autonotatka

1
prof. dr hab. Paweł Koteja
Instytut Nauk o Środowisku,
Uniwersytet Jagielloński,
ul. Gronostajowa 7, 30-387 Kraków
e-mail: [email protected]
Paweł Koteja jest absolwentem (1984) Wydziału Biologii i
Nauk o Ziemi Uniwersytetu Jagiellońskiego. Pracę
magisterską
wykonywał
w
Instytucie
Biologii
Środowiskowej (obecnie Instytut Nauk o Środowisku) i z
tym miejscem związana jest większość jego dalszej kariery
naukowej. Zajmuje się ekologiczną i ewolucyjną fizjologią
kręgowców, a w szczególności ich energetyką. Początkowo
prace dotyczyły głównie kwestii czynników ograniczających
budŜety energetyczne zwierząt. W roku 1986, jako stypendysta Uniwersytetu Western Ontario,
pracował przez pół roku w stacji badawczej w Kananaskis Valley w Górach Skalistych (Alberta,
Kanada). Wyniki tam przeprowadzonych badań były podstawą rozprawy doktorskiej, obronionej
w roku 1992. Później zajął się głównie zagadnieniem ewolucji endotermii u ssaków i ptaków.
Podczas dwuletniego staŜu (1996-1998) na Uniwersytecie Wisconsin-Madison (USA),
moŜliwym dzięki uzyskaniu stypendium Fundacji na rzecz Nauki Polskiej oraz stypendium
Rektora UJ, uczestniczył w badaniach wykorzystujących dobór sztuczny jako metodę
eksperymentalnego testowania hipotez dotyczących ewolucji adaptacji fizjologicznych. Wyniki
tam prowadzonych badań były podstawą rozprawy habilitacyjnej (obroniona w roku 2000). Po
powrocie do kraju rozpoczął realizowanie swojego własnego długoterminowego programu
badawczego, w którym metody genetyki ilościowej oraz eksperyment selekcyjny prowadzony na
nornicy rudej (Myodes glareolus) są wykorzystywane do testowania hipotez o skorelowanej
ewolucji cech behawioralnych i morfo-fizjologicznych u ssaków. Uzupełnieniem badań nad
działaniem ewolucji w kontrolowanych warunkach laboratoryjnych są badania dotyczące
działania doboru na cechy fizjologiczne u dzikich nornic, prowadzone w populacjach
naturalnych. Dorobek związany z rozwojem tego programu badawczego był główną podstawą
nadania tytułu profesorskiego (2005).
Paweł Koteja był kierownikiem 6 własnych projektów badawczych KBN/MNiSW i głównym
wykonawcą w szeregu innych. Prowadził róŜnorodne zajęcia dydaktyczne (kursy Fizjologii
zwierząt, Fizjologii ekologicznej, Bioenergetyki ekologicznej, Metod statystycznych,
Planowanie badań i inne), wypromował 3 doktorów i 11 magistrantów. Jest członkiem Komitetu
Ekologii oraz Komitetu Biologii Ewolucyjnej i Teoretycznej PAN, a takŜe redaktorem
pomocniczym w czasopismach Oecologia i Functional Ecology. Jest autorem 33 publikacji w
czasopismach z tzw. listy filadelfijskiej, ponad 40 doniesień konferencyjnych oraz 9 innych
publikacji. Jego publikacje były cytowane (wg Scopus, od roku 1996) około 700 razy.
Wybrane publikacje:
1. Koteja, P. 2000. Energy assimilation, parental care, and the evolution of endothermy. Proc.
Royal Soc. B. 267: 479-484.
2. Koteja, P., Swallow, J.G., Carter, P.A. and Garland, T., Jr. 2001. Maximum cold-induced food
consumption in mice selected for high locomotor activity: implications for the evolution of
endotherm energy budgets. Journal of Experimental Biology 204: 1177-1190.
2
3. Sadowska, E.T., Labocha, M.K., Baliga, K., Stanisz, A. Wróblewska, A.K., Jagusik, W. and
Koteja P. 2005. Genetic correlations between basal and maximum metabolic rates in a wild
rodent: consequences for evolution of endothermy. Evolution 59: 672-681.
4. Sadowska, E.T., Baliga-Klimczyk, K., Chrząścik, K.M., and Koteja, P. 2008. Laboratory model
of adaptive radiation: a selection experiment in the bank vole. Physiol. Biochem. Zool. 81:627640.
5. Boratyński, Z. and Koteja, P. 2009. The association between body mass, metabolic rates, and
survival of bank voles. Functional Ecology 23:330-339.
6. Sadowska, E.T., Baliga-Klimczyk, K. Labocha, M.K., and Koteja, P. 2009. Genetic correlations
in a wild rodent: grass-eaters and fast-growers evolve high basal metabolic rates. Evolution
63:1530-1539.
7. Swallow, J.G., Hayes, J.P., Koteja, P. and Garland, T., Jr. 2009. Selection experiments and
experimental evolution of performance and physiology. Pages 301-351 in: Garland, T., Jr., and
Rose, M.R., eds. Experimental evolution: concepts, methods, and applications of selection
experiments. University of California Press, Berkeley, California.
8. Koteja, P. 2009. Ewolucja eksperymentalna. Kosmos 58: 459-474.
Seminarium na
Wydziale Hodowli i Biologii Zwierząt Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu
22 marca 2010 roku
Chwycić Darwina za rogi: laboratoryjne eksperymenty ewolucyjne
Darwinowska teoria ewolucji uchodzi powszechnie za jedno z największych
osiągnięć nauki, ale zarazem jest teŜ z róŜnych powodów postrzegana jako
metodologicznie "słaba". Karl Popper nie uwaŜał jej za teorię naukową w ścisłym
tego słowa znaczeniu, bo nie spełniała kryterium "falsyfikowalności" zaproponowanego przez niego probierza naukowości teorii. Nie tylko filozofowiemetodolodzy, ale sami uczeni-praktycy postrzegają biologię ewolucyjną jako
naukę mniej "twardą" niŜ np. fizyka czy biologia molekularna. Za takimi ocenami
kryje się przekonanie, Ŝe teorii ewolucji nie da się testować eksperymentalnie. W
wystąpieniu pokaŜę, Ŝe szczegółowe hipotezy stawiane w ramach teorii ewolucji
nie tylko mogą, ale faktycznie są poddawane testom w rygorystycznych
eksperymentach.