Wolność w egzystencjalizmie i jej rozumienie w tradycji filozoficznej

Wolność w egzystencjalizmie i jej rozumienie w tradycji filozoficznej
Kod: część I 0200-S0018F
część II 0200-S0018F
Imię i nazwisko wykładowcy: prof. nadzw. dr hab. Paweł Pieniążek
Typ zajęć: seminarium magisterskie
Smestr i rok studiów: I -II rok studiów magisterskich
Liczba godzin w semestrze: zimowy – 30; letni -30
Prerekwizyty:
Język nauczania: polski
Liczba punktów ECTS: część I - 5, część II – 5
Proponowany termin: środa 15.30-17.00
Cele i efekty kształcenia:
Wiedza i jej rozumienie:
Student definiuje pojęcie wolności, rozróżnia jej aspekt pozytywny i jej aspekt negatywny; wyjaśnia
warunki przejścia od racjonalistycznego paradygmatu rozumienia wolności do jej rozumienia
egzystencjalistycznego; identyfikuje momenty wolności egzystencjalnej
Umiejętności:
Student ilustruje egzystencjalistyczne rozumienie wolności przykładami z literatury i filmu,
wyodrębnia jej poszczególne aspekty; określa znaczenie zmiany rozumienia wolności dla nowoczesnej
samoświadomości człowieka
Postawy:
Student ocenia aspekty wolności (pozytywny i negatywny), docenia znaczenie świadomości wolności
dla rozwoju osobowości i indywidualności ludzkiej.
Treści programowe:
Część I Wolność w tradycji filozoficznej
1) Wolność negatywna i wolność pozytywna.
2) Wolność i wiedza - racjonalistyczna wizja wolności (od Platona po Hegla)
3) Wolność i konieczność (stoicy, Spinoza, Hegel)
4) Wolność i Bóg (św. Augustyn i św. Tomasz)
5) Wolność i łaska (spór Erazma z Lutrem)
6) Załamanie się racjonalistycznego paradygmatu wolności: Rousseau, Kant, Schelling)
Część II Wolność w egzystencjalizmie.
1) Wolność i skończoność: bycie-w-świecie jako nieodwołalność skazania na świat.
2) Wolność i stawanie się jako wybór siebie.
3) Wolność i śmierć.
4) Wolność i czasowość.
5) Wolność i cielesność.
6) Wolność i intersubiektywność.
7) Między skończonością a transcendencją: wolność w egzystencjalizmie religijnym.
8) Między skończonością a nicością: wolność w egzystencjalizmie laickim.
9) Kulturowe uwarunkowania egzystencjalizmu: kryzys nowoczesności (zjawiska
alienacji, nihilistycznej atrofii sensu, eskapizmu) a duch rezygnacji i heroizmu
Warunki zaliczenia:
Nie więcej niż dwie nieobecności – dotyczy wszystkich studentów.
Na ocenę bdb - praca zaliczeniowa (70%), udział w dyskusji (20%), prezentacja (10%).
Na ocenę db – praca zaliczeniowa (80 %), udział w dyskusji (20%).
Na ocenę dost- praca zaliczeniowa (100%).
Materiały dydaktyczne (Zalecana literatura i materiały pomocnicze):
H. Arendt, Wola, Czytelnik, Warszawa 1996, Antynomie wartości, Warszawa 1967, I. Berlin, Cztery
eseje o wolności, Warszawa 1994, Epitet, Encheiridion, Warszawa 1961, św. Augustyn, O wolnej
woli, w: Dialogi filozoficzne, t.3, Warszawa 1953, M. Luter, O wolności chrześcijańskiej, O niewolnej
decyzji, w: Myśl Filozoficzno-religijna Reformacji XVI wieku, Warszawa 1972; R. Kartezjusz,
Medytacje o pierwszej filozofii, Warszawa 1956, B. Spinoza, Etyka, Warszawa 1954 (fragm.), G.W.
Leibniz, Rozprawa o metafizyce, w: G. W. Leibniz, Wyznanie wiary filozofa, Rozprawa metafizyczna,
Monadologia, Zasady natury i laski oraz inne pisma filozoficzne, Warszawa 1969; S. Kierkegaard,
Albo-Albo, t. 1, Warszawa 1976; F.W. Schelling, Filozoficzne badania nad istotą ludzkiej wolności,
Kraków 1990; F. Nietzsche, Tako rzecze Zaratustra, K. Jaspers, Wolność, w: Filozofia egzystencji,
Warszawa 1990; J-P. Sartre, Wolność kartezjańska, w: Filozofia i socjologia XX wieku, Warszawa
1965.
Forma zajęć i metody dydaktyczne:
Dyskusja nad przeczytanymi tekstami, referaty.