Aktualności

Aktualności
150 rocznica wybuchu powstania styczniowego
24/01/2013, dodał: Maciej Liberda
Powstanie styczniowe – polskie powstanie narodowe przeciwko Imperium Rosyjskiemu, ogłoszone
manifestem 22 stycznia 1863 wydanym w Warszawie przez Tymczasowy Rząd Narodowy,
spowodowane narastającym rosyjskim terrorem wobec polskiego biernego oporu.
Wybuchło 22 stycznia 1863 w Królestwie Polskim i 1 lutego 1863 na Litwie, trwało do jesieni 1864.
Zasięgiem objęło tylko ziemie zaboru rosyjskiego: Królestwo Polskie oraz ziemie zabrane.
Było największym polskim powstaniem narodowym, spotkało się z poparciem międzynarodowej
opinii publicznej. Miało charakter wojny partyzanckiej, w której stoczono ok. 1200 bitew i potyczek.
Mimo początkowych sukcesów zakończyło się klęską powstańców, z których kilkadziesiąt tysięcy
zostało zabitych w walkach, blisko 1 tys. straconych, ok. 38 tys. skazanych na katorgę lub zesłanych
na Syberię, a ok. 10 tys. wyemigrowało. Wilno zostało spacyfikowane przez oddziały Murawjowa
Wieszatiela.
PLUSY:
Powstanie dokonało całkowitego uwłaszczenia chłopów. Przyczyniło się do wewnętrznego
wzmocnienia Polaków. Zjawisko to ujawniło się silnie zakorzenionymi więzami Polaków w trzech
zaborach. Stanowiło przełomowy moment w tworzeniu się nowoczesnego państwa polskiego. Polacy
wykazali gotowość do poświeceń oraz umiejętności do stworzenia sprawnego aparatu państwowego.
Skończył się okres ujarzmiania Polaków ich własnymi rękami. Walka stała się okazją do
zamanifestowania idei „za naszą i waszą wolność”. Wystąpienia klas robotniczych doprowadziły do
powstania I Międzynarodówki.
MINUSY:
Poległo 250 tys. ludzi.
Przeprowadzono egzekucje.
Nasiliły się represje.
Skonfiskowano 3454 majątki + 800.
Carat zabrał wszelkie ustępstwa autonomiczne, podjął pełną rusyfikację szkół i administracji.
Śledząc dzieje powstania styczniowego, nie można się oprzeć wrażeniu, że było ono skazane na
klęskę. Dlaczego walczono? Dla powstańców walka ta nie wydawała się pozbawiona szans.
Przywódcy powstania sadzili, ze chłopi – zachęceni manifestem Rządu Narodowego – masowo poprą
walkę. Tak jednak się nie stało. Uwłaszczenie mogło być przeprowadzone dopiero po ewentualnym
polskim zwycięstwie. Rząd rosyjski, jednak natychmiast nadał chłopom ziemie na własność,
zniechęcając ich do walki w powstaniu. Liczono na pomoc zachodnich państw. Te jednak wysłały
tylko noty dyplomatyczne. Za upadek powstania ponoszą częściowo winę sami jego przywódcy. Mimo
bohaterstwa i patriotyzmu nie uniknęli błędów. Szczególnie negatywny wpływ na dzieje powstania
miała rywalizacja o władzę między czerwonymi a białymi. Oba stronnictwa nie potrafiły porozumieć
się ze sobą, co osłabiało – i tak już szczupłe – siły powstańcze.
Powstanie poniosło klęskę z powodu przewagi liczebnej Rosjan, braku masowego poparcia chłopów,
obojętności rządów europejskich, niechętnego stosunku pozostałych państw zaborczych.
Reasumując, żadne z powstań nie miało szans na zwycięstwo Polaków. Polska miała bardzo dużo
słabych punktów w swoich bitwach. Główna strategią Polaków było eliminowanie wroga poprzez
podstępy i zasadzki tzw. „partyzantki”. Było to przyczyną mniejszej liczby wojska w stosunku do
wroga. Dzięki takiemu zagraniu Polacy unikali otwartej bitwy, w której nie mieliby szans z Rosjanami.
W porównaniu do innych krajów Polacy mieli o wiele mniejsze fundusze na wojsko niż ówczesna
Armia Czerwona. Broń była raczej prymitywna. Przy tak słabym wyposażeniu naszej armii ochrona
przed wrogiem była za słaba. Organizacja walk oraz wyszkolenie były także minimalne. Polskie
wojska to głównie niewykształcona militarnie szlachta i arystokracja. Lepsze wyszkolenie i
organizacja zwiększałyby powodzenie walk. Starzy dowódcy nie mieli już sił do walki, a młodzi nie
mieli doświadczenia. Niestety, chęci to nie wszystko.
Po upadku powstania Kraj i Litwa pogrążyły się w żałobie narodowej. Pozostawiło także trwały ślad
w polskiej literaturze (m.in. Orzeszkowa – Nad Niemnem, Dąbrowska – Noce i dnie, Żeromski –
Wierna rzeka) i sztuce (Grottger – Polonia i Lithuania, Matejko – Polonia) XIX i XX wieku.
Źródło: wikipedia.org, sciaga.pl