Artykuł w wersji PDF - Pro-Test

forum
STRONA HA¸ATA
PO˚EGNANIE
Z MI¢SEM
Drog´ od Êredniowiecznej ∏aciny carnem levare, przez ludowe carne vale,
do naszego karnawa∏u ∏atwo rozpoznaç, trudniej wyt∏umaczyç przyczyn´, dla której
Polacy s∏owo to odnoszà do ca∏ego okresu zapustów, zamiast do ostatniej jego
cz´Êci – mi´sopustów.
Przedstawiane jako sukces przywrócenie eksportu mi´sa do Rosji wp∏ynie na
wzrost cen w kraju, co mo˝e doprowadziç do niekontrolowanych erupcji
gniewu ludu o prze∏omowych skutkach
znanych z nie tak dawnej przesz∏oÊci.
Historia PRL-u roi si´ od wiekopomnych wydarzeƒ, w których „niesprawiedliwa” dost´pnoÊç mi´sa by∏a zapalnikiem beczki prochu, mo˝e dlatego, ˝e przemawia∏a do wyobraêni ka˝dego zwyk∏ego zjadacza mi´sa i pozwala∏a t∏umnie oprotestowaç narodowe
krzywdy zamaskowane wstydliwie
ukrywanym dzisiaj has∏em „socjalizm
– tak, wypaczenia – nie”. Za wypaczenia w planowej gospodarce mi´sem
orzekano i wykonywano wyroki Êmierci. Obalanie Êwiatowego systemu komunistycznego zacz´∏o si´ od wykrycia
prawdziwej zawartoÊci puszek, których
wywóz do ZSRR udaremnili lubelscy
kolejarze, bo przyspawali wagony do
torów. W puszkach nie by∏o farby, jak
g∏osi∏y etykiety. By∏a szynka. W Polsce
Ludowej dost´pna tylko w sklepach za
˝ó∏tymi firankami dla wa˝nych partyjniaków i zbrojnego ramienia partii
– MO, ZOMO itp. Zwyk∏y obywatel
PRL-u móg∏ kupiç szynk´ za dolary
w Peweksie w niebotycznej na ówczesne warunki cenie, albo szukaç
zaopatrzenia na wsi, wchodzàc w tajniki Êwiniobicia i innych rodzajów uboju
podwórkowego, porcjowania, paczkowania i wreszcie zamra˝ania w cieszàcych si´ wielkim wzi´ciem zamra˝arkach domowych. Wycyzelowanej precyzji i totalnej klapy systemu kartek na
mi´so nie wymyÊli∏by nawet George
42
 W I A T
K O N S U M E N T A
Orwell. Po co zresztà si´gaç po fikcj´
literackà, skoro twórca i nadzorca systemu kartkowego PRL jest liderem jednej z czterech frakcji Sejmu obecnej
kadencji i zapewne ch´tnie podzieli si´
wspomnieniami z m∏odzie˝à, z racji
wieku prawdziwie lewicowà.
Nowe istoty
na zamówienie
Znajàc przesz∏oÊç, mo˝na zrozumieç
teraêniejszoÊç. P∏ynàce z niedawnej
historii zbiorowe doÊwiadczenie Polaków starannie wykorzystujà Êwiatowe koncerny agrochemiczne, produkujàce wszystko, co da si´ przerobiç na mi´so i produkty zwane mi´snymi, zw∏aszcza pasze, antybiotyki,
substancje dodatkowe i inne sk∏adniki pasz i gotowych wyrobów. Idylliczne obrazki z wiejskiej zagrody
mo˝na jeszcze zobaczyç w elementarzu i w niedobitych globalizacjà
gospodarstwach rodzinnych. Prawdziwa wielkoprzemys∏owa produkcja
mi´sa na masowà skal´ odbywa si´
w ogromnych halach fabrycznych.
Nowoczesne fabryki mi´sa przerabiajà genetycznie modyfikowanà soj´
i kukurydz´ na tkanki zwierz´ce. Zapisano ju˝ tony twardych dysków
o szkodliwym wp∏ywie pasz z∏o˝onych
z wynalazków in˝ynierii genetycznej
na zdrowie i dobrostan zwierzàt hodowlanych. Zresztà trudno mówiç o dobrostanie w warunkach intensywnego
tuczu, kiedy to z ˝ywej istoty czyni si´
precyzyjnà maszyn´ do przetwarzania
paszy na mi´so, nabia∏ i podroby.
s t y c z e ƒ
2 0 0 8
Ka˝dy mieszczuch, który mia∏ jakiekolwiek zwierz´ salonowe, dobrze
wie, ˝e zwierz´ta – tak samo jak ludzie
– wyró˝niajà si´ odmiennymi charakterami i upodobaniami, nawet jeÊli sà
rodzeƒstwem. W zmiennoÊci tkwi
przecie˝ pot´ga przyrody o˝ywionej.
Dotyczy to równie˝ mieszkaƒców
obory, chlewa i kurnika. Ka˝dy wie, jak
skoƒczà, ale doceniamy ich indywidualnoÊç, choçby wo∏ajàc do nich: ¸aciata, Chrumka czy Czubatka. Zwierz´ta
salonowe – psy i koty, to z regu∏y cz∏onkowie rodzin, zajmujàcy pozycj´ równorz´dnà, jeÊli nie uprzywilejowanà,
w stosunku do reszty domowników.
Wiem, co mówi´, bo mój Misio manipuluje mnà równie sprawnie jak macha ogonem.
Tymczasem od biologicznej maszyny
hodowlanej wymaga si´ najwy˝szej
osiàgalnej sprawnoÊci, daleko przekraczajàcej najbardziej paskudne bariery
chorej wyobraêni. Maksimum przyrostu masy przy minimum odchodów,
minimum odpadów poubojowych, minimum energii na oÊwietlenie, wymian´ powietrza oraz ogrzanie lub och∏odzenie, zale˝nie od temperatury na
zewnàtrz budynku. Tu Êwi´ci tryumfy
pomys∏owoÊç in˝ynierów genetycznych. Bawiàc si´ w ma∏ego pana boga,
z zapa∏em tworzà nowe istoty na zamówienie. Za drogo kosztuje pràd na
klimatyzacj´ brojlerni, usuwanie pierza
i jego utylizacja? Prosz´ bardzo – mamy w ofercie kurczaka bez pierza.
Z przegrzania nie padnie, skubaç nie
trzeba. A odpychajàcy konsumentów
czerwony kolor skóry da si´ zamaskowaç w wyrobach gotowych do spo˝ycia. JeÊli to nie wystarczy, mo˝na
si´gnàç po sprawdzone autorytety, które w ramach pseudonaukowych kampanii zaÊwiadczà, ˝e mi´so mutantów
jest lepsze, bo zdrowsze. JeÊli nie dojdzie do prze∏omu w ocenie konsumenckiej mi´sa, a w warunkach polskich do
jego detronizacji z pozycji króla sto∏u,
problemy z produkcjà mi´sa b´dà tylko
narastaç.
Pokoleniu og∏upionemu Êwiatem Harry’ego Pottera i jemu podobnymi
wynaturzeniami wciÊnie si´ ka˝dy kit,
nawet najbardziej monstrualny. Wszelkie próby przemawiania do rozsàdku
i tak zawiodà. Wszak walkmany, wie˝e
i „koncerty” og∏uszy∏y jak dotychczas
60% szóstoklasistów. Ci o zakupach
mi´sa zadecydujà w przysz∏oÊci. A ju˝
teraz ka˝dy podatnik w Unii Europejskiej sk∏ada si´ na przeogromne zyski
koncernów agrochemicznych dop∏acajàc do produkcji rolnej wprost czyli
p∏acàc po cz´Êci za pasze i inne surowce fabryk mi´sa, bàdê poÊrednio, na
przyk∏ad w postaci rekompensat za
wybite stada, utylizowanà padlin´ i pasze i reszt´ ogromnych kosztów zwalczania na przyk∏ad ptasiej grypy. Dla
sprzedawców paszy ka˝de ognisko zarazy w hodowlach przemys∏owych to
okazja do co najmniej dwukrotnego
zarobku, nie ma przecie˝ znaczenia,
czy wyhodowane zwierz´ta b´dà zjedzone czy spalone, a im d∏u˝ej trwa
spadek cen z powodu strachu konsumentów, tym wi´cej paszy zjedzà
niechciane na rynku zwierz´ta. Kolejne
êród∏a zarobku na paszach to unijne
lub krajowe dop∏aty za spadek cen
z powodu strachu konsumentów i do
eksportu poza obszar celny Wspólnot
Europejskich. Tego te˝ Orwell by nie
wymyÊli∏. Paƒstwo swojà si∏à wydziera
podatnikom pieniàdze, aby wydaç je
na surowce do fabryk mi´sa. Co na to
ludzie w potrzebie ratowania zdrowia
i ˝ycia, którym odmówiono pomocy,
t∏umaczàc si´ brakiem pieni´dzy? Pewnie sami kupiliby sobie Êwiadczenie
medyczne, gdyby im nie zabrano pieni´dzy z przeznaczeniem na pasze.
Geny z gnojowicy
Nale˝y podkreÊliç, ˝e technologie nowe
i najnowsze z pozoru korzystne dla
wszystkich w rzeczywistoÊci przerzucajà obni˝one koszty wytwarzania na
chorujàcych konsumentów, potwornie
cierpiàce zwierz´ta i masywnie ska˝one
elementy Êrodowiska – wod´, powietrze
i gleb´ – tak w skali lokalnej, jak
i globalnej. Praktyki hodowlane przekraczajàce wytrzyma∏oÊç organizmów ˝ywych oraz pojemnoÊç Êrodowiska to
przedsi´wzi´cia technologiczne budzàce protesty bardziej cywilizowanych
od∏amów narodów Êwiata, kierujàcych
si´ ambicjà wy˝szà ni˝ ch´ç zysku za
wszelkà cen´ oraz szacunkiem dla
ludzi i przyrody. Silne lobby przemys∏u
mi´snego poprzez wp∏yw na ekspertów,
ministrów i parlamentarzystów wyjàtkowo dopuszcza do g∏osu argumenty
naukowe i etyczne, które mog∏yby obni˝yç dynamik´ wzrostu zysków ze
sprzeda˝y produktów zwierz´cych.
Gdyby by∏o inaczej, rozwiàzania kluczowego problemu naszych czasów, jakim jest emisja gazów cieplarnianych
poszukiwano by nie w proliferacji energii atomowej z jej ryzykiem produkcji
i odpadów, a w ograniczeniu hodowli.
Wszak opublikowany w 2006 r. raport
Âwiatowej Organizacji ds. Rolnictwa
i Wy˝ywienia ONZ (United Nations
Food and Agriculture Organisation – FAO)
dowodzi, ˝e hodowla generuje 18%
emisji gazów cieplarnianych mierzonej
jako ekwiwalent dwutlenku w´gla,
wi´cej ni˝ wszystkie formy transportu
∏àcznie.
Przemys∏ mi´sny jest g∏ównym odbiorcà produktów przemys∏u agrochemicznego. Wp∏ywy i mo˝liwoÊci sprawcze
koncernów farmaceutycznych w znacznej mierze koncentrujà si´ na ochronie interesów na rynku antybiotyków
i hormonów wchodzàcych w sk∏ad
pasz wytwarzanych w skali przemys∏owej. Wystarczy wiedzieç, ˝e to
hodowla zu˝ywa 90% produkowanych
antybiotyków, a tylko reszta, a wi´c
zaledwie 1/10 jest wykorzystywana na
inne potrzeby, w tym do leczenia ludzi,
 W I A T
K O N S U M E N T A
na tyle skutecznego, na ile pozwala
antybiotykoopornoÊç zaka˝eƒ bakteryjnych. Bogatà literatur´ uzupe∏niajàcà czarny obraz wp∏ywu fabryk mi´sa
na dewastacj´ gwa∏townie kurczàcych
si´ zasobów wody, która mog∏aby byç
przeznaczona do spo˝ycia przez ludzi,
uzupe∏nia artyku∏ zamieszczony w sierpniu 2007 r. w „Applied and Environmental Microbiology”. Oto okazuje si´,
˝e geny antybiotykoopornoÊci zawarte
w gnojowicy odciekajàcej do wód
podziemnych nie tylko sà w tych wodach ∏atwo wykrywalne, to jeszcze
– znajdujàc nowych gospodarzy – niektóre z nich mogà amplifikowaç si´
i w ten sposób niebezpiecznie zanieczyszczaç wody podziemne w zasi´gu
wi´kszym ni˝ b´dàce ich êród∏em
bakterie.
forum
STRONA HA¸ATA
Zgubne oddzia∏ywanie fabryk mi´sa
na zdrowie pracowników i okolicznych
mieszkaƒców ma ju˝ bogatà literatur´,
tak˝e w Polsce. Utylizacja odpadów
zwierz´cych, zw∏aszcza wysokiego ryzyka, jest jednym z podstawowych
problemów naszego paƒstwa, które
niezale˝nie od publicznych wypowiedzi kolejnych ekip rzàdowych niezmiennie p∏aci za wykonane i niewykonane w tym zakresie zadania jednemu przedsi´biorstwu. Paƒstwo ma problem z g∏owy i nie przyglàda si´ zbyt
dok∏adnie, co to przedsi´biorstwo robi
z padlinà, bo mog∏oby si´ okazaç, ˝e
politycy i urz´dnicy musieliby sami si´
tym zajàç z braku ch´tnych do wykonania tak karko∏omnego zlecenia.
˚egnajàc transporty mi´sa na wschód
nostalgicznym praszcziaj mjaso! pozostaƒmy w przekonaniu, ˝e jest jak
w PRL-u, tylko zmieni∏ si´ Wielki Brat.
dr Zbigniew Ha∏at
lekarz specjalista epidemiolog, w latach 90.
w trzech kolejnych rzàdach g∏ówny inspektor
sanitarny i zast´pca ministra zdrowia ds. sanitarno-epidemiologicznych, Prezes Stowarzyszenia Ochrony
Zdrowia Konsumentów,
www.halat.pl/stowarzyszenie.html
s t y c z e ƒ
2 0 0 8
43