Biorąc wszystko pod uwagę pro

Transkrypt

MIĘDZYLABORATORYJNE BADANIA HAŁASU „RYTRO’02”
WYNIKI BADAŃ – WERSJA SYNTETYCZNA
1. WPROWADZENIE
Dalsza działalność kontrolno pomiarowa w dziedzinie akustyki środowiska (i nie tylko)
wymagać będzie atestacji i akredytacji laboratoriów. Laboratoria znajdujące się poza
jakimikolwiek systemami jakości przestaną się liczyć (uzyskane przez nie wyniki badań nie
będą formalnie wiarygodne)
W dziedzinie akustyki środowiska prowadzenie badań pomiarowych nie jest na ogół
związane z laboratorium. Badania takie prowadzi bezpośrednio w terenie zespół pomiarowy,
zaopatrzony w przenośne zestawy pomiarowo - analizujące. Tak więc ogólnie stosowane
kryteria i procedury akredytacji laboratoriów nie mogą w pełni odpowiadać wymienionym
tutaj sytuacjom.
Nie przesądzając obecnie, w jakim stopniu i jakim zakresie laboratoria akustyczne wioś
(zespoły pomiarowe) będą podlegać procesowi akredytacji nie ulega wątpliwości, iż zespoły
działające w ramach Monitoringu Hałasu muszą wprowadzić u siebie elementy systemu
jakości, a w tym przede wszystkim zapewnić odpowiednią dokładność badań i powtarzalność
ich wyników. W ramach takiego sytemu spełnione muszą być oczywiście wszystkie warunki
ogólne wynikające z normalizacji w tym zakresie. Niezbędne jest jednak przede wszystkim
uporządkowanie problemów podstawowych wynikających ze specyfiki badań hałasu w
środowisku. Uporządkowanie takie musi stać się wstępnym, a zarazem podstawowym etapem
prac, zrealizowanym przed przystąpieniem do sformalizowanej procedury uzyskania atestu
jakości (akredytacji).
Biorąc pod uwagę powyższe przesłanki, w roku 1995 przeprowadzono pierwszy,
eksperymentalny cykl tzw. badań interkalibracyjnych, na które złożyły się:
•
badania porównawcze - międzylaboratoryjne,
•
badania biegłości.1
Korzystając z zebranych doświadczeń, w latach następnych (1996 oraz 1999)
przeprowadzono po dwa cykle badań międzylaboratoryjnych rocznie, a w latach 2000 - 02 –
po jednym w roku.
Należy podkreślić, iż obecnie podstawowym materiałem metodycznym, do którego
postanowień starają się zbliżyć organizatorzy badań międzylaboratoryjnych jest publikacja
normatywna ISO/IEC GUIDE 43:1997 – Proficiency testing by interlaboratory comparison.
Part 1 - Development and operation.
Z drugiej strony – co wymaga podkreślenia – jeszcze obecnie spotkania interkalibracyjne są
wewnętrzną inicjatywą Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska i nie są one formalnie
zarejestrowane. Niemniej cały czas prowadzony jest rozwój metodologiczny prowadzonych
zajęć i porównań pod kątem potrzeb i specyficznych zadań Inspekcji Ochrony Środowiska.
1
nazwy badań: międzylaboratoryjne, biegłości, porównawcze, rezerwuje się tutaj dla tego rodzaju badań wykonywanych przez
wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska, które scharakteryzowano niżej.
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version http://www.fineprint.com
2
2. CEL BADAŃ
Podstawowym celem badań jest umożliwienie zespołom pomiarowym Wojewódzkich
Inspektoratów Ochrony Środowiska wykonującym rutynowe pomiary akustyczne w terenie,
sprawdzenie swoich umiejętności, wiedzy i działania stosowanej własnej aparatury
pomiarowej w rzeczywistych warunkach topograficznych i panujących warunkach
atmosferycznych dla zróżnicowanej emisji i imisji poziomów dźwięku.
Pozostałe cele to:
•
Przygotowanie uczestników do realizacji zadań wypracowania systemu i kontroli
jakości z zakresu terenowych badań akustycznych prowadzących do jak najszybszej
akredytacji laboratoriów WIOŚ.
•
Wypracowanie metodologii zapewniającej zdolność do spełnienia powtarzalności i
odtwarzalności metody badawczej.
•
Praktycznie, wzajemne zapoznanie się
funkcjonujących w różnych województwach.
•
Porównanie wewnętrznych programów kontroli jakości, przepisów i regulacji
prawnych w zakresie ochrony środowiska przed hałasem.
•
Rzeczywista praktyka w zakresie techniki pomiaru, rejestracji i dokumentacji
komputerowej, tworząca system jakości w akustycznych badaniach terenowych.
•
Zilustrowanie dokładności badań osiąganych w grupie laboratoriów WIOŚ.
z
pracą
zespołów
pomiarowych
3. SYNTETYCZNA CHARAKTERYSTYKA BADAŃ MIĘDZYLABORATORYJNYCH
Doroczne badania międzylaboratoryjne organizowane są przez wybrany inspektorat
wojewódzki pod merytorycznym nadzorem Instytutu Ochrony Środowiska. W roku bieżącym
był to Małopolski, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska – Delegatura w Nowym
Sączu (Rytro, wrzesień 2002).
W każdym cyklu międzylaboratoryjnych badań porównawczych bierze udział ok. 60 osób
zgrupowanych w jedno –lub -dwuosobowe zespoły pomiarowe z różnych wioś. Podstawową
cechą tych badań jest to, iż wszystkie badania wykonuje ta sama osoba (zespół 2 osób), przy
użyciu tej samej aparatury (własnej - przywiezionej ze sobą). Aparatura musi być sprawna i
posiadać aktualne świadectwa uwierzytelnienia (legalizacji), wydawane przez GUM.
Przed rozpoczęciem zajęć uczestnicy otrzymują swój numer kodowy, którym posługują się
dla zachowania poufności. Prezentując więc dalej wyniki badań posłużono się wyłącznie
numerami kodowymi.
Międzylaboratoryjne badania porównawcze składają się z dwóch etapów:
•
badania porównawcze,
•
badania biegłości.
Badania te są poprzedzane sprawdzaniem wzorca. Sprawdzanie to polega na wzorcowaniu
przyrządu pomiarowego przywiezionym na zajęcia własnym wzorcem, a następnie kontroli
prawidłowości wzorcowania jednym, wspólnym dla wszystkich, wzorcem odniesienia.
Dla realizacji badań porównawczych, ich organizator przygotowuje poligon z:
3
•
określonymi 3 - 4 źródłami dźwięku, włączanymi w żądanym czasie,
•
wyznaczonymi ściśle lokalizacjami punktów pomiarowych,
•
określonymi warunkami tła pomiarowego, takiego, by przynajmniej w dwóch
punktach była możliwość jednoznacznego określenia poziomu sygnału akustycznego z
danego źródła.
Generalnie rzecz biorąc, poligon taki symuluje uciążliwy zakład przemysłowy, w którym
można z góry sterować mocą i innymi parametrami akustycznymi oraz czasem pracy źródeł.
Uczestnicy badań zobowiązani są wykonać pomiary emisji hałasu we wszystkich
wyznaczonych punktach pomiarowych i dla wszystkich działających (kolejno) źródeł hałasu.
Mierzy się także poziom tła akustycznego w przerwach między włączeniem źródeł.
Monitorowane są także (przez organizatora) parametry charakteryzujące warunki
atmosferyczne.
Badania biegłości polegają na przeprowadzeniu symulowanej kontroli2 rzeczywistego
zakładu. Z uwagi na ograniczenia czasowe, organizatorzy wybierają zakład o niewielkiej
liczbie źródeł oraz wcześniej gromadzą wszystkie dodatkowe, lecz niezbędne informacje, by
czynności kontrolne ograniczyć niemal wyłącznie do pomiarów. Niemniej uczestnicy badań
mają możliwość, w miarę potrzeby, zapoznania się z technologią i warunkami działania
urządzeń, będących źródłami hałasu.
Uczestnicy badań zobowiązani są do oznaczenia w zróżnicowanych warunkach
topograficznych i emisyjnych źródeł dźwięku w środowisku, następujących parametrów
akustycznych, tj.:
•
LAeq równoważnego poziomu dźwięku A w danym punkcie obserwacji w dB,
•
LAmax chwilowego maksymalnego poziomu dźwięku A w punkcie obserwacji, w dB,
•
LAtła poziomu tła akustycznego w dB,
oraz
•
Opracowania uzyskanych wyników w sprawozdaniu, przekazywanym następnie
organizatorowi.
Metody, procedury badań itp. w tym przypadku uczestnik ustala indywidualnie, zgodnie ze
swym stanem wiedzy w tym zakresie oraz dysponowanymi umiejętnościami.
4. ZASADY PODSUMOWANIA BADAŃ
Wyniki badań wykonanych przez poszczególne, uczestniczące w badaniach laboratoria są
opracowywane statystycznie. Podstawą do statystycznej oceny laboratorium jest
standaryzowany parametr Z (vide – załącznik informacyjny A do ISO/IEC Guide 43,
obliczany oddzielnie dla każdego przyjętego punktu pomiarowego, z zależności:
Z=
LAeqi − LAeq 0
σ
gdzie:
2
pod względem akustycznym
[1]
4
LAeqi - równoważne poziomy hałasu emitowanego z danego zakładu do środowiska, oceniane
przez poszczególne laboratoria, dB
LAeq0 - równoważny poziom hałasu emitowanego z zakładu do środowiska, określony jako
średnia z wyników uzyskanych przez wszystkich uczestników badań intekalibracyjnych, dB,
wyznaczany ze wzoru:
LAeq 0
1 n
= ∑ LAeqi
n i =1
[2]
przy czym:
n - liczba uczestniczących w badaniach laboratoriów,
σ - odchylenie standardowe określone na podstawie wyników badań przeprowadzonych przez
wszystkich uczestników spotkania interkalibracyjnego, z zależności:
σ =
(
1 n
∑ L − LAeq 0
n − 1 i =1 Aeqi
)
2
[3]
Interpretację wartości standaryzowanego parametru Z, danego wzorem [1], uśrednianego dla
danego laboratorium po wszystkich punktach pomiarowych, przyjęto w oparciu o Załącznik
A (informacyjny) do ISO/IEC GUIDE 43:1997 – Proficiency testing by interlaboratory
comparison. Part 1 - Development and operation, następująco:
Ocena laboratorium
Kryterium oceny
Zadawalająca
Wątpliwa
Niezadawalająca
Z≤ 2
2 <Z≤ 3
Z≥ 3
Przyjętą w tablicy skalę interpretuje się następująco:
•
zadawalająca - oznacza to, iż dane laboratorium wykonuje pomiary prawidłowo,
•
wątpliwa - oznacza, iż do pomiarów wykonywanych przez dane laboratorium można
mieć zastrzeżenia; laboratorium takie musi podjąć działania związane z poprawą
jakości swych prac,
•
niezadawalająca - wyniki uzyskiwane przez to laboratorium są niewiarygodne,
W ocenie biegłości sposoby postępowania są odmienne. Przy prowadzeniu „kontroli”
pomiarowej Zakładu uczestnicy zajęć mają znaczny stopień swobody w wyznaczeniu sieci
punktów pomiarowych oraz doboru techniki badań. Oceny są w tym przypadku nie
pozbawione istotnej dozy subiektywności obserwatorów, którzy prowadzą na bieżąco
obserwację działań zespołów pomiarowych oceniają różne elementy prac.
Przy ocenie biegłości laboratoriów uczestniczących w Interkalibracji obserwatorzy biorą są
pod uwagę następujące czynniki:
•
Organizacja badań
5
•
•
•
•
•
pełne wykorzystanie czasu przeznaczonego na badania,
•
lokalizacja punktów pomiarowych,
•
uzyskanie dodatkowych informacji pozaakustycznych,
Wybór i realizacja metodyki pomiarowej.
•
uzasadniony istniejącymi warunkami wybór metodyki pomiarowej,
•
czytelne opisanie metodyki w opracowaniu wyników,
•
realizacja wybranej metodyki,
Interpretacja wyników badań.
•
obliczenia akustyczne,
•
oznaczenie terenów szczególnie zagrożonych,
•
omówienie wyników i przedstawienie wniosków
Przejrzyste opracowanie wyników badań.
•
zbiorcze zestawienie wyników,
•
graficzna prezentacja wyników badań,
•
estetyka opracowania,
Sposób opracowania wyników z badań porównawczych.
•
informacje wymagane w sprawozdaniach z pomiarów,
•
przejrzystość opracowania,
•
załączniki (wydruki z pamięci lub potwierdzone protokoły pomiarowe).
Analogicznie, jak dla badań interkalibracyjnych posłużyć się można kierunkowo klasyfikacją
procentową. Zaproponowano wstępnie trzy poziomy klasyfikacji pracy sprawdzanych
laboratoriów, podobnie jak dla hałasu emitowanego z zakładu:
Ocena laboratorium;
Procent uzyskanych punktów:
Dobra
Dostateczna
Niezadawalająca
p ≥65%
65% >p ≥50%
p < 50%
Powyższe kategorie ocen oraz klasyfikacja zostały wprowadzone celem ułatwienia i
obiektywizowania prac obserwatorów. Jednakże jest jeszcze zbyt mało doświadczeń, by skalę
tę wprowadzić jako obligatoryjną. Obserwatorzy mogą skalą tą się posługiwać lub nie, w
zależności od własnych preferencji. W posumowaniu więc niezbędne stało się ustalenie
„standaryzacji” ocen dokonywanych przez poszczególnych obserwatorów.
W badaniach międzylaboratoryjnych powinny brać udział zespoły już doświadczone,
kontrolujące swą biegłość. Jednakże z niektórych Inspektoratów zostali wydelegowani
pracownicy, którzy działalność w zakresie kontroli hałasu dopiero zaczynają. W większości
takich przypadków obserwatorzy zauważyli, mimo prawidłowych wyników badań, bardzo
standardowe podejście i brak pewności w realizacji zadań. Tak więc w tabelach ocen, oprócz
6
określonej wyżej klasyfikacji, znalazły się także „oceny z gwiazdką” (symbol *). Oceny takie
dotyczyły osób, które:
•
wykonały badania w zasadzie prawidłowo w warunkach w pewnym sensie
wyidealizowanych (na poligonach), lecz zachodzić może obawa, iż w trakcie bardziej
skomplikowanej kontroli mogą mieć one trudności,
•
są pracownikami doświadczonymi, lecz które popełniły przypadkowo nieścisłość lub
niedokładność o charakterze drugorzędnym, w tej sytuacji nie mającą wpływu na
wynik końcowy (nie uzewnętrzniającą się w tym wyniku).
lub
Podsumowując, ocenę „z gwiazdką” należy traktować jako ocenę specjalną osób, które nie
mając doświadczenia w badaniach akustycznych, lecz rokują dobre nadzieje na przyszłość.
5. WYNIKI BADAŃ MIĘDZYLABORATORYJNYCH
5.1. BADANIA INTERKALIBRACYJNE (POLIGON)
Podsumowanie wyników badań interkalibracyjnych w roku 2002 zaprezentowano w
poniższej tabeli, zgodnie z postanowieniami przewodnika ISO/IEC 43:1997, w zakresie
poufności badań i wyników ćwiczeń interkalibracyjnych.
Średnia wartość parametru Z
01/A/12
Ocena
Zadawalająca
2.
02/A/12
Zadawalająca
0,6
3.
03/A/12
Zadawalająca
0,6
4.
04/A/12
Zadawalająca
0,7
5.
05/A/12
Zadawalająca
0,5
6.
06/A/12
Zadawalająca
0,6
7.
07/A/12
Zadawalająca
0,6
8.
08/A/12
Zadawalająca
0,4
9.
10/A/12
Zadawalająca
0,8
10.
11/A/12
Zadawalająca
0,7
11.
12/A/12
Zadawalająca
0,6
12.
14/A/12
Zadawalająca
0,8
13.
15/A/12
Zadawalająca
0,4
14.
16/B/12
Zadawalająca
0,3
15.
17/B/12
Zadawalająca
0,3
16.
18/B/12
Zadawalająca
1,8
17.
19/B/12
Zadawalająca
0,3
lp
Kod Laboratorium
1.
0,8
7
18.
21/B/12
Zadawalająca
0,5
19.
22/B/12
Zadawalająca
0,2
20.
23/B/12
Zadawalająca
0,3
21.
24/B/12
Zadawalająca
0,4
22.
25/B/12
Zadawalająca
0,4
23.
26/B/12
Zadawalająca
0,6
24.
27/B/12
Zadawalająca
0,3
25.
28/B/12
Zadawalająca
0,6
26.
29/B/12
Zadawalająca
0,6
27.
30/C/12
Zadawalająca
0,6
28.
31/C/12
Zadawalająca
0,6
29.
32/C/12
Zadawalająca
0,4
30.
33/C/12
Zadawalająca
0,4
31.
35/C/12
Zadawalająca
0,6
32.
36/C/12
Zadawalająca
2,0
33.
37/C/12
Zadawalająca
0,7
34.
38/C/12
Zadawalająca
0,8
35.
39/C/12
Zadawalająca
1,2
36.
40/C/12
Zadawalająca
0,4
37.
41/C/12
Zadawalająca
0,2
38.
42/C/12
Zadawalająca
0,4
39.
43/C/12
Zadawalająca
0,4
40.
44/C/12
Zadawalająca
0,2
41.
46/D/12
Zadawalająca
0,9
42.
47/D/12
Zadawalająca
0,8
43.
48/D/12
Zadawalająca
0,8
44.
49/D/12
Zadawalająca
1,7
45.
50/D/12
Zadawalająca
0,8
46.
52/D/12
0,4
47.
53/D/12
Zadawalająca
Zadawalająca
48.
54/D/12
Zadawalająca
0,6
49.
55/D/12
Zadawalająca
0,5
50.
56/D/12
Zadawalająca
0,4
0,3
8
57/D/12
51.
Zadawalająca
0,7
5.2. WYNIKI BADANIA BIEGŁOŚCI (ZAKŁAD)
Podsumowanie wyników badań biegłości w roku 2002 zaprezentowano w poniższej tabeli,
zgodnie z postanowieniami przewodnika ISO/IEC 43:1997, w zakresie poufności badań i
wyników ćwiczeń.
Lp.
Kod laboratorium
Uzyskany wynik [%] 1)
Ocena
1.
01/A12
73,3
Dobra
2.
02/A/12
90,0
Dobra
3.
03/A/12
100,0
Dobra
4.
04/A/12
106,7
Dobra
5.
05/A/12
93,3
Dobra
6.
06/A/12
110,0
Dobra
7.
07/A/12
110,0
Dobra
8.
08/A/12
80,0
Dobra
9.
10/A/12
106,7
Dobra
10.
11/A/12
88,3
Dobra
11.
12/A/12
116,7
Dobra
12.
14/A/12
103,3
Dobra *
13.
15/A/12
133,3
Dobra
14.
16/B/12
66,7
Dobra
15.
17/B/12
100,0
Dobra
16.
18/B/12
103,3
Dobra
17.
19/B/12
75,0
Dobra
18.
21/B/12
96,7
Dobra
19.
22/B/12
116,7
Dobra
20.
23/B/12
106,7
Dobra
21.
24/B/12
95,0
Dobra
22.
25/B/12
76,7
Dobra *
23.
26/B/12
73,3
Dobra
24.
27/B/12
70,0
Dobra *
25.
28/B/12
106,7
Dobra
26.
29/B/12
81,7
Dobra *
27.
30/C/12
106,7
Dobra
9
28.
31/C/12
66,7
Dobra
29.
32/C/12
90,0
Dobra
30.
33/C/12
90,0
Dobra
31.
35/C/12
120,0
Dobra *
32.
36/C/12
66,7
Dobra
33.
37/C/12
80,0
Dobra
34.
38/C/12
100,0
Dobra
35.
39/C/12
70,0
Dobra *
36.
40/C/12
100,0
Dobra
37.
41/C/12
93,3
Dobra
38.
42/C/12
93,3
Dobra
39.
43/C/12
106,7
Dobra
40.
44/c/12
105,0
Dobra
41.
46/D/12
66,7
Dobra
42.
47/D/12
96,7
Dobra
43.
48/D/12
66,7
Dobra
44.
49/D/12
85,0
Dobra
45.
50/D/12
76,7
Dobra *
46.
52/D/12
86,7
Dobra
47.
53/D/12
76,7
Dobra
48.
54/D/12
120,0
Dobra
49.
55/D/12
123,3
Dobra
50.
56/D/12
126,7
Dobra
51.
57/D/12
66,7
Dobra
1)
wynik powyżej 100% (oznaczony odmiennym kolorem druku) wskazuje na
wykorzystanie przez dane laboratorium możliwości uzyskania dodatkowej oceny
(opcjonalnej) za prezentację np. własnego sposobu opracowania wyników badań, poza
wymaganym minimum itp.

Biorąc wszystko pod uwagę pro

Transkrypt

Podobne dokumenty

ARKUSZ OCENY PRACOWNIKA za okres

soledo - Libet

natulit massimo

próg zwalniający

TRAWERTYN