Strategia rozwoju gminy Wądroże Wielkie na lata 2016
Transkrypt
Strategia rozwoju gminy Wądroże Wielkie na lata 2016
UCHWAŁA NR XVI/80/16 RADY GMINY WĄDROŻE WIELKIE z dnia 24 lutego 2016 r. w sprawie przyjęcia Strategii Rozwoju Gminy Wądroże Wielkie na lata 2016 - 2025 Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2015 r. poz. 1515) uchwala się, co następuje: § 1. Przyjmuje się „Strategię Rozwoju Gminy Wądroże Wielkie na lata 2016 - 2025” w brzmieniu określonym w załączniku do niniejszej uchwały. § 2. Wykonanie niniejszej uchwały powierza się Wójtowi Gminy Wądroże Wielkie. § 3. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia. Przewodniczący Rady Dariusz Żołnierczyk Id: D974FAB1-F621-4A6C-AB75-32A68D18E5CD. Podpisany Strona 1 Załącznik do Uchwały Nr XVI/80/16 Rady Gminy Wądroże Wielkie z dnia 24 lutego 2016 r. Strategia rozwoju gminy Wądroże Wielkie na lata 2016 - 2025 Id: D974FAB1-F621-4A6C-AB75-32A68D18E5CD. Podpisany Strona 2 Strategia rozwoju gminy Wądroże Wielkie na lata 2016 - 2025 Spis treści 1. Wstęp ......................................................................................................................................... 3 2. Zgodność strategii z innymi dokumentami ................................................................................ 4 2.1 Zgodność z dokumentami unijnymi – Strategia Europa 2020................................................. 5 2.2 Krajowe dokumenty strategiczne ............................................................................................ 5 3. Diagnoza Stanu Wyjściowego ................................................................................................... 9 3.1 Analiza uwarunkowań zewnętrznych rozwoju gminy............................................................. 9 3.2 Analiza uwarunkowań wewnętrznych rozwoju gminy ........................................................... 9 3.2.1 Ogólne informacje o gminie ........................................................................................... 10 3.2.2 Przestrzeń i środowisko .................................................................................................. 10 3.2.3 Społeczeństwo ................................................................................................................ 11 3.2.4 Gospodarka ..................................................................................................................... 12 3.2.5 Infrastruktura techniczna................................................................................................. 12 3.2.6 Rolnictwo ........................................................................................................................ 13 3.2.7 Infrastruktura społeczna .................................................................................................. 13 3.3 Analiza SWOT....................................................................................................................... 14 4. Wizja strategicznego rozwoju gminy....................................................................................... 15 5. Cele operacyjne oraz kierunki działań ..................................................................................... 18 6. System wdrażania i monitoringu strategii ................................................................................ 22 7. System ewaluacji strategii ........................................................................................................ 25 8. Finansowanie działań strategicznych ....................................................................................... 26 Strona 2 Id: D974FAB1-F621-4A6C-AB75-32A68D18E5CD. Podpisany Strona 3 Strategia rozwoju gminy Wądroże Wielkie na lata 2016 - 2025 1. Wstęp Strategia rozwoju gminy wiejskiej Wądroże Wielkie jest kluczowym elementem planowania rozwoju lokalnego. Jest to dokument, którego celem jest wskazanie wizji oraz strategicznych kierunków rozwoju gminy. Strategia jest podstawowym instrumentem długofalowego zarządzania gminą. Pozwala na zapewnienie ciągłości i trwałości w poczynaniach władz gminy Wądroże Wielkie, niezależnie od zmieniających się uwarunkowań politycznych. Strategia umożliwia również efektywne gospodarowanie własnymi zasobami, takimi jak: środowisko kulturowe i przyrodnicze, zasoby ludzkie, infrastruktura czy też środki finansowe. Dobrze zorganizowany proces opracowania strategii umożliwia zaangażowanie władz lokalnych oraz mieszkańców gminy w planowanie swojej przyszłości. Uwzględnienie zgłaszanych opinii i pomysłów pozwala na wypracowanie strategii, z którą społeczność lokalna będzie się utożsamiała, co stanowi niezbędny warunek jej skutecznej realizacji. Konieczność posiadania aktualnej strategii rozwoju gminy podyktowana jest nie tylko względami praktycznymi „dobrego rządzenia”, ale również wynika z uregulowań prawnych, zawartych między innymi w ustawie o samorządzie gminnym i ustawie o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, w której strategie gmin i powiatów zostały zaliczone – obok strategii rozwoju kraju, strategii sektorowych oraz strategii wojewódzkich – do kluczowych dokumentów planistycznych, na podstawie których powinna być prowadzona polityka rozwoju kraju. Strategia rozwoju gminy stanowi również formalną podstawę do przygotowania i oceny wniosków o finansowanie zadań ze źródeł zewnętrznych (krajowych i zagranicznych). Istotną kwestią jest czas opracowania nowej Strategii. Jest to bowiem okres wejścia w życie nowej perspektywy finansowej Unii Europejskiej na lata 2014-2020. Dzięki temu otwiera się dla nas, samorządów i społeczeństw lokalnych, wielka szansa dla dalszego rozwoju, ale jednocześnie jest to ogromna odpowiedzialność i wyzwanie, którego celem jest należyte wykorzystanie środków pomocowych. Prace nad strategią Gminy Wądroże Wielkie uwzględniały następujące zasady: Zasada koncentracji na zagadnieniach najistotniejszych dla przyszłości - przyjęto, że główny cel strategiczny powinien być rozpatrywany w kontekście jego doniosłości dla przyszłości Gminy. Zasada koncentracji na realnych siłach Gminy – strategia powinna zmierzać do wszechstronnego wykorzystania unikalnych zasobów lokalnych, w szczególności przyrodniczych, a także kapitału ludzkiego. Zasada koncentracji tematycznej – Strategia Rozwoju Gminy Wądroże Wielkie 2016 – 2025 będzie koncentrowała się na kilku, ale najważniejszych zagadnieniach z punktu widzenia rozwoju społeczno-gospodarczego. Dokument powstał w wyniku prac zespołu złożonego z przedstawicieli pracowników Urzędu Gminy, Rady Gminy Wądroże Wielkie, liderów społeczności lokalnej. Strategia została poddana szerokiej partycypacji społecznej i stanowi istotny wkład w budowanie społeczeństwa obywatelskiego. Założono, że zaktualizowana strategia będzie dokumentem długookresowym, a Strona 3 Id: D974FAB1-F621-4A6C-AB75-32A68D18E5CD. Podpisany Strona 4 Strategia rozwoju gminy Wądroże Wielkie na lata 2016 - 2025 okres jej realizacji przypadnie na lata 2016-2025. Przyjęcie takiego horyzontu czasowego jest zgodne z zaleceniami planistycznymi oraz pozwala na dostosowanie strategii do wymogów wynikających z obowiązującej perspektywy finansowej Unii Europejskiej 2014-2020. Z uwagi na dość długi okres obowiązywania strategii, przyjęto, że musi to być dokument uniwersalny, koncentrujący się na rozwiązaniu najważniejszych problemów rozwojowych gminy i jej mieszkańców. Znowelizowana strategia składa się z czterech zasadniczych części: a) diagnozy uwarunkowań rozwoju społeczno-ekonomicznego rozwoju gminy, b) analizy SWOT, w której poddano badaniu główne obszary rozwoju społecznogospodarczego gminy z uwzględnieniem uwarunkowań wewnętrznych (tj. słabych i mocnych stron gminy) oraz zewnętrznych (tj. możliwych szans i zagrożeń rozwoju gminy), c) wizji strategicznej oraz głównych kierunków rozwoju gminy, uwzględniających jej specyfikę i zewnętrzne warunki jej funkcjonowania, d) systemu realizacyjnego strategii, w tym ram finansowych oraz wykazu projektów kluczowych ujętych w formie załącznika jako indeks zadań. Przy opracowaniu niniejszej strategii przyjęto model ekspercko-partycypacyjny, polegający na możliwie szerokim udziale władz i społeczności lokalnej w pracach nad strategią, przy jednoczesnym zaangażowaniu ekspertów zewnętrznych, odpowiadających między innymi za zorganizowanie procesu konsultacji społecznych oraz przygotowanie końcowej wersji dokumentu. Prace nad aktualizacją strategii trwały dwa miesiące i obejmowały następujące etapy: a) analizę obowiązujących w gminie dokumentów o charakterze strategicznym, b) przygotowanie diagnozy stanu wyjściowego, czyli opisu sytuacji społeczno-gospodarczej gminy wraz z elementami analizy strategicznej, c) konsultacje społeczne, służące między innymi weryfikacji analizy strategicznej oraz wypracowaniu wizji rozwoju gminy, d) identyfikację kluczowych zadań i projektów przyczyniających się do realizacji strategii, e) przygotowanie ostatecznej wersji strategii oraz jej zatwierdzenie przez Radę Gminy. Bazę do opracowania niniejszego dokumentu stanowiła poprzednia wersja strategii. Dokument ten i stopień jego realizacji stanowił punkt wyjścia do dalszych prac analitycznych. Ponadto, niniejsza wersja bazuje na innych dokumentach planistycznych, które z mocy prawa zostały opracowane przez gminę Wądroże Wielkie. Ważnym źródłem informacji były również dane statystyczne, uzyskane głównie z opracowań posiadanych przez gminę i Banku Danych Lokalnych. 2. Zgodność strategii z innymi dokumentami Strategia rozwoju gminy Wądroże Wielkie na lata 2016 - 2025 wpisuje się w szereg dokumentów strategicznych poziomu krajowego, regionalnego i lokalnego. Zgodność założeń Strategii z dokumentami wyższego szczebla gwarantuje, że podejmowane działania będą u porządkowane i spójne na poziomie lokalnym i regionalnym. Nawiązanie do celów strategicznych wyższego poziomu powoduje, że zaplanowane w strategii działania nie są przypadkowe, lecz służą osiągnięciu celów długoterminowych będących kontynuacją jednorodnej polityki strategicznej. Strona 4 Id: D974FAB1-F621-4A6C-AB75-32A68D18E5CD. Podpisany Strona 5 Strategia rozwoju gminy Wądroże Wielkie na lata 2016 - 2025 Cele i działania zaproponowane w Strategii wynikają z następujących dokumentów strategicznych. 2.1 Zgodność z dokumentami unijnymi – Strategia Europa 2020 Fundamentalne wytyczne dotyczące polityki rozwoju płyną z nadrzędnych dokumentów europejskich, określających zasady Europejskiej Polityki Spójności. Ważna jest też sama filozofia redystrybucji środków europejskich, która w ostatnich latach uległa przeorientowaniu z funkcji wyrównawczej na wzmacnianie konkurencyjności obszarów silnych i lepsze wykorzystanie istniejących potencjałów rozwojowych. Założenia strategicznych celów Strategii Rozwoju Gminy Wądroże Wielkie na lata 2016 - 2025 są zgodne są z założeniami Strategii Europa 2020. Celem Strategii Europa 2020 jest osiągnięcie wzrostu gospodarczego, który będzie a) inteligentny − dzięki bardziej efektywnym inwestycjom w edukację, badania naukowe i innowacje; b) zrównoważony − dzięki zdecydowanemu przesunięciu w kierunku gospodarki niskoemisyjnej i konkurencyjnego przemysłu; c) sprzyjający włączeniu społecznemu, ze szczególnym naciskiem na tworzenie nowych miejsc pracy i ograniczanie ubóstwa. Postępy w realizacji Strategii Europa 2020 będą monitorowane przez pakiet pięciu głównych celów ilościowych. Na poziomie UE są to: wzrost stopy zatrudnienia populacji w wieku 20 - 64 lata do 75%; wzrost nakładów na inwestycje w B+R do 3% PKB UE; osiągnięcie celów pakietu energetyczno - klimatycznego 3x20; ograniczenie liczby osób przedwcześnie kończących naukę szkolną do 10% wzrost udziału osób w wieku 30-34 posiadających wyższe wykształcenie lata do co najmniej 40%; zmniejszenie liczby osób zagrożonych ubóstwem o co najmniej 20 mln. Aby zagwarantować, że Strategia Europa 2020 przyniesie oczekiwane rezultaty, ustanowiono solidny i skuteczny system zarządzania gospodarczego, który ułatwi koordynowanie działań politycznych na szczeblu unijnym i krajowym. Strategia Rozwoju Gminy Wądroże Wielkie jest spójna z założeniami Strategii Europa 2020, przede wszystkim na poziomie dwóch wzajemnie ze sobą powiązanych priorytetów: rozwój zrównoważony: wspieranie gospodarki efektywniej korzystającej z zasobów, bardziej przyjaznej środowisku i bardziej konkurencyjnej; rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu: wspieranie gospodarki o wysokim poziomie zatrudnienia, zapewniającej spójność społeczną i terytorialną. 2.2 Krajowe dokumenty strategiczne 2.2.1 Polska 2030. Długookresowa Strategia Rozwoju Kraj u Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności (DSRK) Strategia Rozwoju Gminy Wądroże Wielkie 2016 - 2025 wpisuje się w logikę interwencji Długookresowej Strategii Rozwoju Kraju Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności, m.in. na poziomie następujących wyzwań: Strona 5 Id: D974FAB1-F621-4A6C-AB75-32A68D18E5CD. Podpisany Strona 6 Strategia rozwoju gminy Wądroże Wielkie na lata 2016 - 2025 sytuacja demograficzna; wysoka aktywność zawodowa oraz adaptacyjność zasobów pracy; odpowiedni potencjał infrastruktury; solidarność i spójność regionalna; poprawa spójności społecznej; sprawne państwo; wzrost kapitału społecznego Polski. Tym samym wdraża nie założeń SRGL 2015 - 2020 przyczyni się do poprawy jakości życia mieszkańców, w tym przede wszystkim dotkniętych niekorzystnymi zjawiskami ekonomiczno społecznymi. 2.2.2 Strategia Rozwoju Kraju 2020 – Aktywne społeczeństwo, konkurencyjna gospodarka, sprawne państwo (SRK) Strategia Rozwoju Gminy Wądroże Wielkie na lata 2016 – 2025 wpisuje się w logikę interwencji Strategii Rozwoju Kraju 2020 – Aktywne społeczeństwo, konkurencyjna gospodarka, sprawne państwo na poziomie: 1. Obszaru strategicznego I. Sprawne i efektywne państwo – poprzez wdrażanie działań zapewniających ład administracyjny, działań prowadzących do rozwoju kapitału społecznego oraz zwiększenie efektywności instytucji publicznych. 2. Obszaru strategicznego II. Konkurencyjna gospodarka – poprzez rozwój kapitału ludzkiego, zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego i środowiska oraz silniejsze wykorzystanie technologii cyfrowych. 3. Obszaru strategicznego III. Spójność społeczna i terytorialna – poprzez zwiększenie aktywności osób wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem społecznym, zmniejszenie ubóstwa w grupach najbardziej nim zagrożonych, zapewnienie dostępu i określonych standardów usług publicznych oraz podnoszenie jakości i dostępności usług publicznych. 2.2.3 Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010 - 2020: Regiony, Miasta, Obszary Wiejskie (KSRR) Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010 - 2020: regiony, miasta, obszary wiejskie stanowi kompleksowy średniookresowy dokument strategiczny odnoszący się do prowadzenia polityki rozwoju społeczno - gospodarczego kraju w ujęciu wojewódzkim. Celem strategicznym polityki regionalnej, wskazanym w Strategii, jest efektywne wykorzystywanie specyficznych regionalnych oraz terytorialnych potencjałów rozwojowych dla osiągania celów rozwoju kraju – wzrostu, zatrudnienia i spójności w horyzoncie długookresowym. Ponadto w dokumencie ustalone zostały trzy cele, z którymi zgodne są cele strategiczne niniejszej Strategii: Wspomaganie wzrostu konkurencyjności regionów – spójność poprzez rozwijanie potencjału rozwojowego obszarów wiejskich; wykorzystanie walorów środowiska przyrodniczego i dziedzictwa kulturowego; tworzenie warunków do zwiększania inwestycji pozarolniczych; ukierunkowanie na poprawę jakości życia, budowanie atrakcyjności turystycznej i inwestycyjnej. Budowanie spójności terytorialnej i przeciwdziałanie marginalizacji obszarów problemowych – spójność poprzez restrukturyzację społeczną, gospodarczą i przestrzenną, poprawianie dostępu do usług publicznych i zwiększanie ich jakości, Strona 6 Id: D974FAB1-F621-4A6C-AB75-32A68D18E5CD. Podpisany Strona 7 Strategia rozwoju gminy Wądroże Wielkie na lata 2016 - 2025 zwiększanie dostępu do e-usług, przeciwdziałanie zjawisku wykluczenia społecznego i wzrost integracji społecznej. Tworzenie warunków dla skuteczniej, efektywnej i partnerskiej realizacji działań rozwojowych ukierunkowanych terytorialnie – spójność poprzez wzmacnianie strategicznego podejścia na wszystkich szczeblach, budowanie kapitału społecznego przez sieci współpracy miedzy uczestnikami życia społeczno -gospodarczego. 2.2.4 Strategia Zrównoważonego Rozwoju Wsi, Rolnictwa i Rybactwa do 2020 roku Strategia Rozwoju Gminy Wądroże Wielkie 2016 – 2025 wpisuje się w logikę Strategii rozwoju obszarów wiejskich, rolnictwa i rybactwa do 2020 r. na poziomie: 1. Cel 1. Wzrost jakości kapitału ludzkiego, społecznego, zatrudnienia i przedsiębiorczości na obszarach wiejskich poprzez zaplanowanie kierunków działań skierowanych na rozwój obszarów wiejskich, w tym promowanie innowacyjności rolnictwa, usługi doradczo -szkoleniowe dla przedsiębiorców prowadzących działalność rolniczą czy różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej. 2. Cel 2. Poprawa warunków życia na obszarach wiejskich oraz poprawa ich dostępności przestrzennej m.in. poprzez zaplanowane kierunki działań związane z inwestycjami w infrastrukturę komunalną oraz rewitalizację obszarów wiejskich. 3. Cel 3. Bezpieczeństwo żywnościowe m.in. poprzez zaplanowane kierunki działań związane z podniesieniem efektywności produkcji rolnej. 4. Cel 4. Wzrost produktywności i konkurencyjności sektora rolno-spożywczego m.in. poprzez zaplanowane kierunki działań związane z tworzeniem i promowaniem grup producenckich. 5. Cel 5. Ochrona środowiska i adaptacja do zmian klimatu na obszarach wiejskich m.in. poprzez zaplanowane kierunki działań związane z gospodarką niskoemisyjną dla obszarów wiejskich 2.2.5 Strategia Polski Zachodniej 2020 Dokument wyznacza główne kierunki rozwoju makroregionu i stanowi punkt odniesienia dla programowania działań rozwojowych w ramach programów operacyjnych na lata 2014 - 2020. Inicjatywa wypracowania Strategii dla Polski Zachodniej podjęta została przez samorządy województw dolnośląskiego, lubuskiego, opolskiego, wielkopolskiego i zachodniopomorskiego, które dostrzegły potrzebę współpracy wykraczającej poza granice swoich województw. Głównym celem Strategii jest wzrost konkurencyjności Polski Zachodniej poprzez efektywne wykorzystanie potencjałów makroregionów. Cel główny będzie realizowany poprzez trzy cele szczegółowe, którymi są: integracja przestrzenna i funkcjonalna makroregionu – cel koncentrujący się na zewnętrznej i wewnętrznej dostępności transportowej i spójności terytorialnej; budowa oferty gospodarczej makroregionu – mająca na celu dążenie do dalszego wzmocnienia siły gospodarczej makroregionu poprzez współpracę i sieciowanie przede wszystkim we wiodących branżach przemysłowych Polski Zachodniej; wzmocnienie potencjału naukowo - badawczego makroregionu – cel zakładający działania w zakresie wykorzystania i wzmocnienia zaplecza badawczo – rozwojowego i transferu wiedzy dla budowania gospodarki opartej na wiedzy. Strategia Rozwoju Gminy Wądroże Wielkie w obrębie swych celów operacyjnych przewiduje promocję i realizacje działań niskoemisyjnych, wspieranie efektywności energetycznej oraz Strona 7 Id: D974FAB1-F621-4A6C-AB75-32A68D18E5CD. Podpisany Strona 8 Strategia rozwoju gminy Wądroże Wielkie na lata 2016 - 2025 ochronę i rozwój dziedzictwa kulturalnego naturalnego, w związku z tym wpisuje się w założenia Strategii Rozwoju Polski Zachodniej. 2.2.6 Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego 2020 (SRWD) Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego wpisuje się w krajowy i unijny system programowania rozwoju, który ma zapewnić spójność celów i działań rozwojowych. Na poziomie unijnym priorytety rozwoju w okresie do roku 2020 określa Strategia Europa 2020. 2.2.7 Regionalny Program Operacyjny Województwa Dolnośląskiego 2014-2020 RPO Województwa Dolnośląskiego 2014-2020 będzie stanowił narzędzie realizacji polityki spójności na obszarze województwa dolnośląskiego w perspektywie finansowej UE na lata 2014 2020. Założenia dokumentu są spójne i wpisują się w poszczególne osie priorytetowe RPO, tym samym stanowią kontynuację i uszczegółowienie założeń polityki regionalnej i przyczynią się do realizacji jej założeń na szczeblu regionalnym. 2.2.8 Program Rozwoju Obszarów Wiejskich – PROW Celem głównym PROW 2014 – 2020 jest poprawa konkurencyjności rolnictwa, zrównoważone zarządzanie zasobami naturalnymi i działania w dziedzinie klimatu oraz zrównoważony rozwój terytorialny obszarów wiejskich. Program będzie realizował wszystkie sześć priorytetów wyznaczonych dla unijnej polityki rozwoju obszarów wiejskich na lata 2014 – 2020, a mianowicie: Ułatwianie transferu wiedzy i innowacji w rolnictwie, leśnictwie i na obszarach wiejskich; Poprawa konkurencyjności wszystkich rodzajów gospodarki rolnej i zwiększenie rentowności gospodarstw rolnych; Poprawa organizacji łańcucha żywnościowego i promowanie zarządzania ryzykiem w rolnictwie.- Odtwarzanie, chronienie i wzmacnianie ekosystemów zależnych od rolnictwa i leśnictwa. Wspieranie efektywnego gospodarowania zasobami i przechodzenia na gospodarkę niskoemisyjną i odporną na zmianę klimatu w sektorach: rolnym, spożywczym i leśnym. Zwiększanie włączenia społecznego, ograniczanie ubóstwa i promowanie rozwoju gospodarczego na obszarach wiejskich. Strona 8 Id: D974FAB1-F621-4A6C-AB75-32A68D18E5CD. Podpisany Strona 9 Strategia rozwoju gminy Wądroże Wielkie na lata 2016 - 2025 3. Diagnoza Stanu Wyjściowego Zaprezentowana poniżej diagnoza stanu wyjściowego obejmuje szczegółową analizę uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych rozwoju gminy. Do czynników zewnętrznych mogących w istotny sposób wpłynąć na rozwój gminy zaliczono postępujące procesy integracyjne i globalizacyjne w Europie oraz takie zjawiska jak rozwój społeczeństwa informacyjnego czy niekorzystnie kształtujące się w regionie i kraju trendy demograficzne. Oceny czynników wewnętrznych rozwoju gminy dokonano w sześciu najważniejszych obszarach rozwoju społeczno-gospodarczego , zwracając szczególną uwagę na powiązanie analizowanych obszarów z przyjętym w strategii systemem monitorowania. Analiza SWOT jest podsumowaniem przeprowadzonych badań analitycznych i stanowi podstawę do sformułowania diagnozy strategicznej, która z kolei służy do określenia właściwej wizji i strategii rozwoju gminy 3.1 Analiza uwarunkowań zewnętrznych rozwoju gminy Należy przypuszczać, że rozwój gminy Wądroże Wielkie, podobnie jak zdecydowanej większości ośrodków gminnych w Polsce, będzie mocno uzależniony od szeregu czynników zewnętrznych. Niektóre z nich będą miały pozytywny wpływ na rozwój gminy, natomiast inne mogą w sposób istotny powodować ograniczenia jego rozwoju. W niniejszej analizie zaprezentowano krótką charakterystykę najważniejszych pozytywnych i negatywnych zjawisk, które mogą mieć wpływ na rozwój gminy Wądroże Wielkie. Od uświadomienia sobie znaczenia tych zjawisk zależy w dużej mierze poprawność sformułowania diagnozy i strategicznej wizji rozwoju gminy. Do głównych czynników zewnętrznych, mogących pozytywnie wpłynąć na rozwój gminy, należy z pewnością zaliczyć: Postępujące procesy integracyjne w Unii Europejskiej, dokonujące się w wymiarze przestrzennym, społecznym i gospodarczym. Z licznych analiz oceniających możliwy wpływ procesów integracyjnych na rozwój całego województwa wynika, że w dłuższej perspektywie czasu należy spodziewać się szeregu pozytywnych zjawisk związanych z modernizacją gospodarki i infrastruktury technicznej, napływem inwestycji i nowych technologii, rozwojem nowych form zatrudnienia, a także poprawą poziomu wykształcenia i jakości życia mieszkańców regionu. Należy przypuszczać, że również gmina Wądroże Wielkie będzie objęta częścią pozytywnych procesów rozwojowych zachodzących na obszarze Polski i województwa dolnośląskiego. Transfer do regionu znacznych środków finansowych związanych z realizacją rzez Polskę programów współfinansowanych z Unii Europejskiej. Od wielkości i efektywności wykorzystania tych środków będzie między innymi w dużej mierze zależał rozwój społeczności lokalnych, w tym również gminy Wądroże Wielkie. 3.2 Analiza uwarunkowań wewnętrznych rozwoju gminy Analiza uwarunkowań wewnętrznych rozwoju gminy została dokonana w następujących kategoriach, obejmujących takie zagadnienia jak: przestrzeń i środowisko, sfera społeczna i gospodarcza, infrastruktura techniczna i społeczna. Analizę oparto na najbardziej aktualnych danych statystycznych, starając się opisywać zachodzące trendy i zjawiska w układzie graficznym na przestrzeni ostatnich lat. Wiele zaprezentowanych danych porównano ze średnimi wartościami Strona 9 Id: D974FAB1-F621-4A6C-AB75-32A68D18E5CD. Podpisany Strona 10 Strategia rozwoju gminy Wądroże Wielkie na lata 2016 - 2025 w województwie i kraju. Takie podejście pozwala na ukazanie pozycji konkurencyjnej jednostki i jest przydatne w procesie monitorowania rozwoju gminy w kolejnych latach. 3.2.1 Ogólne informacje o gminie Gmina Wądroże Wielkie położona jest na pograniczu dwóch makroregionów Polski PołudniowoZachodniej: Niziny Śląsko-Łużyckiej oraz Makroregionu Przedgórza Sudeckiego. Pod względem administracyjnym gmina położona jest w środkowej części województwa dolnośląskiego i wschodniej części powiatu jaworskiego. Sąsiaduje z gminą Ruja, Środa Śląska, Malczyce, Udanin, Mściwojów i Legnickie Pole. Gmina Wądroże Wielkie zajmuje powierzchnię 89,15 km2. W jej skład wchodzi 18 sołectw. Ogólna liczba mieszkańców gminy wg stanu na koniec 2015 r. wynosiła 4 104 osób, co stanowiło ok. 7,8% mieszkańców powiatu jaworskiego. Średni wskaźniki gęstości zaludnienia gminy wynosi 46,3 os./km2. 3.2.2 Przestrzeń i środowisko Środowisko naturalne Gmina Wądroże Wielkie posiada charakter rolniczy. Użytki rolne gminy stanowią ok. 90 % jej powierzchni. Wśród użytków rolnych największy udział mają grunty orne, wśród których dominują gleby dobre i gleby średnie. Gleby bardzo dobre stanowią kilka procent. Pozostałą część gruntów ornych stanowią gleby słabe. Lasy na terenie gminy zajmują niewielką powierzchnię. Wskaźnik zalesienia gminy wynosi ok. 3,7 %. Kompleksy leśne na terenie gminy znajdują się w jej centralnej części, a pozostałe mniejsze obszary leśne występują w południowo-wschodniej części gminy. Na terenie gminy stwierdzono występowanie chronionych gatunków fauny i flory. Do prawnej ochrony w postaci pomników przyrody wytypowano kilkadziesiąt obiektów oraz kilkanaście w formie użytków ekologicznych. Gmina Wądroże Wielkie położona jest w dorzeczu dwóch rzek: Wierzbiaka – dopływu Kaczawy i Cichej Wody - dopływu Odry. Cieki powierzchniowe zasilane są wodami spływającymi z gruntów rolnych. Wg badań WIOŚ jakość wód tych rzek w ostatnich latach odpowiadała klasie IV (wody niezadawalającej jakości) lub klasie V (wody złej jakości). Główne zanieczyszczenia rzek stanowią substancje biogenne, zawiesina i zły stan sanitarny. Wody podziemne gminy wykorzystują poziom czwartorzędowy i trzeciorzędowy. Wody podziemne odpowiadają klasie III - wody zadawalającej jakości i IV klasie czystości - wody niezadawalającej jakości. Środowisko kulturowe Teren Gminy Wądroże Wielkie posiada bardzo bogatą historię. Ośrodek kultury łużyckiej - jako jeden z najstarszych na Dolnym Śląsku odkryto w Mierczycach. Na terenie obecnej wsi znajdowała się w okresie halsztackim Osada Obronna. W średniowieczu na jej miejsce powstało grodziszcze. Relikty tych osad są dzisiaj niedostępne. Rejon Wądroża Wielkiego znany jest jako miejsce intensywnej eksploatacji złota w średniowieczu, zwłaszcza w XIV w. Źródła historyczne podają, że w 1343r. pracowało tu 15 tys. górników, a roczne wydobycie dochodziło do 150 kg. Eksploatacje przerwano po około 30 latach (w 1370r.) w wyniku zalewania szybów przez wody gruntowe. Wśród zachowanych do dziś zabytków dominują głównie obiekty kultury sakralnej. Do najstarszych należy Kościół pw. Matki Bożej Różańcowej (pierwotnie pw. Św. Piotra i Pawła datowany już w 1283 r.) w Wądrożu Wielkim. Romański portal w południowej ścianie nawy stał Strona 10 Id: D974FAB1-F621-4A6C-AB75-32A68D18E5CD. Podpisany Strona 11 Strategia rozwoju gminy Wądroże Wielkie na lata 2016 - 2025 się wzorem dla herbu Gminy Wądroże Wielkie. Srebrne wnętrze portalu w polu tarczy herbu dla godła. Wizerunek orła świadczy o tym, że tereny Gminy Wądroże Wielkie należały do Księstwa średzko - jaworskiego. Barwa pola pod godło (srebro), barwa orła (czerwono - czarne z dzieleniem w „słup” pionowo) dotyczy czasów Bolka II świdnicko - jaworskiego, zwanego „Małym”. Złoty kłos na czerwonym kobiercu na stopniach portalu to podkreślenie rolniczej tradycji i dzisiejszej specjalności gminy. Jako trzymacza do herbu wykorzystano jednorożca (z herbu Nimptsch) znajdującego się na pięknie wykonanej płycie epitafijnej w kościele w Kosiskach. 3.2.3 Społeczeństwo Liczba ludności w gminie Wądroże Wielkie – stan na dzień 31.12.2015 - 4104 Bielany 87 Biernatki 139 Budziszów Mały 161 Budziszów Wielki 617 Gądków 157 Granowice 269 Jenków 154 Kępy 134 Kosiska 141 Mierczyce 656 Pawłowice Wielkie 154 Postolice 180 Rąbienice 41 Skała 161 Sobolew 93 Wądroże Małe 212 Wądroże Wielkie 674 Wierzchowice 74 Wiek 0-2 3-5 6-12 13-18 19-65 >66 ogółem Statystyka mieszkańców według wieku i płci Kobiet Mężczyzn 43 45 70 76 160 156 158 132 1321 1376 341 226 2093 2011 Ogółem 88 146 316 290 2697 567 4104 Strona 11 Id: D974FAB1-F621-4A6C-AB75-32A68D18E5CD. Podpisany Strona 12 Strategia rozwoju gminy Wądroże Wielkie na lata 2016 - 2025 3.2.4 Gospodarka Korzystna lokalizacja gminy względem szlaków komunikacyjnych sprzyjają rozwojowi różnych form działalności gospodarczej. Spośród podmiotów działalności gospodarczej największą grupę stanowią zajmujące się rzemiosłem oraz handlem i usługami. Na terenie gminy występują jedynie zakłady przemysłowe branży rolno-spożywczej: piekarnia w Wądrożu Wielkim, młyn w Mierczycach oraz ferma drobiu w Gądkowie i Bielanach. Ponadto działa ponad 160 podmiotów gospodarczych w branży: usługi, handel, budownictwo i kamieniarstwo. Dla rozwoju funkcji przemysłowo-składowej wyznaczono tereny zlokalizowane w takich obrębach wiejskich jak: Wądroże Wielkie, Wądroże Małe, Postolice, Budziszów Wielki, Bielany, Gądków i Jenków. Dla terenów tych opracowany jest Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego. 3.2.5 Infrastruktura techniczna Układ komunikacyjny Przez połnocno-wschodnią część gminy przebiega autostrada A4. Ponadto na terenie gminy znajdują się dwie drogi wojewódzkie. Pozostałą sieć dróg stanowią drogi powiatowe i gminne, które są podstawą systemu komunikacyjnego gminy. Gospodarka wodno-ściekowa Gmina jest zwodociągowania w 100%. Korzysta z wodociągu miejskiego m. Legnicy i z systemu wodociągowego gminy Mściwojów, z którego zaopatrywana jest jedna wieś. Skanalizowanych jest 6 z 18 miejscowości. Kanalizację posiadają miejscowości: Mierczyce, Skała, Wądroże Wielkie i Wądroże Małe, Wierzchowice, Granowice. Ścieki sanitarne kierowane są do gminnej mechaniczno-biologicznej oczyszczalni ścieków w Mierczycach. Na terenie gminy znajduje się także lokalna oczyszczalnia ścieków w Budziszowie Wielkim, do której podłączone jest osiedle mieszkaniowe i gimnazjum Gospodarka komunalna Gospodarka odpadami w Gminie realizowana jest na podstawie znowelizowanej ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. 2013 poz. 1399). W gminie obowiązuje system selektywnej zbiórki odpadów wg. którego odpady zmieszane zbierane są u źródła, natomiast odpady ze szkła, tworzyw sztucznych i papieru zbierane są w wyznaczonych, ogólnie dostępnych punktach (tzw. gniazdach ) do odpowiednio oznaczonych pojemników. Odbiór odpadów od właścicieli posesji i z gniazd na terenie Gminy realizowany jest przez specjalistyczną firmę transportową, wybraną zgodnie z przepisami ustawy Prawo zamówień publicznych. Odpady wielkogabarytowe, zużyty sprzęt elektroniczny, opony i gruz budowany przyjmowane są w Punkcie Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych. Odbierane odpady kierowane są do Regionalnej Instalacji Przetwarzana Odpadów Komunalnych w Lubawce. Funkcjonowanie systemu gospodarki odpadami Komunalnymi na terenie Gminy Wądroże Wielkie finansowane jest z opłat wnoszonych przez właścicieli nieruchomości ,na których powstają odpady, w oparciu o złożone przez nich deklaracje. Nadzór nad realizacją systemu sprawuje Urząd Gminy Wądroże Wielkie. Strona 12 Id: D974FAB1-F621-4A6C-AB75-32A68D18E5CD. Podpisany Strona 13 Strategia rozwoju gminy Wądroże Wielkie na lata 2016 - 2025 3.2.6 Rolnictwo Gmina Wądroże Wielkie posiada charakter rolniczy. Użytki rolne gminy stanowią ok. 90 % jej powierzchni. Wśród użytków rolnych największy udział mają grunty orne, wśród których dominują gleby dobre i gleby średnie. Gleby bardzo dobre stanowią kilka procent. Pozostałą część gruntów ornych stanowią gleby słabe. Lasy na terenie gminy zajmują niewielką powierzchnię. Wskaźnik zalesienia gminy wynosi ok. 3,7 %. Kompleksy leśne na terenie gminy znajdują się w jej centralnej części, a pozostałe mniejsze obszary leśne występują w południowo-wschodniej części gminy. 3.2.7 Infrastruktura społeczna Infrastruktura społeczna jest to zespół instytucji i obiektów publicznych zaspokajających potrzeby socjalne, oświatowe i kulturalne ludności. Do infrastruktury społecznej zaliczamy infrastrukturę z zakresu oświaty i wychowania, kultury, ochrony zdrowia i opieki społecznej, wypoczynku i kultury fizycznej oraz bezpieczeństwa. Od stanu infrastruktury społecznej zależy jakość życia mieszkańców i ich szanse rozwoju. Infrastruktura edukacyjna Na terenie gminy działają trzy jednostki oświatowe: Gimnazjum w Budziszowie Wielkim, Szkoły Podstawowej w Wądrożu Wielkim i Gminnego Przedszkola. Tak zorganizowana sieć szkół w chwili obecnej jest racjonalna ze względu na niskie koszty utrzymania i dowozu dzieci. Infrastruktura sportowa Baza sportowa gminy to: boiska sportowe w Granowicach i Budziszowie Wielkim, hala sportowa w Budziszowie Wielkim oraz boisko wielofunkcyjne – ORLIK w Wądrożu Wielkim. W gminie Wądroże Wielkie prężnie działają zespoły sportowe, których zadaniem jest krzewienie zajęć sportowo-rekreacyjnych wśród mieszkańców wsi poprze organizowanie różnego rodzaju imprez sportowych. Infrastruktura kultury Działalność kulturalno-oświatowa w gminie prowadzona jest przez Gminna Bibliotekę Publiczną w Wądrożu Wielkim oraz jej filię w Budziszowie Wielkim oraz szkoły w różnych formach pracy z dziećmi i młodzieżą, do których między innymi można zaliczyć: konkursy czytelnicze, recytatorskie zajęcia plastyczne, zajęcia z czytelnikiem dziecięcym, turnieje wiedzy, festiwale piosenki. Każdego roku przeprowadzane są różnego rodzaju formy pracy z dziećmi między innymi (spotkania autorskie, konkursy, zajęcia plastyczne, dyskusje nad wybraną książką). Infrastruktura ochrony zdrowia i opieki społecznej Na terenie gminy działa Gminny Ośrodek Zdrowia w Wądrożu Wielkim i filia w Budziszowie Wielkim. Na obszarze gminy działają także, Gminny Punkt Konsultacyjny dla Uzależnionych i Współuzależnionych oraz Ofiar Przemocy w Rodzinie i Gminna Komisja ds. Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Wądrożu Wielkim, która prowadzi terapie indywidualne i rodzinne w zakresie wszelkich uzależnień oraz profilaktykę. Działają także świetlice środowiskowe, których celem jest organizowanie opieki i pomocy dzieciom z różnych środowisk szczególnie z rodzin dysfunkcyjnych oraz zapewnienie im poczucia bezpieczeństwa i akceptacji. Strona 13 Id: D974FAB1-F621-4A6C-AB75-32A68D18E5CD. Podpisany Strona 14 Strategia rozwoju gminy Wądroże Wielkie na lata 2016 - 2025 Organizacje pozarządowe Na terenie gminy Wądroże Wielkie działają licznie aktywnie organizacje pozarządowe. a także trzy OSP. 3.3 Analiza SWOT Analiza SWOT jest podsumowaniem mocnych i słabych stron gminy wynikających z uwarunkowań wewnętrznych oraz szans i zagrożeń zdeterminowanych w dużej mierze przez czynniki zewnętrzne. Uwarunkowania wewnętrzne rozwoju gminy Wądroże Wielkie wynikają z obecnej sytuacji w sferze zaspokojenia potrzeb społecznych, gospodarki lokalnej, ochrony środowiska przyrodniczego i dziedzictwa kulturowego, wyposażenia w infrastrukturę techniczną, finansową, współpracy gminy z innymi jednostkami samorządu terytorialnego w kraju i za granicą. Uwarunkowania te analizowano w kategoriach silnych i słabych stron. Analiza potencjału i barier rozwojowych gminy obejmuje również uwarunkowania zewnętrzne określające potencjalne szanse i zagrożenia w rozwoju. Mocna strony - położenie w sąsiedztwie granicy polsko niemieckiej - położenie w geograficznym centrum Europy, - położenie na trasie przebiegu autostrady A4 - krajowego i międzynarodowego szlaku komunikacyjnego, - położenie w sąsiedztwie miast Legnica, Jawor, Strzegom – ważnych ośrodków gospodarczych, osadniczych i kulturalnych, - zwodociągowanie gminy - wysokiej jakości gleby - zasoby kruszyw mineralnych –piasków i łupków, - wysoka dostępność gruntów, które mogą zostać przeznaczone pod działalność gospodarczą - tereny inwestycyjne przeznaczone pod utworzenie strefy ekonomicznej - aktywni mieszkańcy Szanse - efektywne wykorzystanie możliwości sfinansowania wybranych zadań inwestycyjnych ze źródeł zewnętrznych, - rozwój turystyki i rekreacji oraz stworzenie niezbędnej bazy - uzbrojenie i rozwój terenów inwestycyjnych - opracowanie oferty inwestycyjnej dla Słabe strony - słaby stan techniczny dróg - niewystarczająca ilość ścieżek i chodników - brak uzbrojonych terenów przemysłowych umożliwiających rozwój gminy - słaby poziom rozwoju infrastruktury turystycznej - niezadawalający stan bazy sportowej - niezadawalający poziom wyposażenia placówek oświatowych - niski procent skanalizowania gminy mała liczba przedsiębiorstw na terenie gminy, wysokie bezrobocie - brak bazy hotelarsko gastronomicznej Zagrożenia - odpływ wykształconych młodych ludzi za granicę - starzenie się społeczeństwa i jego marginalizacja - nierówny start edukacyjny dzieci i młodzieży - rosnące zagrożenie bezrobociem - słaba świadomość ekologiczna Strona 14 Id: D974FAB1-F621-4A6C-AB75-32A68D18E5CD. Podpisany Strona 15 Strategia rozwoju gminy Wądroże Wielkie na lata 2016 - 2025 potencjalnych inwestorów mieszkańców gminy - rozwój społeczeństwa informacyjnego - niskie dochody własne gminy (dostęp mieszkańców do informacji, wiedzy i zatrudnienia) - podnoszenie kwalifikacji mieszkańców gminy - integracja społeczności lokalnej - rozwój ekonomii społecznej i sektora Pozarządowego - rozwój infrastruktury technicznej w zakresie poprawy jakości dróg, zwiększenia sieci kanalizacyjnej, - rozwój odnawialnych źródeł energii na terenie gminy 4. Wizja strategicznego rozwoju gminy Punktem wyjścia dla sformułowania Strategii Rozwoju Gminy Wądroże Wielkie 2016- 2025, jak w przypadku innych strategii, są generalne założenia rozwojowe. Gwarantują one usystematyzowanie, jak również podporządkowanie całego procesu rozwoju, głównej i nadrzędnej idei, przez co możliwa jest spójność Strategii. Wizja i cel nadrzędny określają główny kierunek, co przekłada się na kryterium doboru poszczególnych zadań, przedsięwzięć i rozwojowych projektów. Założenia Strategii Rozwoju Gminy Wądroże Wielkie powinny sięgać jak najdalej w przyszłość, bowiem w długiej perspektywie oddziaływanie bieżących barier rozwojowych jest bardzo ograniczone, a dodatkowo przekłada się na inspirację wszystkich prekursorskich działań, które przyczynią się do rozwoju danej jednostki terytorialnej. Tym samym możliwe jest odkrywanie szans, których wykorzystanie jest nierealne w perspektywie bieżącej czy krótkoterminowej. W związku z tym, podstawowym założeniem rozwojowym Gminy Wądroże Wielkie jest wizja, która musi odpowiadać życzeniom, aspiracjom i potrzebom całej lokalnej społeczności Wszystkie te aspekty opierają się na planowaniu, które polega na decydowaniu o podjęciu różnych działań mających w przyszłości wywołać inne, bardziej pożądane skutki. Ta istota ma wyraz właśnie w formie owej Strategii. Warto również pamiętać, że bardzo trudno jest dokładnie przewidzieć przyszłość gminy. Oprócz uwzględnienia często pewnego wyidealizowanego obrazu, samo planowanie powinno opierać się na świadomym ustaleniu przyszłych celów, tak aby działania nie były tylko i wyłącznie przypadkowe. Wizja rozwoju powinna odpowiedzieć na pytanie, jak będzie wyglądała sytuacja społecznogospodarcza gminy po upływie danego okresu czasu i skutek przeprowadzenia działań strategicznych. Rozwój gminy Wądroże Wielkie jest złożonym procesem i zależy od bardzo wielu czynników. Dlatego projektując wizję rozwoju gminy Wądroże Wielkie, zwrócono uwagę na następujące czynniki: uwarunkowania zewnętrzne, czyli czynniki niezależne od działań podejmowanych na szczeblu gminy; w analizie SWOT zdefiniowane zostały jako potencjalne szanse i zagrożenia, uwarunkowania wewnętrzne, czyli potencjały i problemy określone w analizie SWOT jako mocne i słabe strony gminy, Strona 15 Id: D974FAB1-F621-4A6C-AB75-32A68D18E5CD. Podpisany Strona 16 Strategia rozwoju gminy Wądroże Wielkie na lata 2016 - 2025 aktualne dokumenty strategiczne na poziomie gminnym, powiatowym, regionalnym i krajowym, kompetencje samorządu gminnego oraz jego możliwości finansowe, instrumenty i programy finansowe, dostępne dla gminy w ramach środków unijnych oraz budżetu państwa, wnioski z konsultacji społecznych. Gmina, ze względu na swoje położenie, ma duże szanse na wykreowanie impulsów rozwojowych, związanych z obsługą turystów, dalszym rozwojem przedsiębiorczości, a także rozwijaniem funkcji edukacyjnych. Wykorzystanie tych wewnętrznych potencjałów, przy pomocy środków własnych oraz zewnętrznych przyczyni się do przyśpieszenia procesów modernizacyjnych lokalnej gospodarki i poprawy poziomu życia mieszkańców. Przyjęta logika działań strategicznych Istotą planowania strategicznego gminy Wądroże Wielkie jest podniesienie standardu życia mieszkańców przy zachowaniu walorów środowiska przyrodniczego i kulturowego oraz podniesienie rangi gminy w zakresie usług turystycznych w oparciu o położenie przyrodniczogeograficzne. Gmina Wądroże Wielkie posiada wewnętrzne potencjały (mocne strony), które należy wykorzystać w dalszej perspektywie czasowej. Strategiczne kierunki rozwoju gminy Wądroże Wielkie obejmują przede wszystkim: rozwój i modernizację infrastruktury technicznej, społecznej i usługowej, szczególnie w zakresie odprowadzania ścieków, wodociągów i dróg oraz zabezpieczenie usług dla osób korzystających z rekreacji i turystyki, rozwój turystyki lokalnej (ścieżki rowerowe i piesze, trasy wycieczkowe, turystyka kwalifikowana, szlaki historyczne, rozwój infrastruktury noclegowej i żywieniowej, rozwój obiektów sportowo-rekreacyjnych, działania związane z promocją gminy), zaktywizowanie społeczności lokalnej poprzez stworzenie partnerstw lokalnych do różnych inicjatyw gminnych i ponadlokalnych, promocję Wądroża Wielkiego jako miejsca atrakcyjnego dla mieszkańców i turystów. Na obszarze gminy należy w najbliższym czasie podjąć wiele działań umożliwiających efektywne wykorzystanie wyżej wymienionych potencjałów rozwojowych. Wiąże się to z przezwyciężaniem słabych stron, których istnienie uniemożliwia przyśpieszenie procesów rozwojowych. Zatem proponowane obszary strategiczne i kierunki działań skupiać się powinny przede wszystkim na ograniczaniu barier hamujących wykorzystanie mocnych stron. Należy oczekiwać, iż zmiany, jakie zajdą w wyniku realizacji szeregu działań nakierowanych na rozwój gospodarki i zasobów ludzkich przyczynią się w dłuższej perspektywie czasu do poprawy jakości życia mieszkańców, co jest celem nadrzędnym niniejszej strategii. Pożądany stan rozwoju gminy Strategia wskazuje główne obszary, których wsparcie jest konieczne do rozwoju procesów gospodarczych i społecznych wywołujących pozytywne skutki. Obszary te wynikają z uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych gminy, a układ proponowanych do realizacji kierunków działań respektuje zasadę zrównoważonego rozwoju. Zakłada się, że w wyniku Strona 16 Id: D974FAB1-F621-4A6C-AB75-32A68D18E5CD. Podpisany Strona 17 Strategia rozwoju gminy Wądroże Wielkie na lata 2016 - 2025 realizacji założeń strategii w przyszłości gmina Wądroże Wielkie będzie gminą zrównoważonego rozwoju, tj.: gminą atrakcyjną i miejscem przyjaznym dla mieszkańców i turystów. Wizja rozwoju gminy: Gmina Wądroże Wielkie – gmina przyjazna dla mieszkańców, otwarta na rozwój i współpracę oraz zapewniająca atrakcyjne warunki życia Misja oraz cele strategii W strategii wyróżnia się następującą hierarchię celów: misja strategii stanowi cel nadrzędny, do którego dąży gmina projektując działania rozwojowe, cele strategiczne, wskazujące najważniejsze obszary, których wsparcie jest konieczne dla przyśpieszenia rozwoju gminy, cele operacyjne, które uszczegółowiają cele strategiczne i zawierają propozycje kierunków działań, koniecznych dla osiągnięcia poszczególnych celów operacyjnych. Konsekwentne dążenie do osiągania celów strategicznych i operacyjnych będzie przybliżało gminę Wądroże Wielkie do wyznaczonej misji. Misja Strategii Misja rozwoju gminy wskazuje na cel nadrzędny, do jakiego należy dążyć realizując poszczególne elementy strategii. Zwykle misja formułowana jest w sposób ogólny i adresowana jest do ogółu osób zamieszkujących daną gminę. Misją rozwoju gminy Wądroże Wielkie jest podnoszenie poziomu życia mieszkańców oraz wspieranie zrównoważonego rozwoju w oparciu o posiadane zasoby przyrodniczokrajobrazowe, społeczne i kulturowe Cele strategiczne: Wypełnianie misji będzie możliwe poprzez skupienie się na ograniczonej liczbie priorytetowych obszarów (celów strategicznych). Biorąc pod uwagę położenie i potencjały, a także główne bariery rozwojowe gminy Wądroże Wielkie, wybrano trzy cele strategiczne. Cel strategiczny 1.: Poprawa warunków życia poprzez rozwój podstawowej infrastruktury technicznej i społecznej Warunkiem zapewnienia wysokiej jakości życia mieszkańców jest przede wszystkim zwiększanie dochodów gospodarstw domowych. Jednak jakość życia zależy również od dostępności do podstawowej infrastruktury. Szczególną uwagę należy zwrócić na poprawę jakości dróg oraz kwestie dalszego sukcesywnego rozwoju infrastruktury technicznej. Rozwój infrastruktury technicznej warunkuje poziom jakości życia mieszkańców oraz stanowi podstawę do rozwoju usług. Strona 17 Id: D974FAB1-F621-4A6C-AB75-32A68D18E5CD. Podpisany Strona 18 Strategia rozwoju gminy Wądroże Wielkie na lata 2016 - 2025 Cel strategiczny 2.: Rozwój oświaty, kultury i turystyki jako elementów zrównoważonego rozwoju gminy Na postęp ekonomiczny coraz większy wpływ ma jakość zasobów ludzkich. Wykształcone, świadome społeczeństwo jest bardziej otwarte na zmiany. Konieczny jest ciągły wysiłek na rzecz umożliwiania mieszkańcom uczestnictwa w różnych formach kształcenia, w życiu kulturalnym i społecznym. Niezwykle ważne jest budowanie relacji współpracy i współtworzenia rzeczywistości społecznej i ekonomicznej. Istotne jest również jest zachowanie tożsamości kulturowej, przywiązania do gminy, jego tradycji i osiągnięć. Dodatkowo potencjał rozwojowy gminy powinien być wzmacniany o posiadane zasoby przy wykorzystaniu aktywności mieszkańców. Podstawowym atutem gminy i jej mieszkańców jest rozwijanie funkcji turystycznych i rekreacyjnych, które będą stanowić w przyszłości dodatkowe źródło dochodów. Cel strategiczny 3.: Podnoszenie jakości kapitału ludzkiego i wspieranie rozwoju Przedsiębiorczości W budowaniu kapitału społecznego bardzo duże znaczenie odgrywa samorząd terytorialny, który poprzez swoją otwartą postawę (przejrzystość procedur, właściwe gospodarowanie budżetem, konsultacje z partnerami społecznymi) buduje zaufanie do władzy i stanowi katalizator zmian gospodarczych i społecznych w gminie. Pozycja konkurencyjna gminy w dużej mierze zależy od bazy ekonomicznej – stopnia i dynamiki jej rozwoju. Podstawę bazy ekonomicznej stanowią przedsiębiorstwa działające na terenie gminy. To one generują miejsca pracy, to od poziomu płac, jakie oferują, zależy chłonność rynku wewnętrznego. Rozwinięte przedsiębiorstwa, charakteryzujące się wysokimi zyskami, stanowią jednocześnie źródło zwiększonych dochodów dla samorządu (podatek CIT, od nieruchomości, itp.). Samorząd gminny nie może ingerować w sferę komercyjną, jednak dostrzegając wagę i wpływ rozwoju sektora przedsiębiorstw na rozwój całej gminy powinien dążyć do tworzenia jak najlepszych warunków funkcjonowania firm. Oprócz stosowania instrumentów fiskalnych przejawia się to dbałością o przygotowanie infrastruktury sprzyjającej i zachęcającej do lokowania inwestycji (obniżenie kosztów „wejścia na rynek” inwestora). Rozwój przedsiębiorczości zależy od aktywności mieszkańców, dostępu do kapitału a także ilości działających organizacji, instytucji wsparcia przedsiębiorczości i jakości oferowanych przez nie usług. 5. Cele operacyjne oraz kierunki działań W ramach każdego z obszarów (celów) strategicznych zaproponowano zestaw wynikających z nich celów operacyjnych. Wskazane kierunki działań stanowić będą podstawę do opracowania i realizacji konkretnych projektów. Odpowiedzialność za realizację części tych zadań będzie spoczywała na samorządzie (zadania własne samorządu gminnego, które zostaną ujęte w Wieloletniej Prognozie Finansowej). Część kierunków i zadań stanowi swoisty „kierunkowskaz” dla innych podmiotów funkcjonujących na obszarze gminy. W tym przypadku rolą Urzędu Gminy będzie udzielanie głównie wsparcia informacyjnego i merytorycznego. Cele operacyjne nie mają układu hierarchicznego i będą realizowane równocześnie, w zależności od dostępnych źródeł finansowania oraz zaangażowania się poszczególnych instytucji i podmiotów we wdrażanie strategii. Realizacja działań w ramach poprawy sfery gospodarczej Strona 18 Id: D974FAB1-F621-4A6C-AB75-32A68D18E5CD. Podpisany Strona 19 Strategia rozwoju gminy Wądroże Wielkie na lata 2016 - 2025 wymaga bowiem jednoczesnego przygotowania ludzi w sferze edukacyjnej, kulturalnej i społecznej. CEL STRATEGICZNY 1: POPRAWA WARUNKÓW ŻYCIA POPRZEZ ROZWÓJ PODSTAWOWEJ INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ I SPOŁECZNEJ 1.1. Rozwój infrastruktury technicznej i społecznej Słabo rozwinięta infrastruktura techniczna i społeczna wpływa na obniżenie atrakcyjności danego obszaru zarówno pod względem gospodarczym jak i społecznym. Niska dostępność do ułatwień cywilizacyjnych ma również negatywny wpływ na jakość życia mieszkańców. Układ komunikacyjny gminy oraz powiązania z otaczającym obszarem oraz innymi ośrodkami w dużym stopniu determinują rozwój danej gminy. Stan dróg gminnych (ich parametry techniczne), a także jakość nawierzchni, stanowią znaczącą barierę dla przyciągania nowych i funkcjonowania działających inwestorów oraz są dużym utrudnieniem dla mieszkańców. Główne kierunki działań: poprawa stanu technicznego dróg, chodników oraz modernizacja oświetlenia; rozbudowa sieci kanalizacyjnej i wodociągowej; podniesienie stanu technicznego placówek oświatowych i obiektów użyteczności publicznej; inwestycje w infrastrukturę bazy rekreacyjno-turystycznej wykorzystującej potencjał przyrodniczy i kulturowy gminy. 1.2. Racjonalne gospodarowanie przestrzenią Na obszarze gminy znajdują się znaczne rezerwy terenów, które obecnie są użytkowane rolniczo. Ich zagospodarowanie powinno być prowadzone w sposób planowy, z uwzględnieniem uwarunkowań przyrodniczych. Gospodarując przestrzenią należy w pierwszej kolejności zagospodarować te tereny, gdzie już istnieje aktywność gospodarcza oraz są możliwości do wyznaczenia terenów inwestycyjnych Główne kierunki działań: przystosowanie obiektów i zagospodarowanie przestrzeni gminnej z myślą o poprawie ich dostępności dla turystów (wyznaczanie szlaków turystycznych, restauracja/renowacja materialnych obiektów dziedzictwa kulturowego leżących na terenie gminy, ścieżki rowerowe); ochrona, odnowa i zagospodarowanie obszarów stanowiących miejsca wypoczynku i rekreacji; racjonalne zagospodarowanie terenów wyznaczonych pod budownictwo mieszkaniowe (z uwzględnieniem niezbędnej infrastruktury technicznej, społecznej, zagospodarowania otoczenia budynków mieszkalnych, itp.). CEL STRATEGICZNY 2: ROZWÓJ OŚWIATY, KULTURY I TURYSTYKI JAKO ELEMENTÓW ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU GMINY WĄDROŻE WIELKIE 2.1 Rozwijanie sfery oświaty i kultury oraz zwiększanie świadomości społecznej mieszkańców gminy O rozwoju gminy w coraz w większym stopniu decydują również takie czynniki jak kultura i kapitał społeczny. Kultura pozwala na kształtowanie postaw i zachowań ludzkich. Jest nieodłącznym elementem procesu kształcenia ludzi. Lokalne tradycje kulturowe i instytucje je promujące stanowią ponadto ważny zasób rozwoju sektora usług turystycznych. Z kolei kapitał Strona 19 Id: D974FAB1-F621-4A6C-AB75-32A68D18E5CD. Podpisany Strona 20 Strategia rozwoju gminy Wądroże Wielkie na lata 2016 - 2025 społeczny to przede wszystkim więzi międzyludzkie, stopień zaufania między nimi, a także umiejętność i chęć współdziałania. Wysoki poziom kultury i kapitału społecznego wpływa na jakość rządzenia w gminie, wyzwala wśród ludzi kreatywność, a także przyczynia się do ograniczenia patologii i wykluczenia społecznego. Główne kierunki działań rozwój placówek oświatowych; aktywne wspieranie partnerstw i inicjatyw oddolnych na rzecz rozwoju gminy (formalnych i nieformalnych); prowadzenie efektywnej polityki społecznej prowadzącej do integracji i aktywizacji osób zagrożonych wykluczeniem (w tym wsparcie dla osób bezrobotnych i instytucji rynku pracy); zwiększanie świadomości mieszkańców wokół najważniejszych problemów rozwoju gminy. 2.2 Podnoszenie potencjału turystycznego gminy Wądroże Wielkie Gmina Wądroże Wielkie posiada potencjał przyrodniczo-krajobrazowy do rozwoju turystyki. Głównym problemem jest brak kompleksowej oferty turystycznej i słaba efektywność podejmowanych działań promocyjnych i turystycznych. Przekłada się to na następujące problemy pośrednie: słaby poziom infrastruktury turystycznej, brak jednolitej wizualizacji, brak produktów turystycznych oraz słaby poziom wiedzy mieszkańców na temat możliwości wykorzystania walorów turystycznych jako elementu pozyskiwania dodatkowych źródeł dochodu. Główne kierunki działań stworzenie kompleksowej oferty turystycznej na bazie istniejących walorów przyrodniczokrajobrazowych rozbudowa istniejącej i utworzenie nowych obiektów infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej dla turystów (szlaków turystycznych, ścieżek rowerowych, oznakowania, odnowa obiektów zabytkowych, itd.) w oparciu o materialne obiekty dziedzictwa kulturowego i obszary przyrodnicze (w tym współpraca z sąsiednimi gminami w tworzeniu pełnego produktu turystycznego) podnoszenie kwalifikacji mieszkańców z zakresu agroturystyki i obsługi turystów prowadzenie działań promujących gminę Wądroże Wielkie jako miejsca przyjaznego dla turystów zwiększanie świadomości mieszkańców z możliwości rozwoju turystyki i agroturystyki jako dodatkowego źródła dochodu CEL STRATEGICZNY 3: PODNOSZENIE JAKOŚCI WSPIERANIE ROZWOJU PRZEDSIĘBIORCZOŚCI KAPITAŁU LUDZKIEGO I 3.1. Poprawa poziomu wykształcenia mieszkańców W planowaniu działań na rzecz podniesienia poziomu edukacji należy obok zagadnień infrastrukturalnych zwrócić szczególną uwagę na jakość kształcenia. Obok form szkolnych należy wspierać kształcenie przed i pozaszkolne, a także dbać o uzupełnianie kwalifikacji i wiedzy w systemie kształcenia ustawicznego. Do rozwijania różnego typu działalności powinna być wykorzystywana przede wszystkim istniejąca infrastruktura oświaty oraz infrastruktura edukacyjna zasobów biblioteki publicznej. Obok infrastruktury edukacyjnej należy dążyć do uzupełniania infrastruktury sportowej, zwiększając w ten sposób możliwości rozwoju ruchowego dzieci i młodzieży. Strona 20 Id: D974FAB1-F621-4A6C-AB75-32A68D18E5CD. Podpisany Strona 21 Strategia rozwoju gminy Wądroże Wielkie na lata 2016 - 2025 Główne kierunki działań dostosowanie infrastruktury edukacyjnej i sportowej do zmieniających się standardów i potrzeb (modernizacja budynków, doposażenie i dostosowanie do standardów istniejącej bazy sportowej, powstawanie nowych obiektów sportowo-rekreacyjnych, itd.); podnoszenie jakości kształcenia w szkołach (doskonalenie kadr nauczycielskich, doposażenie szkół w niezbędny sprzęt i pomoce dydaktyczne, wymiana młodzieży i współpraca międzynarodowa szkół, organizowanie zajęć pozalekcyjnych których celem jest podnoszenie kompetencji kluczowych i cywilizacyjnych, podnoszenie dostępu do infrastruktury teleinformatycznej i przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu, dostosowanie kierunków kształcenia do potrzeb rynku pracy itd.); wspieranie edukacji przedszkolnej (rozwój alternatywnych form edukacji przedszkolnej z wykorzystaniem istniejącej bazy oświatowej i kulturalnej, promocja edukacji przedszkolnej wśród mieszkańców, itd.); promocja różnych form edukacji pozaszkolnej (kształcenie ustawiczne osób starszych, organizowanie szkoleń przekwalifikowujących, edukacja na odległość, itd.); kontynuacja działań edukacyjnych i promocyjnych mieszkańców w zakresie ochrony środowiska. 3.2 Wspieranie działań sprzyjających inwestycjom przedsiębiorstw Przyciągnięcie inwestycji zewnętrznych to jeden z ważnych elementów zwiększania potencjału kapitałowego gminy. Nowe inwestycje to nowe miejsca pracy, które pozwolą na podniesienie dochodów ludności. Przyciągnięcie inwestorów zależy od istnienia odpowiednich terenów inwestycyjnych, spełniających oczekiwania inwestorów. Równolegle należy zapewnić odpowiednią informację i promocję możliwości inwestowania na terenie gminy. Główne kierunki działań: przygotowanie terenów inwestycyjnych pod działalność gospodarczą; uzupełnienie brakujących elementów infrastruktury technicznej w już funkcjonujących strefach aktywności gospodarczej; zapewnienie kompleksowej obsługi inwestora (promocja terenów inwestycyjnych, opracowanie oferty inwestycyjnej, udzielanie informacji i pomocy zainteresowanym inwestorom). 3.3 Rozwijanie lokalnej przedsiębiorczości Gmina Wądroże Wielkie charakteryzuje się dość niską aktywnością gospodarczą mieszkańców. Podstawę sektora przedsiębiorstw stanowią osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. Jednakże ich dochody nie są zbyt wielkie, co znajduje swoje odzwierciedlenie w niskim poziomie zarobków pracowników. Sytuacja powyższa świadczy z jednej strony o przedsiębiorczości mieszkańców, z drugiej o niskiej chłonności rynku spowodowanej niskimi dochodami. Rozwijanie sektora przedsiębiorstw jest konieczne, aby obecna atrakcyjność gminy do zamieszkania (niski odpływ ludności) nie obniżała się. Główne kierunki działań: aktywne wspieranie funkcjonujących i zakładających działalność przedsiębiorców w pozyskiwaniu środków na rozwój; wspieranie rozwoju infrastruktury i produktów turystycznych (w tym bazy noclegowogastronomicznej, szlaków turystycznych, ścieżek rowerowych, oznakowania, odnowa obiektów zabytkowych, itd.) w oparciu o materialne obiekty dziedzictwa kulturowego i obszary przyrodnicze (w tym współpraca z sąsiednimi gminami w tworzeniu pełnego produktu turystycznego); Strona 21 Id: D974FAB1-F621-4A6C-AB75-32A68D18E5CD. Podpisany Strona 22 Strategia rozwoju gminy Wądroże Wielkie na lata 2016 - 2025 wspieranie działalności instytucji wsparcia biznesu, aktywna promocja gminy na forum krajowym i międzynarodowym. 6. System wdrażania i monitoringu strategii Dla skutecznej i efektywnej realizacji ustaleń Strategii Rozwoju Gminy Wądroże Wielkie niezbędne jest stworzenie systemu monitoringu założonych celów i zadań. Umożliwia on modyfikację poszczególnych elementów przyjętych ustaleń strategicznych. Jednocześnie system ten może być wykorzystywany do ciągłego monitorowania zdarzeń, tendencji i procesów zachodzących w otoczeniu gminy, jak i wewnątrz niej, które mogą wywierać pozytywny lub negatywny wpływ na osiąganie przyjętych celów rozwoju. Podstawowym instrumentem realizacji Strategii Rozwoju Gminy Wądroże Wielkie jest Wieloletnia Prognoza Finansowa, który zawiera konkretne zadania inwestycyjne przewidziane do realizacji w założonym okresie oraz projekty, które gmina będzie realizowało przy współudziale funduszy zewnętrznych. System wdrażania Strategii Rozwoju będzie odnosił się przede wszystkim do: komunikacji społecznej w zakresie przyjmowania nowych zadań inwestycyjnych, przygotowywania dokumentacji projektowo-kosztorysowej dla inwestycji i zadań ujętych w strategii, składania wniosków aplikacyjnych o przyznanie dofinansowania, realizacji zadań zgodnie z określonymi wymogami, monitorowania i raportowania wydatków i efektów realizacji poszczególnych zadań. Wdrażanie i monitoring realizacji ustaleń strategii mają za zadanie szybko wykrywać tendencje i zdarzenia mogące mieć negatywny wpływ na skalę i tempo realizacji założonych celów strategicznych, a także umożliwiają – poprzez odpowiednio dobrany system mierników - badać rezultaty w zaspokojeniu potrzeb mieszkańców. Wszystkie zadania przyjęte do realizacji w ramach Strategii Rozwoju Gminy Wądroże Wielkie zostaną objęte monitoringiem rzeczowym, który dostarczy danych obrazujących postęp we wdrażaniu programu oraz umożliwi ocenę jego wykonania. Odpowiedzialność za wyniki wdrożenia strategii spoczywa na Wójcie i Radzie Gminy. Realizacja poszczególnych zadań prowadzona będzie przez Wójta Gminy Wądroże Wielkie przy pomocy pracowników odpowiedzialnych za poszczególne zadania w urzędzie. Zadanie to należy do Urzędu Gminy Wądroże Wielkie i będzie polegało na: zbieraniu i przekazywaniu partnerom społecznym i gospodarczym (potencjalnym beneficjentom) informacji o dostępnych źródłach finansowania zewnętrznego (kierowanie potencjalnych beneficjentów do odpowiednich instytucji); synchronizowaniu procesów planowania przestrzennego z zapisami strategii; ścisłej współpracy z jednostkami odpowiedzialnymi za przeprowadzanie inwestycji; wydawaniu jednostkom ubiegającym się o środki zewnętrzne opinii o zgodności planowanej inwestycji/zadania z zapisami strategii (w przypadku gdy taka opinia jest wymagana); inicjowaniu i koordynacji opracowania średniookresowych dokumentów programowych; informowaniu społeczności lokalnej o istnieniu strategii i obranych kierunkach rozwoju, postępach i efektach wdrażania strategii (media, broszury); Strona 22 Id: D974FAB1-F621-4A6C-AB75-32A68D18E5CD. Podpisany Strona 23 Strategia rozwoju gminy Wądroże Wielkie na lata 2016 - 2025 dokonywaniu koniecznych modyfikacji i zmian wynikających z zmieniających się uwarunkowań zewnętrznych i sytuacji wewnętrznej gminy. Główne instytucje i podmioty zaangażowane we wdrażanie strategii Główną instytucją odpowiedzialną za wdrożenie strategii jest Wójt wraz z podległym mu Urzędem Gminy. Wójt odpowiada za ogólną koordynację procesu wdrażania i monitorowania strategii. W szczególności odpowiedzialny jest za przygotowanie i wdrożenie projektów wynikających z Wieloletniej Prognozy Finansowej. Instytucjami wspomagającymi Urząd Gminy w procesie wdrażania strategii są: Rada Gminy, która powinna zadbać o promocję i właściwe zrozumienie strategii wśród społeczności lokalnej; Placówki szkolne (szczególna ważna rola nauczycieli jako liderów lokalnych); Inne jednostki podległe Gminie (np. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej); Kościoły i związki wyznaniowe; Organizacje pozarządowe działające na terenie gminy; Inne. Instytucje partnerskie, zarządzające określonymi instrumentami i programami, w ramach których będą finansowane niektóre działania wynikające ze strategii, w tym: Urząd Marszałkowski (jako instytucja zarządzająca RPO WD Starostwo Powiatowe (jako realizujący projekty będące w kompetencjach powiatu a realizowane na obszarze gminy); Powiatowy Urząd Pracy; Powiatowy Oddział Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa; inne. Do ważnych podmiotów, które w istotny sposób będą przyczyniać się do realizacji celów strategii, należy również zaliczyć docelowe grupy beneficjentów pomocy, w tym przede wszystkim: przedsiębiorcy i ich związki; bezrobotni; osoby podnoszące swoje kwalifikacje. Ocena postępów we wdrażaniu strategii będzie dokonywana w cyklu rocznym i będzie oparta o zestaw bazowych wskaźników. Wyniki oceny będą prezentowane w postaci krótkiego raportu Nazwa celu 1. Poprawa warunków życia poprzez rozwój podstawowej infrastruktury technicznej i społecznej Rodzaj wskaźnika - długość wybudowanej/zmodernizowanej sieci kanalizacji sanitarnej - długość wybudowanej/zmodernizowanej sieci wodociągowej - ilość wybudowanych/zmodernizowanych oczyszczalni ścieków - długość zmodernizowanych dróg gminnych - długość wybudowanych/zmodernizowanych ciągów pieszych - długość utworzonych/urządzonych ścieżek Strona 23 Id: D974FAB1-F621-4A6C-AB75-32A68D18E5CD. Podpisany Strona 24 Strategia rozwoju gminy Wądroże Wielkie na lata 2016 - 2025 Rowerowych - ilość zmodernizowanych obiektów użyteczności publicznej, zabytkowych - ilość przedsięwzięć dotyczących. rozwoju sieci gazowej, energetycznej, teleinformatycznej, którym gmin udzieliła wsparcia - ilość zmodernizowanych obiektów infrastruktury dydaktycznej - liczba zmodernizowanych obiektów użyteczności publicznej - ilość wybudowanych/zmodernizowanych punktów oświetlenia 2. Rozwój oświaty, kultury i turystyki jako - ilość ogólnodostępnych obiektów elementów zrównoważonego rozwoju infrastruktury sportowo-rekreacyjnej wybudowanych/zmodernizowanych na gminy terenie gminy - ilość zorganizowanych imprez kulturalno oświatowych - ilość nauczycieli przeszkolonych w ramach podnoszenia kwalifikacji - odsetek osób z wyższym i średnim wykształceniem - odsetek dzieci objętych wychowaniem Przedszkolnym 3.Podnoszenie jakości kapitału ludzkiego i wspieranie rozwoju przedsiębiorczości - liczba organizacji pozarządowych - struktura wykształcenia mieszkańców - liczba wdrożonych projektów społecznych - liczba osób, które podniosły swoje kwalifikacje zawodowe - liczba podmiotów zewnętrznych, które zainwestowały na terenie gminy - poziom dochodów własnych gminy - liczba osób pracujących - liczba działających podmiotów gospodarczych na 1000 mieszkańców - wartość kapitału zainwestowanego przez podmioty zewnętrzne - powierzchnia dostępnych terenów inwestycyjnych - liczba firm, które ulokowały się na stworzonych terenach inwestycyjnych Strona 24 Id: D974FAB1-F621-4A6C-AB75-32A68D18E5CD. Podpisany Strona 25 Strategia rozwoju gminy Wądroże Wielkie na lata 2016 - 2025 7. System ewaluacji strategii W ramach zarządzania strategią całościowa ewaluacja działań prowadzona będzie w układzie standardowym i obejmie trzy zasadnicze fazy: Ewaluacja ex ante, na koniec każdego roku kalendarzowego – koncentrująca się na ocenie strategii lub jej znaczącej aktualizacji według kryterium trafności i odpowiedniości oraz kryterium wewnętrznej spójności i zgodności programowej. Ewaluacja mid-term, w trakcie realizacji strategii – przeprowadzana w układzie kadencyjnym w ostatnim roku każdej kolejnej kadencji samorządu, koncentrująca się na ocenie czy i na ile przyjęta strategia jest faktycznie realizowana oraz jakie są jej efekty krótko- i średnioterminowe, według kryterium skuteczności działań, a także efektywności, koordynacji i zgodności działań z zasadami i założeniami ustalonymi w dokumencie strategii. Ewaluacja ex post, po zakończeniu realizacji strategii – w zakresie podobnym do ewaluacji mid-term, poszerzonym o ocenę (przewidywanych) efektów długoterminowych związanych z osiągnięciem założonej wizji, misji oraz celów strategicznych. Ewaluacja realizacji strategii na lata 2016 – 2025 obejmować będzie okresową ocenę odpowiedzialności, efektywności, skuteczności, realności ekonomicznej i finansowej oraz trwałości strategii w kontekście ustalonych celów. Celem ewaluacji jest przegląd osiągnięć strategii w stosunku do planowanych oczekiwań oraz wykorzystanie doświadczeń płynących z realizacji strategii w przyszłości. Ważną kwestią, która wywiera wpływ na każdą ewaluację jest wybór kryteriów. Komisja Europejska stosuje następujące kryteria: 1) Odpowiedniość – odpowiedniość celów strategii w stosunku do problemów, jakie strategia miała rozwiązać. 2) Przygotowanie strategii – logika i kompletność procesu planowania strategii oraz wewnętrzna logika i spójność dokumentu. 3) Efektywność – koszty, szybkość i efektywność zarządzania, przy wykorzystaniu, których wkład i działania zostały przekształcone w wyniki. 4) Skuteczność – ocena wkładu osiągniętego dzięki wynikom w stosunku do osiągnięcia celów strategii, oraz tego, jaki wpływ miały założenia na osiągnięcia strategii. 5) Wpływ – skutek, jaki wywiera strategia w szerszym środowisku, oraz jej wkład w rozwój i podniesienie konkurencyjności. 6) Trwałość –kontynuacja działań w ramach strategii i osiąganie wyników, ze szczególnym uwzględnieniem czynników rozwojowych wsparcia ze strony polityki, czynników ekonomicznych i finansowych, aspektów społeczno-kulturowych oraz zdolności instytucjonalnych. W ramach realizacji procesu monitoringu i ewaluacji strategii będzie powołany zarządzeniem Wójta Zespół Monitorujący, który będzie dokonywał cyklicznej oceny realizacji wypracowanej Strategii Rozwoju Gminy Wądroże Wielkie. Cykliczna ocena realizacji strategii jest narzędziem pozwalającym na skuteczne zarządzanie procesem wdrażania strategii. Pozwoli na korygowanie ewentualnych odchyleń od przyjętej ścieżki strategicznej. Celem dokonania oceny realizacji przyjętej strategii należy stale monitorować nie tylko stopień zaawansowania we wdrażaniu strategii. Zespół Monitorujący będzie okresowo i cyklicznie sprawdzać realizację przyjętej Strategii Rozwoju. Ocena strategii zawierać będzie opis realizacji poszczególnych celów strategicznych i Strona 25 Id: D974FAB1-F621-4A6C-AB75-32A68D18E5CD. Podpisany Strona 26 Strategia rozwoju gminy Wądroże Wielkie na lata 2016 - 2025 zadań priorytetowych oraz analizę osiąganych wskaźników. Zespół Monitorujący w wyniku przeprowadzonego postępowania monitorującego, co najmniej raz rok będzie przedstawiał Wójtowi wnioski dla dalszej realizacji strategii. W przypadku stwierdzonych odchyleń od przyjętych celów i kierunków rozwoju, Zespół Monitorujący wskaże propozycję działań korygujących przyjęte zadania lub wykaże konieczność ponownej ewaluacji Strategii. Ewaluacja strategii będzie obejmowała w szczególności analizę SWOT oraz weryfikację celów rozwojowych i zadań. W przypadku ewaluacji strategii Wójt przedstawi Radzie Gminy propozycję dokonania odpowiednich zmian w zapisach dokumentu strategicznego 8. Finansowanie działań strategicznych Perspektywa finansowa 2014 - 2020 to nowy okres programowania Unii Europejskiej, a jednocześnie czas nowych wyzwań dla jednostek samorządu terytorialnego. Zapewnienie środków finansowych to jeden z warunków realizacji założonych celów Strategii Rozwoju Gminy Wądroże Wielkie na lata 2016-2025. Inwestycje twarde, przedsięwzięcia, inicjatywy szkoleniowe i programy aktywizacyjne oraz edukacyjne zawarte w proponowanych kierunkach działań będą finansowe z następujących źródeł: 1. Środki własne Gminy Wądroże Wielkie. 2. Krajowe i zagraniczne mechanizmy finansowe, w tym: fundusze europejskie: PROW 2014-2020, RPO WD 2014-2020, PO Infrastruktura i Środowisko 2014-2020, PO Polska Cyfrowa, PO Wiedza, Edukacja, Rozwój, środki finansowe z Mechanizmów Finansowych Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Mechanizmu Norweskiego; inne zagraniczne środki finansowe; fundusze krajowe: NFOŚIGW, WFOŚiGW, ARiMR, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, Ministerstwa Cyfryzacji, Ministerstwa Środowiska, Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Ministerstwa Zdrowia; środki finansowe budżetu województwa, inne 3. Komercyjne instrumenty finansowe, w tym: pożyczki bankowe kredyty bankowe inne 4. Prywatne środki finansowe (przedsiębiorcy, wspólnoty mieszkaniowe. Katalog źródeł finansowania Strategii może ulec rozszerzeniu w zależności od instrumentów wsparcia dostępnych w danym roku budżetowym. Strona 26 Id: D974FAB1-F621-4A6C-AB75-32A68D18E5CD. Podpisany Strona 27