nadkładowych (Grad 1987; Krynicki 1980). Te ostatnie
zostały w modelach uproszczone.
2. Wybór złóż solnych stanowiących podstawę do opracowania modeli geologicznych
Cechsztyńska formacja solonośna pokrywa około 2/3 powierzchni Polski zalegając na
ziemiach środkowych, zachodnich i północno-zachodnich. Jej normalna miąższość w centrum
polskiej części zagłębia cechsztyńskiego przekracza 1500 m. i maleje stopniowo w kierunkach
ku peryferiom południowym i wschodnim do kilkuset metrów, aż wreszcie wyklinowuje się na
obrzeżeniu zagłębia. Na przeważającym obszarze zagłębia solnego seria solna zalega
w normalnym ułożeniu na dużych głębokościach kilku tysięcy metrów. Jednakże w kilku
regionach geologicznych występuje ona na głębokościach mniejszych: od 2000 m do 500 m.
Są to przede wszystkim:
a) wyniesienie Łeby, tj. obszar rozciągający się od południka Łeby na zachodzie, po zatokę
Pucką na wschodzie,
b) wycinek monokliny przedsudeckiej o przebiegu NW – SE wzdłuż Odry, na odcinku od
okolic Nowej Soli, poprzez okolicę Głogowa i dalej na południowy wschód; w granicach
tego wycinka znajduje się większa część LGOM-u.
W obu regionach występują pokładowe złoża cechsztyńskich soli kamiennych.
Przedmiotem zainteresowania z punktu widzenia budowy podziemnych zbiorników mogą być
niektóre z tych złóż (Charysz i in. 1979).
Cechsztyńskie sole kamienne Monokliny Przedsudeckiej zostały najlepiej rozpoznane
w granicach Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego.
Na obszarze tym o powierzchni około 170 km2 (Kijewski i in. 1978) zostały rozpoznane
złoża soli kamiennych, a niektóre z nich udokumentowane jako złoża kopaliny towarzyszącej
złożom rud miedzi. W roku 1990 udokumentowano złoże soli kamiennej „Sieroszowice”
(Preidl 1990), w następnych latach „Bytom Odrzański”, a później szereg kolejnych złóż
obszaru LGOM. Poza granicami tego obszaru złoża soli kamiennych nie są dotychczas
udokumentowane, jednakże obecność pokładowych soli kamiennych stwierdzona jest na
niemal całej Monoklinie Przedsudeckiej. Na uproszczonym profilu litostratygraficznym
cechsztynu, dla obszaru występowania złóż solnych w LGOM, wydziela się cztery cyklotemy
solne: PZ1, PZ2, PZ3 i PZ4.
Miąższości poszczególnych osadów są zmienne. Łączne średnie miąższości trzech
najniższych ogniw cyklotemu PZ1, na znacznej części omawianego obszaru nie przekraczają
zazwyczaj kilkunastu metrów. Przy opracowywaniu modeli sejsmogeologicznych traktowane
były jako ostatnia granica odbijająca. Na nich spoczywa zespół warstw anhydrytu
o miąższościach zmieniających się w granicach od kilkunastu do około 150 m. Stanowią one
bezpośredni spąg złóż solnych. Powyżej zalega najstarsza sól kamienna, która występując
w formie pokładu tworzy na Monoklinie Przedsudeckiej omawiane złoża soli kamiennej.
Miąższość pokładu najstarszej soli kamiennej jest silnie zróżnicowana i sięga od kilku metrów
w pobliżu granicy swego południowego zasięgu do stu kilkudziesięciu metrów (lokalnie:
ponad 250 m). Ponad solą kamienną bezpośrednio w jej stropie, spoczywa kompleks
____________________________________________________________________________
489
E. KAWALEC-LATAŁA – Rozpoznawanie niejednorodności pokładowych złóż soli...
____________________________________________________________________________
anhydrytów występujących w poziomie anhydrytu górnego. Jego miąższość zmienia się od
20 do 65 m. Kompleks ten zamyka utwory cyklotemu PZ1. Pozostałe cyklotemy na
omawianym obszarze monokliny występują w postaci zredukowanej, a ich łączne miąższości
i zasięgi są mniejsze niż zasięg cyklotemu PZ1.
Na utworach cechsztyńskich leżą osady pstrego piaskowca (T1) o średniej miąższości
140 m, wykształcone w postaci piaskowców. Utwory cechsztyńskie i triasowe pokryte są
osadami kenozoicznymi o łącznej miąższości średniej równej około 380 m. Przy konstrukcji
modeli dla określenia miąższości osadów stanowiących nadkład cechsztynu posłużono się
wartościami średnimi.
Złoże „Bytom Odrzański” zostało rozpoznane i udokumentowane na podstawie wyników
wiertniczych prac poszukiwawczych. Stanowi więc, wiarygodną podstawę do opracowania
modeli sejsmogeologicznych. obszaru. Miąższość złoża jest silnie zróżnicowana i zmienia się
w granicach od 57 m do 295 m (średnio 140 m). Miąższość soli wzrasta zasadniczo od południa ku NW, jednakże obserwuje się tu znaczne odstępstwa, spowodowane tektoniką podłoża.
Także, anhydryty, stanowiące bezpośredni strop złoża, mają zmienną miąższość (średnio 40 m.).
W takiej sytuacji należy śledzić zmiany miąższości i niejednorodności budowy pokładu soli
w sposób ciągły. Jak można wnioskować z przedstawionych w opracowaniu wyników metoda
inwersji sekcji sejsmicznych w kierunku obliczania oporu akustycznego jest jak najbardziej
predysponowana do tego celu.
Pozostałe cyklotemy cechsztynu występują na obszarze złoża „Bytom Odrzański”
w postaci zredukowanej. Tworzą je skały ilaste, węglanowe, siarczanowe i chlorkowe o łącznej
miąższości średniej równej 210 m.
Geologiczne warunki zalegania złoża „Bytom Odrzański” stanowią podstawę do utworzenia dwóch modeli złóż soli kamiennej. Modele złóż zostały sporządzone poprzez:
– wyeksponowanie charakterystycznych cech złóż rzeczywistych,
– wyeksponowanie charakterystycznej odmienności w sposobie zalegania złóż,
– dokonanie uproszczeń dotyczących szczegółowej, indywidualnej budowy geologicznej
wzorcowych złóż.
3. Syntetyczne sekcje pseudooporu akustycznego
Opracowano kilka modeli sejsmogeologicznych o parametrach, stanowiących podstawę do
obliczania syntetycznych sekcji pseudooporu akustycznego Konfiguracja geologiczna modeli
inspirowana jest budową geologiczną z rejonu Monokliny Przedsudeckiej. Są to modele
teoretyczne, których parametry są zgodne z parametrami sejsmogeologicznymi tego rejonu
i odnoszą się do konkretnej części złoża.
W modelach wzorowanych na konkretnych złożach soli kamiennej uwzględniono
występowanie soli wtórnych i anhydrytów w sąsiedztwie soli kamiennej poprzez
wprowadzenie wartości sprężystych typowych dla tych utworów cechsztynu.
Do obliczeń syntetycznych sekcji pseudooporu akustycznego opracowano pakiet
programów stanowiący spójny, interakcyjny system (Kawalec-Latała 1998). Dane wejściowe
stanowi sejsmogeologiczną model ośrodka skalnego.
Model sejsmogeologiczny z rejonu Monokliny Przedsudeckiej, wzorowany na złożu
„Bytom Odrzański”, upraszcza budowę geologiczną nadkładu cechsztynu, ponieważ nie ma to
zasadniczego znaczenia przy ocenie możliwości odwzorowania budowy wewnętrznej samego
cechsztynu, Wiernie natomiast, w stopniu na jaki pozwalają aktualne informacje i jaki jest
potrzebny do realizacji założonego celu, odwzorowuje budowę cechsztynu w najbliższym
____________________________________________________________________________
490
WARSZTATY 2003 z cyklu „Zagrożenia naturalne w górnictwie”
____________________________________________________________________________
otoczeniu złoża soli kamiennej. Model ten składa się z dwóch części: Bytom 1 i Bytom 2.
Kryterium podziału jest występujący tam uskok. Część Bytom 1 odnosi się do skrzydła
wiszącego, a część Bytom 2 do skrzydła zrzuconego. Uwidacznia się to w wartościach czasu
pionowego występowania złoża soli kamiennej na sekcjach pseudooporu akustycznego
policzonych dla części Bytom 1 (rys. 3.1, 3.2, 3.3) i części Bytom 2 (rys. 3.4, 3.5).
Rys. 3.1. Fragment syntetycznej sekcji pseudoimpedancji akustycznej (powiększenie)
Fig. 3.1. Synthetic pseudo-impedance acoustic section (details)
Analiza syntetycznych sekcji pseudooporu akustycznego, policzonych dla modelu
sejsmogeologicznego z rejonu Monokliny Przedsudeckiej, wzorowanym na złożu Bytom
wskazuje na możliwość interpretacji sekcji już przy niskiej częstotliwości dominującej sygnału
sejsmicznego (40 Hz), pod warunkiem krótkiego czasu jego trwania.
Sekcje pseudooporu akustycznego z rysunków 3.2 i 3.4 uzupełniono o wykresy sejsmogramu impulsowego, uproszczonego modelu sejsmogeologicznego r*v odpowiadającego
jednej trasie i przeliczonego na skalę czasową oraz sygnału sejsmicznego stosowanego do
konstrukcji sejsmogramu syntetycznego.
Sekcje pseudooporu akustycznego z rysunków 3.1, 3.3, 3.5 uzupełniono o wykresy sygnału
sejsmicznego. Legenda po stronie lewej na wszystkich załączonych rysunkach odnosi się do
względnych zmian pseudooporu akustycznego, proporcjonalnych do wartości prędkości
v. Wykresy przedstawione są w ujednoliconej skali czasowej, zgodnej ze skalą sekcji
pseudooporu akustycznego. Fakt przeliczenia skali głębokościowej na skalę czasową, trzeba
uwzględnić podczas porównywania danych modelu sejsmogeologicznego z sekcjami
pseudooporu akustycznego i towarzyszącymi im wykresami, dla których skalą pionową jest
skala czasowa. Wizualnie przy takiej zmianie skali, zmianom ulega ocena miąższości. Warstwa
wydaje się cieńsza, jeżeli prędkość propagacji fali jest większa, i odwrotnie
____________________________________________________________________________
491
E. KAWALEC-LATAŁA – Rozpoznawanie niejednorodności pokładowych złóż soli...
____________________________________________________________________________
Rys. 3.2. Syntetyczna sekcja pseudoimpedancji akustycznej – uzupełniono o wykresy sejsmogramu
impulsowego, uproszczonego modelu sejsmogeologicznego r*v odpowiadającego jednej trasie
i przeliczonego na skalę czasową oraz sygnału sejsmicznego (f – częstotliwość dominująca
sygnału) stosowanego do konstrukcji sejsmogramu syntetycznego
Fig. 3.2. Synthetic pseudo-impedance acoustic section with reflection coeffcients, simplified
seismological model r*v for one trace and recalculated for time scale and seismic signal
(f – signal frequency ) applied to construction of synthetic seismogram
Rys. 3.3. Fragment syntetycznej sekcji pseudoimpedancji akustycznej z rysunku 3.2 (powiększenie)
Fig. 3.3. Synthetic pseudo-impedance acoustic section from fig. 3.2 (details)
____________________________________________________________________________
492
WARSZTATY 2003 z cyklu „Zagrożenia naturalne w górnictwie”
____________________________________________________________________________
Rys. 3.4. Syntetyczna sekcja pseudoimpedancji akustycznej – uzupełniono o wykresy sejsmogramu
impulsowego, uproszczonego modelu sejsmogeologicznego r*v odpowiadającego jednej trasie
i przeliczonego na skalę czasową oraz sygnału sejsmicznego (f – częstotliwość dominująca sygnału)
stosowanego do konstrukcji sejsmogramu syntetycznego
Fig. 3.4. Synthetic pseudo-impedance acoustic with reflection coeffcients, simplified seismological
model r*v for one trace and recalculated for time scale and seismic signal (f – signal frequency)
applied to construction of synthetic seismogram
Rys. 3.5. Fragment syntetycznej sekcji pseudoimpedancji akustycznej z rysunku 3.4 (powiększenie)
Fig. 3.5. Synthetic pseudo-impedance acoustic section from fig. 3.4 (details)
____________________________________________________________________________
493
E. KAWALEC-LATAŁA – Rozpoznawanie niejednorodności pokładowych złóż soli...
____________________________________________________________________________
Załączone sekcje ułożone są w kolejności wzrostu częstotliwości dominującej sygnału.
Pozwala to łatwo śledzić zmiany implikowane sygnałem sejsmicznym. Sekcje pseudooporu
akustycznego z rysunków 3.1, 3.3, 3.5 przedstawione są w zmienionej skali, aby ułatwić ich
wizualną ocenę.
4. Zakończenie
Wykonano modelowania syntetycznych sekcji pseudooporu akustycznego, wzorowanych
na złożach soli kamiennej z rejonu Monokliny Przedsudeckiej. Są one traktowane jako
perspektywiczne dla lokalizacji podziemnych zbiorników. Załączone sekcje, ilustrują jak cechy
ważne dla lokalizacji podziemnego zbiornika, takie jak niejednorodności w wykształceniu
złoża i jego przestrzennym ułożeniu odzwierciedlają się sekcjach pseudooporu akustycznego.
Prace te, dostarczają pozytywnej odpowiedzi o możliwościach uzyskiwania informacji
o niejednorodnościach budowy pokładu soli na podstawie interpretacji sekcji pseudooporu
akustycznego. W szczególności analizowano możliwość detekcji soli siarczanowych anhydrytów. Prezentowane syntetyczne sekcje pseudooporu akustycznego dostarczają także,
informacji o warunkach jakie muszą być spełnione, aby interpretacja wykonana dla oceny
niejednorodności pokładu soli była możliwa i wiarygodna. Dla złóż soli kamiennej z rejonu
Monokliny Przedsudeckiej wymagania względem jakości możliwych do interpretacji sekcji
pseudo-oporu akustycznego są w pełni realne. Oczywiście jakość interpretacji będzie rosnąć
w miarę poprawy jakości materiału sejsmicznego. Widać to z porównania rysunków 3.1, 3.3.
W przygotowaniu są prace poświęcone analizie możliwości tej metody dla warunków
występowania soli kamiennej w rejonie „Sieroszowice” i innych. Wyeksponowanie charakterystycznej odmienności w sposobie zalegania złóż w modelach, pozwoli na kompleksową
ocenę wiarygodności metody w rejonie Monokliny Przedsudeckiej.
Możliwość modelowań teoretycznych sekcji pseudooporu akustycznego, uwzględniających
wszystkie możliwe do przewidzenia a’priori dane dotyczące zarówno ośrodka geologicznego,
jak i wiążące się z metodyką prac terenowych, będzie miała analogiczne znaczenie dla jakości
interpretacji, jakie mają sejsmogramy syntetyczne przy opracowywaniu trudnych sekcji
sejsmicznych. Analiza syntetycznych sekcji pseudooporu akustycznego pozwoli na uzyskanie
wstępnej informacji o sposobie odzwierciedlania się na rzeczywistych sekcjach spodziewanych
w danym rejonie niejednorodności geologicznych.
Przede wszystkim, co istotne jest z punktu widzenia interpretacji, pozwolą ocenić:
1. Wiarygodność sekcji pseudooporu akustycznego w danej konfiguracji geologicznej.
2. Rozdzielczość w aspekcie litologiczno-facjalnym i geometrycznym, związanym z przestrzennym ułożeniem warstw.
3. Poziom dopuszczalnego szumu dla wymaganej rozdzielczości sekcji.
Jest bardzo ważne że, obliczanie sekcji pseudooporu akustycznego na podstawie
powierzchniowych pomiarów sejsmicznych pozwala na uzyskiwanie informacji o rozkładzie
oporu akustycznego w ośrodku skalnym w sposób ciągły, co przy dużej niejednorodności
budowy cechsztynu – lokalnych zmianach miąższości i litologii jest bardzo istotne. Pozwoli
też, ograniczyć konieczność wykonywania wierceń. Ma to istotny walor ekonomiczny
i użytkowy.
____________________________________________________________________________
494
WARSZTATY 2003 z cyklu „Zagrożenia naturalne w górnictwie”
____________________________________________________________________________
Literatura
[1] Becquey M., Lavergne M., Willm C. 1979: Acoustic impedance logs computed from seismic traces.
Geophysics v. 44, 9.
[2] Berteussen K. A., Ursin B. 1983: Approcimate computation of the acoustic impedance from seismic
data. Geophysics v.48, 10.
[3] Charysz W., Garlicki A., Ziąbka Z. 1979: Kryteria rozpoznawania i dokumentowania złóż soli dla
potrzeb zbiorników podziemnych. Materiały Sympozjum: Zbiorniki podziemne węglowodorów
w złożach soli, 26.05.1977. Wyd. Geol., Warszawa.
[4] Grad M. 1987: Prędkość fal sejsmicznych w pokrywie osadowej platformy wschodnioeuropejskiej.
Kwart. Geol., tom 31.
[5] Kawalec-Latała E., Korytowska B. 1991: Inwersja sejsmogramów według algorytmów opartych na
ciągłym i dyskretnym modelu sejsmogeologicznym. Zeszyty Naukowe AGH, Geofizyka stosowana, 8.
[6] Kawalec-Latała E., Korytowska B. 1995: Czynniki zakłócające trasy pseudoimpedancji akustycznej. Technika Poszukiwań Naftowych, nr 1.
[7] Kawalec-Latała E. 1998: Metoda Inwersji sekcji sejsmicznych w aspekcie rozpoznawania
pokładowych złóż soli. Projekt badawczy Nr – 9 T12A 011 09.
[8] Kijewski P., Salski W. 1978: Cechsztyńska sól kamienna cyklotemu Zl w pd.-zach. Części
Monokliny Przedsudeckiej. Geologia Sudetica, v. XIII.
[9] Kłeczek Z., Flisiak D., Radomski A. 1994: Koncepcja zagospodarowania złoża soli LubinskoGłogowskiego Okręgu Miedziowego. Prz. Górn. Nr 10.
[10] Krynicki T. 1980: Własności sprężyste utworów cechsztynskich. Kwart. Geol., tom 24, nr 3.
[11] Oldenburg D. M., Shauer T., Levy S. 1983: Recovary of the acoustic impedance from reflection
seismograms: Geophysics, v.48, 10.
[12] Preidl M. 1990: Dokumentacja geologiczna soli kamiennej występującej ponad złożem rud miedzi
kopalni „Sieroszowice” – C1. CAG PIG, W-wa.
Recognition of inhomogeneities of salt deposits for constructing
underground storage
Acoustic impedance is one of the basic factors characterising physical features of rocks. A
method of inversion of seismic section aiming at obtaining pseudo-acoustic impedance section
gives the possibility to bind very closely the acoustic impedance changes with lithologic and
facial changes in subsurface. Based on comprehensive model of the environment of deposition
of Zechstein evaporates on LGOM areas, a number of pseudo-acoustic impedance sections
were constructed. This technique allows inhomogeneities and changes of thickness and
lithologies of salts deposition to be predicted. Presented works give the positive answer about
the possibility of predicting the inhomogeneities in deposits of Zechstein salts.
Przekazano: 25 marca 2003 r.
____________________________________________________________________________
495