Dla pokrzepienia serc

H6ny s. 60
6
„Dla pokrzepienia serc”
Cele lekcji
Wymagania ogólne
I. Chronologia historyczna.
Uczeń posługuje się podstawowymi określeniami czasu historycznego: wiek, rok; przyporządkowuje fakty historyczne datom; oblicza upływ czasu między wydarzeniami historycznymi i umieszcza je na linii chronologicznej; dostrzega związki teraźniejszości z przeszłością.
II. Analiza i interpretacja historyczna.
Uczeń odpowiada na proste pytania postawione do ilustracji; pozyskuje informacje z różnych źródeł oraz selekcjonuje je i porządkuje; stawia pytania dotyczące przyczyn i skutków
analizowanych wydarzeń historycznych.
III. Tworzenie narracji historycznej.
Uczeń tworzy krótką wypowiedź o postaci i wydarzeniu historycznym, posługując się poznanymi pojęciami; przedstawia własne stanowisko i próbuje je uzasadnić.
V. Współdziałanie w sprawach publicznych.
Uczeń współpracuje z innymi – planuje, dzieli się zadaniami i wywiązuje się z nich.
Wymagania szczegółowe
Po zakończonych zajęciach uczeń:
• zna postacie: Stanisława Moniuszki, Marii Skłodowskiej-Curie, Jana Matejki, Heleny Modrzejewskiej, Bolesława Prusa, Henryka Sienkiewicza, Stanisława Wyspiańskiego; czas
trwania polskiego pozytywizmu,
• rozumie pojęcia: muzyka narodowa, promieniotwórczość, malarstwo historyczne, pozytywizm, Galicja; znaczenie sformułowania „dla pokrzepienia serc”,
• potrafi: zebrać z różnych źródeł informacje o zasługach dla rozwoju kultury i nauki polskiej: Stanisława Moniuszki, Marii Skłodowskiej-Curie, Jana Matejki, Heleny Modrzejewskiej, Henryka Sienkiewicza, Stanisława Wyspiańskiego oraz Bolesława Prusa; scharakteryzować poglądy polskich pozytywistów; wyjaśnić, w czym przejawiała się patriotyczna
postawa twórców kultury i nauki polskiej w XIX w.
Środki dydaktyczne
• podręcznik (s. 42–48),
• zeszyt ćwiczeń (s. 21–23),
• płyta CD Historia i społeczeństwo 6. Opowiadania z podręcznika,
• karta pracy nr 6,
• portrety przedstawicieli kultury i nauki polskiej z XIX i XX w.,
• zestawy karteczek z hasłami.
Metody i techniki nauczania
opis, projekt, opowiadanie, dyskusja, gra dydaktyczna.
60
H6ny s. 61
Formy zajęć
praca w grupach, praca indywidualna, praca zbiorowa.
Czas zajęć
1 godzina lekcyjna.
Struktura i opis lekcji
I. Wprowadzenie
Podajemy temat i cele lekcji.
W krótkim opisie przypominamy sytuację panującą w XIX w. na ziemiach polskich:
nieudane próby wyrwania się z zależności od Rosji, represje, jakie spadły na ludność
polską po upadku powstań narodowych, działalność rusyfikacyjną i germanizacyjną
władz zaborczych oraz metody walki Polaków o zachowanie własnej historii i języka.
Zwracamy jednocześnie uwagę na to, że mimo tak trudnych warunków polska kultura
i nauka rozwijały się i mogły się poszczycić licznymi osiągnięciami.
II. Rozwinięcie
Przypominamy zagadnienia, których opracowanie było zadaniem uczniów (zob. komentarz do lekcji):
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Stanisław Moniuszko – twórca muzyki narodowej.
Maria Skłodowska-Curie – wybitna naukowiec i odkrywca.
Jan Matejko – malarz historii.
Helena Modrzejewska – aktorka wszech czasów.
Bolesław Prus – polski pozytywista.
Henryk Sienkiewicz – pisarz „dla pokrzepienia serc”.
Stanisław Wyspiański – twórca wszechstronny.
Wieszamy na tablicy portrety siedmiorga przedstawicieli polskiej kultury i nauki z XIX
i XX w., po czym rozdajemy karty pracy i informujemy uczniów, że ich zadaniem
będzie uzupełnienie tych kart wiadomościami, które zdobędą podczas prezentacji poszczególnych grup. Następnie zapraszamy reprezentantów zespołów do przedstawienia przygotowanych materiałów.
Po zakończeniu prezentacji odczytujemy (podręcznik, s. 42–43) lub odtwarzamy z płyty CD opowiadanie Niech żyje Oleńka!, po czym prosimy uczniów o udzielenie odpowiedzi na pytania zamieszczone pod opowiadaniem. Zachęcamy uczniów, aby
zastanowili się, czemu służyła opisana przez nich działalność siedmiorga wybitnych
Polaków.
III. Podsumowanie
Inicjujemy krótką dyskusję wokół pytania B (podręcznik, s. 48).
W ramach podsumowania wiadomości zdobytych podczas zajęć proponujemy grę dydaktyczną Kultura i nauka polska w okresie zaborów. Rozdajemy poszczególnym zespołom zestawy karteczek z hasłami (materiał dla nauczyciela) i wyjaśniamy, że zadaniem
uczniów jest przyporządkowanie ich portretom wiszącym na tablicy.
61
H6ny s. 62
Metody kontroli
Ćwiczenie 1 (zeszyt ćwiczeń, s. 21).
Praca domowa
Ćwiczenie 2 i 3 (zeszyt ćwiczeń, s. 22–23).
Materiał dla nauczyciela
Karteczki z hasłami do gry dydaktycznej Kultura i nauka polska w okresie zaborów.
OPERA
STRASZNY DWÓR
MUZYKA
NARODOWA
PIEŚNI
PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
FIZYKA
I MATEMATYKA
PIERWIASTKI
POLON I RAD
SORBONA
MALARSTWO
HISTORYCZNE
SZKOŁA SZTUK
PIĘKNYCH
BITWA POD
GRUNWALDEM
HOŁD PRUSKI
AKTORKA
USA
TEATR
POZYTYWIZM
1864–1890
DZIENNIKARZ
I PISARZ
LALKA
„DLA POKRZEPIENIA
SERC”
TRYLOGIA
LITERACKA
NAGRODA NOBLA
QUO VADIS
DRAMATOPISARZ,
POETA, MALARZ
WARSZAWIANKA
WESELE
ŚPIĄCY JAŚ
Komentarz do lekcji
Na dwa tygodnie przed planowanymi zajęciami proponujemy uczniom udział w projekcie Wybitni Polacy epoki rozbiorów. Dzielimy klasę na siedem grup i każdej z nich
przydzielamy jedną z postaci. Zadaniem uczniów będzie przygotowanie plakatu z informacjami (tekst, zdjęcia) na temat jej życia i dokonań.
62