Renata Płaczek-Zielonka, koordynator projektu w Powiecie Oleskim

Renata Płaczek-Zielonka, koordynator projektu w Powiecie Oleskim
„Wczoraj – to dziś, tylko
trochę dalej.”
/C.K. Norwid/
Pięciolecie realizacji cyklu
„Historia lokalna na przykładzie wybranych powiatów, miast i gmin”
w powiecie oleskim
W pamięci utkwiło mi spotkanie, wiosną 1999 roku, w gabinecie Starosty – z udziałem nieodżałowanego pana Thaddäusa Schäpe i pani Beaty Herget, które to zapoczątkowało nasze
współdziałanie z Domem Współpracy Polsko-Niemieckiej w Gliwicach w ramach projektu
„Historia lokalna na przykładzie wybranych powiatów, miast i gmin”.
Projekt od razu spotkał się z przychylnością – byliśmy pierwszym powiatem, który podjął tę
inicjatywę. I tak, inauguracja projektu w Oleśnie odbyła się 30 września 1999 roku,
stając się od razu uznanym i znaczącym wydarzeniem kulturalnym.
W ciągu tych pięciu minionych lat na realizację cyklu „Historia lokalna” w naszym powiecie
złożyło się 40 spotkań (właściwie dzisiejsze jest 40). Przez pierwsze lata byliśmy mocno
wspierani przez Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej.
Organizując poszczególne spotkania – jako „młody” samorząd powiatowy, poza określonymi
celami, osiągaliśmy dodatkowe korzyści, takie jak:
•
zacieśnianie więzi z gminami wchodzącymi w skład powiatu,
•
wyzwolenie aktywności lokalnej społeczności,
•
poznanie artystów i twórców ludowych.
Tematykę i zakres czasowy naszych historycznych zebrań można ująć następująco:
•
podczas pierwszej edycji (1999/2000) – dominowała problematyka przełomu XIX i XX
wieku, sięgająca pierwszej wojny światowej, choć obecna była także historia dawniejsza,
•
edycją z 2001 roku zawładnęły tematy związane z drugą wojną światową,
•
w trakcie zaś pozostałych lat przeważały wydarzenia powojenne, nostalgia przywołująca tradycje i zwyczaje ludowe oraz życiorysy wybitnych osobistości, związanych z
powiatem oleskim i Górnym Śląskiem.
Szczegółowy harmonogram spotkań znajduje się w poniższej tabeli.
Przebieg spotkań
z cyklu „Historia lokalna ”
w powiecie oleskim 1999-2004
Lp.
MIEJSCOWOŚĆ
TERMIN
TEMAT/REFERENT
1999
1.
OLESNO
30.09.1999.
"Olesno w XIX wieku - na przełomie epok"
mgr Elżbieta Lesik
2.
RADŁÓW
24.10.1999.
"Historia wsi Kościeliska i Biskupice"
Jan Bryś
3.
GORZÓW ŚL.
11.12.1999.
"Historia Gorzowa Śl. na tle historii regionalnej"
mgr Wiesław Krzemiński
4.
RUDNIKI
15.12.1999.
"Historia Rudnik w XIX i XX wieku"
ks. Krzysztof Błaszkiewicz
6.
PRASZKA
20.01.2000.
"XIX i XX stulecie w Praszce"
prof. dr hab. Tadeusz Olejnik
7.
DOBRODZIEŃ
29.02.2000.
"Historia Dobrodzienia"
Edward Goszczyk
2000
8.
ZĘBOWICE
23.03.2000.
"Zarys dziejów Zębowic od XIII wieku do I wojny
światowej"
mgr Maria Sułek
"Kadłub Wolny - wspólnota ludzi wolnych"
mgr Małgorzata Tkacz
9.
RADŁÓW
8.04.2000.
"Życie na terenach przygranicznych w latach wojen
i w okresie międzywojennym"
Bernard Kus
10.
DOBRODZIEŃ
23.05.2000.
"Wędrówka z konieczności"
Jan Ginda
11.
PRASZKA
7.06.2000.
Debata "Granica której nie ma?"
mgr inż. Norbert Hober
12.
ZĘBOWICE
23.11.2000.
"Historia parafii w Radawiu"
ks. Józef Mucha
16.12.2000.
"Dzień z historią - zwyczaje i obrzędy związane z
tradycją świąt Bożego Narodzenia w powiecie oleskim" (Zespół Szkół Ekonomicznych i Ogólnokształcących)
mgr Gabriela Kaliciak
13.
2001
OLESNO
14.
RUDNIKI
28.01.2001.
"II wojna światowa na terenie gminy Rudniki"
ks. Krzysztof Błaszkiewicz
15.
DOBRODZIEŃ
6.03.2001.
"Lata powojenne w Dobrodzieniu - z perspektywy
ludności autochtonicznej i repatriantów"
dr Grzegorz Duda
16.
RADŁÓW
22.03.2001.
"Rok 1945 i lata powojenne na terenie gminy Radłów"
mgr Bronisław Kubik
17.
GORZÓW ŚL.
29.04.2001.
"Historia wsi Pawłowice w oparciu o posiadane
materiały kronikarskie"
mgr Gabriela Skowron
18.
PRASZKA
24.05.2001.
"Społeczność żydowska w życiu dawnej Praszki"
dr Zbigniew Szczerbik
19.
OLESNO
5.06.2001.
"Rok 1945 w Oleśnie"
dr Grzegorz Duda
20.
PRASZKA
28.02.2002.
"Rozwój powojennej Praszki"
dr Zbigniew Szczerbik
21.
ZĘBOWICE
14.03.2002.
"Obrzędy i zwyczaje wielkanocne w gminie Zębowice"
mgr Dorota Wons
22.
GORZÓW
24.03.2002.
"Z dziada pradziada - w kręgu tradycji wielkanocnej
na ziemi gorzowskiej"
mgr Maria Olczyk - Noga
23.
RUDNIKI
14.04.2002.
"Życie społeczno-kulturalne w gminie Rudniki po II
wojnie światowej"
mgr Jarosław Marchewka
24.
SZEMOWICE gm.
17.05.2002.
Dobrodzień
"Dzieje parafii i kościoła w Szemrowicach w XX
wieku"
dr Piotr Kuc
25.
RADŁÓW
20.05.2002.
"Migracja ludności w gminie Radłów w XX wieku"
Tomasz Niesłony
12.06.2002.
"Przenikanie się kultur i zwyczajów na ziemi oleskiej (po 1945 roku)"
dr Danuta Berlińska
16.02.2003.
„Obozy na Śląsku Opolskim w systemie powojennych obozów w Polsce (1945-1950). Historia i implikacje”
dr Edmund Nowak
12.03.2003.
Promocja publikacji „Rzeka, która łączy …” oraz
referat „Wyjazdy zarobkowe ze Śląska Opolskiego
w I połowie XX w.” – zagrożenia moralno – obyczajowe”
mgr Joachim Wloczyk
2002
26.
OLESNO
2003
27.
28.
RADŁÓW
OLESNO
OLESNO
10.06.2003.
„Historia szkolnictwa w powiecie oleskim na przełomie XIX – XX w.”
mgr Marek Koloch, dr Zbigniew Szczerbik
30.
DOBRODZIEŃ
24.10.2003.
Konferencje pt. „Młodzież w Europie – oblicza samorządności komunalnej”
mgr Maria Grygierczyk
31.
ZĘBOWICE
20.11.2003.
„Młodzi mieszkańcy gminy o swojej małej ojczyźnie”
mgr Dorota Wons
29.
32.
OLESNO
25.11.2003.
Konferencja pt. „Pestalozzi, Rendschmidt, Lompa,
uczeń mistrzów”
prof. Zenon Jasiński, mgr Elżbieta Lesik, Bernard
Kus
33.
PARSZKA
27.11.2003.
„Obrzędy i zwyczaje weselne w Praszce”
mgr Bogusława Kaczmarek, mgr Jadwiga Olejnik
34.
OLESNO
19.21.2003.
Konkurs pn. „Szkolne lata w pamięci pokoleń”
mgr Elżbieta Lesik
GORZÓW ŚL.
06.04.2004.
Obrzędy wielkanocne w Gorzowie Śl.
mgr Maciej Jung
2004
35.
36.
OLESNO
07.04.2004.
Spotkanie autorskie z p. Peterem Szczepankiem
nt.: August Kiss – wielki rzeźbiarz Ziemi Pszczyńskiej i jego wpływa na nowe przyjazne stosunki w
EU”
37.
OLESNO
05.05.2004.
Spotkanie promocyjne publikacji „Niemcy Górnośląscy. Leksykon biograficzny”
mgr Maciej Borkowski
38.
DBRODZIEŃ
19.10.2004.
Sesja popularnonaukowa „Biografia w dydaktyce
historii”
prof. Anna Pobóg - Lenartowicz, dr Barbara Kubis,
mgr Maciej Borkowski
39.
OLESNO
21.10.2004.
Wspomnienia lat szkolnych w Oleśnie
- spotkanie z prof. Gerhardem Nickel
16.11.2004.
Konferencja popularno-naukowa „Zatrzymana historia...” z okazji 5-lecia realizacji cyklu „Historia
lokalna...” w powiecie oleskim
Wojciech Łonak, ks. Waldemar Klinger, Cyprian
Tkacz, Andrzej Suder, Jan Piech, Elżbieta Leśnik
40.
OLESNO
Gospodarzami spotkań były gminy, ośrodki kultury i szkoły. Naszymi prelegentami – nauczyciele historii, naukowcy oraz osoby różnych profesji, dla których odkrywanie przeszłości to
wielka pasja: księża, rolnicy, działacze społeczni.
Przedsięwzięcia organizowano w różnych formach, także z udziałem młodzieży:
•
prelekcje,
•
debaty,
•
konkursy,
•
wystawy,
•
inscenizacje,
•
konferencje,
•
spotkania autorskie.
Towarzyszyło im wiele dodatkowych imprez:
•
wystawy ciekawych, rzadko (lub nigdy dotąd) prezentowanych eksponatów (Zębowice, Rudniki),
•
wystawy dawnych widokówek,
•
występy zespołów folklorystycznych (nawet ukraińskiego),
•
prezentacje zwyczajów, obrzędów,
•
pokaz malowania na szkle, kroszonek.
Z
ramienia
DWPN
współpracowali
z
nami
koordynatorzy
projektu
w osobach:
•
Beata Herget,
•
Pascal Trees,
•
Beata Tarczałowicz,
•
Ulrike Petzold,
•
aktualnie – pani Anna Laksy.
Wiele razy podejmowano tematy trudne i kontrowersyjne dla byłego pogranicza. Należały do
nich zagadnienia poruszające przebieg II wojny światowej oraz wzajemne relacje mieszkańców obu stron granicy po 1945 roku. Były to sprawy bolesne i często nie wypowiadane publicznie.
Projekt „Historia lokalna na przykładzie wybranych powiatów, miast i gmin” w tradycyjnej
formie nie obejmuje już naszego powiatu, choć ta dzisiejsza konferencja jest wyjątkiem potwierdzającym regułę. Założeniem projektu jest „zaszczepienie” jego celów na trwałe w lokalnej społeczności oraz kontynuacja jakby „siłą bezwładności”, samodzielnie przez instytucje samorządowe. Mogę zatem chyba powiedzieć, że tak stało się i u nas. Do spotkań na
stałe przylgnęła nazwa „Historia lokalna...”.
Publikacja, będąca wyborem materiałów powstałych w wyniku cyklu w latach 1999-2002,
ukazała
się
w
ubiegłym
roku,
całość
jest
dostępna
na
stronie
internetowej:
www.powiatoleski.pl. Za kilka tygodni ukażą się materiały po ubiegłorocznej konferencji.
21 marca bieżącego roku, zaproszona przez ACADEMIĘ BALTICA do wygłoszenia referatu
na konferencji w Malente w Niemczech – prezentowałam tak bliskie mi treści z naszej powiatowej „Historii lokalnej...”. Było to dla mnie ogromne i ważne przeżycie.
Realizując „Historie lokalną...” współpracowaliśmy ze wspaniałymi, kreatywnymi i otwartymi
ludźmi, pełnymi inicjatywy i chęci do działania. Nasze regionalne dzieje poznaliśmy za sprawą ogromnej wiedzy jej propagatorów – pasjonatów, hobbystów i kolekcjonerów. Ten potencjał ludzki niejednokrotnie niwelował pewne niedostatki finansowe w organizacji tych przedsięwzięć. W ostatecznym rozrachunku powstało jednak coś niepowtarzalnego i ważnego.
Wierzę, że przed nami jeszcze wiele spotkań, tematów i pomysłów nie zabraknie, gdyż mamy ich w zanadrzu jeszcze sporo, a ciągle pojawiają się nowe. Pragniemy zatem podziękować wszystkim, którzy swymi działaniami przez ostatnich pięć lat przyczynili się do tej miłej
rocznicy.
Olesno, 16.11.2004 r.
Przebieg spotkań
z cyklu „Historia lokalna na ”
w powiecie oleskim 1999-2004
Lp.
MIEJSCOWOŚĆ TERMIN
TEMAT/MÓWCA
1.
OLESNO
30.09.1999.
"Olesno w XIX wieku - na przełomie epok"
mgr Elżbieta Lesik
2.
RADŁÓW
24.10.1999.
"Historia wsi Kościeliska i Biskupice"
Jan Bryś
3.
GORZÓW ŚL.
11.12.1999.
"Historia Gorzowa Śl. na tle historii regionalnej"
mgr Wiesław Krzemiński
4.
RUDNIKI
15.12.1999.
"Historia Rudnik w XIX i XX wieku"
ks. Krzysztof Błaszkiewicz
6.
PRASZKA
20.01.2000.
"XIX i XX stulecie w Praszce"
prof. dr.hab. Tadeusz Olejnik
7.
DOBRODZIEŃ
29.02.2000.
"Historia Dobrodzienia"
Edward Goszczyk
ZĘBOWICE
"Zarys dziejów Zębowic od XIII wieku do I wojny światowej" mgr Maria Sułek
23.03.2000.
"Kadłub Wolny - wspólnota ludzi wolnych"
mgr Małgorzata Tkacz
1999
2000
8.
"Życie na terenach przygranicznych w latach
wojen i w okresie międzywojennym"
Bernard Kus
9.
RADŁÓW
8.04.2000.
10.
DOBRODZIEŃ
23.05.2000. "Wędrówka z konieczności". Jan Ginda
11.
PRASZKA
7.06.2000.
Debata "Granica której nie ma?"
mgr inż Norbert Hober
12.
ZĘBOWICE
23.11.2000.
"Historia parafii w Radawiu"
ks. Józef Mucha
OLESNO
"Dzień z historią - zwyczaje i obrzędy związane
z tradycją świąt Bożego Narodzenia w powie16.12.2000.
cie oleskim"(Zespół Szkół Ekonomicznych i
Ogólnokształcących) mgr Gabriela Kaliciak
14.
RUDNIKI
28.01.2001.
"II wojna światowa na terenie gminy Rudniki"
ks. Krzysztof Błaszkiewicz
15.
DOBRODZIEŃ
6.03.2001.
"Lata powojenne w Dobrodzieniu - z perspektywy ludności autochtonicznej i repatriantów"
13.
2001
dr Grzegorz Duda
16.
RADŁÓW
"Rok 1945 i lata powojenne na terenie gminy
22.03.2001. Radłów"
mgr Bronisław Kubik
17.
GORZÓW ŚL.
"Historia wsi Pawłowice w oparciu o posiadane
29.04.2001. materiały kronikarskie"
mgr Gabriela Skowron
18.
PRASZKA
"Społeczność żydowska w życiu dawnej Pra24.05.2001. szki"
dr Zbigniew Szczerbik
19.
OLESNO
5.06.2001.
"Rok 1945 w Oleśnie"
dr Grzegorz Duda
20.
PRASZKA
28.02.2002.
"Rozwój powojennej Praszki"
dr Zbigniew Szczerbik
21.
ZĘBOWICE
14.03.2002.
"Obrzędy i zwyczaje wielkanocne w gminie
Zębowice" mgr Dorota Wons
22.
GORZÓW
"Z dziada pradziada - w kręgu tradycji wielka24.03.2002. nocnej na ziemi gorzowskiej" mgr Maria Olczyk
- Noga
23.
RUDNIKI
"Życie społeczno-kulturalne w gminie Rudniki
14.04.2002. po II wojnie światowej" mgr Jarosław Marchewka
24.
SZEMOWICE
gm. Dobrodzień
2002
"Dzieje parafii i kościoła w Szemrowicach w XX
17.05.2002. wieku" dr Piotr Kuc
25.
RADŁÓW
"Migracja ludności w gminie Radłów w XX wie20.05.2002. ku"
Tomasz Niesłony
26.
OLESNO
"Przenikanie się kultur i zwyczajów na ziemi
12.06.2002. oleskiej (po 1945 roku)"
dr Danuta Berlińska
2003
27.
28.
RADŁÓW
Promocja książki p.t.: „Obozy na Śląsku Opolskim w systemie powojennych obozów w Pol16.02.2003.
sce (1945-1950). Historia i implikacje dr Edmund Nowak
OLESNO
Promocja publikacji „Rzeka, która łączy …”
oraz referat „Wyjazdy zarobkowe ze Śląska
12.03.2003.
Opolskiego w I połowie XX w.” – zagrożenia
moralno – obyczajowe mgr Joachim Wloczyk
29.
OLESNO
„Historia szkolnictwa w powiecie oleskim na
przełomie XIX – XX w.”
10.06.2003.
mgr Marek Koloch
dr Zbigniew Szczerbik
Konferencje p.t. „Młodzież w Europie – oblicza
samorządności Komunalnej”
mgr Maria Grygierczyk
30.
DOBRODZIEŃ 24.10.2003.
31.
ZĘBOWICE
20.11.2003.
OLESNO
Konferencja p.t. „Pestalozzi, Rendschmidt,
25.11.2003. Lompa, uczeń mistrzów” prof. Zenon Jasiński
mgr Elżbieta Lesik, Bernard Kus
33.
PARSZKA
„Obrzędy i zwyczaje weselne w Praszce”
27.11.2003. mgr Bogusława Kaczmarek, mgr Jadwiga
Olejnik
34.
OLESNO
19.21.2003.
Konkurs p.n. „Szkolne lata w pamięci pokoleń”
mgr Elżbieta Lesik
GORZÓW ŚL.
06.04.2004.
Obrzędy wielkanocne w Gorzowie Śl.
mgr Maciej Jung
36.
OLESNO
Spotkanie autorskie z p. Peterem Szczepankiem
07.04.2004. nt: August Kiss – wielki rzeźbiarz Ziemi
Pszczyńskiej i jego wpływa na nowe przyjazne
stosunki w EU
37.
OLESNO
Spotkanie promocyjne publikacji „Niemcy
05.05.2004. Górnośląscy. Leksykon biograficzny”
mgr Maciej Borkowski
38.
DBRODZIEŃ
Sesja popularnonaukowa: „Biografia w dydak19.10.2004. tyce historii” prof. Anna Pobóg - Lenartowicz,
dr Barbara Kubis, mgr Maciej Borkowski
39.
OLESNO
21.10.2004.
32.
„Młodzi mieszkańcy gminy o swojej małej
ojczyźnie” mgr Dorota Wons
2004
35.
Wspomnienia lat szkolnych w Oleśnie
- spotkanie z prof. Gerhardem Nickel