Najô Ùczba 19 - Skarbnica Kaszubska

Edukacyjny dodôwk
`
do „Pomeranii”
nr 9 (19)
lëstopadnik 2008
Najo`` uczba
`
Rómk Drzeżdżónk
:
Diabelscze` skrzepce
Rozmëszla wa czedë, skądkaż sã wząn nen
dzywny jinstrument pòzwóny diabelsczima
skrzëpcama, na chtërnym rôd grają mùzykańcë
w kaszëbsczich kapelach? Nié? Tej jô wama
mùszã ò tim òpòwiedzec.
A bëło to tak…
Lata lateczné do wslôdë w jednym môlu na Kaszëbach żił
pùrtk, chtëren baro lubił
mùzykã. Sóm wëmëszlôł
melodiã i słowa, a pòtemù
grającë
na
skrzëpicach
kòncertowôł na pòlach, łąkach, w lese, a nôchãtny
pòd òknama lëdzczich chëczi.
Wa mëszlita, że to béł diôbeł,
chtëren miôł wiôldżi mùzyczny
talent? Ale dze! Nen jegò
spiéw i granié szlachòwôłë
za wëcym psa, kòcyjamrã
a rikanim dzecka, jaczé
dostało òd nënczi klapsa.
Swòje
piesnie
òn
wiedno
zaczinôł
òd
słów „hòp, hòp”, temù
téż pózni môl w jaczim
òn
mieszkôł
lëdze
pòzwalë
Hòpòwò.
Jak nie wierzita, tej
mòżeta to sprawdzëc
na kôrce – ùzdrzita,
że pò prôwdze je
takô wies na Kaszëbach.
Lëdze, zwiérzãta,
a nawetka jinszé
diôbłë, ju ni mòglë
zlëdac ny pùrtkòwsczi
mùzyczi. Temù wëc-
mani ùdbalë so negò spiéwôka wësłac do
mùzyczny szkòłë do Pùcka. Czôrce delë mù
pieniądze na nôùkã, lëdze przërëchtowalë jedzenié i òbleczënk, a zwiérzãta wësłałë kòzã,
bë zawiozła gò na môl.
Pùrtk sedzącë na kòze spiéwôł òb całą
drogã:
Hòp, hòp, hòp
Jedze pùrtôk
Kòza bleczi
Pùrtôk rëczi
Hòp, hòp, hòp
W Pùckù profesorowie ju sã zwiedzelë
jaczi szkòlôk do nich
jedze. Ùmëslëlë so
nôprzód zrobic jemù
egzamin, bë sprawdzëc czë òn sã abë do ti
szkòłë nadôwô. Pëszno
jegò pòwitalë i zarôzka poproszëlë, bë zagrôł
jaką melodiã a zaspiéwôł.
Kandidat na spiéwôka
wëcygnął
skrzëpice,
pòcygnął pò strunach, z
dróta zrobionym, łãczkã,
a falszëwò grającë na
całi gôrdzel zapiôł:
Hòp, hòp, hòp!
Jô jem pùrtôk
Jô rozmiejã zagrac
wszëtkò
Metal, rap i rock
Hòp, hòp, hòp!
Czëjącë tak co, profesorowie zasztopalë so
ùszë, a czej pùrtk skùńcził
Wëdanié udëtkowioné
bez Ministra Bënowëch Sprawów i Administracje
`
najo_uczba_11_08.indd 1
Dokùńczenié na str. II
Najo`` uczba
- lekcjo`` 9 (19)
`
`
dodôwk do „Pomeranii”
2008-10-07 18:53:29
:
:
Klase I-III spodleczny
szkołe
`
`
wëstãp, przédnik kòmisje zawòłôł:
– Cëż to bëło? To nie je spiéwanié, to je
brzãczenié, wëcé a trzôskòwanié!
– Ale jô tak lubiã mùzykã – jiscëł sã diôbeł
z łizama w òczach.
Wtim, w òkamërgnienim, pòdskòkł w nórt,
dze stojała perkùsjô. Na głowã włożił so blaszany talérz, chtëren przëcësnął czôpkã, a na
brzechù ùrzesził malińczi bãbenk. W jedny
rãce trzimôł łãczk, w drëgą chwacëł drzewianą
pałkã, brodą przëcësnął do se skrzëpce i prosząco rzekł:
– Mòże jô bë chòc spróbòwał graniô na
perkùsje?
Czej profesorowie taczi òbrôzk ùzdrzelë
zaczãlë sã głosno smiôc. Jeden z nich pòdszedł
krócy, wëcygnął diôbłowi z rãczi pałkã, ùderził
nią w talérz, pòtemù w bãbenk, pòcygnął za
strënë skrzëpiców, przësłëchôł sã, spróbòwôł
jesz rôz i jesz rôz…
– Nie do wiarë! – krziknął zadzëwòwóny.
– Të grajesz! Spiéwôkã i grajkã të na gwës niżódnym nie jes, ale jinstrumentã mòżesz bëc
baro bëlnym.
– Hòp, hòp, hòp – redosno pòdskòkł pùrtk,
wëdôwając ze se snôżé zwãczi.
Profesorowie zaczãlë wiwatowac i bic
brawò. Naradzëlë sã i przëjãlë gò do klasë
perkùsyjno-strënowëch jinstrumentów, dze
szkòlôcë ùczëlë sã na nim grac, a pòtemù…
A pòtemù… Cëż jô mdã wama wiele
òpòwiôdôł. Wa ju sami wiéta, co je dali, bò nierôz mòżeta ùzdrzec negò pùrtôka, jak kòncertëje
we weszelejaczich môlach na swiece.
Rës. Daria Sëlka Bonna
To mòże rzec, że doch gôdka je to ùtwórstwò
czësto lëdowé ë niepòwôżné a do tegò że niewiele wnosziwô do swiatowi lëteraturë, a më
mómë dzysô promòwac kaszëbiznã nowòtną,
dwadzescëpierszostalatną, a do tegò pòwôżną.
Gwës jo, mùszi bëc kaszëbizna nowòtnô,
równak ni mòżemë zabôcziwac ò kaszëbiznie
dôwny – òsoblëwie, że wikszosc nastolatnëch Kaszëbów nie znaje ni jedny ni drëdżi.
„Gôdczi Józwa Brusczégò” to 14 zebrónëch
gôdków wëdrëkòwónëch pò kaszëbskù ë w
pòlsczim dolmaczënkù. Përznã mało, bò tã
ksążeczkã jidze przëczëtac pò prôwdze w dwa
kwadranse. A chcało bë sã wicy... (-)
Gôdczi Józwa Brusczégò, oprac. Kazimierz
Òstrowsczi, part ZKP w Chòjnicach, Chòjnice
2008
:
Wezgódczi
Piętów Tóna, Orzechë do ucechë abo pół
tësąca kaszëbskich zagôdk, Gdańsk 1956
1. Na co są bòcané gniôzda na masztach? A skąd bë sã wzelë rëbôcë na swiece?
2. Co to za kluka, co sedzy na czerwionëch
jajach? Grôp na wãglach.
3. Co to znaczi, czej pajk w pôłnié pajiczënã
w nórce przãdze? To znaczi, że ju dôwno pajiczëna nie bëła zmiôtónô.
4. Chto ni mô pëska, a jednak grëze? Żôgówka
II
Najo`` uczba
- lekcjo`` 9 (19)
`
`
dodôwk do „Pomeranii”
najo_uczba_11_08.indd 2
2008-10-07 18:53:29
:
:
Klase IV-VI spodleczny
szkołe
`
`
Alicja Szczëpta
Ksążeczka na dwa kwadranse
Są taczé ksążczi, co sã czëtô w dwa sztótë,
a chùtkò sã ò nich zabôcziwô ë są taczé, do
jaczich pò przeczëtanim sã dërchem wrócywô. Gôdczi to taczi gatënk lëteraturë, jaczé
chłónie sã chùtkò, ale
téż do jaczégò dërch sã
wrócywô, bò to i prosté i
smiészné, i letkò sã czëtô.
Gôdka to përznã wicy jak
szpôs ë kąsk cos jinszégò
jak anegdota. Równak na
Kaszëbach – z nieznónëch mie prziczin – je to
òd lat, a mòże òd stalat
nôpòpùlarniészi lëteracczi gatënk. Na wszelejaczich lëdowëch zôbawach
gôdkarze ceszą sã wielgą pòpùlarnotą ë biwają
wëdôwóné jich zbierczi na szléfie, CD czë w
ksążkòwi fòrmie. Nôtërą
gôdków je to, że są gôdóné, rzekłé przez autorów,
a nigdë pisóné – dopiérze
niechtërné gôdczi biwają
pùzni zapisowóné. Blós
të nôlepszé, nôlepszich autorów. Rzekłé ceszą
i smiészą nôbarżi – bò gôdkôrz téż swòją mimiką, tónã głosu czë gestama zmòcniwô efekt.
Tim słiną nôlepszi gôdkarze, a jednym z nich
béł Józef Brusczi. Chto pamiãto jak òn sóm
swòje gôdczi wëgłosziwôł, temù ksążeczka
„Gôdczi Józwa Brusczégò” przëdô sã jakno
spòmink. Równak Brusczi ùmarł 30 lat temù,
tej wikszosc ju gò nie pamiãtô. Dlô tich, co
ni mielë gò czëté, ta ksążka mô dwie wôrtnotë. Jedna: pòznanié jegò gôdków, jaczé tak
pò prôwdze mògą fùnkcjonowac dzys jakno
apartné szpôsë, a równakò są klasyką kaszëbsczi gôdczi, ë drëga: pòznanie tegò gôdkarza,
bò to pòstójc pò prôwdze wôżny dlô kaszëbsczi kùlturë.
Témizna gôdków je zblëżonô do se – tikają we wikszoscë Kaszëbów ze wsów, realiów dôwniészich jak dzysdniowé ë baro w
nich czãsto je widzec napiãcy midzë głëpim
ë mądrim (barżi przëmëslnym) abò midzë
głëchim losã a przebiegłim Kaszëbą. Ta pierszô to chòcbë òpòwiesc ò starkù ë wnukù, co
za wëbôwienie z niedôle slubòwelë przeńc
na òdpùst na grochù – w bótach wëpôłnionëch grochã. Wic pòlégô
na tim, że stark nick
nikòmù nie rzekącë do
bótów so nakłôdł grochù,
ale gòtowónégò, a wnuk
– sërégò. Cerpienié ë
òfiara
tegò
drëdżégò
bëła sto razë wikszô,
równak to pòswicenié
òstało òcenioné nié jakno rzetelnosc, le głëpòta
ë
niewëkòrzëstanié
òkazje. Pòntą je to, że
Bóg gwës òceni starka
jakno biwałégò, spritnégò
człowieka, a wnuka jakno
głëpaségò. Czë lojalnotã
mómë òceniwac jakno
głupota, to jiszé pitanié.
Gôdka bë bëła smiésznô
czãsto pòsługùje sã taką
definicëją mądroscë ë
głëpòtë. Ten drëdżi zort
to na przëmiôr òpòwiesc ò tim, jak Jón z Czedréc ni mógł wlézc nié do nieba, nié do piekła,
bò òstôł tam jesz zaplanowóny do przëjãcégò
dopiérzë za 10 lat, a na drëdżi swiat òstôł sélóny bez dochtora Brusczégò z Lëpnicë, jaczi
„wiedno psëje” niebiańsczé ë piekielné planë.
Przë leżnoscë, nen dochtór Brusczi z Lëpnicë
(spòmnióny wëstãpùje w ny gôdce) to prawie Józef Brusczi – autór gôdczi. To nôlepszi przëmiôr tegò, że gôdczi prócz jironije do
swiata mają téż fùl jironije do sómégò se.
Stil ë jãzëk gôdk je prosti, òstri – z tegò
doch: cãti ripòstë słinął Brusczi. Gôdczi nie są
dłudżé ë czãsto przez teritorialné òtaksowanié
môlu, dze akcëjô sã dzeje – Lëpnica, Czedréce,
a òsoblëwie môłëch jak chòc Rëbôczi, czë
òdniesenia do jinëch wsów kòle Wdzydzczégò
Jezora – mają wiele swójsczégò ùrokù. Jãzëk
Brusczégò – pòchôdającégò spòde Wielégò –
je to kaszëbizna pôłniowô, jesz nié zabòrskô,
równak za to përznã zrobionô na lëteracką.
Najo`` uczba
- lekcjo`` 9 (19)
`
`
dodôwk do „Pomeranii”
najo_uczba_11_08.indd 3
III
2008-10-07 18:53:30
:
:
Klase gimnazjalny szkołe
`
Danuta Pioch
:
`
:
:
:
:
:
Tema:
` ~ Krejamnota ledzczego
` ` żeco``
zaklato`` w szterzech cządach roku`
na spodlim Wejimków lestów do Nodzeje" Michała Piepera
"
``
:
`
Uczba
drego:
`` Lato żeco``
„Leżã terôzka nad mòrzã, westrzód mikloszków, je baro cepło, ptôczi wëkònëją
slédny ju rôz sôlta, cyrkòwé tuńce, jakbë
chcałë pòkazac, jaczé òne są flink. Niechtërne jesz przed spikã zjôdają ostatny pòdpôłnik
abò ukłôdają szëkòwno swòjim dzobã pióra,
bë miec lepszé farwné snë.
Słuńce, chòc dalek, ògrzéwô nas temù, że
dosôdł sã do mie pò cëchù wiôldżi bączk i wespół wzérómë, jak wszytko pòmalinkù jidze
spac, nawetka mòrze, chtërno przed gòdzëną
jesz witało sã ze mną, pòdpłiwało do mòjich
stóp, gëldzącë przënosëło zelgã znobù, terô
òdpłiwô, pòkazëjącë wszëtczé dôrënczi, jaczé
nazniosło òb całi dzéń. Machtné gladisë, leżącë na sztrądze, përzinkã nerwés, kò gwësno
sã pòmilëłë, bò to nie je nen przëstónk, zbłądzëłë, wcyskają sã terô w mòrzëznã. Pôcórczi, mùszle, mòzajika kamieniów, zbùdowałë
so sklënianą ramã do wieczórnégò, latnégò,
mòrsczégò òbrôzka… A jô leżã, wëcygóm z
piôskù òstatné cepło i jem jô sóm, nie czëjã
nikògò, mòrsczi lëft chce mie rozsadzëc płëca.
Dożdóm sã gwiôzd?”
1. Pòdzel przeczëtóny tekst na pòsobné
òbrazë. Nadôj tim òbrazóm titlë. Na przymiar: pierszi òbrôz - <narrator na sztrądze>;
drëdżi – <ptôchë w latnym tuńcu>; itd.
Òpòwiédz baro sugestiwno, co malôrz mógłbë namalowac na kòżdim z òbrazów.
2. Rozbùduj kòżdi z òbrazów ò mëslë,
wëpòwiescë i rojenia bòhatera, np.: słuńce – dzëwùje sã, nie chce zańc, reduje sã ze
szczëstlëwòtë człowieka i bączka…
3. Tekst, chòc ùkazëje wëcyszanié rodë przed
nocą, dërch jesz je baro dynamiczny. Co na tã
dynamikã wpłiwô? Òmówi wszëtczé elementë.
4. W teksce je gôdka ò ramie do òbrôzka.
IV
Jakô je ta rama i co bë mogło bëc na tim
òbrôzkù?
5. Gladisa to jinaczi flądra. Wëpiszë ze słowarza jiné synonimë tegò słowa. Ùłożë krótczi tekst, w chtërnym wëzwëskôsz wszëtczé
zebróné synonimë.
6. Jak są w teksce ùkôzóné ptôchë? Jaczé
sposobë pòeticczégo òbrazowaniô są do tegò
ùżëté?
7. Na spòdlim tekstu òmów nastawienié narratora do „wiôldżégò bączka” i jinëch dzélów
notërë.
8. Zgromadzë czile czasników (z tekstu i
nié tëlkò), jaczé bãdą sã rzesziłë z jistnikã
„mòrze”. Zapiszë je. Dopiszë do kòżdégò dalszé jistniczi i znankòwniczi:
czasnik
mòrze
przënôszô
znakownik
wiôlgą
jistnik
zelgã
9. Òpòwiédz wëmëszloną przez Ce historiã
nalézeniô sã gladisów na sztrądze.
10. Wëpiszë z Knédżi rzeczónków czile wëbrónëch, co sã rzeszą ze słowã „lato”. Chtërne z
nich pasëją do nastroju tegò wëjimka?
11. Nazwij wsëczëca, jaczé ògôrniają narratora. Dopiszë do nich jesz jiné, jaczich doswiôdczô człowiek òb czas zôpadu słuńca
nad mòrzã.
12. Czëtôj ostatny akapit tekstu i starôj sã
Najo`` uczba
- lekcjo`` 9 (19)
`
`
dodôwk do „Pomeranii”
najo_uczba_11_08.indd 4
2008-10-07 18:53:30
Gramatika
w nim nalezc prôwdë ò żëcym człowieka
w „kwiece wiekù”. Òsoblëwie skùp sã na
głãbiach znaczeniów skrëtich w zapëtanim
„Dożdóm sã gwiôzd?”.
13. Jaką rzeczónkã sparłãczoną z jistnikã „żëcé”
mógłbë dac jakno puentã tegò wëjimka?
Hana Makurôt
`
`
Partikla jakno part mowë
Partikla – je nieòtmieniwnym i niesamòstójnym partã mòwë, jaczi ni mô gwôsnégò
znaczënkù. Partiklą mòże bëc słowò abò
mòrfem. Fùnkcją partiklë w zdanim je
nadawac wseczëcowé abò znaczënkòwé
nacechòwanié. Mòdifikùje òna mëslã całégò
zdaniô abò gwësnégò partu zdaniô. Partikla
colemało nachôdô sã przed słowã, do jaczégò
sã òna òdnôszô.
Z semanticznégò pòzdrzatkù wëapartniwô
sã nôslédné ôrtë partiklów:
1. mòdalné
partiklë
–
wërôżają
ùprocëmnienié subiektu do negò, ò czim gôdô.
W òbrëmienim negò ôrtu nót je pòdzelëc partiklë na:
– partiklë rozkôzënkù – niech, niech le,
niechôj;
– partiklë żëczbë – żebë, cobë, niechbë;
– partiklë prôwdojuwernotë – bòdôj,
pòdobno, gwës, gwësno, na gwës, mòże;
– pëtającé partiklë – czë;
– mnożné partiklë – razë;
– pòcwierdzywającé partiklë – jo;
– przékùjącé partiklë – nie, nié, ni, ani;
2. emòcjonalné partiklë – wërôżają wseczëcowé nacechòwanié:
Jô doch to przeczëtôł!
Biôj le z Bògã!
Pòj le sã!
Në gôdôj cos!
Kò wiész, jak to je.
3. zmòcniwającé partiklë
To bëło leno trzë razë.
Jô nie wiedzôł le negò jednégò.
Do kùńca rokù òstôł jesz miesąc.
Jaż dwa dni nie bëło cebie w szkòle.
Niechtërne
partiklë
parłãczą
sã
z
pòprzedzającym je słowã, np. biôjże, grôjże.
Òsoblëwé fùnkcje mają w kaszësczim
jãzëkù partiklë: niech, -bë-, nie, nié, ni:
Partikla niech – służi do ùrôbianiô fòrmów
rozkôzownika 3. òsobë pòjedinczi i wielny
lëczbë, np.:
niech jidze, niech jidą;
niech pisze, niech piszą.
Partikla -bë- – służi do ùrôbianiô fòrmów
zastrzigòwnika. W pòstpòzycji (pò czasnikù)
partikla bë je dołącziwónô do czasnika.
Do partiklë bë mògą bëc téż doparłãczóné
òsobòwé kùnôszczi.
Jô bë pisôł.
Pisôłbëm.
Jô bëm pisôł.
Më bë piselë.
Piselëbësmë.
Më bësmë piselë.
Partikla nie, nié, ni – służi do zaprzékòwniô
negò, co wërôżô słowò abò rzeczenié, wprzódk
jaczégò ta partikla sã nachôdô. W kaszëbsczim jãzëkù mómë trzë òrtografné wariantë
przékùjący partiklë:
ni – partikla ùżiwónô blós przed czasnikama miec, móc, mùszec. Partikla ni je
brëkòwónô z wëmieniónyma czasnikama w
jinfinitiwie (ni miec, ni móc, ni mùszec) i we
wszëtczich fòrmach òtmianë, np.: jô ni móm,
Dokùńczenié na str. VI
Najo`` uczba
- lekcjo`` 9 (19)
`
`
dodôwk do „Pomeranii”
najo_uczba_11_08.indd 5
2008-10-07 18:53:30
Gramatika
të ni môsz, òn ni mô, òna ni mô, òno ni mô,
më ni mómë, wa ni môta, òni ni mają; a téż
w nieòsobòwëch fòrmach: ni ma (np.: ni ma
wòdë), ni mòże (np.: tegò ni mòże zrobic), ni
mùszi (np.: tam ni mùszi jic).
nie – pisze sã przed wszëtczima pòòstałima
czasnikama (òkróm: miec, móc, mùszec), np.:
nie gadac, nie robiã, nie jidzesz, nie widzy, nie
piszemë.
nié – partikla ùżiwónô w fùnkcji
zaprzékòwniô całégò zdaniô abò całégò rzeczeniô, a téż zaprzékòwaniô pòjedinczégò słowa
niebãdącégò czasnikã (jistnika, znankòwnika,
wielnika, zamiona) np.:
Môsz të to zrobioné? – Nié.
Jidzesz do szkòłë? – Nié, nie jidã dzysô.
To nié wòda, le òdżin.
Nié piãc, le dzewiãc.
W pòdónym niżi teksce nalezë partiklë:
Tu Czôrlińskô głosno krziknie, staje jak
czej wrëtô...
Rzecze: – Dosc ju! Niech pón szkólny dali
mie nie czëtô;
Jô tã kartã tu na miescu pòdrzã na kawałczi,
Czej ten judôsz tam na réze jinszé kòchô
białczi...
Terô môsz!... Chto bë sã spòdzôł, że òn tak
fôłszëwi,
Wejle, jesz sã ji pòdobôł, ten òmóniec
krzëwi!
Jô doch jegò kòchóm szczerze nad wszëtkò
na swiece,
A òn płacy niewiérnoscą mie, biédny
kòbiéce.
[...] Tej pón szkólny głosno czichnął, bò zażił tobaczi,
A tej rzekł: - Le dôj mù pòkù! Òn doch nie
je taczi!
Wa le jesta mést zôzdrosnô – mój të swiãti
Bòże! –
Czej gò ùscësnãła białka, czë òn za to
mòże?
Wierã wiész, że krew nié wòda, rãkôw nié
chòlewa.
Czë wej w raju i Jadóma nie skùsëła Jewa?
Mòże bë i cebie czasã pòpadła gòrączka,
Czejbë czule cã scësnãła jakô mãskô rączka.
VI
`
Uchwôlënk
Radzëznë
~
Kaszëbsczégo
` Jazëka
w sprawie stosowania kaszubskich
imion`oficjalnych
` na literę A oraz
` ` ich zdrobnień
`
`
Rada Języka Kaszubskiego proponuje stosowanie następujących kaszubskich imion
oficjalnych* na literę A (kolumna II) oraz ich
zdrobnień (kolumna III).
Przykłady:
Imię polskie
Imię kaszubskie
Zdrobnienie
Abdon
Abdón, Abdona
Abdónk
Abel, Abla
Abel, Abla
Abelk
Abraham
Ôbróm, Ôbrama
Ôbrómk
Achilles
Achiles,
Achilesa
Ada
Ada, Adë
ADAM
Adóm, Adama ||
Jadóm, Jadama
Adómk ||
Jadómk,
Adaméczk ||
Jadaméczk
Adela
Adéla, Adélë
Ada, Déla,
Adélka, Délka
Adelajda
Adélajda,
Adélajdë
Ada, Déla,
Adélka
Adolf
Adólf, Adólfa
Adi, Dólf
Adolfa
Adólfa, Adólfë
Dólfa
Adrian
Adrión, Adriana
Adriónk
Adriana
Adriana,
Adrianë
Adrianka
Agapit
Agapit, Agapita
AGATA
Agata, Agatë ||
Jagata, Jagatë
Agaton
Agatón,
Agatona
AGNIESZKA
Agnes(a), Agnes(ë) ||Agnészka,
Agnészczi ||
Jagnészka,
Jagnészczi
Gnésa, Asza,
Gùsza, Agùla,
Néska, Jagna
Agrypin
Agrëpin,
Agrëpina
Grëpink,
Agrëpink
Agrypina
Agrëpina,
Agrëpinë
Grëpinka,
Agrëpinka
ALBERT
Albert, Alberta
Bert
Alberta
Alberta, Albertë
Berta
Gaga, Gasza,
Agatka ||
Jagatka, Gata
Najo`` uczba
- lekcjo`` 9 (19)
`
`
dodôwk do „Pomeranii”
najo_uczba_11_08.indd 6
2008-10-07 18:53:32
Imię polskie
Imię kaszubskie
Zdrobnienie
Albertyna
Albertina,
Albertinë
Tin(k)a
Albin
Albin, Albina
Bink, Albink
Albina
Albina, Albinë
Binka,
Albinka
Albrecht
Albrecht,
Albrechta
Brecht
ALDONA
Aldona, Aldonë
Dona, Donka
ALEKSANDER
Aleksander,
Aleksandra
Aleks, Alk,
Ksãder
ALEKSANDRA
Aleksandra,
Aleksandrë
Ksãdra, Alka
Aleksy, -ego
Aleks, Aleksa
Alk, Ksãder
Alfons
Alfónks
Alk, Alosz,
Ali
ALFRED
Alfréd, Alfréda
Fréd
Alfreda
Alfréda, Alfrédë
Fréda
ALICJA, -ji
Alicjô, Alicje
ALINA
Imię polskie
:
:
Klase strzedny
szkołe
`
Imię kaszubskie
Zdrobnienie
Annasz
Anôsz, Anasza
ANTONI, -ego
Antón, Antona || Antoni,
Antoniégò
Antónk, Antk,
Antéczk,
Antoszéczk,
Antósz(k),
Tóna, Tónk
ANTONINA
Antónka, Antónczi || Antonina, Antoninë
Antosza,
Antoszka,
Tón(k)a
Anzelm
Anzélm,
Anzélma
Zélmk
Anzelma
Anzélma,
Anzélmë
Zélm(k)a
Apollo, -a ||
-ona || -ina
Apòlo, Apòla
Apolonia, -ii
Apòla, Apòlë
|| Apòloniô,
Apòlonie
Pòlóna, Pòlka,
Pòlësza, Pòla
Ala, Aluszka,
Alinka, Hala
Ariadna
Ariadna,
Ariadnë
Ariadka
Alina, Alinë
Alinka
Arkadiusz
Ark
Alojza
Alojza, Alojzë
Liza, Ala
Arkadiusz,
Arkadiusza
ALOJZY, -ego
Alojzy,
Alojzégò
Lojs, Lizy,
Alosz, Alo,
Lizk
Arnold
Arnóld, Arnólda
Arno
Arnolda
Arnólda,
Arnóldë
Arnóldka
Amadeusz
Amadéùsz,
Amadéùsza
Déùszk, Déò
Aron
Arón, Arona
Arónk
Amanda
Amańda,
Amańdë
ARTUR
Artur, Artura
Arturk
Astryda
Astrida, Astridë
Amelia, -ii
Améla, Amélë
Méla
Astridka,
Stridka
Anastazja, -ji
Stazjô, Stazje
|| Anastazjô,
Anastazje
Stazyjka,
Taja, Tajka
AUGUST
Agùst, Agùsta
Agùstk,
Gùst(k),
Gùstéczk
Anastazy, -ego
Stazy, Stazégò
|| Anastazy,
Anastazégò
Stazyjk, Stazulk, Nastk
Augusta
Agùstina,
Agùstinë
Agùstinka,
Gùstka
AUGUSTYN
ANDRZEJ
Andris, Andrisa || Andrzéj,
Andrzeja
Andrisk,
Jãdroch,
Jãdroszk
Agùstin,
Agùstina
Agùstk,
Gùst(k),
Gùstéczk
Augustyna
Aneta
Anéta, Anétë
Anétka, Nétka
Agùstina,
Agùstinë
Agùstinka,
Gùstka
Angelika
Andżelika,
Andżeliczi
Dżelika,
Andżela
Aurelia, -ii
Aùréla, Aùrélë
Aùrélka
AURELIAN
Aniela, Anielë
Anielka
Aùrelión,
Aùreliona
Aùréliónk
ANIELA
Anita
Anita, Anitë
Anitka, Nitka
ANNA
Ana, Anë ||
Anna, Annë
Anka,
Anul(k)a,
Nusz(k)a,
Nuszeczka,
Anéczka,
Anusz(k)a,
Anulinka
* Po postaci mianownikowej, po przecinku,
podaje się pełną formę dopełniacza.
Najo`` uczba
- lekcjo`` 9 (19)
`
`
dodôwk do „Pomeranii”
najo_uczba_11_08.indd 7
VII
2008-10-07 18:53:32
Krziżówczi
1
1. Dlo
`` dzecy
2
1. Biôłé, do picô, òd krowë.
3
2. Òjc òjca.
3. Strôszk z marchwiowima zãbama.
4. Swiécy w nocë na niebie.
5. Pòstãpny miesąc pò lëpińcu.
4
5
6. Miticzny zwiérz, jaczi je w herbie Kaszub.
6
7. Wies, w chtërny nachôdają sã kamianné
krãdżi.
7
8. Miono jednégò z pòmòrsczich ksãżąt.
9. „Kaszëbsczé jezora, kaszëbsczi ...”.
8
9
2. Dlo
`` starszich
1. „Wiém, jô wiém, nie pòwiém,
1
co w ògrodze rosce, ...”.
2
2. Ten, co zaprzedôł diôbłu swòjã
dëszã.
3
3. Jinaczi pùjk.
4
4. Maska panëszczi.
5. Aùtor
5
dokazu
„Gôd-
ka ò Januszu Skwierku,
nôsławniéjszym grajkù ka-
6
szëbsczim”.
6. Fòrma deminutiwnô òd słowa
7
ptôch.
8
7. Starka, chtërna mô pòd swòją
òpieką lasë.
9
8. Kaszëbsczi bóg mòrza.
9. Jezoro na Kaszëbach.
10
10.
Jeden z młodoka-
szëbów.
11
11.
12
Wies,
òdprawionô
w
jaczi
òstała
pierwszô
swiãtô
mszô w kaszëbsczim jãzëkù.
13
12. Pamiątka architekturë jakô
jidze nalezc w Gduńskù.
13.„Kòżdô sarna trzimô sã ...”.
Zrëchtowała: Hana Makùrôt
Za pòprawné òdpòwiedzë redakcjô zrëchtowała ksążkowi nôdgrodë.
Najo`` uczba
– edukacyjny dodôwk do „Pòmeranii”
`
Redakcjô: Mark Adamkòwicz, Jiwòna Joc
Kòrekta: Tomasz Fópka Skłôd DTP: Ana Dunst
Stałô wespółrobòta: Daria Sëlka-Bonna (òbrôzczi), Teresa Czerwińskô, Róman Drzeżdżon, Hana
Makùrôt, Janusz Mamelsczi, Aleksandra Pająk, Danuta Pioch, Lucyna Sorn
VIII
Najo`` uczba
- lekcjo`` 9 (19)
`
`
dodôwk do „Pomeranii”
najo_uczba_11_08.indd 8
2008-10-07 18:53:32