EDUKACJA MUZYCZNA V

PRACE NAUKOWE
Akademii im. Jana Dáugosza w CzĊstochowie
EDUKACJA MUZYCZNA
V
pod redakcją Marty Popowskiej
CzĊstochowa 2010
Recenzent
Leon Markiewicz
Redaktor naukowy
Marta Popowska
Redaktor
Andrzej Miszczak
Korekta
Paulina Piasecka
Redaktor techniczny
Piotr Gospodarek
Projekt okáadki
Sáawomir Sadowski
Na okáadce wykorzystano fragment rĊkopisu Edwarda Bogusáawskiego
Sekwencje na sopran i zespóá kameralny (2003)
© Copyright by Akademia im. Jana Dáugosza w CzĊstochowie
CzĊstochowa 2010
ISBN 978-83-7455-181-6
ISSN 1895-8079
Wydawnictwo Akademii im. Jana Dáugosza w CzĊstochowie
42-200 CzĊstochowa, ul. Waszyngtona 4/8
tel. (0-34) 378-43-29, faks (0-34) 378-43-19.
www.ajd.czest.pl
e-mail: [email protected]
SPIS RZECZY
WstĊp ............................................................................................................
5
CZĉĝû I
ANALIZA STYLO-KRYTYCZNA
Marcin Tadeusz àukaszewski (UKSW, Warszawa)
Concertino Wojciecha àukaszewskiego
jako przykáad áączenia tradycji z nowoczesnoĞcią ..................................
9
Maryla Renat (AJD, CzĊstochowa)
Sonaty na skrzypce solo Aleksandra Lasonia –
nowe odczytanie tradycji ........................................................................
53
CZĉĝû II
HISTORIA
ElĪbieta Szwed (AJD, CzĊstochowa)
Dzieáa sceniczne Ryszarda Wagnera na scenie teatru operowego
w Bytomiu ..............................................................................................
79
ElĪbieta Szwed (AJD, CzĊstochowa)
Orkiestra dĊta w tradycji muzycznej ĝląska – historia, wspóáczesnoĞü ....
91
Rafaá Sankiewicz (AJD, CzĊstochowa)
Festiwal Muzyków Rockowych w Jarocinie 1980–1989.
Relacje miĊdzy sztuką a polityka ............................................................
99
CZĉĝû III
KOMUNIKATY
Ludomira Grądman (AJD, CzĊstochowa)
Muzyka w Īyciu i twórczoĞci publicystycznej
Gabriela Garcíi Márqueza........................................................................ 133
Gabriela Szendzielorz-Jungiewicz (AM im. K. Szymanowskiego, Katowice)
Muzyka wspóáczesna szansą na budowanie wspólnoty .......................... 181
WSTĉP
W kolejnym, piątym tomie naszej serii wydawniczej publikujemy siedem artykuáów, których tematykĊ przedstawiamy w trzech grupach. Pierwsza porusza
zagadnienia analizy stylo-krytycznej utworów powstaáych w XX wieku. Otwiera
ją artykuá Marcina Tadeusza àukaszewskiego Concertino Wojciecha àukaszewskiego jako przykáad áączenia tradycji z nowoczesnoĞcią. Autor dokonuje tu
szczegóáowego omówienia jednego z pierwszych wiĊkszych dzieá swojego ojca –
zmaráego przedwczeĞnie kompozytora czĊstochowskiego, którego Īyciorys,
charakterystykĊ dorobku kompozytorskiego oraz przegląd literatury z zakresu
stanu badaĔ nad spuĞcizną twórcy, przedstawia na początku swego artykuáu.
Concertino Wojciecha àukaszewskiego to dzieáo skomponowane na fortepian
i orkiestrĊ, utrzymane w stylistyce neoklasycznej, powstaáo w roku 1964 i do tej
pory nie byáo przedmiotem caáoĞciowego analitycznego omówienia. W analizie
stylo-krytycznej rozpatrywane są: kontinuum makro- i mikroformy, organizacja
czasu muzycznego oraz organizacja horyzontalno-wertykalna materiaáu muzycznego. Autor omawia równieĪ fakturĊ i Ğrodki techniki pianistycznej, wskazuje na wzorce klasyczne kompozycji i nawiązania do stylu Prokofiewa. Swoje
spostrzeĪenia popiera licznymi przykáadami nutowymi, co pozwala na wszechstronne poznanie tego bardzo interesującego dzieáa.
AnalizĊ komparatystyczną dwóch sonat skrzypcowych funkcjonujących we
wspóáczesnej praktyce koncertowej i pedagogicznej podejmuje Maryla Renat
w artykule pt. Sonaty na skrzypce solo Aleksandra Lasonia – nowe odczytanie
tradycji. Autorka przedstawia tu wáaĞciwoĞci warsztatu kompozytora, takie jak:
specyficzna melorytmika, bogate Ğrodki kolorystyki skrzypcowej, czy inspiracje
muzyką hebrajską. Rozpatrując obie sonaty, porównuje ich jĊzyk dĨwiĊkowy
i architektonikĊ oraz wskazuje na cechy stylistyczne – nawiązujące do tradycji
oraz stanowiące o indywidualnych wáaĞciwoĞciach warsztatu twórczego autora
sonat. Swoje rozwaĪania obrazuje licznymi przykáadami nutowymi oraz symbolami ukáadów formalnych. WaĪnym dopeánieniem artykuáu są informacje dotyczące recepcji omawianych dzieá, wraz z cytatami recenzji prasowych.
CzĊĞü historyczną niniejszego zeszytu otwiera artykuá ElĪbiety Szwed zatytuáowany Ryszard Wagner na scenie teatru operowego w Bytomiu. Stanowi on
waĪny przyczynek do historii Īycia muzycznego na Górnym ĝląsku, dotąd niewystarczająco zauwaĪalnej w polskiej literaturze muzykologicznej. Autorka
6
WstĊp
przedstawia wystawienia dzieá Wagnera w teatrze operowym w Bytomiu w latach 1901–1964, wraz z ich kalendarium oraz wykazem nazwisk wykonawców
gáównych ról.
Kolejny artykuá tej samej Autorki, pt. Orkiestra dĊta w tradycji muzycznej
ĝląska – historia, wspóáczesnoĞü, to rodzaj komunikatu naukowego, którego
celem jest przedstawienie wyników badaĔ ankietowych dotyczących orkiestr
dĊtych zrzeszonych w Oddziale ĝląskim Polskiego Związku Chórów i Orkiestr.
Niniejszy komunikat jest zapowiedzią przygotowywanej przez AutorkĊ obszernej monografii o historii orkiestr dĊtych na Górnym ĝląsku.
TematykĊ historyczną zamyka rozprawa Rafaáa Sankiewicza pt. Festiwal
Muzyków Rockowych w Jarocinie 1980–1989. Relacje miĊdzy sztuką a polityką,
napisana pod kierunkiem dr Wandy Malko w Instytucie Muzyki Wydziaáu Wychowania Artystycznego Akademii im. Jana Dáugosza w CzĊstochowie, jako
praca licencjacka. Dwa pierwsze rozdziaáy przedstawiają w ujĊciu kronikarskim
genezĊ oraz ewolucjĊ stylistyki repertuaru prezentowanego w ramach omawianego festiwalu. Rozdziaá trzeci poĞwiĊcony jest relacjom miĊdzy sztuką a polityką, w którym Autor opisuje perypetie muzyków związane z ingerencją cenzury
oraz przedstawia postawy twórców w walce z nią, przytacza równieĪ metody jej
„przechytrzana”. Stara siĊ wykazaü, Īe przeszkody, jakie stawiaáa cenzura w stosunku do niektórych tekstów piosenek, paradoksalnie przyczyniáy siĊ do tworzenia utworów lepszych poetycko. Autor porusza tu równieĪ, nierozstrzygniĊte do
dziĞ, kwestie stosunku ówczesnych wáadz PRL do najwiĊkszego w latach 80.
XX wieku w paĔstwach Europy wschodniej festiwalu muzyki máodzieĪowej.
CzĊĞü trzecią niniejszego zeszytu stanowią komunikaty. Pierwszy z nich, autorstwa Ludomiry Grądman, zatytuáowany Muzyka w Īyciu i twórczoĞci publicystycznej Gabriela Garcíi Márqueza, jest wyrazem fascynacji Autorki postacią
kolumbijskiego pisarza i felietonisty oraz rodzajem informacji o jego zainteresowaniach muzycznych na podstawie publikacji P.A. Mendozy i G.G. Márqueza
Zapach owocu guawy oraz samego G.G. Márqueza: Skandal stulecia i inne felietony, Morze utraconych opowiadaĔ i inne felietony.
Artykuá Gabrieli Szendzielorz-Jungiewicz pt. Muzyka wspóáczesna szansą
na budowanie wspólnoty to rodzaj relacji z wáasnych dziaáaĔ na rzecz upowszechniania muzyki wspóáczesnej wĞród najmáodszych, stanowiącej przyczynek do metodyki wychowania muzycznego w przedszkolu. Autorka dzieli siĊ tu
swoimi doĞwiadczeniami w zakresie wywoáywania przy pomocy muzyki atonalnej spontanicznych reakcji dzieci na niecodzienne dla nich zjawiska brzmieniowe. Opisuje przeprowadzone przez siebie zajĊcia – zabawy muzyczne, które
poddaje ewaluacji.
Marta Popowska