121

NEUROFIZJOLOGIA KLINICZNA
Podręcznik dla studentów i absolwentów wydziałów fizjoterapii
RYSZARD KiNALSKI
MEUROFIZJOLOGIA KLINICZNA
DLA NEUROREHABILITACJI
Podręcznik dla studentów
i absolwentów wydziałów fizjoterapii
M e d P h a rm
Polsko
Spis treści
P rz e d m o w a ..................................................................................................................................
9
P o d z ię k o w a n ia ...........................................................................................................................
11
W p ro w a d z e n ie ...........................................................................................................................
13
Część I. Podstawy teoretyczne
Wstęp ..................................................................................................................................
Biologia komórki..................................................................................................................
Komórki macierzyste............................................................................................................
Ogólna organizacja struktur i funkcji układu nerw ow ego................................................
1.0. Układ nerwowy somatyczny....................................................................................
1.1. Przegląd ogólny.....................................................................................................
Struktury i funkcje neuronu...................................................................................
Elektrofizjologia neuronu......................................................................................
Neurotransmisja i neuroprzekaźniki...................................................................
Komórki glejowe i bariera krew-mózg................................................................
Genetyka neuronu..................................................................................................
Neuron - jednostka operacyjna............................................................................
Sieci n e u ro n o w e ..................................................................................................
Moduły neuronow e...............................................................................................
Asymetryczność międzypółlculowa......................................................................
Mapy ko ro w e.........................................................................................................
Zachowanie............................................................................................................
Przetwarzanie inform acji......................................................................................
Uczenie i p a m ię ć ..................................................................................................
1.2. Systemy c z u c ia .....................................................................................................
System somatosensoryczny...................................................................................
Anatomia czucia somatosensorycznego............................................................
Organizacja czucia i percepcji som atosensorycznej.........................................
Ból...........................................................................................................................
System wzrokowy..................................................................................................
Fizyka światła........................................................................................................
Anatomia o k a ........................................................................................................
Fizjologia wzroku..................................................................................................
System słuchow y..................................................................................................
Fizyka dźw ięku.....................................................................................................
Anatomia u c h a .....................................................................................................
Fizjologia s łu c h u ..................................................................................................
1.3. Neurofizjologiczne mechanizmy kontroli m c h u ................................................
Jednostka mchowa mięśnia szkieletowego.........................................................
Rekrutacja i częstotliwość wyładowań jednostek m c h o w y ch .........................
Receptory związane z rozciąganiem i skurczem mięśnia szkieletowego. . . .
Neuromechanizmy odruchów rd zen io w y ch ......................................................
Funkcje kory ruchowej związane z kontrolą ruchu............................................
25
29
33
37
39
39
40
43
46
47
50
52
53
56
56
61
64
66
67
74
74
76
77
81
84
84
85
85
87
87
88
88
90
90
96
98
100
105
6
Spis treści
Struktury i funkcje móżdżku i jąder podstawnych związane z ruchem . . . .
Poziomy integracyjne układu nerwowego związane z kontrolą m c h u .............
Zaburzenia neuromechanizmów kontroli r u c h u ...............................................
Struktury i funkcje układu rów now agi...............................................................
Organizacja ośrodkowych dróg nerwowych ruchow ych...................................
Chód i ośrodkowy generator wzorca lo k o m o c ji................................................
1.4. Plastyczność i regeneracja układu nerwowego..............................................
Plastyczność jednostki m ch o w ej.........................................................................
Plastyczność neuronu............................................................................................
Plastyczność mózgu...............................................................................................
2.0. Układ nerwowy autonom iczny..................................................................................
2.1. Struktury anatom iczne.........................................................................................
2.2. Neurofizjologiczne mechanizmy funkcji w egetatyw nych...............................
2.3. Mięśnie gładkie.....................................................................................................
2.4. Neurosekrecje........................................................................................................
107
111
112
115
118
120
122
125
127
137
142
144
148
153
154
Część II. Praktyka
W prowadzenie.....................................................................................................................
3.0. Urządzenia i testy instrumentalne...............................................................................
3.1. Urządzenia i s p rz ę t...............................................................................................
Uniwersalny aparat fizykoterapeutyczny............................................................
Elektrody do elektrodiagnostyld k la sy c z n e j......................................................
Systemy komputerowe do badań neurofizjologicznych...................................
Elektrody do rejestracji potencjałów czynnościowych......................................
Elektrody do stymulacji przezskómej nerwów obw odow ych.........................
Elektrody u z ie m iając e .........................................................................................
Elektrody specjalne...............................................................................................
Aparaty do stymulacji magnetycznej...................................................................
Cewki do stymulacji magnetycznej......................................................................
Urządzenia do badań chodu...................................................................................
Urządzenia do badań równowagi c ia ła ................................................................
3.2. Testy instrum entalne............................................................................................
Elektrodiagnostyka k la sy c z n a ............................................................................
Elektrom iografia..................................................................................................
Polielektrom iografia............................................................................................
Elektroneurografia...............................................................................................
Przewodnictwo nerw ow e......................................................................................
Transmisja nerwowo-mięśniowa.........................................................................
Odmch ścięgnisty..................................................................................................
Odmch H offm anna...............................................................................................
Fala F .....................................................................................................................
Toniczny odruch w ibracyjny...............................................................................
Odruch m rugania..................................................................................................
Nocyceptywny odmch zgięciowy.........................................................................
Współczulna odpowiedź s k ó r n a .........................................................................
Elektroencefalografia............................................................................................
Magnetoencefalografia.........................................................................................
Potencjały w yw ołane............................................................................................
Badania c h o d u ......................................................................................................
157
161
162
165
169
173
177
181
182
182
184
187
188
190
193
194
201
215
218
219
226
226
228
231
232
234
238
242
245
251
253
275
Spis treści
7
Modulacja odruchu Hoffmanna............................................................................
Badania równowagi c ia ła ......................................................................................
Test dwóch w a g ......................................................................................................
Posturografia statyczna vs stabilografia................................................................
Posturografia dynamiczna......................................................................................
Antycypacja przystosowania posturalnego.........................................................
4.0. Protokoły testów instrumentalnych............................................................................
4.1. Czynności przygotow aw cze................................................................................
4.2. Przykłady protokołów............................................................................................
Badanie reobazy i chronaksji................................................................................
Obliczanie współczynnika akomodacji................................................................
Wykreślanie krzywej i/t.........................................................................................
Badanie elektromiograficzne (E M G )...................................................................
Badanie polielektromiograficzne (P E M G ).........................................................
Badanie transmisji nerwowo-mięśniowej............................................................
Badanie szybkości przewodnictwa mchowego...................................................
Badanie szybkości przewodnictwa czu cio w eg o ................................................
Badanie somatosensorycznych potencjałów wywołanych ( S E P ) ...................
Badanie SEP stymulacją nerwu po śro d k o w eg o ................................................
Badanie SEP stymulacją nerwu strzałkow ego...................................................
Badanie dennatomalnych somatosensorycznych potencjałów wywołanych . .
Badanie wzrokowych potencjałów wywołanych................................................
Badanie słuchowych potencjałów w yw o łan y ch ................................................
Badanie mchowych potencjałów wywołanych...................................................
Badanie nocyceptywnego odruchu zgięciowego................................................
Badanie współczulnej odpowiedzi skórnej.........................................................
Badania równowagi ciała testem dwóch wag ...................................................
Posturografia statyczna (stabilografia)................................................................
Posturografia d y n am iczn a...................................................................................
Antycypacja przystosowania posturalnego.........................................................
5.0. Zasady bezpieczeństwa i higieny p ra c y ......................................................................
Zagrożenia techniczne..................................................................................................
Zagrożenia biologiczne...............................................................................................
276
277
277
278
282
288
290
291
292
292
293
294
294
295
296
297
298
299
300
300
301
302
302
303
304
305
306
307
307
308
308
308
311
Część III. Klinika
6.0. Wprowadzenie...............................................................................................................
6.1. Udar m ózgu............................................
Okres ostiy udaru m ózgu......................................................................................
Okresy poudarowej rekonw alescencji................................................................
Metody neurofizjatryczne odtwarzania resztkowych funkcji ruchowych . . .
6.2. Uszkodzenia rdzenia kręgow ego.........................................................................
Dyskompletne uszkodzenie rdzenia kręg o w eg o ................................................
Dysfunkcje autonomiczne po uszkodzeniu rdzenia k ręg o w eg o......................
6.3. Kierunki postępowania terapeutycznego............................................................
Farmakoterapia.....................................................................................................
Przeszczepy............................................................................................................
Kinezyterapia........................................................................................................
6.4. Elektroterapia........................................................................................................
Elektrostymulacja nerwu przezskóma (TENS)...................................................
313
316
316
323
323
337
341
344
344
345
346
347
349
350
8
Spis treści
Elektrostymulacja funkcjonalna (F E S )................................................................
Elektrostymulacja nerwowo-mięśniowa (N M S )................................................
Elektrostymulacja w zaburzeniach funkcji zw ieraczy ......................................
Elektrostymulacja rękawicą s ia tk o w ą ...............................................................
Elektrostymulacja nadoponowa rdzenia kręgow ego.........................................
Przezczaszkowa stymulacja magnetyczna m ó z g u ............................................
Z ak o ń czen ie........................................................................................................................
359
360
361
362
364
368
369
Wykaz s k ró tó w ...........................................................................................................................
375
Piśm iennictw o...............................................................................................................................
378
Słownik najważniejszych te rm in ó w .........................................................................................
405
Skorowidz
414
..................................................................................................................................