Rola rodziców jako partnerów w procesie uczenia się dziecka
Transkrypt
Rola rodziców jako partnerów w procesie uczenia się dziecka
Rola rodziców jako partnerów w procesie uczenia się dziecka Opracowała: Anna Mikołajec Proces systematycznego kształcenia rozpoczyna się w szkole, ale jego pomyślny przebieg, jego powodzenie zależy od stanu, w jakim dziecko 6 - 7 letnie do niego przystępuje, zależy od gotowości dziecka do podjęcia nauki, od jego dojrzałości szkolnej. Dzieci, które – dzięki dobremu startowi od pierwszej klasy dobrze czują się w szkole, lubią ją i są nieszczęśliwe, gdy z powodu choroby muszą opuścić lekcje. Rodzice spełniają bardzo istotną rolę w procesie przygotowania dziecka do obowiązków szkolnych oraz późniejszym towarzyszeniu mu w czasie nauki. Dlatego też już od chwili urodzenia rodzice powinni przygotowywać dziecko do podjęcia obowiązków szkolnych. Proces ten składa się z dwóch etapów. Pierwszy etap to okres długofalowy, obejmujący cały wiek przedszkolny, który polega na trosce o prawidłowy, harmonijny, wszechstronny rozwój psychofizyczny dziecka, na zapewnieniu mu jak najlepszych warunków życia sprzyjających temu rozwojowi, na właściwym oddziaływaniu wychowawczym. Natomiast drugi etap jest bezpośredni, dokonuje się w ostatnim roku przed rozpoczęciem nauki, kiedy to rodzice zapisują do zerówki, aby nauczyło się uczestniczyć w zorganizowanych zajęciach, współżyć z innymi dziećmi, przystosować do wymagań życia zbiorowego, spełniać polecenia osób dorosłych z poza środowiska rodzinnego. Rodzice powinni szukać także okazji do rozmów z dzieckiem na temat rozpoczęcia nauki, które mają wpływ na kształtowanie jego stosunku do szkoły, jego uczniowskiej postawy. Ważne jest aby że ich zdaniem, szkoła i postępy w nauce są czymś bardzo ważnym. uświadomili dzieciom, Choć wiele dzieci zajmuje buntowniczą postawę, tak naprawdę liczą się z opinią rodziców i chcą ich zadowolić. Ogromne znaczenie ma konsekwentne zachowanie rodziców. Jeśli mówią, że szkoła jest bardzo ważna i naprawdę tak myślą, dzieci uznają ten pogląd za swój. W pierwszych latach życia dziecka, rodzice powinni starać się dostarczać mu jak najwięcej bodźców wizualnych i fizycznych, czy to w domu czy poza nim. Ponieważ, gdy będziemy towarzyszyć dzieciom w poznawaniu świata uznają nas od samego początku za partnerów w procesie uczenia się. Ale jest rzeczą oczywistą, że rodzice nie mogą poświęcać dzieciom każdej minuty, dzieci też pragną spokoju i chcą być czasem pozostawione same sobie, natomiast należy zadbać o to, czy mają one coś konstruktywnego do „roboty”. Zbyt wielu rodziców, chcąc mieć święty spokój sadzają dziecko przed telewizorem. Dzieci powinny oglądać telewizje od czasu do czasu, bo poznają dzięki temu odmienne krajobrazy i ludzi, słyszą ponadto różne dźwięki i słowa. Są programy edukacyjne, pokazujące miejsca i rzeczy, których nigdy byśmy inaczej nie obejrzeli. Czasem zaś dzieci 2 chcą obejrzeć jakiś program lub kreskówkę po prostu dla rozrywki, co też ma swoje zalety. Ważne jest jednak, żeby dziecko nie siedziało przed telewizorem zbyt długo. Rodzice muszą pamiętać, że oglądanie telewizji to czynność bierna a programy są przeznaczone dla masowego odbiorcy. Prawdziwym celem większości programów telewizyjnych jest reklama i rozbudzanie potrzeb konsumpcyjnych; dostarczanie rozrywki, to tylko środek, który temu celowi służy. Dlatego zamiast odsyłać dziecko przed telewizor, rodzice powinni nakłaniać je do czytania albo oglądania obrazków w książkach. Chociaż dzieci w momencie rozpoczęcia nauki w szkole, stają się bardziej samodzielne, to nadal należy je włączać w codzienne zajęcia rodziców, rozmowy powinny być na wyższym poziomie i stawiać dziecku poważniejsze wyzwania. Można rozmawiać z nimi o tym, co lubią, i czego nie lubią, o stosunkach z przyjaciółmi i wrogami a nawet o takich kwestiach, które od wieków zaprzątały umysły filozofów np. miłość, religia, życie i śmierć. Ważną rolą rodziców jest, aby dali dziecku „wygadać się”, bo to rozwija umiejętność formułowania myśli. Chcąc rozbudzić ciekawość syna czy córki rodzice muszą czuwać nad tym, by dyskusja przebiegała na poziomie nieco wyższym niż jego aktualne możliwości rozumienia. Należy zwrócić uwagę także, co ma do powiedzenia, i starać się korygować jego błędy w rozumowaniu. W taki sposób dzieci zyskują ogólne wykształcenie, co jeszcze bardziej umacnia rolę rodziców jako partnerów w procesie uczenia się. Rodzice powinni zachęcać swoje pociechy do wspólnego odwiedzania biblioteki żeby sami wybierali książki, które ich interesują, ponieważ czytanie rozwija umiejętność mówienia, rozumienia struktury zdań i myślenia. Należy pomagać przy tym wymawiać słowa, które sprawiają dziecku trudności, wyjaśniać te, których nie rozumie. Kolejną rolą rodziców jest skłanianie dzieci do pisania literek: najpierw drukowanych, potem pisanych i pomagać im w tym gdy o to poproszą. Ważnym zadaniem opiekunów jest także wdrażanie dzieci do rysowania, ponieważ rozwija to zmysł obserwacji i sprawności manualnej. Aby ich dzieci nie miały trudności w nauce, rodzice muszą przy każdej okazji stawiać dzieciom ambitne zadania. Małe dziecko uczy się przede wszystkim dlatego, że rodzicom na tym zależy i troskę o jego naukę musi odczuwać w sposób namacalny. Bardzo istotną rzeczą jest także umiejętność dostosowania się do potrzeb dzieci, ponieważ każdy z nich jest inny, należy wykryć mocne strony dziecka i je wykorzystywać w procesie uczenia się. Starając się zaadoptować do określonych potrzeb pociechy należy mieć na względzie jedną, ważną zasadę - bierne doradzanie dziecku nie zda się na nic, rodzice muszą być dla dzieci wzorem do naśladowania, dawać im pożądany przykład. Nie należy 3 zapominać także o zaplanowaniu przebiegu szkolnej kariery przyszłych uczniów i dołożyć starań, żeby podążali właściwą drogą. Jeśli w domu panuje atmosfera smutna, konfliktowa, pełna napięcia, gdzie brak poczucia bezpieczeństwa (np. rodzice rozwodzą się, kłócą się, awanturują, są do siebie wrogo nastawieni), wówczas dzieci mają duże trudności w osiąganiu pozytywnych wyników w nauce, nawet jeśli wkładają w nią dużo trudu. Aby ułatwić proces uczenia się własnym dzieciom, rodzice muszą zadbać o dobre warunki pracy umysłowej ucznia takie jak : stale miejsce pracy, cisza, odpowiednie oświetlenie (światło z lewej strony), przyjazna atmosfera, zainteresowanie się, za pomocą jakich metod uczeń odrabia lekcje(metody zindywidualizowane, dostosowane do dziecka i danej sytuacji), odpowiednia ilość godzin wypoczynku, zwłaszcza wypoczynku aktywnego (sport, ruch na świeżym powietrzu) to się właściwe odżywianie, ponieważ przyczynia do znacznego zmniejszenia wysiłku przy pracy, do zwiększenia jej szybkości i polepszenia wyników. Wielu rodziców pomija bardzo istotną rzecz, która ma także wpływ na proces uczenia się dzieci. Niektórzy z nich nie interesują się jakie przekonania emocjonalne wywiera określone otoczenie na ucznia. Rodzice muszą orientować się jakie jest oddziaływanie nauczycieli, rówieśników, otoczenia, w którym przebywa ich dziecko poza domem i szkołą, książek, które czyta itd., ponieważ od tego także zależy prawidłowy rozwój psychofizyczny dziecka a przez to osiąganie dobrych wyników w nauce. Rodzicom jednocześnie powinna towarzyszyć nieustanna obserwacja własnych pociech (słowa, gesty, zachowanie), ale bez oceniania. Nieodłącznym elementem procesu uczenia się jest skłanianie przez rodziców własnych dzieci do pokonywania przeszkód, które nie przekraczają jego sił i możliwości przy jednoczesnym usunięciu z ich drogi przeszkód zbyt dużych, stawianych przez wymagających nauczycieli. Wszyscy rodzice, którzy chcą, żeby ich dzieci dobrze się uczyły, powinni kontrolować i nadzorować ucznia sporadycznie (tzn. w nieregularnych odstępach), sprawdzać wszystkie odrobione przez niego lekcje na następny dzień, jeśli sprawdzanie zakończy się rezultatem dobrym – powinien nastąpić bodziec wzmacniający w postaci wyraźnej pochwały. Ważne jest również udzielenie pomocy (korepetycji), gdy uczeń mimo wysiłków ze swojej strony, nie może opanować danego przedmiotu, a także pomoc we właściwym zorganizowaniu dnia, jeśli sam nie potrafi tego uczynić. Trzeba interesować się w miarę pracą dziecka w domu, 4 często chwalić- nawet za szczegóły - rzadko ganić. Okazywanie szczerego zainteresowania całym „życiem szkolnym” dziecka stanowi mało docenianą, lecz znaczną pomoc w nauce. Ważnym warunkiem wdrożenia dziecka do systematycznej pracy, która zapewni mu powodzenie w nauce, jest dokładne zaplanowanie czasu na wykonywanie zadań domowych. Ustalenie porządku dnia dziecku według godzin sprzyja regularnemu odrabianiu lekcji i w ten sposób wpływa na podnoszenie wyników nauczania. Rodzice powinni spróbować przekonać dzieci by podchodziły do prac domowych poważnie i z entuzjazmem, oraz że nie są one karą wyznaczoną przez nauczyciela, ale sposobem na lepsze opanowanie danego przedmiotu. Pomocnym elementem jest również zachęcanie uczniów, aby na lekcjach dokładnie wszystko notowały, oraz żeby zaglądały do notatek przed każdą lekcją, co zmusza ich do dokładnego przemyślenia materiału a także łatwiej im będzie przypomnieć sobie przerobiony materiał tuż przed sprawdzianem. Rodzice muszą pilnować dzieci, by zaczynały uczyć się do sprawdzianu tydzień wcześniej, ponieważ odświeża się materiał i utrwala, co daje uczniowi większą pewność, że umie. Bardzo ułatwia uczniom przygotowanie się do sprawdzianu gdy rodzice zadają im hipotetyczne zadania, co pomaga im uporządkować materiał w umyśle i zastanowić się nad kolejnością punktów, o jakich pisać będą na klasówce. Można także zachęcać dzieci do przepisywania wzorów i równań, łatwiej je będzie później odtworzyć. Ważną rzeczą jest zwrócenie uwagi na materiały rozdawane przez nauczyciela podczas lekcji, ponieważ treści zawarte w nich mogą pojawić się na sprawdzianie, należy się także upewnić, czy uczeń potrafi rozpoznać związek miedzy materiałem rozdanym przez nauczyciela, a tym o czym była mowa w klasie. Aby ułatwić dzieciom zapamiętywanie materiału do sprawdzianów (podstawowe zasady, definicje, fakty historyczne itd.), możemy zaproponować aby zapisywały go na kartkach i powiesiły nad łóżkiem. Młodsi uczniowie nie powinni jednak uczyć się zbyt długo, bo nie przynosi to pożądanych rezultatów. Warto uświadomić uczniom, że nie powinni w żadnym przypadku zaniedbywać przedmiotu, który uważają za nudny, ponieważ wszystko czego się uczą służy ogólnemu wykształceniu. Chcąc pomoc dzieciom w osiąganiu jak najlepszych wyników w nauce, rodzice powinni zadbać o to, by były one świadome swoich celów, pilnie pracowały i wierzyły w sukces. 5 Bardzo istotnym elementem jest zdolność widzenia przez rodziców zależności wyników w nauce od wielu różnorodnych czynników m.in. od zainteresowań dziecka zarówno przedmiotami szkolnymi jak i zainteresowań pozalekcyjnych i pozaszkolnych. Muszą czuwać oni nad takim ich rozwojem, by ich wpływ na wyniki nauki szkolnej był pozytywny, lub by nie utrudniał uzyskiwania w niej dobrych wyników. Ważnym zadaniem rodziców jest także wdrożenie dzieci do właściwej realizacji zainteresowań, tak by uczyły się one na pierwszym planie stawiać to, co konieczne, co jest ich obowiązkiem. Wszyscy rodzice powinni poważnie ustosunkować się do przeżyć i trudności swoich pociech, kiedy rozpoczynają naukę szkolną i postępować tak, aby zapobiec ich niechętnemu stosunkowi do nauki już na wstępie szkolnej kariery. Rodzice muszą być czujni, by nie dopuszczać do zaniedbań w wypełnianiu obowiązków szkolnych przez dzieci, czasem wskazane jest, aby zastosowali pewnego rodzaju przymus do odrabianych lekcji, których wykonywać nie chce i nie lubi. Ta stanowcza postawa, może być często punktem zwrotnym w pracy szkolnej ucznia. Rodzice muszą pamiętać, że nie należy pomagać dzieciom w nauce, ale wdrażać je do samodzielnej pracy, nie zapominając jednoczenie o tym, że pomocy wymagają uczniowie których rozwój umysłowy jest nieco słabszy, uczniowie rozwijający się nieharmonijnie. Przejściowa, doraźna pomoc jest potrzebna dzieciom, które na skutek choroby czy zmiany szkoły mają braki, zaległości w materiale szkolnym. Rodzice to pierwsi wychowawcy, oni wychowują dzieci nie tylko słowem i perswazją, ale również przykładem osobistym i własnym postępowaniem. W rozmowie rodziców ze swoimi pociechami na temat szkoły należy unikać okazywania im współczucia, litowania się nad nimi, straszenia ich, lekceważącego wypowiadania się na temat szkoły i nauczycieli, ponieważ może to tylko pogłębić negatywny stosunek dziecka do nauki i do klasy. Ważną rzeczą jest zwiększanie samodzielności dziecka łącznie z kształtowaniem poczucia obowiązku i odpowiedzialności za własne postępowanie. Dzięki temu młody człowiek będzie nie tylko dobrym uczniem, ale i w przyszłości stanie się niezawodnym pracownikiem a także sumiennym rodzicem. Rodzice powinni współdziałać z nauczycielami. Tam gdzie rodzice i nauczyciele tworzą jednolity front, zazwyczaj jest lepiej postawiona praca naukowo-wychowawcza w szkole 6 i właściwiej zorganizowane wychowanie dzieci w rodzinie. Rodzicom nie wolno zapominać, że w procesie nauczania nauczyciele dziecka są dla nich partnerami. Wspólnie działając, mogą osiągnąć założone cele. Rodzice muszą dopilnować, aby ich pociechy regularnie uczestniczyli w zajęciach. Tylko w absolutnie uzasadnionych przypadkach można pozwalać dzieciom na opuszczenie zajęć szkolnych. Jeśli uczeń nie może zjawić się w szkole rodzice powinni spotkać się z nauczycielem i ustalić, jaką część materiału opuściło ich dziecko, a następnie nadrobić to z nim. Gdy rodzice nie doceniają regularnego uczęszczania dziecka do szkoły, powodują, że słabnie dążność dziecka do stania się wzorowym uczniem. Może wreszcie zajść wypadek, że coraz bardziej lekceważąc szkołę, zacznie ono oszukiwać rodziców i zamiast iść na lekcje, pójdzie na „wagary”. Wychowanie młodych ludzi w poczuciu obowiązku codziennego uczęszczania do szkoły, uchroni ich od zgubnych skutków ”wagarów”. Rodzice powinni zawsze wiedzieć co się dzieje z ich dziećmi, powinny one zawsze mówić im, dokąd się udają. Rodzice muszą pamiętać, że jaki jest stosunek uczniów do nauki i szkoły, taki będzie w przyszłości do pracy. W związku z tym już od najmłodszych lat należy kształtować w dzieciach poczucie odpowiedzialności za wykonywaną pracę. Rodzice mogą pomóc szkole w osiąganiu jak najlepszych wyników nauczania i wychowania za pomocą swojej pracy oraz przez pomoc materialną. Tym samym stwarzają wszystkim dzieciom lepsze warunki pracy. Rodzice pomagając szkole są bardziej z nią związani, w większym stopniu uważają się za jej gospodarzy, a tym samym czują się bardziej odpowiedzialni za jej pracę. Ale to nie wystarczy, bardzo duże znaczenia ma zainteresowanie się rodziców procesem uczenia się dziecka. Powinni oni odwiedzać szkołę jak najczęściej, aby mogli zawsze orientować się w wymaganiach nauczycieli i postępach swoich pociech. Wzajemna wymiana spostrzeżeń o uczniu pomaga w poszukiwaniu właściwych metod rozwijających charakter i umysł wychowanka. Z rozmów z nauczycielem, rodzice dowiadują się o osiągnięciach i brakach syna czy córki, o sposobie reagowania na pewne bodźce i sprawy. Potrzebna jest pomoc w nauczaniu i wychowaniu uczniów. Pomoc ta przejawia się w czynnym i chętnym udziale rady rodziców i ogółu rodziców, wychowawczych poczynaniach szkoły, w interesowaniu się lekcjami, pracy świetlicy, czytelnictwem dzieci, życiem organizacji istniejących w szkole, działalnością kółek zainteresowań itp. Im bardziej rodzice są zorientowani w tym, co dzieje się w szkole, tym lepiej rozumieją prace szkoły, oraz swoje obowiązki wobec swoich pociech. Lepiej także poznają swoje dzieci, gdy będą 7 je porównywać z innymi, a to ułatwi skuteczniejszą pomoc i opiekę wychowawczą. Pomoc rodziców szkole podnosi w oczach dziecka autorytet szkoły i nauczyciela. Wyrabianie u dzieci szacunku dla szkoły i nauczyciela, wzmacnianie ich autorytetu wśród uczniów, uczenie ich miłości do nauczycieli i szkoły jest ważnym obowiązkiem i koniecznym warunkiem, aby pociechy nasze jak najlepiej uczyły się i wyrosły na dobrych obywateli. Odwiedziny rodziców w szkole wpływają z reguły na polepszenie zachowania się dzieci i na bardziej staranne przygotowanie się ich do lekcji. Uczniowie bowiem widząc, że rodzice żywo interesują się nauką, sami również mocniej zżywają się ze szkołą. Troska rodziny o dziecko uczęszczające do szkoły musi trwać tak długo, jak długo się ono uczy i obejmować musi wszystkie elementy warunkujące jego powodzenie w nauce. Jednym z tych elementów są stosunki dziecka z rówieśnikami, ze szkolnymi kolegami i koleżankami. Od stosunków tych zależy samopoczucie ucznia w klasie. Mają wiec one poważny wpływ na postawę dziecka wobec wszystkich spraw szkolnych, a także na kształtowanie jego postawy społecznej. Jeżeli uczeń jest zżyty z klasą, jeżeli dobrze się w niej czuje, gdy ma w niej bliskie koleżanki, dobrych kolegów, chętnie chodzi do szkoły, chętniej także się uczy. Rodzice mają duży wpływ na kontakty z rówieśnikami w szkole i pozycje dziecka w zespole. Już w wieku przedszkolnym mogą oni ułatwić mu nawiązywanie kontaktów z rówieśnikami np. poprzez zachęcanie jego do zapraszania koleżanek, kolegów do domu. Ważne jest także, aby rodzice interesowali się kontaktami koleżeńskimi dziecka. Nauka szkolna wymaga od młodej osoby koncentracji wszystkich sił psychicznych, całkowitego zaangażowania nie tylko procesów intelektualnych, lecz także emocjonalnych i woli, wymaga dużego wysiłku, którego skuteczność jest uwarunkowana uzdolnieniami i zainteresowaniami dziecka, lecz także zależy od ogólnej sytuacji życiowej: od trybu życia jaki ono prowadzi, od stanu zaspokojenia jego potrzeb psychofizycznych, dlatego rodzice powinni włożyć wiele wysiłku, aby proces uczenia się dziecka przebiegał w sposób jak najbardziej przyjemny. Żywe zainteresowanie rodziców sprawami szkolnymi swoich pociech wpływa dodatnio na ich powodzenie w nauce, gdyż z jednej strony - dziecko zdając sobie z nich sprawę, 8 opowiadając o nich, na nowo je przeżywa, utrwala, często - dzięki uwagom rodziców – kształtuje w sposób bardziej prawidłowy i korzystny swój stosunek do nich, samo bardziej się nimi przejmuje widząc, jak ważne są one dla samej rodziny. Równocześnie zaś rodzice są na bieżąco zorientowani w sytuacji szkolnej swojej pociechy i bardzo szybko docierają do nich wszelkie sygnały świadczące o trudnościach, kłopotach, niepowodzeniach dziecka, dzięki czemu łatwiej im zapobiec. Jeśli na pierwszym planie postawimy troskę o rozwój dziecka, oto by chciało i lubiło się uczyć, o to by solidnie i poważnie traktowało swoje obowiązki, to z pewnością będzie dobrym uczniem. Ponieważ rodzina i szkoła stanowią dwa najważniejsze środowiska kształtujące osobowość dziecka, ponieważ od pracy rodziny i szkoły zależą wyniki, jakie dziecko uzyskuje w nauce, zależy poziom wiadomości i umiejętności, z jakim „pójdzie” ono życie po zakończeniu okresu kształcenia, konieczna jest ścisła współpraca, zgodne współdziałanie miedzy rodzicami a nauczycielami. 9