propozycja działań 2014 - 2020 - Klaster Gospodarki Odpadowej i

2014
Joanna Podgórska
Departament Rozwoju Przedsiębiorczości i Innowacyjności
Stymulowanie innowacyjności
i konkurencyjności przedsiębiorstw
poprzez klastry –
propozycja działań 2014 - 2020
Konferencja „Klaster Gospodarki Odpadami i Recyklingu szansą rozwoju
innowacyjnych przedsiębiorstw z branży odpadowej i recyklingu”
Kielce 18.03.2014
CZĘŚĆ I
Klastry w Polsce
Klastry = współpraca + konkurowanie
 geograficzna koncentracja
i świadomość terytorialnej
tożsamości klastra
 konkurencja, ale i współpraca
 koncentracja wokół
dominującej branży
 trwałość współpracy
 wspólne inicjatywy
 klastry mogą być formalnie
zarejestrowane, jak
i nieposiadające formy
organizacyjno-prawnej
•LUDZKIE
•KNOW – HOW
•FINANSOWE
•INFRASTRUKTURA
• KOMUNIKACJA
WEWNĘTRZNA
AKTYWNOŚĆ
RYNKOWA
• MARKETING I PR
• KREOWANIE WIEDZY
I INNOWACJI
PROCESY
ZASOBY
KLASTER
POTENCJAŁ
WZROSTU
• PRZYWÓDZTWO
• UWARUNKOWANIA
REGIONALNE
• POLITYKA WŁADZ
PUBLICZNYCH
• OTOCZENIE
INSTYTUCJONALNE
WYNIKI
• ROZWÓJ ZASOBÓW
LUDZKICH
• POZYCJA RYNKOWA
• INNOWACYJNOŚĆ
• INTERNACJONALIZA
CJA
Korzyści z funkcjonowania klastrów
 niższe koszty transakcyjne - wyspecjalizowanych zasobów, nieformalnych
powiązań i przepływu informacji. Wewnętrzna konkurencja podmiotów
w klastrze stymuluje innowacyjność i jest siłą napędową jego rozwoju.
 przestrzenna bliskości licznej grupy niezależnych podmiotów, skupienie
określonej wiedzy i kwalifikacji, specjalizacji; łatwość znalezienia
pracowników i partnerów biznesowych (podwykonawców i usługodawców)
oraz realizacji wspólnych działań w pewnych obszarach.
 dostępne lokalnie, wyspecjalizowane i unikalne zasoby – w tym wiedza
i kapitał ludzki – oraz odpowiednia infrastruktura.
 klaster staje się atrakcyjnym rynkiem pracy przyciągającym
wykwalifikowanych pracowników i absolwentów (talenty).
Niższe koszty pozyskiwania i szkolenia nowych pracowników.
 oprócz konkurencji występuje także współpraca,
czy też współdziałanie (często niesformalizowane
i nieuświadomione), zwłaszcza pomiędzy sektorem przedsiębiorstw,
administracją i sektorem badawczo-rozwojowym.
Silne strony klastrów w Polsce

 Powiązanie klastrów z potencjałem, zasobami naturalnymi, tradycjami
gospodarczymi środowiska lokalnego; silne interakcje klastra względem
otoczenia zewnętrznego;
 Silna pozycja koordynatora w klastrach oraz aktywność koordynatora na rzecz
animacji współpracy w klastrach; wysoka aktywność w sferze komunikacji
wewnętrznej i zewnętrznej;
 Dobra dostępność laboratoriów dla członków klastra; bardzo dobra dostępność
biur i sal konferencyjnych na potrzeby klastra;
Największy postęp w stosunku do
roku 2010 dokonał się w obszarze
internacjonalizacja klastrów
W ciągu ostatnich dwóch lat klastry
zauważalnie poprawiły swoje
wyniki w obszarze realizowanych
procesów biznesowych
Najbardziej efektywne są klastry:
 utworzone oddolnie, posiadające powyżej 60
członków,
 posiadające w swych strukturach więcej instytucji
otoczenia
biznesu,
jednostek
naukowych
i badawczych,
W stosunku do roku 2010 odnotowano, że
Klastry, które aktywnie pracują
nowo powstające klastry są efektem
z instytucjami otoczenia biznesu lepiej
współdziałania sektorów prywatnego
i szybciej się rozwijają
i publicznego oraz instytucji B+R
Słabe strony klastrów w Polsce
 Niska innowacyjność przedsiębiorstw w klastrze; mała liczba
innowacji objętych ochroną prawną wprowadzonych w klastrze
w ostatnich dwóch latach; słabe efekty współpracy z sektorem
nauki (np. mała liczba spin offów w klastrach).
 Niewielka liczba klastrów realizujących wspólną aktywność
rynkową, jak np. wspólne zamówienia, zaopatrzenie na rzecz
firm w klastrze.
 Słaba aktywność klastra w przygotowywaniu ofert dla
odbiorców z zewnątrz oraz w pozyskiwaniu zewnętrznych
środków finansowych na projekty klastrowe.
 Niewystarczająca współpraca z innymi podmiotami
regionalnych systemów innowacji, w tym instytucjami otoczenia
biznesu.
Rekomendacje* dla Koordynatorów oraz podmiotów
funkcjonujące w klastrach
1. Zwiększenie aktywności rynkowej klastrów - zwiększenie liczby inicjatyw
podejmowanych przez koordynatora o charakterze biznesowym – wspólne
rynki zbytu, wspólna oferta klastra.
2. Identyfikacja kompetencji niezbędnych do rozwoju klastra. Pozyskiwanie
kompetencji z IOB i innych zasobów regionu.
3. Dążenie do osiągnięcia określonej „masy krytycznej”.
4. Rewizja dotychczasowych strategii działania z uwzględnieniem nowych
rynków, nowych czynników sukcesu oraz innowacyjności.
 Rynkowych, w tym w odniesieniu do kluczowych czynników sukcesu
działalności klastrów i przedsiębiorstw oraz nowych rynków,
 W polityce klastrowej na poziomie kraju,
 W zasadach przydzielania środków finansowych na rozwój klastrów.
*na podstawie badania Benchmarking klastrów – edycja 2012 r.
Rekomendacje dla Koordynatorów oraz podmiotów
funkcjonujące w klastrach cd.
5. Pełna świadomość i dokładna identyfikacja potencjału klastra
na potrzeby jego promocji wśród władz regionu i kraju. Należy aktywnie
włączyć się w procesy wyłaniania inteligentnych specjalizacji na poziomie
krajowym i regionalnym.
6. Wyraźna identyfikacja korzyści funkcjonowania w klastrze dla
przedsiębiorców. Korzyści muszą być zindywidualizowanie i adekwatne do
branży i specyfiki przedsiębiorstwa oraz regionu. Opracowanie swoistej
„oferty” marketingowej klastra dla przedsiębiorcy.
7. Wzmocnienie i wydłużenie planowania strategicznego w klastrze
na potrzeby planowania innowacji oraz rozwoju technologii.
8. Budowanie regionalnego „ekosystemu” wspierania innowacji, transferu
wiedzy i współpracy w regionie. Dotyczy to ścisłej współpracy z takimi
instytucjami jak parki technologiczne, inkubatory technologiczne itp.
CZĘŚĆ II
Polityka klastrowa – perspektywa Komisji
Europejskiej
Działania Komisji Europejskiej w zakresie klastrów
DG Enterprise and
Industry
DG Regional and
Urban Development
COSME
Horyzontalne
wsparcie klastrów
w oparciu o:
• doskonałość
• internacjonalizacja
• nowe pomysły
• Polityka spójności
oparta na klastrach
• Inteligentne
specjalizacje RSI3
DG Research and
Innovation
• 7 PR
• Horizon 2020
Praktyczne działania KE na rzecz klastrów
Misje gospodarcze
• obecnie 8 kierunków:
Chile, Indie, Japonia,
Brazylia, Korea Płd.,
Maroko, Tunezja
i Meksyk
• uprawnieni –
członkowie European
Cluster Collaboration
Platform z krajów
biorących udział
w CIP
Europejska
Platforma
Współpracy
Klastrów (ECCP)
• przeznaczenie - dla
organizacji
klastrowych
i członków klastrów
Europejskie
Strategiczne
Partnerstwa
Klastrów (ESCP)
• współpraca klastrów
przekraczająca
granice geograficzne
i sektorowe
• bezpłatna http://www.clustercol
laboration.eu
• http://www.clustercol
laboration.eu/europea
n-strategic-clusterpartnerships
CZĘŚĆ III
Polityka klastrowa – perspektywa
krajowa
Punkt wyjścia – Rekomendacje Grupy roboczej ds. polityki
klastrowej
Raport zawiera:
kierunkowe założenia polityki
klastrowej do 2020 roku.
Raport nie zawiera:
•
Opisów instrumentów,
•
Konkretnych rozwiązań
(np. kryteriów, opisów procedur ).
Mapa klastrów w Polsce 2020
• klastry o największym
potencjale
konkurencyjnym
i znaczeniu dla
gospodarki regionu
• powiązane
i konkurencyjne
w skali regionu/ kraju
• wpisują się
w regionalne inteligentne
specjalizacje
Kluczowe
Klastry Krajowe
Kluczowe klastry regionalne
Klastry lokalne/ regionalne
mobilizacja oddolnego powstawania
i angażowania się aktorów klastrów w procesy
wspólnego, strategicznego planowania rozwoju oraz
definiowania wspólnych przedsięwzięć
Wielkość wsparcia publicznego
a klasyfikacja klastrów
• klastry o największym
potencjale
konkurencyjnym
i znaczeniu dla polskiej
gospodarki
• powiązane
i konkurencyjne
w skali międzynarodowej
• posiadające znaczący
potencjał naukowotechnologiczny
Założenia systemowe wsparcia klastrów
Założenia polityki klastrowej przewidują dwa kierunki oddziaływania:
a) wspieranie istniejących i tworzących się klastrów poprzez
dofinansowanie (głównie z poziomu regionalnego) koordynatorów
klastrów, w tym prowadzonych przez nich inicjatyw klastrowych;
w ten sposób zapewnione zostanie funkcjonowanie instytucji pełniących
kluczową rolę dla rozwoju współpracy, interakcji i przepływów wiedzy
w ramach skupisk działalności gospodarczej, a tym samym podnoszenia ich
konkurencyjności i innowacyjności.
b) zintegrowanie dostępnego wsparcia publicznego wokół wybranych
klastrów o kluczowym znaczeniu i potencjale konkurencyjnym dla
gospodarki kraju (Krajowe Klastry Kluczowe - wsparcie centralne)
i poszczególnych regionów (Regionalne Klastry Kluczowe - wsparcie
regionalne), wpisujących się w inteligentne specjalizacje krajowe
i regionalne.
Wsparcie rozwoju klastrów z poziomu regionalnego
 Wspieranie istniejących i tworzących się klastrów, głównie poprzez
dofinansowanie koordynatorów klastrów, w tym prowadzonych przez
nich inicjatyw klastrowych, powinno mieć miejsce na poziomie
lokalnym/ regionalnym, w ramach Regionalnych Programów
Operacyjnych (RPO).
 Rekomenduje się by regiony dokonały priorytetyzacji swojej polityki
rozwojowej poprzez wybór regionalnych klastrów kluczowych (RKK)
wyznaczających lub wpisujących się w inteligentne specjalizacje tych
regionów. Rozwój regionalnych klastrów kluczowych powinien być
wspierany w sposób ukierunkowany ze środków publicznych
dostępnych na poziomie regionów.
 Za wskazaniem RKK powinna iść koncentracja i koordynacja alokacji
środków publicznych dostępnych na poziomie regionalnym –
realizowana poprzez mechanizm przyznania dodatkowych punktów dla
projektów z tych klastrów kluczowych.
Wsparcie rozwoju klastrów z makroregionu PW
Ponadregionalne projekty badawczo-rozwojowe – dla konsorcjów członków klastrów
ponadregionalnych z Polski Wschodniej
preferowane będą projekty obejmujące działalność kompleksową w obszarze B+R, tj. działalność
badawczo-rozwojową, mającą na celu przygotowanie prototypu i wdrożenie wyników prac B+R do
systemu produkcji, w tym projekty angażujące jednostki naukowe
Wsparcie internacjonalizacji klastrów w zakresie B+R+I – dla koordynatorów
klastrów ponadregionalnych z Polski Wschodniej
m.in. z tworzeniem sieci międzynarodowych powiązań kooperacyjnych, wymianą specjalistów, udział
w międzynarodowych zespołach badawczych, opracowaniem międzynarodowych projektów,
prowadzących do przygotowania i złożenia wspólnych wniosków do programów międzynarodowych,
organizację lub udział członków inicjatywy klastrowej w międzynarodowych seminariach, konferencjach,
giełdach technologii lub warsztatach, związanych tematycznie z profilem działalności klastra; cel:
intensyfikacja transferu technologii, przepływ wiedzy i informacji pomiędzy ośrodkami przemysłowymi
i naukowymi zlokalizowanymi w różnych krajach i regionach
Wsparcie klastrów – dla koordynatorów klastrów ponadregionalnych z Polski
Wschodniej oraz ich spółek celowych powołanych do realizacji zadań
inwestycyjnych
przedsięwzięcia inwestycyjne, wzmacniające konkurencyjność klastra, jak i poszczególnych jego
członków, wspólne działania marketingowe oraz organizację i rozwijanie efektywnego kosztowo
łańcucha dostaw; projekty powinny uwzględniać efektywne wykorzystanie zasobów (np. energii,
materiałów, surowców) oraz wprowadzanie do podejmowanych przedsięwzięć elementów
ekozarządzania i ekomarketingu,
Poziom centralny – koncentracja na Krajowych
Klastrach Kluczowych
Krajowe Klastry Kluczowe to kategoria klastrów o istotnym znaczeniu dla gospodarki kraju
i wysokiej konkurencyjności międzynarodowej. Klastry te będą wybierane na poziomie
krajowym, m.in. w oparciu o kryteria dotyczące: masy krytycznej, potencjału
rozwojowego i innowacyjnego, dotychczasowej i planowanej współpracy oraz
doświadczenia i potencjału koordynatora. Będzie to połączone z wymogiem
opracowywania zintegrowanych strategii rozwojowych i planów działań przez klastry
ubiegające się o status kluczowych.
 Projekty uzgodnione przez aktorów KKK i wynikające ze strategii rozwoju klastra będą
korzystały z dodatkowych punktów w systemie oceny różnych programów i działań
pomocowych na poziomie krajowym i regionalnym (tzw. system parasola). W zależności
od instrumentu, projekty będą składane przez koordynatorów, konsorcja członków
klastra lub powołane przez nie spółki celowe.
 Na poziomie krajowym przewidziany jest dedykowany instrument dla koordynatorów
Krajowych Klastrów Kluczowych na działania związane z internacjonalizacją tj.
rozwijanie współpracy i ekspansji międzynarodowej klastra.
 W okresie posiadania statusu KKK, realizacja strategii i planu działania danego klastra
będzie przedmiotem działań wspierających - merytoryczne wsparcie (coaching) KKK
w drodze do osiągniecia wyznaczonych sobie celów i zamierzeń.
Klastry 2014-2020
Powstawanie
nowych
inicjatyw
Transformacja
/ewolucja
Rozwój
Klastry worldclass
System monitoringu i ewaluacji klastrów
Faza
embriona
lna
• Organizacj
a
i
koordynacja
Klastry
lokalne
•Strategia
RPO
• Wdrożenie
strategii
• Wspólne
produkty
i projekty
Regional
ne KK
• Ekspansja
i
internacjon
alizacja
• Wsparcie
w ramach
regionalny
ch IS
Krajowe
KK
PO IR
PO PW
• Internacjo
nalizacja
• Wsparcie
w ramach
krajowych
IS
KKK wg Raportu Grupy - co jeszcze o nich wiemy
 Wokół klastrów o największym potencjale konkurencyjnym powinna nastąpić
koncentracja środków publicznych.
 Liczba krajowych klastrów kluczowych powinna być ograniczona, ponieważ
trudno realnie budować pozycję konkurencyjną Polski w zbyt wielu
specjalizacjach.
 Podstawowym zadaniem inicjatywy klastrowej i koordynatora w okresie
ubiegania się o status klastra kluczowego (czyli przygotowania aplikacji)
powinno być uzgodnienie pomiędzy aktorami danego skupiska strategii
i programu rozwoju klastra lub aktualizacja tych dokumentów.
 Punktem wyjścia do wyłaniania krajowych klastrów kluczowych powinien być
istotny potencjał gospodarczy, który może być rozwijany poprzez innowacje
technologiczne i nietechnologiczne, oraz znaczący potencjał naukowotechnologiczny dający szansę na rozwijanie technologii i transfer wiedzy.
Kryteria wyboru tych klastrów powinny być także zgodne z kryteriami
stawianymi dla inteligentnych specjalizacji.
Wybór KKK – kluczowe etapy
Etap I
Projektowanie
procesu
• Kryteria oceny
• Nabór i sposób oceny
• Włączanie
interesariuszy
Etap II
• Formalne ogłoszenie
naboru
Uruchomienie • Przeprowadzenie oceny
1. rundy
• Walidacja
konkursu
Wybór KKK, Etap I:projektowanie procesu
OBSZAR
Kryteria oceny
Nabór i sposób oceny
Włączanie interesariuszy
Zadania
• Przedmiot oceny: klaster i koordynator
• Obszary, podobszary – szczegółowe kryteria
• Ocena ilościowa, jakościowa, analiza ekspercka
• Wagi, miary, oceny
• Spójne podejście z rozwiązaniami na poziomie UE
• Formularz wniosku i dokumenty wymagane
• Forma i sposób składania wniosków
• Regulamin pracy Komisji
• Profile kompetencyjne ekspertów
• Tryb naboru ekspertów
• Konsultacje z interesariuszami administracyjnymi
(donorzy)
• Konsultacje z klastrami
• Działania informacyjno – aktywizujące potencjalne
KKK: komunikaty „co i jak będziemy oceniać”
Wybór KKK , Etap II: uruchomienie 1. rundy Konkursu
OBSZAR
Zadania
Formalne ogłoszenie
Konkursu
• Opublikowanie informacji o Konkursie
• Spotkania informacyjne z zainteresowanymi klastrami
• Udostępnienie platformy informatycznej do składania
aplikacji
Przeprowadzenie oceny
• Obsługa spotkań/ organizacja pracy Komisji
• Ocena ilościowa, jakościowa, analiza ekspercka
+rozmowy z przedstawicielami klastrów
• Zamknięcie cyklu oceny w krótkim czasie (2-3 m-ce)
Walidacja
• Analiza pod kątem niezbędnych modyfikacji
• Wdrożenie ew. zmian
Klaster - wnioskodawca, co to znaczy?
•
koordynatorzy klastrów działający na rzecz rozwoju klastra i jego członków – istotna
forma aktywności klastra, która najczęściej występuje na początkowym etapie jego
rozwoju lub gdy celem podejmowanych działań jest budowanie i zarządzanie wspólnymi
zasobami klastra. Będzie to służyć wykorzystaniu pozycji koordynatora, jako podmiotu
reprezentującego interesy wszystkich członków klastra i realizacji projektów na rzecz
klastra za jego pośrednictwem (koordynatorem może być wyłącznie osoba prawna).
Celem tej formy organizacyjnej jest wzmocnienia potencjału całego klastra.
•
konsorcja członków klastra, czyli: przedsiębiorstwa, jednostki edukacyjne i naukowe,
instytucje otoczenia biznesu i inne (w tym koordynatorzy), które mogą wnioskować
o współfinansowanie wiązki projektów rozwojowych, wynikających z uzgodnionej
i przyjętej strategii rozwojowej klastra (co powinien potwierdzić każdorazowo
koordynator klastra). Celem ww. formy organizacyjnej jest wzmocnienie potencjału
członków klastra.
•
spółki celowe – powołane przez członków klastra do realizacji zadań inwestycyjnych
i projektów B+R, w wyniku których powstają nowe aktywa. Celem tej formy
organizacyjnej jest wzmocnienia potencjału całego klastra.
2014
Joanna Podgórska
[email protected]
+48 22 432 83 11
Dziękuję za uwagę