Biomechanika ćwiczenia

www.pandm.prv.pl
Biomechanika ćwiczenia
Ergonomia pracy fizjoterapeuty, ergonomia pracy pacjenta, statyka
Ergonomia – wykonanie pracy/czynności z jaknajmniejszym udziałem energii.
Prawidłowa kolejnosc ruchów, prawidłowe napięcie mm – tajming
Dla fizjoterapeuty – nie można przeciążać ani rąk ani tułowia, wszystkie czynności wykonujemy z
użyciem nóg, kręgosłup w wyproście. Limit naturalności i wytrzymałości skłonów w przód, by nie
zaburzyć homeostazy wyprostu kręgosłupa. U osób które są słabe , aby zmienić pozycje ciała
wykorzystujemy zmianę przez przybliżenie naszego OSC i chwytamy za obręcz barkową czy
miedniczną a nie za pachy.
BÓL
Pacjentowi nie należy wyłączać i ograniczać bólu, bo ból jest najlepszym wskaźnikiem dla
terapeuty jako granica do której może wykonywać rehabilitacje np. ćwiczenia powiększające zakres
ruchu powinny być tylko do granicy bólu. Działania przeciwbólowe powinny być dopiero po
odpowiednich ćwiczeniach rehabilitacyjnych.
Ból podczas terapii może być odpowiedzią na bodziec:
• jest lepiej
• bez zman – znaczy że jest źle dobrana terapia
• jest gorzej – oznacza np. dobry kierunek/środek terapii ale za mocny i zbyt intensywny
3-6 spotkań – kiedy stan jest bez zmian – oznacza, że nie trafiamy w odpowiedni bodziec, wówczas
należy zmienić ćwiczenia i podjąć inne działania w celu poprawy.
Ostre stany – leczenie szybkie
Przewlekłe stany – leczenie powolne i długie
Fizjoterapeuta - “tabletka” na recepcie lekarza
Trzy aspekty ergonomiczne
1.Stosowanie odpowiednich przyborów i przyrządów
2.Mechanika ciała fizjoterapeuty
3.Praca pacjenta
Fazy zdrowienia tkanek – jeśli jest stan zapalny to w zależności od rodzaju tkanki są różne fazy:
• stan zapalny – od kilku godzin do 1-2 dni
• proliferacja = poliferacja – faza namnażania tkanek – do 21 dni
• regeneracja – martix-tkanka bezpostaciowa – przebudowuje się w tkankę kostną, łączną itp.
• przebudowa – od kilku miesięcy do kilku lat (1-4) przyjmuje sie, ze 1 rok.
Artroskopia – negatywnie wpływa na stawy szczególnie jeśli jest to artroskopia diagnostyczna,
narusza ona torebke stawową i homeostaze panującą w stawie, jest to badanie inwazyjne, wymaga
rehabilitacji, a powrót do stanu wyjsciowego trwa ok. 1 rok. Zamiast artroskopii – rezonans
Stan zapalny – stan i faza alarmu – organizm jest nastawiony na obronę i atak, nie ma regeneracji
• hiperaktywność układu wegetatywnego – okres w którym nie ma regeneracji
• hiperaktywność adrenergiczna
• dystrofia wegetatywna
Oddziaływać należy przez tonizujące oddziaływanie wegetatywne
Faza ostra – jest to fizjologia patologii, musi się wyhamować przez oddziaływanie wegetatywne
(tonizujące) jest to np. dotyk, głaskanie, masaż, formy masażu rozluźniającego
1 godzina po urazie – kompresja, zimno
Pozycja siedząca
Siedzimy na guzach kulszowych – stabilizacja chwiejna, układ nadążny przednio – tylny, tendencja
1
www.pandm.prv.pl
do zgięcia w tył kręgosłupa, zginacze w zgięciu – są skórczone i skrócone. Prostowniki kręgosłupa
– rozciągnięte, naczynia naciągnięte i zwężone powoduje to niedokrwienie mięśni i tkanek.
Patologia siedzenia:
1.Opieranie się – odcinek lędźwiowy się uwypukla do kifozy, piersiowy sie jeszcze bardziej
kifotyzuje
2.Kolana wyżej niż biodra – zgięcie odcinka lędźwiowego
3.Stopy z przodu od rzutu OSC – wymusza zgięcie odcinka lędźwiowego
Kolejnośc napięcia mm jest nieprawidłowa
Przeciążenie biernych struktur ruchu a wyłączenie czynnych struktur ruchu
W nieprawidłowym ułożeniu w pozycji siedzącej obciążenie jest głównie skierowane na miednicy
Prawidłowe siedzenie
1.Siad na guzach kulszowych, wsparcie na koście guzicznej i np na małej piłeczce stabilizującej
miednice , nie ma tyłopochylenia.
2.Kolana lekko zgięte nie przekraczające wysokosci bioder ( niżej niż st.biodrwy) gdy jest wyżej
OSC przesuwa się w stronę odcinka lędzwiowego
3.Pełne podparcie stóp ułożonych na płaczszyżnie rzutu OSC – na nich spoczywa cały ciężar ciała ,
stawy skokowe powinny być lekko cofnięte do tyłu od st.kolanowych
Obciążenie kończyn dolnych zamias miednicy w czasie siedzenia
Kręgosłup ustawi się kompensacyjnie względem miednicy – jeśli wyrównamy miednice to
kręgosłup ustawi się prawidłowo.
OSC musi padać na czworobok podparcia.
Prawidłowa pozycja jest męcząca gdyż angażuje drugi układ odniesienia mięśni
Elastyczne stabilizatory
Stabilizatory elastyczne ograniczają patologiczną ruchomość poprzez stabilizacje bierną:
- stabilizacja uszkodzonej części biernego aparatu ruchu,
- niedoprowadza do dalszego uszkodzenia,
- dociska powierzchnie stawowe, pobudzając receptory wewnątrz stawu – proprioreceptory.
W uszkodzonym stawie jest nadruchliwość w kierunku patologicznym i zmniejszona kompresja
– opaska stabilizuje i umacnia uszkodzone stawy.
Opaska jest zastępczym sprzężeniem zwrotnym działającym na staw.
Przy każdym uszkodzeniu jest nieprawidłowa aferentacja co przyczynia się z kolei do
nieprawidłowej eferentacji. Opaska zmienia i ulepsza aferentacje. Daje pewniejsze i bardziej
prawidłowe ruchy w stawie.
Przez opaske następuje tzw. centrowanie stawu - utrzymanie w łożysku – umożliwia prawidłową
artrokinematyke stawu i lepszą aferentacje.
Opaska działa również na czucie powierzchowne – eksteroceptory oraz na proprioreceptory.
Ujemne sprzężenie zwrotne czyli regulacja takich bodźców jakie organizm potrzebuje by
prawidłowo fuznkcjonować – regulacja (w prawo lub w lewo)
Działanie funkcjonalne stabilizatora elastycznego:
działa na struktury czynne czyli mięśnie, które również posiadają proprioreceptory. Czynna jest
dodatkowo stymulacja stawu i prawidłowe jego utrzymanie
dzięki opasce ruch/krok jest pewniejszy i szybszy
siła mięśni w czesie ustabilizowania stawu opaską NIE ulega zmniejszeniu. Jedynie maleje
wydatek energetyczny a sprwność mięśni jest większa.
W organizmie człowieka jest wiele mechanizmów mogących pozornie obniżyć siłę mięśniową ale
jest to zjawiskiem obronnym organizmu.
W prawidłowo funkcjonującym stawie tylko wtedy jest konieczna opaska stabilizująca, kiedy
możemy spodziewać się większego obciążenia lub przeciążenia na dany staw w wyniku jakiejś
2
www.pandm.prv.pl
pracy.
W przypadku gdy trening jest zły – nieoptymalny i nieergonomiczny, efektem są przeciążenia mm i
stawów. Najlepiej jest zaczynać trening z opaskami a kończyć bez.
Celem stabilizatorów – opasek stabilizujących jest maksymalna aktywacja mechanizmów
wewnętrznych organizmu z uwzględnieniem zaistniałej dysfunkcji
Pas brzuszny (rys)
Praca fizyczna zwiększa ciśnienie w jamie brzusznej co przyczynia się do powstawania przepuklin.
Powstają one przez rozstęp mięśni poprzez ich osłabienie.
Przepukliny:
• pępkowa
• pachwinowa
• na kresie białej
Pas brzuszny
- Nie pozwala na zwiększenie przeciążeń w kręgosłupie, poprzez zmniejszenia ramienia
działania siły.
- Pobudza propriocepcje i eksterocepcje
- stymuluje mięśnie brzucha, skraca ramie dźwigni, działa pozytywnie odciążając
kręgosłup
Oś ruchu w kręgosłupie jest na wysokości stawów międzywyrostkowych, dlatego właśnie one są
narażone na największe przeciążenia. Gdy ramie dźwigni się wydłuża wzmaga się kompresja na te
stawy, związku z czym stawy są źle odżywiane i źle działają sprzyja to uszkodzeniom.
-Stosowanie pasa brzusznego u fizjoterapeutów jako profilaktyka zawsze powinno być wtedy gdy
wiadomo, że obciążenia związane z pracą lub treningiem będą przekraczać możliwości kręgosłupa i
jego codzienne obiciążenia.
-Pacjenci po operacjach chirurgicznych również powinni stosować pas brzuszny aby praca mięśni i
ociązenie kręgosłupa było prawidłowe i optymalne.
-Duży brzuch powoduje pogłębienie lordozy lędzwiowej , skrucenie mięśni przykręgosłupowych
które są w dużej pracy co sprzyja częstym urazom.
-Kobieta w ciąży nie powinna stosować pasa brzusznego, ale po porodzie jest to wskazane.
Zakładanie pasa brzusznego zawsze musi iść w parze z treningiem.
Kąt antetorsji – kąt zawarty między szyjką kości udowej a płaszczyzną.
Gwarantuje rotacje.
Koślawość kolan i stóp może wynikać ze zmiejszenia tego kąta.
Timing angażowanie się kolejnych elementów
- prawidłowa kolejność wykonywania ruchu
- angażowanie się kolejnych elementów stawowychw danym ruchu
- angażowanie się kolejnych napięć mięśni
Rytm łopatkowo-ramienny
-staw ramienny
do 80%
-staw obojczykowo-barkowy
-staw obojczykowo-mostkowy
-staw mięśniowy między łopatką a kl.piersiową do 120%
do 120-150 ruch rotacyjny w stawach obojczyka
do 150 – kręgosłup szyjny i górny piersiowy do 170
do 180 specyficzne ułożenie stawu ramiennego w rotacji wew.
Aspekt dynamiczny
Aktywacja m.kręgosłupowych
Aktywacja m.stabilizujących łopatkę
M.deltoideus
-przyczep początkowy musi być ustabilizowany
3
www.pandm.prv.pl
ŁAŃCUCHY BIOKINEMATYCZNE
Łańcuch zamknięty – więcej siły wchodzina na ruch , a stabilizacja już jest.
- dzięki niemu możemy zmienić rozkład napięć mięśni
- np.u pacjętów spastycznych ręka jest przykurczona we wszystkich stawach –
eksteroreceptory są nadaktywne
- ruch odwodzenia wtedy odbywa się całym ciałem, a organizm tworzy sobie stabilizację
w ręce,dlatego zaciska ją
- należy wygasić hiperaktywność czucia powierzchniowego, a zwiększyć czucie głębokie
- ustawić w odpowiedniej pozycji
- należy pracować nad stabilizacją najpierw od biernej począwszy do czynnej
W otwartych łańcuchach ruch będzie wykonywany ciężej , trzeba przyłożyć więcej siły.
Najpierw trzeba przeznaczyć siłę na stabilizację , a później na ruch.
Z pacjentami najpierw ćwiczymy w łańcuchach zamkniętych ( zwracamy uwagę na stabilizację,by
możliwy był ruch ).
ETAPY KONTROLI MOTORYCZNEJ
a) stabilność
b) mobilność
c) mobilność nałożona na stabilność -= koordynacja
d) zręczność
4