śląski związek gmin i powiatów - Ministerstwo Edukacji Narodowej
Transkrypt
śląski związek gmin i powiatów - Ministerstwo Edukacji Narodowej
ŚLĄSKI ZWIĄZEK GMIN I POWIATÓW j 40-048 Katowice, ul. Kościuszki 43/5 tel.: -48 32 25 U 021. 25 U 241 &x.: -48 32 25 10 985 \fc-\\-w.silesia org.pL email: [email protected] NIP: 634-10-87-850 Konto ING Bank ŚU&ki 03 1050 1214 1000 0007 0001 3261 i Katowice, dn. 18 listopada 2016 r. Pani Anna Zalewska Minister Edukacji Narodowej w imieniu Organizacji ośmiu organizacji - Samorządowych (OPOS), sygnatariuszy Ogólnopolskiego przesyłam Pani Minister Porozumienia stanowisko OPOS w sprawie planowanej reformy edukacji, przyjęte na posiedzeniu OPOS w dn. 16 listopada 2016 r. w Warszawie. Jednocześnie w imieniu regionalnych organizacji samorządowych z różnych województw Polski zwracam się do Pani Minister z apelem o przesunięcie w czasie planowanych zmian w systemie oświaty. Założony przez Rząd harmonogram zmian w systemie nie pozwoli samorządom na odpowiednie wdrożenie zmian już od roku 2017. Przewodniczący Śląskiego Związku Gmin i Powiatów Jacek H1KISTERSTV,'0 EDUKAOIK'•• KANCEL/?:<\Gió": ...1 RPW/64935/2016 P Data:20l6-n-29 2L;i.^ Ml- ^ STOWARZYSZENIE CMIN I POWIATÓW WIELKOPOLSKI ZRZESZ eniin U A S K I ZWIĄZEK GMIN I POWIATÓW Zwigzek G m i n Lubelszczyzny Stanowisko Ogólnopolskiego Porozumienia Organizacji Samorządowych' z dnia 16 listopada 2016 r. w sprawie: planowanej reformy edukacji W związku z przedłożonymi do konsultacji w dniu 16 września 2016 r. przez Ministerstwo Edukacji Narodowej projektami ustaw: Prawo oświatowe oraz Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo oświatowe zgłaszamy uwagi dot. kierunków zmian systemowych, a także konkretnycłi regulacji zawartycłi w tycłi projektacli. 1. Ogólnopolskie Porozumienie Organizacji Samorządowycłi (OPOS) wyraża generalnie negatywną opinię wobec sposobu i formy oraz tempa planowanycłi przez Ministerstwo Edukacji Narodowej zmian w systemie. W związku z tym, iż projektowana reforma oświaty niesie bardzo daleko idące konsekwencje dla uczniów, rodziców, nauczycieli, dyrektorów szkół oraz samorządów, a także biorąc pod uwagę realne koszty reformy, wprowadzanie tycłi zmian w tempie przyjętym przez Ministerstwo, bez szerszycłi konsultacji i odpowiedniego przygotowania budzi bardzo duży niepokój samorządów lokalnycti oraz społeczności szkolnycli. 2. Wdrożenie zmian zgodnie z harmonogramem przyjętym przez Rząd jest zadaniem praktycznie niewykonalnym dla samorządów. Likwidacja gimnazjów związana jest ze zmianą istniejącej sieci szkół, niezbędnym przystosowaniem budynków, w których ot>ecnie mieszczą się szkoły podstawowe i ich doposażeniem oraz zmianą struktury zatrudnienia nauczycieli. Jst nie będą w stanie dokonać odpowiednich zmian organizacyjnych w sieci szkół oraz dostosowawczych w ramach placówek oświatowych już na rok szkolny 2017/2018, w sytuacji gdy aktualnie trwa dyskusja dot. jej ogólnego ' Stanowisko OPOS zostało przyjęte przez osiem organizacji-sygnatariuszy Porozumienia, tj.: Stowarzyszenie Gmin Regionu Południowo-Zachodniego Mazowsza Stowarzyszenie Związek Gmin i Powiatów Regionu Łódzkiego Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Wielkopolski Śląski Związek Gmin i Powiatów Zrzeszenie Gmin Województwa Lubuskiego Związek Gmin Lubelszczyzny Związek Gmin Pomorskicłi Związek Gmin Warmińsko-Mazurskich kształtu, a szczegółowe kwestie nie są jeszcze znane. Ponadto reforma w proponowanym kształcie - oprócz wyzwania organizacyjnego - będzie powodować prawdopodobnie ogromne wydatki z budżetów samorządowych, które nie są możliwe do wyasygnowania w budżetacłi jst dot. kolejnego roku, w sytuacji niepewności co do ostatecznego kształtu reformy i nieznajomości jej szczegółów, tym bardziej, że w ostatnim czasie samorządy musiały podjąć wysiłek związany z koniecznością zapewnienia w trybie pilnym miejsc w przedszkolacli w związku z powrotem do nicłi dzieci 6-letnich. 3. Konieczne jest również przeprowadzenie pogłębionej analizy sytuacji w średnicłi i małycłi gminach, związanej z koniecznością zmiany sieci szkół w następstwie wdrożenia wyżej wzmiankowanych planów. Jest to niezbędne zwłaszcza pod kątem możliwości i potencjału w zakresie przeznaczenia w przyszłości budynków obecnie wykorzystywanych przez gimnazja, a także potrzeby i realnych możliwości przystosowania budynków szkół podstawowych pod kątem rozszerzenia w nich nauki o dwa roczniki młodzieży (oraz odpowiedniego przystosowania budynków szkół średnich). Wnosimy o zwrócenie w szczególności uwagi na sytuacje, w których budynki gimnazjów wraz z infrastrukturą towarzyszącą powstały w ramach projektów unijnych w perspektywie finansowej 20072013 (ze szczególnym uwzględnieniem kwestii trwałości projektów), a także sytuacji, w której gminy znajdują się jeszcze w okresie spłacania rat kredytów zaciągniętych w związku z budową lub renowacją budynków gimnazjalnych, 4. Nie podzielamy opinii MEN, iż wprowadzenie reformy nie wpłynie na zawirowania kadrowe i konieczność zwolnień części pracowników oświaty (chociaż wynika to także ze zmniejszającej się od wielu lat liczby dzieci i młodzieży szkolnej). Efektem likwidacji gimnazjów w połączeniu z treścią proponowanych przez resort edukacji ramowych planów nauczania będą zwolnienia pracowników oświaty (nauczycieli i pracowników administracyjnych), szczególnie w gminach wiejskich i małych miejsko-wiejskich (nie hęćzie to jednak również możliwe do całkowitego uniknięcia w dużych miastach) i związane z tym koszty odpraw. Kolejna kwestia związana z siecią placówek edukacyjnych to jej przewidywane „zagęszczenie", w celu zmniejszenia odległości ucznia do szkoły, czyli w praktyce utworzenie dodatkowych obwodów szkolnych w miejsce obecnie funkcjonujących gimnazjów. Takie rozwiązanie w sposób drastyczny zwiększy i tak ogromne dziś koszty ponoszone przez gminy na funkcjonowanie oświaty. Przykład jednej z lubuskich gmin wiejskich doskonale obrazuje problem. Gmina licząca 5 tys. mieszkańców posiada 3 szkoły podstawowe oraz 1 gimnazjum. Łącznie 24 oddziały ze średnią liczbą uczniów w klasie - 15,2. Automatyczne wprowadzenie w miejsce istniejącego samodzielnego gimnazjum kolejnej - czwartej szkoły podstawowej oznaczałoby wzrost liczby oddziałów do 32 przy jednoczesnym zmniejszeniu średniej liczby uczniów w klasie do 11,6. Konsekwencją tej zmiany będzie wzrost kosztów utrzymania szkół o ok. YA W stosunku do obecnie ponoszonych, przy jednoczesnym zmniejszeniu o ok. 11% ogólnej liczby uczniów W związku ze zmniejszeniem ilości roczników z 9 do 8. Przedmiotowa gmina obecnie musi dopłacać ponad 2 min zł rocznie do utrzymania oświaty. Proponowane zmiany zmuszą ją do wygospodarowania dodatkowo kwoty ok. 1,1 min - 1,2 min złotych rocznie na utrzymanie kolejnych oddziałów, co uniemożliwi jakikolwiek rozwój na pozostałych płaszczyznach jej funkcjonowania. W związku z powyższym zdecydowanie protestujemy przeciwko automatycznemu przekształcaniu gimnazjów w kolejne obwody szkolne. Taka decyzja winna leżeć wyłącznie w gestii samorządu lokalnego. 5. Wprowadzenie reformy systemowej pociąga za sobą zmianę podstawy programowej. Nie widzimy możliwości wdrożenia zamierzeń dot. podstawy programowej i opracowania nowych podręczników w takim czasie. Podobnie jak irme organizacje samorządowe apelujemy zatem, że w sytuacji kiedy reforma jest nie do umknięcia, to jedynym właściwym rozwiązaniem byłoby spokojniejsze tempo wprowadzanycłi zmian. Obecni uczniowie klas czwartych szkoły podstawowej powirmi zakończyć swój etap edukacji według zasad, które obecnie obowiązują, czyli powinni być ostatnim rocznikiem, który pójdzie do gimnazjum. Obecni uczniowie klas trzecich, którzy będą we wrześniu 2017 roku rozpoczynać następny etap edukacyjny mogą być pierwszymi uczniami ośmioklasowej szkoły podstawowej. 6. Ogólnopolskie Porozumienie Organizacji Samorządowych negatywnie odnosi się również do tych propozycji projektów ustaw, które utrzymują wprowadzone w ostatnim czasie rozwiązania, a które zacierają jednoznaczny dotychczas podział kompetencji między organem prowadzącym a organem nadzoru pedagogicznego (w zakresie wymogu uzyskania przez gminę pozytywnej opinii kuratora oświaty przy likwidacji szkoły - art. 89 ust. 3 projektowanej ustawy Prawo oświatowe, czy też opiniowania arkuszy organizacyjnych), przewidując kolejne, nie znajdujące naszym zdaniem uzasadnienia, wzmacnianie roli nadzorczej kuratorów oświaty (np. w zakresie powołania lub odwołania dyrektora danej jednostki). Oznacza to w rzeczywistości ograniczenie kompetencji organów prowadzących jednostki oświatowe w zakresie kształtowania sieci szkolnej na swoim terenie. Kurator nie finansuje i nie nadzoruje spraw związanych z zatrudnieniem oraz nie dysponuje dostateczną wiedzą o lokalnych uwarunkowaniach. Biorąc pod uwagę niż demograficzny oraz fakt, iż jst nadal będą ponosiły koszty utrzymania szkół, tego rodzaju uprawnienie uniemożliwi sprawne zarządzanie oświatą. Wzrastające kompetencje kuratorów oświaty budzą wątpliwości interpretacyjne w odniesieniu do postanowień art. 66 ust. 2 projektowanej ustawy Prawo oświatowe, zgodnie z którym „w przypadkach szczególnie uzasadnionych, po zasięgnięciu opinii kuratora oświaty (...), może odwołać nauczyciela ze stanowiska kierowniczego w czasie roku szkolnego t>ez wypowiedzenia"; Ponadto kompetencje te budzą także zasadnicze zastrzeżenia w zakresie akceptacji arkuszy organizacyjnych - wymuszona forma nadzoru wydłuży proces planowania pracy w jednostkach. W naszej ocenie, w zaproponowanym trybie, niezbędne jest wprowadzenie stosownego oprogramowania, które będzie kompatybilne z obowiązującymi systemami elektronicznymi obsługującymi jednostki oświatowe, sfinansowanego ze środków krajowych; określenie terminów zatwierdzania i opiniowania arkuszy organizacyjnych szkół i przedszkoli. Niezbędne jest również wskazanie czy opiniowanie dotyczy także aneksów do arkuszy organizacyjnych. 7. Kluczową kwestią, która powinna zostać podjęta w procesie projektowanej reformy są wymagające dogłębnej weryfikacji i zmian przepisy ustawy z dn. 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela. Niezmiennie kwestionujemy funkcjonowanie tej ustawy szczególnej, która powstała ponad 30 lat temu i pomimo licznie wnoszonych poprawek, nie udało się dostosować jej postanowień do wymogów gospodarki wolnorynkowej i państwa obywatelskiego. Jeżeli celem jest odbudowanie etosu zawodu nauczyciela i jego znaczenia w całym procesie edukacyjnym i wychowawczym, należy zasadniczo zweryfikować dotychczasowe regulacje poprzez radykalne odejście od bezwzględnie dotąd egzekwowanych przywilejów korporacyjnych tej grupy zawodowej, wprowadzając współczesne rozwiązania dot. systemów motywacyjnych (obejmujące m.in. przedkładanie efektów pracy, wyników rankingowych placówki, itp.), skierowanym jednoznacznie na wysokie standardy i efekty edukacyjne, z uwzględnieniem silnego głosu samorządu jako dysponenta środków i odpowiedzialnego za prowadzenie placówek oświatowych. Priorytetowym postulatem jest zatem kwestia wypracowania konkretnych rozwiązań prawnych zapewniających wpływ na ksztahowanie lokalnej polityki oświatowej, adekwatny do ponoszonego przez jst zakresu odpowiedzialności. Proponujemy zmianę dotyczącą szerokiego zakresu działań, począwszy od wysokości pensum nauczycielskiego (zmiana na 40-godzinny tydzień pracy z 22 godz. pensum nauczyciela przedmiotu), „tła" socjalnego dla wykonywanego zawodu, warunków awansu oraz systemu motywacyjnego, których koszty w obecnej sytuacji pochłaniają w całości przyznawane samorządom środki. Jednocześnie protestujemy przeciwko pojawiającym się niekiedy w debacie publicznej ze strony Ministerstwa opiniom, że samorządy lokalne zarabiają zasadniczo na subwencji oświatowej. 8. OPOS pragnie podkreślić, że w rzeczywistości koszty wprowadzanej reformy poniosą samorządy. Konsekwencje wizerunkowe skupią się wyłącznie na organach prowadzących - bo na nich spadnie niezadowolenie skazanej na utratę pracy kadry pedagogicznej oraz rodziców ponoszących konsekwencje zmian w sposobie realizacji obowiązku szkolnego podopiecznych. Koszty finansowe przerzucone na samorządy, w konsekwencji obciążą obywateli, bo to z ich podatków wpływających do budżetów gmin, będą musiały zostać pokryte wszystkie koszty z nią związane. 9. Projekt ustawy Przepisy wprowadzające ustawę Prawo oświatowe nie zapewnia gminie możliwości przeprowadzenia konkursu na stanowisko dyrektora szkoły podstawowej 8letniej. Zgodnie z zapisami tego projektu dyrektor szkoły podstawowej z dniem włączenia gimnazjum do ośmioletniej szkoły podstawowej, w której prowadzi się klasy dotychczasowego gimnazjum, zajmuje to stanowisko do końca okresu, na jaki powierzono mu stanowisko dyrektora dotychczasowej szkoły podstawowej. Z kolei dyrektor dotychczasowego gimnazjum, z dniem włączenia gimnazjum do ośmioletniej szkoły podstawowej staje się wicedyrektorem ośmioletniej szkoły podstawowej. Projekt przedmiotowej ustawy nie przewiduje możliwości przeprowadzenia konkursu na dyrektora szkoły podstawowej podczas procesu przekształcania tej szkoły ze szkoły 6letniej w 8-letnią. Trudno znaleźć uzasadnienie merytoryczne dla przyjętej w projekcie ustawy konstrukcji, zakładającej uzyskanie przez dotychczasowego dyrektora gimnazjum stanowiska wicedyrektora szkoły podstawowej. Organom jst nie stwarza się możliwości dokonania wyboru dyrektora w tak trudnym okresie, jak właśnie okres przeprowadzenia reformy oświatowej. Należałoby rozpatrzyć możliwość powierzenia przez jst przekształcania szkół podstawowych 8-letnich najbardziej doświadczonym dyrektorom, a to będzie możliwe tylko poprzez przeprowadzenie konkursów na te stanowiska. 10. Konkretną kwestią wymagającą pilnej zmiany jest zagadnienie kształcenia dzieci niepełnosprawnych. Zgodnie z nowymi przepisami rodzic ma prawo zgłosić niepełnosprawnego ucznia do dyrektora szkoły, który z kolei jest zobowiązany zapewnić dla tego ucznia komplet nauczycieli (w ramach nauczania indywidualnego), bądź asystenta ucznia niepełnosprawnego lub nauczyciela wspomagającego. Ponadto bardzo istotnym problemem jest brak weryfikacji w ciągu roku szkolnego wysokości subwencji oświatowej w części dotyczącej uczniów niepełnosprawnych. Do dnia 30 września jst ma obowiązek zgłoszenia do Ministerstwa Edukacji Narodowej liczby dzieci niepełnosprawnych, w stosunku do której nalicza się odpowiednią część subwencji oświatowej. Jednak najczęściej zdarza się, że w trakcie roku szkolnego liczba tych dzieci bardzo znacząco wzrasta (bywa, że nawet trzykrotnie), co nie znajduje odzwierciedlenia w wysokości środków przyznanych danej jednostce. Powoduje to bardzo znaczące wydatki dla samorządów lokalnych, sięgające wielu min zł. W związku z wieloma zastrzeżeniami dot. zapowiedzianych zmian, sugerujemy modyfikację założeń reformy, a przynajmniej rozłożenie w dłuższym okresie czasu zmian, które Ministerstwo Edukacji Narodowej zamierza przeprowadzić, co pozwoliłoby na lepsze przygotowanie samorządów do ich wdrożenia oraz rozłożenie na kilka lat skutków finansowych, którymi zostaną obciążone samorządy lokalne. Organy prowadzące jako ostateczni realizatorzy polityki oświatowej Rządu powinny mieć możliwość wpływu na przygotowywane reformy systemu oświaty, szczególnie wobec zmian wpływających na stabilność systemu edukacji publicznej oraz finansów publicznych. ŚT^Z\ł/i Pr2ewixiniszący Jacek Krywult