Przepompownie opis - BIP Urząd Miasta i Gminy Kąty Wrocławskie
Transkrypt
Przepompownie opis - BIP Urząd Miasta i Gminy Kąty Wrocławskie
DOLNOŚLĄSKA FUNDACJA EKOROZWOJU 50-155 Wrocław, ul. Purkyniego 1, tel.: (0 71) 342 82 05, fax.: (0 71) 342 05 96 [email protected] BOŚ S. A. O/Wrocław 15401030-544067-27005-00 NIP: 899-10-03-652 PROJEKT ZAMIENNY WYKONAWCZY PRZEPOMPOWNI: PK1, PK2, PSM, PW1 NAZWA OBIEKTU: SIEĆ KANALIZACJI SANITARNEJ DLA PÓŁNOCNEJ CZĘŚCI GMINY KĄTY WROCŁAWSKIE ADRES: GMINA KĄTY WROCŁAWSKIE INWESTOR: URZĄD GMINY KĄTY WROCŁAWSKIE Rynek – Ratusz 1, 55-080 Kąty Wrocławskie STADIUM: PROJEKT ZAMIENNY WYKONAWCZY BRANŻA TECHNOLOGICZNA PROJEKTOWAŁA: mgr inż. Joanna Ochonczenko BRANŻA ELEKTRYCZNA PROJEKTOWAŁ: PREZES FUNDACJI: mgr inż. Artur Ziemba WROCŁAW, GRUDZIEŃ 2011 r. 1 OPIS 8.0 Tabela-zestawienie danych do obliczeń hydraulicznych ........................... 2 1.0 CZĘŚĆ OGÓLNA ......................................................................................... 3 1.1 DANE INFORMACYJNE........................................................................................................ 3 1.2 PODSTAWA OPRACOWANIA............................................................................................... 3 1.3 MATERIAŁY WYJŚCIOWE ................................................................................................... 3 1.4 PRZEDMIOT OPRACOWANIA .............................................................................................. 3 1.5 ZAKRES OPRACOWANIA .................................................................................................... 3 2.0 LOKALIZACJA INWESTYCJI ................................................................................................ 3 3.0. BUDOWA GEOLOGICZNA I WARUNKI WODNE TERENU INWESTYCJI ............................ 3 II. CZĘŚĆ TECHNOLOGICZNA .................................................................... 4 4.0 CHARAKTERYSTYKA PROJEKTOWANEGO UKŁADU ........................................................ 4 5.0 ROZWIĄZANIA TECHNICZNE I TECHNOLOGICZNE BRANŻY SANITARNEJ ..................... 4 5.1 Uproszczony bilans ścieków. ............................................................................................ 4 5.2 Wymagania dotyczące przepompowni.............................................................................. 4 5.3 Opis poszczególnych przepompowni ................................................................................ 7 6.0 ODWODNIENIE WYKOPÓW............................................................................................... 11 7.0 WYTYCZNE WYKONANIA................................................................................................. 11 8.0 Tabela-zestawienie danych do obliczeń hydraulicznych 9.0 Karty doboru przykładowych pomp ZESTAWIENIE RYSUNKÓW 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Plan zagospodarowania przepompowni PK1 Plan zagospodarowania przepompowni PK2 Plan zagospodarowania przepompowni PSM Plan zagospodarowania przepompowni PW1 Schemat przepompowni PK1 Schemat przepompowni PK2 Schemat przepompowni PSM Schemat przepompowni PW1 Schemat kotwienia zbiornika polimerobetonowego Ø2000 10. Schemat kotwienia zbiornika polimerobetonowego Ø1500 2 1.0 CZĘŚĆ OGÓLNA 1.1 DANE INFORMACYJNE Inwestycja – obiekt budowlany: Budowa kanalizacji sanitarnej dla północnej części gminy Kąty Wrocławskie – przepompownie PK1, PK2, PSM, PW1 Temat: Projekt zamienny wykonawczy przepompowni: PK1 i PK2 w Kębłowicach, PSM w Samotworze i PW1 we Wszemiłowicach. Inwestor – zleceniodawca: Urząd Gminy Kąty Wrocławskie Wykonawca dokumentacji: Dolnośląska Fundacja Ekorozwoji „EKORAJ” 1.2 PODSTAWA OPRACOWANIA Podstawę opracowania stanowi zlecenie Gminy Kąty Wrocławskie. 1.3 MATERIAŁY WYJŚCIOWE • Projekt budowlany kanalizacji sanitarnej dla północnej części gminy Kąty Wrocławskie wykonany przez DFE „Ekoraj” w 2004 r, • Dokumentacja geologiczna z 2004 r. • Uzgodnienia z Inwestorem, • Mapa sytuacyjno-wysokościowa w skali 1:500 do celów projektowych , oraz orientacja 1:10 000. 1.4 PRZEDMIOT OPRACOWANIA Przedmiotem opracowania jest projekt zamienny wykonawczy przepompowni: PK1 i PK2 w Kębłowicach, PSM w Samotworze i PW1 we Wszemiłowicach. Celem opracowania jest dostosowanie przepompowni ścieków do nowych wymogów ZGK i Inwestora. 1.5 ZAKRES OPRACOWANIA Opracowanie obejmuje: - rozwiązania techniczne branży technologicznej i elektrycznej następujących przepompowni ścieków: PK1, PK2, PSM, PW1. 2.0 LOKALIZACJA INWESTYCJI Inwestycja zlokalizowana jest na terenie miejscowości: Samotwór, Kębłowice, Wszemiłowice, gmina Kąty Wrocławskie, powiat wrocławski, województwo dolnośląskie. 3.0. BUDOWA GEOLOGICZNA I WARUNKI WODNE TERENU INWESTYCJI Pod wszystkie przepompownie należy wykonać aktualne badania geologiczne. 3 II. CZĘŚĆ TECHNOLOGICZNA 4.0 CHARAKTERYSTYKA PROJEKTOWANEGO UKŁADU Rurociąg tłoczny przepompowni PK2, włączony jest do rurociągu tłocznego przepompowni PK1 w Kębłowicach, ścieki tłoczone są do układu grawitacyjnego przepompowni PS w Skałce. Do rurociągu tłocznego przepompowni PSM w Samotworze włączone są 23 przydomowe przepompownie ścieków. W związku ze zmianą pomp w przepompowni PSM należy zweryfikować dobór pomp w pompowniach przydomowych. Ścieki z przepompowni pSM tłoczone są do układu grawitacyjnego przepompowni PS w Skałce. Przepompownia PW1 we Wszemiłowicach tłoczy ścieki do kanalizacji grawitacyjnej w Jurczycach. 5.0 ROZWIĄZANIA TECHNICZNE I TECHNOLOGICZNE BRANŻY SANITARNEJ 5.1 Uproszczony bilans ścieków. ILOŚĆ MIESZKAŃCÓW MIEJSCOWOŚĆ 31.12.2010r. Qmaxs [l/s] Samorwór 232 176 Kębłowice Wszemiłowice 138 Nd=1,3 Nh=1,8 100l/Mk PROJEKTOWANA PERSPEKTYWICZNA ILOŚĆ MIESZKAŃCÓW Qmaxs [l/s] 0,63 300 0,81 0,48 1500 4,06 0,37 160 0,43 5.2 Wymagania dotyczące przepompowni WYPOSAŻENIE PRZEPOMPOWNI ŚCIEKÓW SIECIOWYCH 1. Pompy: 1.1. wykonanie antykorozyjne; 1.2. wirnik jednokanałowy z regulacją szczeliny osiowej dwupłatkowy, półotwarty samooczyszczający krawędzie utwardzone do 45 HRC; 1.3. antyblokujący system wirnika posiadający układ kontroli temperatury uzwojenia odłączający pompę w przypadku przeciążenia; 1.4. termostat uzwojenia; 1.5. dopuszczalny suchoobieg; 1.6. komora olejowa silnika z gniazdem dla czujnika szczelności; 1.7. kabel zasilający w miejscu połączeń pozbawiony izolacji i zalany wodoszczelnym szczeliwem; 1.8. czujnik wilgoci, czujnik przecieku do komory silnika FLS; 1.9. zasilanie prądem trójfazowym; 1.10. pompy z wolnym przelotem; 1.11. wodoszczelna obudowa o klasie IP 68, izolacja stojana min. kl. H. 1.12. -wszelkie połączenia śrubowe wykonane ze stali, co najmniej 1.4301; 1.13. korpus, stopy sprzęgające – żeliwo nie gorsze niż GG25; 4 1.14. uszczelnienie zewnętrzne – węglik wolframu i wewnętrzne grafit – ceramika, chronione przed zewnętrznym erozyjnym działaniem zawartej zawiesiny mineralnej zawartej w ściekach i osadach ściekowych poprzez specjalne ukształtowanie gniazda komory, które zapewni usuwanie cząstek mineralnych poza gniazdo uszczelnienia; 1.15. pompy w wykonaniu z owierconymi kołnierzami. 2. Zbiornik przepompowni i wyposażenie 2.1 studnia wykonana z polimerobetonu, o grubości dna zbiornika przepompowni min 150 mm; powinna posiadać aprobaty techniczne centralnego Ośrodka BadawczoRozwojowego Techniki Instalacyjnej INSTAL w Warszawie; 2.2 studnia z zabezpieczeniem antywyporowym; 2.3 pokrywa szczelna - stal kwasoodporna, co najmniej 1.4404; 2.4 drabinka – stal kwasoodporna, co najmniej 1.4404 z profilem antypoślizgowym; 2.5 poręcz włazowa – stal kwasoodporna, co najmniej 1.4404; 2.6 podest obsługi – stal kwasoodporna, co najmniej 1.4404; 2.7 dla każdej pompy dwie prowadnice rurowe ze stali kwasoodpornej o klasie, co najmniej 1.4404 wg EN grubości ścianki min. 2 mm; 2.8 kolektor zbiorczy, piony tłoczne zbudowane ze stali kwasoodpornej, co najmniej 1.4404; 2.9 górne uchwyty prowadnic zbudowane ze stali kwasoodpornej, co najmniej 1.4404 lub żeliwa; 2.10certyfikowane zawiesia do wyciągania i opuszczania pomp ze stali kwasoodpornej, co najmniej 1.4404 z ogniwami pośrednimi; 2.11wentylacja grawitacyjna i mechaniczna z teleskopowym kanałem nawiewnym umożliwiającym wymianę powietrza przy dnie przepompowni podczas konserwacji, czyszczenia przepompowni, należy zapewnić wentylację przejścia kablowego od szafy sterowniczej do pompowni. 2.12wylot tłoczny z kołnierzem; 2.13wszystkie połączenia kołnierzowe (nie dotyczy pomp ściekowych – stopy sprzęgające); 2.14elementy mocujące – stal kwasoodporna , co najmniej 1.4404; 2.15na połączeniach kołnierzowych stosować śruby i nakrętki ze stali nierdzewnej gatunku 1.4571 wg EN; 2.16zawór – zasuwa na wlocie ścieków do pompowni przed studnią separacyjną (możliwość zamknięcia dopływu ścieków do studni separacyjnej i komory przepompowni) min. GG25; 2.17możliwość przyłączenia zaworu napowietrzająco-odpowietrzającego lub złączki do płukania sieci (łącznik z zaworem Dn.52 wyprowadzony pod pokrywę przepompowni, dostępny z zewnątrz przepompowni.); 2.18przejścia rurociągów przez ścianę zbiornika wykonać jako ze stali nierdzewnej i gumy EPDM odpornej na agresywne działanie substancji zawartych w ściekach; 2.19wewnątrz studni zasuwy nożowe ze stali kwasoodpornej obustronnie szczelne; 2.20wlot zakończony gwintem zewnętrznym; 2.21zacisk do podłączenia przewodu uziemiającego; 2.22dno studni wyprofilowane tak, aby nie osadzały się w żadnym jego miejscu piasek i zawiesiny; 2.23łuki montażowe i strop powinny być ocieplone; 3. Wyposażenie dodatkowe 3.1. wciągarka do pomp ściekowych; 3.2. pompa dozująco-sterująca Grundfos (lub równoważna) do dozowania preparatu NUTIROX, sterownik LIDA (lub równoważny); 5 3.3. 4. rozdrabniarka zamontowana na specjalnej ramie wykonanej ze stali kwasoodpornej , co najmniej 1.4404, przytwierdzonej do ściany zbiornika przepompowni na wysokości wlotu. Rozdrabniarka powinna charakteryzować się kompaktową i zwartą konstrukcją oraz powinna być wyposażony w reduktor obrotów umożliwiając stosowanie napędów o niskiej mocy, wyposażony w system zabezpieczający urządzenie przed blokowaniem bez potrzeby manualnego odblokowania. Silnik winien być dostosowany do pracy w zanurzeniu, sterowanie poprzez sterownik umożliwiający automatyczny układ odwracania obrotów w przypadku zablokowania wałów. Sterowanie to należy zamontować w osobnej szafce. Wyposażenie szafy sterowniczej przepompowni ścieków: 4.1. Sterownik PLC z panelem operatorskim (z portem RS232C z protokołem Modbus Slave RTU (lub równoważne)) HORNER HEXE220C112-01 (lub równoważne)), 4.2. Radiomodem Satel 2ASxE pracujący w paśmie 449,1750 MHz określonym pozwoleniem radiowym RRL/R/E/0044/2009 (lub równoważne)), 4.3. Zasilacz buforowy 24VDC oraz 2 baterie akumulatorów 12VDC, 4.4. Softstarty dla pomp od 4kW (Moeller lub Schneider (lub równoważne)), 4.5. Zabezpieczenie różnicowoprądowe 4.6. Zabezpieczenie przeciwprądowe dla każdej pompy; 4.7. Zabezpieczenie nadprądowe 4.8. Zabezpieczenie podprądowe 4.9. Zabezpieczenie termiczne 4.10. Zabezpieczenie minikas dla czujnika wilgoci w komorze olejowej i komorze silnika 4.11. Zabezpieczenie zaniku i asymetrii faz; zmiany kierunku obrotów; 4.12. Układ rozruchu; bezpośredni; 4.13. Zabezpieczenia silników pomp ścieków (Moeller, Schneider (lub równoważne)), 4.14. Licznik czasu pracy pomp i liczby załączeń pomp; 4.15. Analogowy czujnik poziomu ścieków z przetwornikiem 4 - 20mA (typ: Aplisens SG-25S(lub równoważne))), 4.16. Przepływomierz elektromagnetyczny ilości ścieków (typ: Siemens MAG5000 lub Techmag FM300 (lub równoważne)), 4.17. - analogowy przetwornik elektrochemiczny z wyjściem 4 - 20mA dla sondy pomiarowej stężenia H2S (Atest-Gaz), 4.18. - pływakowe czujniki poziomu maksymalnego oraz minimalnego (typ: Nivelco NLP100 (lub równoważne))), 4.19. - wyłączniki krańcowe drzwi szafy oraz włazu do komory pompowni (Moeller (lub równoważne)), 4.20. - przekładniki prądowe oraz przetworniki pomiarowe do pomiaru prądu pracy pomp, 4.21. ogranicznik przepięć klasy B+C obwodu zasilającego (OBO Bettermann, Dehn(lub równoważne)), 4.22. Listwa uziemiająca do podłączenia przewodów wyrównujących potencjały oraz uziemienia; 4.23. Amperomierze; 4.24. Sterowanie awaryjne zastępcze; 4.25. maszt z anteną dla radiomodemu, 6 4.26. 4.27. 4.28. 4.29. 4.30. 5. przełącznik sieć - agregat (Apator, Moeller (lub równoważne)) gniazdo agregatu (3 fazy), gniazdo remontowe, Gniazdo 230 i 400 V; przełączniki pracy auto - ręka pomp, sygnalizacja lampkami pracy i awarii pomp (osprzęt Moeller (lub równoważne))), 4.31. listwy zaciskowe sprężynowe (WAGO (lub równoważne)), 4.32. grzejnik z termostatem, 4.33. Sygnalizacja awarii świetlna i dźwiękowa; 4.34. Przyłącze do sygnalizacji przed włamaniem; 4.35. Ogrzewanie oraz podświetlanie szafki; 4.36. szafka AKP metalowa (Moeller, Sarel (lub równoważne)), 4.37. Poliestrowa obudowa zewnętrzna szafki AKP z fundamentem poliestrowym (lub równoważne). Główne funkcje szafy sterowniczej: 5.1. sygnalizacja stanów pracy pomp; 5.2. zliczanie całkowitego czasu pracy pomp oraz dobowego czasu pracy pomp; 5.3. pomiar przepływu ścieków; 5.4. pomiar prądów fazowych pomp; 5.5. ciągły pomiar poziomu ścieków; 5.6. ciągły pomiar stężenia H2S w studni ściekowej; 5.7. sygnalizacja minimalnego i maksymalnego poziomu ścieków; 5.8. sygnalizacja otwarcia szafy i włazu do komory pompowni, 5.9. tryb pracy pomp: ręczny i automatyczny, 5.10. możliwość wypompowania ścieków poniżej poziomu suchobiegu, 5.11. zdalne sterowanie pracą przepompowni, 5.12. współpraca z nadrzędnym algorytmem sterowania siecią przepompowni ścieków, 5.13. zasilanie awaryjne poprzez zasilacz buforowy, radiomodemu. 5.14. teletransmisja danych pomiarowych za pośrednictwem 5.3 Opis poszczególnych przepompowni PK1 Zbiornik przepompowni Zbiornik wykonany będzie z polimerobetonu o średnicy Dw2000mm. Dobór pompy (typ pompy podano przykładowo, można zastosować każdą pompę spełniająca warunki projektowe) Typ pompy N 3085.183 SH 3~253 - 2 kpl. Punkt pracy pompy: Wydajność: Q=5,5 l/s Wysokość podnoszenia: H=18,2m Prędkość w rurociągu: v=0,75 m/s Moc znamionowa: P2=2,4kW Układ pracy pomp: 1P + 1R ( praca przemienna ) PK2 Zbiornik przepompowni Zbiornik wykonany będzie z polimerobetonu o średnicy Dw2000mm. 7 Dobór pompy (typ pompy podano przykładowo, można zastosować każdą pompę spełniająca warunki projektowe) Typ pompy SLV.65.65.40.A.2.51D - 2 kpl. Punkt pracy pompy: Wydajność: Q=4,3 l/s Wysokość podnoszenia: H=21,8m Prędkość w rurociągu: v=1,26 m/s dla Ø 75 i v=0,58 m/s dla Ø 110 (samooczyszczanie zapewnia pompa w przepompowni PK1) Układ pracy pomp: 1P + 1R ( praca przemienna ) PSM Zbiornik przepompowni Zbiornik wykonany będzie z polimerobetonu o średnicy Dw2000mm. Dobór pompy (typ pompy podano przykładowo, można zastosować każdą pompę spełniająca warunki projektowe) Typ pompy N 3127.181 SH 3~248 - 2 kpl. Punkt pracy pompy: Q=5,5 l/s Wydajność: Wysokość podnoszenia: H=27,7m Prędkość w rurociągu: v=0,75 m/s Moc znamionowa: P2=7,4kW Układ pracy pomp: 1P + 1R ( praca przemienna ) PW1 Zbiornik przepompowni Zbiornik wykonany będzie z polimerobetonu o średnicy Dw1500mm. Dobór pompy (typ pompy podano przykładowo, można zastosować każdą pompę spełniająca warunki projektowe) Typ pompy N 3085.183 SH 3~255 - 2 kpl. Punkt pracy pompy: Wydajność: Q=4,0 l/s Wysokość podnoszenia: H=14,0m Prędkość w rurociągu: v=0,81 m/s Moc znamionowa: P2=2,4kW Układ pracy pomp: 1P + 1R ( praca przemienna ) Rozdrabniarki: W przepompowniach: PK1, PK2 i PSM dobrano rozdrabniarkę: -Mini Monster (lub równoważną) w obudowie kanałowej o następujących parametrach: Q=18 m3/h P=1,5 kW W przepompowni PW1 ze względu na brak miejsca na zwiększenie średnicy przepompowni zaprojektowano rozdrabniarkę w obudowie kołnierzowej zainstalowaną w oddzielnej studzience. - Mini Monster (lub równoważną) w obudowie kołnierzowej o następujących parametrach: Q=60 m3/h P=1,5 kW 8 Urządzenie dozujące Preparat Nuttriox System dozujący zaprojektowano w przepompowniach: PK1, PK2 i PSM. W przepompowni PW1 ze względu na jej lokalizację w poboczu drogi, bez ogrodzenia, Inwestor zrezygnował z tego systemu. Zaprojektowano system dozujący LIDA (lub równoważny), który zawiera: -pompę dozującą, -ciśnieniowy zawór zwrotny, -czujnik temperatury, -sterownik programowalny, -przyłącza Sterownik: -wejście 1 4-20mA (przepływomierz), -wejście 2 czujnik temperatury (Pt 100) -wejście 3 sygnał cyfrowy ( z pompy) -zasilanie 12-30 VDC/4-20 mA w pętli Pompa dozująca: -zasilanie 220-240 V, 50/60 Hz -moc 0,015 kW -wydajność: 20l/h, 3,0 bar Programowanie dozowania: -dozowanie uwzględniające chwilowy przepływ ścieków (sygnał sterujący z pompy cyfrowy lub analogowy), - trzy sposoby dawkowania: dozowanie stałe, zmienne, dostosowane do chwilowego przepływu - dozowanie według temperatury ścieków, - dozowanie według zadanej wielkości BZT5 - timer roczny, miesięczny, tygodniowy, dniowy Ponadto dostawa powinna obejmować: - sterownik z pompą dozującą, - zbiornik na dozowany środek o wymiarach: 1320x720x1245mm, - komplet dodatków montażowych, - środek dozujący w ilości 800 l. Posadowienie przepompowni w przypadku występowania wysokiego poziomu wód gruntowych Przepompownię posadowić w kręgach wprowadzonych do gruntu metodą studniarską, z wykonanym na budowie korkiem, płytą denną i wypełnieniem przestrzeni pomiędzy zbiornikiem pompowni a kręgami betonem B15. Pod przepompownie należy wykonać sprawdzające badania geologiczne i na ich podstawie określić wymaganą wysokość kręgu zabezpieczającego. Studzienka separacyjna Każda przepompownia poprzedzona jest studzienką separacyjną, jest to studzienka z kręgów betonowych o średnicy DW 1000mm z osadnikiem o głębokości 60cm. Zasuwa na kanale grawitacyjnym Na każdym dopływie do studzienki separacyjnej zainstalowano zasuwę nożową DN200 ze skrzynką uliczną. Studzienki przepływomierza Studzienki przepływomierza zgodnie z projektem podstawowym. 9 Zagospodarowanie terenów przepompowni: PK1, PK2, PSM Na terenie pompowni: PK1, PK2, PSM usytuowano: - pompownię z pompami zatapialnymi z kompletną armaturą zabezpieczająco - odcinającą, - szafę sterowniczą pompowni z modułem pomiarowym wg części elektrycznej, - szafę sterowniczą rozdrabniarki wg części elektrycznej, - złącze kablowe, - kabel elektryczny zasilający (wg proj. elektrycznego), - kable sterujące, - oświetlenie, - stanowisko agregatu prądotwórczego, - studzienkę przepływomierza ( na terenie przepompowni PK2 nie ma przepływomierza), - wciągarkę do pomp ściekowych, - system dozujący preparat Nuttriox wraz ze sterowaniem, - studzienkę separacyjną, - zasuwy na dopływie do studzienki separacyjnej, - maszt antenowy, - żywopłot. Nawierzchnia terenu przepompowni żwirowa, dwuwarstwowa. Zagospodarowanie terenów przepompowni: PW1 Na terenie pompowni: PW1 usytuowano: - pompownię z pompami zatapialnymi z kompletną armaturą zabezpieczająco - odcinającą, - studzienkę z rozdrabniarką, - szafę sterowniczą pompowni z modułem pomiarowym wg części elektrycznej, - szafę sterowniczą rozdrabniarki wg części elektrycznej, - złącze kablowe, - kabel elektryczny zasilający (wg proj. elektrycznego), - kable sterujące, - stanowisko agregatu prądotwórczego, - studzienkę przepływomierza, - studzienkę separacyjną, - zasuwy na dopływie do studzienki separacyjnej, - maszt antenowy, 10 6.0 ODWODNIENIE WYKOPÓW Sposób odwodnienia określić na podstawie badań geologicznych sprawdzających. 7.0 WYTYCZNE WYKONANIA Jak w projekcie podstawowym. Roboty powinny być wykonane zgodnie z obowiązującymi normami i przepisami. Przed przystąpieniem do robót należy zapoznać się z uzgodnieniami i powiadomić Użytkowników, z którymi budowana kanalizacja koliduje. Posadowienie przepompowni i montaż wyposażenia wykonać zgodnie z instrukcją producenta. UWAGA. Wszystkie wymienione w projekcie urządzenia można zastąpić urządzeniami o równoważnych cechach innych producentów. 11