Innowacje z ludzką twarzą

FIRMA
Innowacje z ludzką twarzą
Marzeniem wielu firm jest, aby to konsument zdefiniował
nowe produkty, które osiągnęłyby sukces a otoczenie firmy
pomagałoby wytyczyć efektywne możliwości jego rozwoju.
Ideałem byłoby, stworzenie takich działań, które pozwalałby
wyprzedzać zmiany w świecie – kreować rzeczywistość.
Każdy ma świadomość, że to oznaczałoby objęcie koszulki
lidera w branży i wyprzedzenie wielu firm o lata świetlne
N
owoczesne firmy szukają
najlepszych rozwiązań, aby
zbudować swoją przewagę
konkurencyjną na rynku. Jedynie
najlepsze z nich potrafią kreować
swoje otoczenie. Wyróżniają się tym,
że są czujne na zmiany zachodzące
w świecie – technologiczne, prawne, jak i też społeczne. Liderami są
przedsiębiorcy, którzy potrafią generować i wdrażać innowacje. Przez
to rozumiemy, że są to rozwiązania,
które mogą zmienić nasze otoczenie. To pomysł, który ma potencjał,
aby być wdrożonym w postaci produktu, usługi lub procesu. A zatem
pomysł przekształcony w konkretne
rozwiązanie, które ma zastosowanie
w praktyce, a także odpowiada na
rzeczywiste potrzeby ludzi, może doprowadzić do zmian. Nie zawsze są
to przemiany rewolucyjne na miarę
H. Forda czy S. Jobsa, ale przynoszą
wymierną korzyść dla firmy i społeczeństwa.
Dla ludzi, przez ludzi, z ludźmi – co
to są innowacje społeczne?
Innowacje społeczne to rozwiązania dotyczące człowieka i jego relacji z otoczeniem, środowiskiem,
czyli innowacje z ludzką twarzą. To
dzięki nim nasze życie i funkcjonowanie może być prostsze, łatwiejsze,
przyjemniejsze, a przede wszystkim
odbiegające od stanu bieżącego. Powstają z potrzeby konkretnych grup
społecznych. Innowacje społeczne to
bezapelacyjnie znak naszych czasów,
ale też społeczno – techniczne uwrażliwione zaproszenie do lepszego jutra,
44
do reakcji na zmieniający się postęp
technologiczny i na ludzką twarz tej
transformacji. Bez odpowiedniego,
dobrego ułożenia i zapoczątkowania
zmian w obszarze „miękkich innowacji” niemożliwe jest budowanie trwałej konkurencyjności polskich firm.
Innowacyjność to już nie tylko przewaga konkurencyjna, ale stan umysłu, styl prowadzenia biznesu i nauki.
Innowacje społeczne bezpośrednio
korespondują z koniecznością znalezienia równowagi pomiędzy potrzebą
poszukiwania rozwiązań a życiowymi problemami. To rodzi i stymuluje
rozwiązania. Innowacje społeczne są
właśnie odpowiedzią na ten stan rzeczy. Innowacje społeczne to zjawisko
w skali makro. Są to eksperymentalne działania społeczne, które mają
na celu poprawę jakości życia osób,
poszczególnych grup społecznych,
całych społeczności w skali regionu lub kraju, a także firm, ich relacji
z administracją, nauką, otoczeniem.
Eksperyment oznacza, że wprowadzane są unikalne rozwiązania, których ostateczny rezultat jest bardzo
trudny do przewidzenia na samym
początku. Poza założonymi działaniami, w przypadku innowacji społecznych, wprowadzonych zostaje wiele
dodatkowych elementów jako niejako
skutek uboczny. Dla przykładu wprowadzenie mikrokredytów dostępnych
także dla osób ubogich w Bangladeszu spowodowało, że stały się one jedną z kluczowych metod na wsparcie
kobiet bez stałego zatrudnienia, które pracują jako drobni rzemieślnicy,
handlarze obwoźni. Z kolei w Polsce
coraz częściej można znaleźć proPortfel.pl 1/2013
FIRMA
dukty fair trade. Sprawiedliwy handel
(Fair trade) to międzynarodowy ruch
konsumentów, firm importerskich
i handlowych, a także innych grup
stowarzyszonych lub nieformalnych
w Afryce, Azji i Ameryce Łacińskiej,
mający na celu pomoc w rozwoju dla
drobnych wytwórców w krajach Trzeciego Świata. Ruch ten wypracował
niezależne sieci handlowe o zasięgu
światowym. Co jest tego celem? Jest
nim pogłębienie i utrwalenie relacji
pomiędzy producentami w krajach
biednych, a konsumentami, a także
zapewnienie producentom w Afryce,
Azji i Ameryce Łacińskiej równych
szans dostępu do rynków. Skąd zatem
wiadomo, że to zakładamy – nasz cel
oraz proponowane rozwiązanie –zostanie zakwalifikowane jako innowacja społeczna? Ważnymi elementami
tworzącymi „tkankę” innowacji społecznych są: coraz szerszy dostęp do
wiedzy, technologii oraz rozrastający
się proces globalizacji. Z jednej strony
tak dynamiczny rozwój cywilizacyjny jest konieczny z drugiej strony zaś
tworzy zagrożenia, wykluczenia, rozwarstwienia i izolację społeczeństwa.
Innowacje społeczne mają w swoim
działaniu kompensować te negatywne
efekty i stanowić bufor bezpieczeństwa
pomiędzy działaniami fasadowymi
a faktycznymi potrzebami. Istotnym
aspektem innowacji społecznych jest
rozsądne tj. zrównoważone korzystanie z dostępnych zasobów – tak naturalnych jak i odnawialnych (energia),
jak i ponowne wykorzystanie surowców (recycling) i upowszechnianie
zastosowań w zakresie ochrony środowiska. Zbieranie zużytych baterii,
żarówek, sprzętu AGD to przejawy
innowacji społecznych, które umożliwiają przetwarzanie zasobów i obniżają koszty produkcji.
Innowacje społeczne a sprawa polska
W polskich przedsiębiorstwach innowacje są wspierane w sposób emancypacyjny przez naukę i naukowców.
Przykładem innowacji społecznej
jest zaprojektowanie przestrzeni publicznych osiedli przez mieszkańców
w Gdyni, syntezator mowy dla osób
niepełnosprawnych, stworzenie usług
przez klientów firmy, mówiąca strona internetowa dla klientów urzędów.
SeeYou Phone to pierwszy na świecie
Portfel.pl 1/2013
smartphone stworzony od podstaw
z myślą o potrzebach osób słabowidzących i niewidomych. Zastosowano
w nim przełomową technologię pozwalającą na całkowicie głosową obsługę wszystkich funkcji telefonu.
Kreatorem innowacji
społecznych może być
dosłownie każdy –
zarówno osoba fizyczna
jak i firma, stowarzyszenie
czy urząd
Za generatory innowacji mogą posłużyć takie inicjatywy jak: Otwarte
Banki Pomysłów, portale dedykowane
mechanizmom poszukiwania rozwiązań innowacyjnych (np. TEDex,
www.ted.com), inkubatory innowacji
społecznych, konkursy na innowacje,
kreatywne przestrzenie: MediaLaby,
inkubatory, HUBy.
Jest wiele hamulców rozwoju innowacji społecznych w Polsce. To
przede wszystkim brak wizji i marzeń. Nie czujemy się wspólnotą, która jest odpowiedzialna wobec siebie
wzajemnie, za środowisko, za nasze
choćby najbliższe otoczenie. Brakuje
nam inicjatyw, które pobudzają naszą
integrację, poczucie bycia wspólnotą.
Istotna w tym aspekcie jest także nasza
tożsamość narodowa, wcześniejsze historyczne naleciałości oraz kompleksy
w stosunku do naszych sąsiadów i Europy Zachodniej. To nasze zamknięcie,
oporność w budowaniu społeczeństwa
niezwykle utrudnia kreowanie innowacji społecznych, które mają inicjowania zdarzenia oraz prowokować do
sprawczego działania.
Skąd wziąć na to środki?
W zakresie dobierania finansowania specjalizuje się w Polsce kilka firm.
Są to między innymi Polska Agencja
Rozwoju Komercjalizacji oraz Centra
Transferu Technologii przy uczelniach
w całej Polsce. Dotacje na innowacje
oferują m.in. programy Narodowego
Centrum Badań i Rozwoju „Innowacje Społeczne” (UWAGA! wnioski
można składać do 28.03.2013), . Są to
fundusze krajowe, które finansują odmienne rozwiązania typowych problemów społecznych. Warto zwrócić
uwagę na innowacje społeczne inicjowane przez instytucje publiczne, an-
gażujące publiczne pieniądze (fundusze europejskie, krajowe, regionalne).
Przede wszystkim dotyczy to innowacji w kulturze, edukacji, pracy, medycynie. Optyka polityki innowacji społecznych dotyczy przede wszystkim
problemu bezrobocia, osób wykluczonych i marginalizowanych w społeczeństwie (mniejszości etniczne,
chorzy, więźniowie, ubodzy, emeryci
i renciści, inwalidzi itp.), a także przeciwdziałaniu dyskryminacji kobiet
i mężczyzn na zarówno w życiu zawodowym jak i prywatnym. A zatem
są to grupy wymagające wsparcia ze
strony państwa i społeczeństwa. Mniej
znane wśród polskich firm są: instrumenty zwrotne, udziały (venture philantrophy), giełdy społeczne (Social
Stock Markets), crowdfunding, partycypacyjne budżetowania (kolektywny
grant-giving), czy też licencje. Należy
podkreślić, że w Polsce działają liderzy wspierania innowacji w biznesie.
Dzięki temu tworzą się zorganizowane formy działalności inwestujące
w tego typu inicjatywy. Na Dolnym
Śląsku powstała m.in.: Polska Agencja
Komercjalizacji Technologii Sp.z.o.o.
(PAKT, www.paktdlainnowacji.pl). To
zespół doświadczonych specjalistów
i ekspertów, którzy są przygotowani,
aby wspierać innowacyjność i konkurencyjność biznesu na forum polskim jak i międzynarodowym. PAKT
jest integratorem dla biznesu i nauki,
uczestniczy w fazie od generowania
pomysłu do momentu wdrożenia innowacji, dba o dobrą współpracę pomiędzy przedsiębiorcami i naukowcami. Jest to organizacja autonomiczna,
która działa w oderwaniu od struktury uczelni. Ponadto od kilku lat tematyką innowacji społecznych zajmuje
się Agencja Rozwoju Innowacji S.A.
Jest to prężnie działająca spółka akcyjna która w dużej części oparła swój
biznes na współpracy przy tworzeniu
innowacji oraz pozyskiwaniu finansowania na rozwój firm.
Burman Weronika
Koordynatora projektu
innowacyjnego z zakresu Społecznej
Odpowiedzialności Biznesu oraz
projektów doradczych w Agencji
Rozwoju Innowacji S.A.
Gabriel Pawlak
Specjalista ds. projektów CSR w Agencji
Rozwoju Innowacji S.A.
45