"Rzeczpospolita": Dyskryminacja w wolnych zawodach

"Rzeczpospolita": Dyskryminacja w wolnych zawodach - Program Spraw Precedensowych
poniedziałek, 05 października 2009 08:19
"Rzeczpospolita": Dyskryminacja w wolnych zawodach
W polskim prawie obowiązuje zakaz dyskryminacji w zatrudnieniu będący konsekwencją
konstytucyjnej zasady równości oraz implementacji dyrektyw UE. Znajduje on zastosowanie
głównie do klasycznego stosunku pracy (pracodawca – pracownik). Z art. 16 dyrektywy 2000/78
ustanawiającej ogólne warunki ramowe równego traktowania w zatrudnieniu i pracy wynika
jednak, że powinien być stosowany także do tzw. wolnych zawodów.
Z punktu widzenia zakazu dyskryminacji można analizować ograniczenie wiekowe w
wykonywaniu zawodu kierownika apteki. Warunkiem pełnienia tej funkcji przez farmaceutę jest
nieukończenie 65. roku życia oraz odpowiednie doświadczenie zawodowe. Wojewódzki
inspektor farmaceutyczny może wyrazić zgodę na pełnienie tej funkcji do 70. roku życia. Nie
można zatem jej pełnić później.
Równość ograniczona
Dyrektywa 2000/78 wskazuje, że dopuszczalne są ograniczenia także w odniesieniu do
przedstawicieli tzw. wolnych zawodów przy spełnieniu dwóch warunków. Muszą być
uzasadnione istotnymi wymogami zawodowymi (genuine occupational requirements, GOR). W
literaturze od lat np. dyskutuje się, czy sprzedawcą w sklepie z bielizną damską może być
mężczyzna.
Drugie ograniczenie wynika z art. 6 dyrektywy oraz z art. 31 ust. 3 konstytucji i oparte jest na
zasadzie proporcjonalności. Odmienne traktowanie byłoby zatem dopuszczalne, gdyby służyło
osiąganiu celu zgodnego z prawem, obiektywnie i racjonalnie uzasadniającego wprowadzenie
takiego ograniczenia.
W świetle powyższych zasad mogłoby się wydawać, że celem ograniczenia wiekowego dla
kierowników aptek jest dbałość o interes potencjalnych klientów. Jednym z obowiązków
kierownika jest bowiem sporządzanie leków recepturowych. Może się zdarzyć, że stan zdrowia
takiej osoby będzie przeszkodą w prawidłowym wykonywaniu przez nią jej obowiązków. Polskie
prawo nie przewiduje jednak takich ograniczeń wiekowych dla zawodu lekarza ani adwokata.
Możliwość ich wykonywania jest uzależniona od ogólnego stanu zdrowia. Wydaje się zatem, że
możliwe byłoby wprowadzenie podobnego uregulowania – które dostatecznie zabezpieczałoby
chronioną wartość, tj. zdrowie publiczne – również w odniesieniu do kierownika apteki. Mogłoby
to polegać np. na obowiązku corocznych badań. Nie ograniczałoby to możliwości wykonywania
zawodu, a jednocześnie zostałby spełniony wymóg proporcjonalności.
Przeciwko podobnym ograniczeniom wiekowym wypowiedział się europejski ombudsman w
odniesieniu do zasad zatrudniania przez administrację unijną pomocniczych tłumaczy
konferencyjnych (tzw. ACI). W 2000 r. Komisja i Parlament Europejski przestały bowiem
zatrudniać ACI mających więcej niż 65 lat. Ombudsman nie wykluczył, że zadeklarowany cel
Komisji, tj. zatrudnienie i wyszkolenie nowych tłumaczy ustnych, mógł być uzasadniony. Uznał
jednak, że przyjęte środki nie są właściwe ani konieczne do osiągnięcia tego celu. Zastrzeżenia
rzecznika poparł Parlament Europejski. Wezwał Komisję do zmiany obecnej polityki
zatrudniania ACI oraz do podjęcia prac nad przeglądem przepisów regulujących zatrudnianie.
1/2
"Rzeczpospolita": Dyskryminacja w wolnych zawodach - Program Spraw Precedensowych
poniedziałek, 05 października 2009 08:19
Prawo do analizy
Konieczne wydaje się zatem przeanalizowanie także polskich przepisów pod kątem tego, czy
nie ograniczają konstytucyjnych praw jednostki oraz zasad ogólnych prawa wspólnotowego
(por. wyrok ETS w sprawie C-144/04 Mangold). Taką konieczność wydaje się potwierdzać
wydana ostatnio opinia rzecznika generalnego ETS w sprawie Petersen (C-341/09). Uznał on
że dyrektywa 2000/78 nie stoi na przeszkodzie uregulowaniu obowiązującemu w Niemczech,
które ogranicza możliwość wykonywania zawodu dentysty do 68. roku życia. Ocenił, że
racjonalnie i obiektywnie uzasadnione są cele – ochrona systemu ubezpieczeń zdrowotnych
oraz stworzenie młodym osobom szans na wykonywanie zawodu dentysty. Nie wiadomo, czy
ETS podzieli zdanie rzecznika generalnego. Jego opinia jednak skłania do zastanowienia się,
czy ograniczenia wiekowe dla kierowników aptek zawarte w prawie farmaceutycznym są
przejawem tak wyraźnie określonych racjonalnych i spójnych celów jak regulacje niemieckie.
Barbara Grabowska
Joomla SEF URLs by Artio
2/2