„POLITEJA” (numer 1 (3), 2005) A B S T R A K T Y Wokół
Transkrypt
„POLITEJA” (numer 1 (3), 2005) A B S T R A K T Y Wokół
„POLITEJA” (numer 1 (3), 2005) ABSTRAKTY Wokół postmodernizmu Barbara KRAUZ-MOZER, Naukowe teorie polityki a postmodernizm Autorka zwraca uwagę na utrzymujące się – także współcześnie – kontrowersje związane z terminem „nauka”, zwłaszcza gdy jest on stosowany w odniesieniu do metod, wiedzy i wartości poznawczych teorii formułowanych w dyscyplinach społecznych. Postmodernizm tworzy dla tej dyskusji nową perspektywę, w której naukowość dyscyplin społecznych i wartość epistemologiczna ich teorii, jest roztrząsana od nowa, nadal jednak nie przynosząc – podobnie jak spory wcześniejsze – zadawalającego rozwiązania. W konsekwencji pozostaje niepewność i wielość możliwych perspektyw ujmowania świata, z których każda coś swoistego ujawnia i zarazem coś ukrywa w rzeczywistości społecznej. To sprawia , że - bez względu na źródło inspiracji – badania podporządkowane rygorom metody naukowej w sensie oświeceniowym nadal zachowują swoją wartość. Tadeusz PALECZNY, W poszukiwaniu nowego paradygmatu w naukach o kulturze: ku antropologii postmodernistycznej W artykule podjęto próbę odpowiedzi na trzy grupy pytań. Po pierwsze, są to pytania o to, jaka jest natura i istota kultury? Jak powstaje oraz jak się rozwija kultura? Czy kultura jest atrybutem poszczególnych grup ludzkich, czy całej ludzkości? Czy kultura jest homogeniczną, autonomiczną sferą życia społecznego czy jest heterogeniczną przestrzenią, w której funkcjonuje wiele różnorodnych form? Czy kultury proste różnią się od kultur złożonych? Po drugie, pojawiają się problemy związane ze sposobami badania zdefiniowanej w jakikolwiek sposób rzeczywistości kulturowej. Pośród nich pojawiają się pytania o to, czy w ogóle możliwe jest badanie kultury? Następnie, w związku z pierwszym, stawia się pytania o to, w jaki sposób należy badać kulturę: czy poprzez jej przejawy, wytwory, czy docierać do jej istoty i natury poprzez mechanizm jej tworzenia? Przy pomocy jakich instrumentów należy opisywać, analizować oraz wyjaśniać zjawiska kulturowe? Czy należy kulturę badać z zewnątrz czy z wewnątrz? Po trzecie, w jakim stopniu opisy, a także teorie, jakie tworzy antropologia, odnoszą się do każdej realnej kultury? Czy możliwe są porównania pomiędzy różnymi kulturami? Co je łączy, a co różni? Czy istnieją obszary wspólne oraz elementy, które są unikatowe, niepowtarzalne i charakteryzują tylko jedna grupę kulturową? Które elementy są partykularne i jakie są obszary uniwersalizacji wytworów kulturowych? Antropologowie w różny sposób odpowiadali na te pytania. Poszukiwali też różnorodnych dróg poszukiwania odpowiedzi. Jedną z najnowszych refleksji teoretycznych w zakresie ustalania statusu kultury jest metoda postmodernistyczna. Stosunki międzynarodowe. Problemy amerykańskie Paweł LAIDLER, Judicial review jako element amerykańskiego systemu kontroli i równowagi Stany Zjednoczone to państwo działające w oparciu o zasadę podziału władzy oraz system kontroli i równowagi. Obydwie te kwestie znalazły się Konstytucji, w efekcie kompromisów zawartych podczas Konwencji Konstytucyjnej. Jednak system kontroli i równowagi stworzony w 1787 r. różni się od tego, który charakteryzuje współczesną amerykańską rzeczywistość prawno-polityczną. Praktyka ostatnich dwustu lat ukazała wiele czynników, które zachwiały równowagą, jakiej domagali się Ojcowie Założyciele. Wśród tych czynników na plan pierwszy wysuwa się instytucją sądowej kontroli konstytucyjności aktów prawnych (judicial review). Nie została ona zapisana w Konstytucji, lecz jest wynikiem precedensu Sądu Najwyższego z 1803 r., Marbury v. Madison. Na mocy tego orzeczenia wzrosła rola władzy sądowniczej, która stała się ostatecznym interpretatorem Konstytucji, najwyższego prawa w państwie. Od 1803 r., z różnym nasileniem, obserwujemy ingerencję Sądu Najwyższego w wiele sfer życia społeczno-politycznego Stanów Zjednoczonych. Studium dotyczące judicial review ma na celu przedstawienie rzeczywistej siły Sądu Najwyższego w procesie kreowania i interpretowania prawa amerykańskiego. Jest próbą odpowiedzi na pytanie, czy obecny system Stanów Zjednoczonych nadal może być jednoznacznie określany jako system kontroli i równowagi, czy też system, w którym jedna z gałęzi władzy uzyskała przewagę względem pozostałych – stan, którego obawiali się twórcy Konstytucji. Łukasz WORDLICZEK, Finansowanie wyborów w USA: (jeszcze) wybór osobowości i programu czy (już) dyktat sponsorów? Analizując wypowiedzi dotyczące wyborów w USA dość łatwo można odnaleźć twierdzenia, które są wynikiem błędnej interpretacji stanu faktycznego. Próba rozstrzygnięcia tytułowego dylematu – wybór osobowości i programu czy dyktat sponsorów – wydaje się umożliwiać dostarczenie odpowiedzi na szereg pytań i wątpliwości dotyczących jednego z najbardziej kontrowersyjnych zagadnień: finansowania polityki, a w tym wypadku: finansowania kampanii wyborczych w USA. Omówione zostają trzy najważniejsze źródła finansowania: sponsorzy indywidualni, komitety akcji politycznej oraz partie polityczne. Z dokonanej analizy wynika, że tradycyjne postrzeganie zagadnienia (prosta zależność pomiędzy zgromadzonymi funduszami a prawdopodobieństwo odniesienia sukcesu wyborczego) winno zostać zmodyfikowane. Otóż okazuje się, że kluczem do zwycięstwa jest zarówno zebranie stosownych środków finansowych, jak i ich odpowiednie (dostosowane do działań konkurenta) wydanie. A zatem wydaje się, że te dwa wymiary finansowania – „ilość” i „jakość” funduszy – winny być postrzegane jako konieczne do osiągnięcie zwycięstwa w wyborach. Anna KRZYNÓWEK, Amerykańska strategia demokratyzacji Iraku: wizja, próba implementacji, perspektywy na przyszłość Political stransformation in Iraq lies in the center of the Bush administration’s policy of transforming Middle East into free region of liberal democracies. The hoped-for success of democracy promotion in Iraq is supposed to cause political domino effect in the region. The idea engenders heated discussions where both optimistic and skeptical vioces have been heard. The article analyzes the key elements of american strategy to provide assistance and promote democratization in Iraq and beyond. In spite of evident political rethoric the organisational framework for existing programs and new initiatives seems to be burdened with problems of competing interest, bureaucrary and wishful thinking on how to support reformers within Iraq and other Arab states. Aleksander GŁOGOWSKI, USA a Pakistan. Zarys problemu Pakistan był ważnym sojusznikiem USA od początku okresu zimnej wojny. Stanowisko takie nie wynikało z przywiązania do demokracji i Zachodniego systemu wartości, lecz ze szczególnych stosunków, jakie utrzymywały Indie – główny przeciwnik Pakistanu w regionie, z którym toczy on spór o Kaszmir i o pozycję w Azji Południowej. Poparcie amerykańskie miało zasadniczo jedynie wymiar werbalny, gdyż inicjatywy rezolucji ONZ były wetowane przez ZSRR. Znaczenie Pakistanu dla polityki amerykańskiej wzrosło w latach 80., po inwazji radzieckiej na Afganistan. Po wycofaniu Armii Czerwonej politycy amerykańscy zauważyli, że Pakistan powoli staje się zagrożeniem, z uwagi na przeprowadzoną przez prezydenta Zia ul-Haqua politykę islamizacji, oraz pakistański program nuklearny. Doprowadziło to do nałożenia na Pakistan embarga gospodarczego. Sytuacja uległa zmianie po atakach terrorystycznych na WTC 11 września 2001 roku. Pakistan stał się strategicznym partnerem USA. Ważne jest pytanie na ile Pakistan wykorzysta ten status dla pokojowego rozwiązania konfliktu z Indiami? Czy rozwiąże problemy związane z działalnością powiązanych z Talibami ruchów, działających w zachodnich częściach kraju? Czy wykorzysta zagraniczną pomoc i inwestycje dla modernizacji swojej gospodarki? Rafał WORDLICZEK, Emigracja żydowska z Europy Wschodniej do Stanów Zjednoczonych pod koniec XIX wieku Wstęp artykułu zawiera podstawowe informacje o początkach emigracji żydowskiej do Stanów Zjednoczonych. Zasadnicza cześć dotyczy przyczyn masowych wyjazdów za ocean. Gruntownie omówiona została sytuacja społeczności żydowskiej w carskiej Rosji w drugiej połowie XIX wieku, represyjna polityka administracji carskiej wobec Żydów („prawa majowe”, polityka ministra Ignatiewa), a także przedstawiono przykłady pogromów, jako dowód na antysemickie nastawienie ludności cesarstwa. Następnie zaprezentowano trasy i warunki przejazdu emigrantów (raport Charlesa Nettera). Kolejny fragment dotyczy organizacji przyjazdu do Ameryki, pomocy w zakwaterowaniu i znalezieniu zatrudnienia. Pokazane są miejsca, do których najchętniej kierowali się Żydzi oraz ogromna pomoc okazana im przez bogatych współbraci, którzy tworzyli w tym celu specjalne fundacje ( np. HIAS czy UHC). Podsumowanie artykułu to próba oceny stosunku starej żydowskiej emigracji do nowo przybyłych, ukazanie możliwości przezwyciężenia uprzedzeń, a nawet wręcz wrogiego nastawienia poprzez podanie inicjatyw podjętych przez wpływowe jednostki wywodzące się spośród Żydów amerykańskich pochodzenia niemieckiego, dążące do asymilacji Żydów z ziem polskich. Pokazanie, iż jedynym „rozwiązaniem problemu” masowej emigracji współbraci z antysemickiej Europy nie jest zamknięcie portów amerykańskich, ale przyjęcie uchodźców i ich asymilacja. Jacek KNOPEK, Polonia amerykańska a członkostwo Polski w Pakcie Północnoatlantyckim i Unii Europejskiej Autor odtwarza stosunek Polonii i Polaków mieszkających w USA do procesu integracji europejskiej oraz poszerzenia NATO o nowych członków. W toku przytoczonych danych wykazano, że od początku lat 90. Polonia amerykańska zaczęła się interesować kwestią włączenia Polski w struktury Paktu Północnoatlantyckiego. Oddolna i spontaniczna początkowo akcja szybko przekształciła się w wymiar lobbingu etnicznego i przywiązania do spraw istotnych dla kraju ojców. Tworzenie komitetów, zbieranie podpisów, petycji czy rezolucji oznaczało wsparcie dla interesów polskich na gruncie amerykańskim. Zdecydowanie mniejszym echem odbiło się w środowisku polonijnym zainteresowanie członkostwem Polski w Unii Europejskiej. Temat ten zaczął być szerzej poruszany w społeczności polonijnej po 1999 r., kiedy spełniony został pierwszy postulat, mówiący o poparciu polskich inicjatyw w zakresie uczestnictwa w Pakcie Północnoatlantyckim. Unii Europejskiej Polonia amerykańska głównie przyglądała się, jako potencjalnej instytucji konkurującej z wpływami amerykańskimi w świecie. To też sprawia, że diaspora polska żyjąca w USA znalazła się w trudnej sytuacji politycznej, gospodarczej i społecznej. Z jednej strony dała ona wyraz poparcia polskim aspiracjom w przededniu debaty senackiej w sprawie poszerzenie NATO, a z drugiej państwo to nie jest i nie będzie członkiem wspólnoty europejskiej. Polonia, jak i całe społeczeństwo amerykańskie, odczuwa wyraźną konkurencję ze strony struktur paneuropejskich, co powoduje, że musi zadbać ono o interesy własnej grupy i społeczeństwa amerykańskiego. Specyfika tych dążeń znalazła odzwierciedlenie w działalności diaspory polskiej w USA. Anna BARTNIK, Imigracyjny poker. Projekty zmian w amerykańskiej polityce imigracyjnej i zachowania elektoratu latynoskiego w świetle prezydenckiej kampanii wyborczej Rok 2004 zaowocował zgłoszeniami wielu projektów ustaw w amerykańskim Kongresie, zmierzających do uregulowania kwestii imigracji, ale również zwiększoną aktywnością w dyskusjach nad projektami przedstawionymi wcześniej. Przyczyną tego ożywienia stała się prezydencka kampania wyborcza. Ameryka jest krajem imigrantów i jakkolwiek truistyczne byłoby to stwierdzenie, to slogan ten jest mocno zakorzeniony w świadomości każdego amerykańskiego polityka. Logicznym więc jest, że polityka imigracyjna stanowi jeden z wiodących nurtów życia politycznego w USA. W sytuacji wyborów, w których każdy głos może przesądzić o zwycięstwie lub przegranej, kwestia ta nabiera szczególnego znaczenia. W niniejszym artykule przedstawione zostały projekty zmian w prawie imigracyjnym, które stanowić mają magnes przyciągający określone grupy wyborców. Szczególny akcent położony został na mieszkających w USA Latynosów. Ze względu na rosnącą siłę tego elektoratu, punkt ciężkości w wielu zgłaszanych projektach przesunięty został na zaspokojenie oczekiwań tej społeczności. Marcin GABRYŚ, Mit niestrzeżonej granicy we współczesnej Kanadzie Celem artykułu jest ukazanie wybranych aspektów obecności mitu związanego z granicą kanadyjsko-amerykańską we współczesnej Kanadzie. Wysiłek włożony w przeszłości w uregulowanie sporów terytorialnych z USA oraz obawy narosłe w Kanadzie wokół zagrożenia granic znajdują bowiem do dziś swoje odbicie w społeczeństwie kanadyjskim. Stało się to szczególnie widoczne po wydarzeniach z 11 września 2001 roku. Po atakach terrorystycznych oba kraje przykładają ogromną wagę do bezpieczeństwa. Na skutek tego powstał pomysł utworzenia wspólnej granicy zewnętrznej, tak zwanej Obwodnicy Północnoamerykańskiej (North American Perimeter). Ta propozycja prezydenta George’a W. Busha po raz kolejny przypomniała Kanadyjczykom o znaczeniu kwestii granicznych z południowym sąsiadem. Stosunki międzynarodowe. Problemy europejskie Marek MACIEJEWSKI, Federacja europejska w polskich koncepcjach od Stanisława Leszczyńskiego do Rowmunda Piłsudskiego Artykuł zawiera omówienie poglądów polskich intelektualistów od połowy XVIII w. do połowy XX w. na przesłanki i założenia wspólnoty europejskiej, która w ich koncepcjach z reguły przybierała formę federacji najczęściej o regionalnym zasięgu obejmującym kraje słowiańskie. Jako pierwsze poglądy na ten temat zostały przedstawione federacyjne pomysły króla Stanisława Leszczyńskiego z 1748 r. W dalszej kolejności omówiono projekty zjednoczenia Europy – jako całego kontynentu bądź tylko jego części – formułowane w ciągu XIX w. przez Adama Czartoryskiego, Adama Mickiewicza, Karola Libelta, Zygmunda Edwina Gordaszewskiego, Wojciecha Jastrzębowskiego i Stefana Buszczyńskiego. W koncepcje federacyjne obfitowała w polskiej myśli politycznej I połowa XX w. Autor przedstawił tylko najważniejsze spośród nich, m.in. pomysły Józefa Piłsudskiego, idee międzymorza i prometeizmu, koncepcje związku polsko-czechosłowackiego (W. Sikorski i M. Romer). W ostatnim fragmencie artykułu mowa jest o projektach federacyjnych stworzonych już po II wojnie światowej m.in. przez Rowmunda Piłsudskiego i o ich pokłosiu we współczesnych doktrynach polskich. Krzysztof SZCZERSKI, Rzecz o wyprawie Europy w poszukiwaniu Celu Jan Wiktor TKACZYŃSKI, Traktat ustanawiający konstytucję dla Europy a suwerenność państw sygnatariuszy Przeciwnicy integracji europejskiej niemal na każdym kroku podkreślają, iż Unia Europejska stanowi zagrożenie dla suwerenności poszczególnych państw członkowskich. Argument ten przybiera ostatnio na znaczeniu, a to za sprawą procedury ratyfikacji, poprzez parlamenty i referenda narodowe, Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy. W niniejszym artykule autor skupił się na problematyce suwerenności państwa w prawodawstwie krajów członkowskich Unii oraz odniesieniu uregulowań wewnątrzkrajowych do zasady pierwszeństwa prawa Wspólnotowego. Argumentuje, iż Unia sama w sobie nie posiada władzy zwierzchniej nad państwami członkowskimi, tylko państwa, w imię własnych interesów, partykularnych i zbiorowych, podejmują suwerennie decyzje o przekazaniu instytucjom ponadnarodowym kompetencji do prowadzenia polityk ograniczających tę suwerenność, zrzekają się części własnej suwerenności na rzecz podmiotu ponadnarodowego. Autor podkreśla także, iż w treści samego Traktatu zawarte są artykuły niejako gwarantujące utrzymanie narodowej samodzielności. Nie ma bowiem mowy o realizacji głównego postulatu wysuwanego przez orędowników dalszej integracji: wprowadzeniu federalnego modelu Unii Europejskiej. Unia pozostanie nadal związkiem suwerennych państw, ograniczających w imię ponadnarodowych celów swe suwerenne prawa. Co więcej, autor dowodzi, iż dokument ten w zasadzie nie wprowadza niczego nowego do prawodawstwa dotychczas obowiązującego w Unii. Stanowi niejako zebranie dotychczasowego jej dorobku prawnego w jednym akcie, który można będzie w przyszłości „modelować” w zależności od aktualnych potrzeb. Janusz Józef WĘC, Projekt Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy w ocenie rządu i opozycji parlamentarnej w Niemczech Przedmiotem pierwszej części artykułu jest rekonstrukcja stanowiska rządu koalicyjnego SPD/Sojusz’90/Zieloni, a także opinii opozycyjnych partii politycznych CDU/CSU, FDP i PDS wobec projektu traktatu konstytucyjnego opracowanego przez Konwent Europejski w latach 2002-2003. Druga część analizy poświęcona została ocenie przygotowań Niemiec do konferencji przedstawicieli rządów 15 państw członkowskich Unii Europejskiej i 10 krajów kandydujących do tej organizacji, która rozpoczęła swoje obrady 4 października 2003 r. w Rzymie. Zawiera ona opinie najważniejszych przedstawicieli koalicji rządowej, jak też poglądy partii opozycyjnych na temat taktyki niemieckiej delegacji przed zbliżająca się konferencją międzyrządową. Werner RÖHR, Przez integrację do hegemonii. W sprawie pozycji Republiki Federalnej Niemiec w Unii Europejskiej oraz NATO: fakty, problemy, perspektywy, pytania Based on Germany’s present specific position in the world economy this article deals with certain aspects of the Federal Republic’s economic, political an military standing in the European Union and NATO. Germany’s altered status will be explicated in three historic problem areas. First: An analysis of all the modifications of the balance of power in Europe resulting from the GDR’ s Anschluss to the FGR an from the abolition of every political and military restrictions which had bee imposed upon imperialistic Germany after its defeat in World War II. Second: An analysis of Germany’s policies leading to the break-up of Yugoslavia and the wars between its successors states. The FGR pursued these policies initially on its own, later on in alliance with the USA against those of France and Great Britain. Third: An analysis of the political and export oriented interests of Germany and France versus those of the USA during the second aggressive war the USA waged on Iraq in 2003. The export structure, economic interests and corresponding political positions of the FGR und USA will be continuously compared in all of the three areas. Inconsistencies resulting from the both cooperation and competition between the two states will be represented. In view of the FRG’s status in the EU, the differences in monetary policies concerning the introduction of the EURO, the political division inside the EU in respect to the relations between the EU member states and the USA, the function that the EU’s eastern expansion has for Germany will be analyzed as well as the difficulties – provoked by US obstruction – for establishing EU armed forces which have been announced again and again. Germany’s specific military policies will also be discussed. Concluding the article it will be distinguished between the various potential options of Germany’s policies supporting its hegemony aspirations which – however strongly they are in conflict with each other – are being pursued or kept in reserve simultaneously, though with variable weight. Mirella Moczała KORZENIEWSKA, Proces politycznego i społecznego rozpadu Jugosławii (SFRJ) w drugiej połowie lat osiemdziesiątych XX wieku Rozpad Jugosławii był procesem trwającym ponad 30 lat. Jego początek nastąpił w połowie lat 60-tych, kiedy to miał miejsce poważny kryzys gospodarczy, po którym pojawiły się wyraźne potrzeby zreformowania państwa na płaszczyźnie ustrojowej i gospodarczej. Brak pożądanych działań ze strony władz wywoływał wystąpienia wśród ludności w miarę pogarszania się sytuacji w kraju. Cechą charakterystyczną ogólnospołecznych protestów był nacisk na odrębności narodowe i religijne pomiędzy poszczególnymi nacjami, zamieszkującymi Jugosławię, co stopniowo coraz bardziej utrudniało dialog pomiędzy nimi, a ostatecznie było jednym z elementów, które doprowadziły do wybuchu wojny. Druga połowa lat osiemdziesiątych przyniosła załamanie systemu socjalistycznego zarówno w Bloku Wschodnim, jak i w państwie jugosłowiańskim. Niemoc władz, przejawiająca się przeprowadzaniem zbyt ograniczonych jak na realne potrzeby reform gospodarczych i ustrojowych, doprowadziła do rozdźwięku pomiędzy sytuacją społecznopolityczną w poszczególnych republikach, a tą na płaszczyźnie federacyjnej. W ramach poszczególnych regionów, nowe władze, obrane w drodze wolnych wyborów, przejawiały tendencje do utworzenia odrębnych państw, co popierane było w owym okresie polityką państw zachodnioeuropejskich. Nie bez znaczenia były również przemiany ustrojowoterytorialne w byłym Bloku Wschodnim. Tymczasem władze jugosłowiańskie, nieprzygotowane do przeprowadzenia gruntownych przemian, nie nadążały z przyjmowaniem i legitymizacją stanu faktycznego. Doprowadziło to do rozdźwięku pomiędzy płaszczyznami politycznymi i do faktycznej dwuwładzy. Spóźnione propozycje kierownictwa SFRJ, zbyt wolne tempo dialogu na temat dziejących się przemian, a także postawa zagranicy wywołały ostatecznie konflikt zbrojny, który przemienił się w krwawe i okrutne wojny, które zburzyły kruchy porządek na Bałkanach. Stosunki międzynarodowe. Varia Łukasz KAMIEŃSKI, Broń jądrowa i rewolucja w strategii Przedmiotem artykułu jest koncepcja rewolucji nuklearnej, czyli transformacja sposobu prowadzenia wojny oraz strategii wywołana pojawieniem się broni atomowej i wodorowej. Broń nuklearna jest analizowana w szerszym kontekście zachodniego sposobu prowadzenia wojny. Brutalizacja i totalizacja wojny, które powszechnie wiąże się z rewolucją nuklearną, były już rozwinięte na długo przed rokiem 1945. Ich korzeni można się dopatrywać w pojawieniu się gilotyny oraz następujących zmianach w sposobie zabijania. Kolejnymi etapami dehumanizacji wojny były pierwsza i druga wojna światowa. Zatem, rewolucja nuklearna oznacza zarówno kontynuację, jak i brak ciągłości zachodniego sposobu prowadzenia wojny. Druga część artykułu poświęcona jest zmianom w strategii, będących rezultatem rewolucji nuklearnej. Analizowane są takie koncepcje i zjawiska, jak: zwycięstwo militarne, odstraszanie nuklearne, nuklearny wyścig zbrojeń i overkill oraz wojna ograniczona. Łukasz SŁONIOWSKI, Wpływ ochrony zasobów morskich na mare liberum Artykuł poświęcony jest omówieniu wyroku Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie jurysdykcji nad obszarami połowowymi z 4 grudnia 1998 roku. Rozpoczyna się wprowadzeniem historycznym na temat ewolucji zasady morza otwartego, następnie szczegółowo prezentuje tą zasadę prawa międzynarodowego, podając jej definicję i tworzące ją wolności, wraz z ich ograniczeniami. Dalej zaś porusza kwestię suwerenności, jurysdykcji i regulacji określających stosunek między państwem a statkiem wciągającym jego banderę. Omówienie wyroku MTS rozpoczyna się opisem stanu faktycznego, który doprowadził do sporu, to jest interwencji Kanady podjętej wobec hiszpańskiego kutra poławiającego na morzu otwartym. Prezentowana jest historia proceduralna, wraz z poprzedzającymi ją działaniami dyplomatycznymi. Przedstawiona jest kanadyjska deklaracja uznania obowiązkowej jurysdykcji Trybunału, albowiem miała ona podstawowe znaczenie dla orzeczenia. Kanada wykluczyła spod jurysdykcji Trybunału spory powstające lub dotyczące zastosowania przez Kanadę środków zachowania i gospodarowania gatunkami ryb około granicznych i migrujących wobec okrętów poławiających w obszarze objętym konwencją NAFO (…) i egzekwowania tych środków. Tym samym wątek zastosowania środków gospodarowania i ochrony zasobów ryb stał się kluczowym zagadnieniem dla kwestii jurysdykcji Trybunału. Analizie tego wątku, i jego odniesień do prawa międzynarodowego, poświęcona jest pozostała część artykułu. Autor kończy zajmując krytyczne stanowisko wobec orzeczenia, będącego wyrazem słabości prawa międzynarodowego, wskazując na wypływające z niego zagrożenia dla wolności morza. Grzegorz GOŁOJUCH, Cztery pokolenia chińskich przywódców. Problemy lub przebieg instytucjonalizacji sukcesji władzy w Chińskiej Republice Ludowej This article focuses on the institutionalization of process change Chinese leadership. The first part describe complications and difficulties of personnel reshuffle in the Chinese Communist Party a process that began in the 1980s of promoting younger and better-educated leaders to senior political positions during Deng Xiaoping Era. Transition of power between third and fourth generation with the top lider Hu Jintao and fourth generation’s background was a main subject in depth analysis. The 16th National Party Congress was billed as one of smooth political however incomplete succession. Discusses the reluctance of previous Chinese Communist Party Secretary Jiang Zemin to resign all his political powers after retiring from his post on the 16th National Party Congress. The political impact of SARS at the elite level has been led to the end of the first smooth and peaceful transition of power in the China's history. Some observers have even argued that China's political succession has been institutionalized. Zviad ABASCHIDZE, Weakness of “nationhood”. “National integration” as a challenge for post-communist Georgia In given article the question and the problems of post-communist nation-building process are discussed on a light of Georgian experience. In most of the post-communist space in discourse on ‘nation’ and ‘nationality’ still the ethnic understanding of its is still dominating. Such approach in its turn is ‘exclusive’ and on discourse level does not provide with the sense of solidarity and common collective identity to the different segments of the society, primarily to the ethnic groups, who are regarding themselves as distinct ‘nationality’ and ‘national identity’. Such situation is determined from the countries’ historical developments where the key role is being played by the Soviet heritage of ‘nationality’ politics. Traditional models of nation’: Liberal assimilation (French one) and ‘ethnic differentiation’ (German one) do not work on post-soviet democratization stage. It is obvious to from the experience of contemporary Georgia, where the ‘ethnic-conflicts’ reached on its highest levels. Author argues in favor of ‘integration” model of nation building which on public level provides with a sense of common collective identity and defend ethnic groups self-cultural identity. Problemy ustroju politycznego Martyna MIRECKA, Jakub I Stuart i Parlament Anglii Jakub I Stuart był zwolennikiem koncepcji boskiego uprawnienia królów. Zgodnie z tą doktryną królowie i władza przez nich posiadana pochodziła od Boga – w konsekwencji była nadrzędna w stosunku do innych władz, zarówno kościelnej, jak i świeckiej. Władza królewska, podobnie jak władza Boga, była suwerenna i absolutna. Stuart jako absolutysta nie tylko uznawał monarchę za niezależnego względem innych ośrodków władzy, lecz głosił, że król stoi ponad prawem. Zgodnie z poglądem Jakuba I parlament stanowił „wielką radę króla”. Na początku XVII wieku główną częścią systemu politycznego Anglii pozostawała Korona, lecz polityka prowadzona przez Stuarta sprawiła, że znaczenia nabrały kwestie doktrynalne, co przyczyniło się do wzrostu napięcia między Koroną a parlamentem. Kluczowe dla kształtowania się stosunków między królem a izbami były sprawy finansowe, które przyczyniły się do wzmocnienia pozycji parlamentu. Anna RYCHŁY-MIERZWA, Reforma polskiego samorządu terytorialnego.Debata parlamentarna nad ustawą o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialnego 1931-1933 W 1918 r. na ziemiach, które weszły ostatecznie w skład II Rzeczypospolitej, istniało kilka odmiennych systemów ustrojowych samorządu terytorialnego, prace nad ujednoliceniem tego stanu rzeczy trwały od zarania odrodzonej państwowości polskiej; zasadnicza reforma ustroju samorządu terytorialnego była efektem prac parlamentu III kadencji, których owocem stała się ustawa o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialnego z 1933 r. Artykuł stanowi drugą z cyklu wypowiedzi autorki, dotyczących publicznej debaty na temat reformy ustroju polskiego samorządu terytorialnego na początku lat 30. XX w. Jego celem jest przedstawienie przebiegu dyskusji o toczącej się w polskim parlamencie w ramach prac nad uchwaleniem tzw. samorządowej ustawy scaleniowej. Rządowy projekt ustawy o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialnego został przedłożony sejmowi 16 I 1932 r. Prace parlamentarne nad ustawą scaleniową trwały ponad rok. Debata na forum obu izb charakteryzowała się dużym napięciem. Istotne miejsce w ramach debaty parlamentarnej nad projektem ustawy o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialnego zajęła kwestia celów i zakresu reformy, a następnie problematyka „depolityzacji” samorządu, wzmocnienia czynnika zawodowego w łonie jego organów, czy ordynacji komunalnej. Największe kontrowersje wzbudziły zagadnienia dotyczące nadzoru nad samorządem terytorialnym oraz oparcia ustroju gminy wiejskiej na konstrukcji gminy zbiorowej. Podczas debaty na temat kształtu ustroju samorządu terytorialnego w parlamencie w większym stopniu niż w przypadku dyskusji na łamach prasy samorządowej dostrzegalne były momenty polityczne, które niejednokrotnie przeważały nad argumentacją merytoryczną. Ustawa o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialnego postrzegana była jako element rozszerzania kontroli obozu piłsudczykowskiego na coraz szersze dziedziny życia społecznego poprzez rozbudowę kompetencji administracji rządowej, stąd projekt tego aktu prawnego spotkał się z solidarną krytyką wszystkich ugrupowań opozycyjnych. Marketing polityczny Jakub ŻURAWSKI, Cele telewizyjnej reklamy politycznej jako narzędzia marketingu politycznego. Marketing polityczny jest dziś nie tylko stałym elementem kampanii wyborczych, lecz coraz częściej także przedmiotem badań. Jednym z jego podstawowych narzędzi jest telewizyjna reklama wyborcza. W artykule zarysowane zostało modelowe ujęcie pięciu podstawowych celów reklamy politycznej: upowszechniania informacji o kandydacie lub partii, kreowania wizerunku kandydata lub partii, informowania wyborców o najważniejszych kwestiach programowych, atakowania konkurentów oraz odpierania tych ataków. Do omówienia i zobrazowania tychże celów posłużyły niejednokrotnie rzeczywiste przykłady z polskich kampanii wyborczych. Autor zwraca także uwagę na problemy związane z badaniem skuteczności wyborczych przekazów reklamowych. Ilość czynników mających wpływ na decyzje wyborcze jest bowiem tak liczna, że znacząco utrudnia badanie efektywności reklam politycznych. Nie ulega jednak wątpliwości, że reklama wyborcza jest nieodłącznym zjawiskiem towarzyszącym elekcjom w państwach demokratycznych.