broszury, zawierającej propozycję dalszych działań i niezbędnych

Rzeczpospolita Polska
Instytut Ochrony Ârodowiska
i Województwo Lubuskie
PLAN DALSZYCH DZIAŁA¡ I NIEZB¢DNYCH INWESTYCJI
W WOJEWÓDZTWIE LUBUSKIM
Z UWZGL¢DNIENIEM WYNIKÓW UZYSKANYCH
W RAMACH PROJEKTU UE RIVER SHIELD
Ochrona wÓd przed awaryjnymi zanieczyszczeniami przemysŁowymi
SYNTEZA
Projekt RIVER SHIELD (Nr 5D189) realizowany w latach 2006-2008 w ramach
Inicjatywy Wspólnotowej – Program Obszarów Sàsiadujàcych INTERREG III B CADSES
i współfinansowany ze Êrodków Unii Europejskiej (Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego)
8
>CI:GG:<>>>7869H:H
WST¢P
Projekt „Ochrona wód przed awaryjnymi zanieczyszczeniami przemysłowymi” (RIVER SHIELD) zrealizowano
w ramach Inicjatywy Wspólnotowej – Program Obszarów Sàsiadujàcych INTERREG III B CADSES i sfinansowano ze Êrodków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Êrodków bud˝etowych zaanga˝owanych
krajów oraz Êrodków własnych uczestników projektu z Grecji, W´gier, Polski, Czech, Słowenii i Bułgarii.
Inicjatywa INTERREG III została ustanowiona przez Uni´ Europejskà w celu wzmocnienia gospodarczej i społecznej spójnoÊci Wspólnoty poprzez rozwój współpracy ponadnarodowej w regionach przygranicznych.
Program CADSES, b´dàcy cz´Êcià komponentu B tej inicjatywy, ma za zadanie promowaç zrównowa˝ony
i skoordynowany rozwój terytorialny w obszarze Europy Ârodkowej, Adriatyckiej, Naddunajskiej i Południowo-Wschodniej, na wewn´trznych i zewn´trznych granicach wspólnotowych.
W ramach programu CADSES projekt RIVER SHIELD zakwalifikowano do działania 4.2. „Wspieranie zarzà­
dzania ryzykiem i zapobiegania katastrofom” zaliczonego do priorytetu 4. „Ochrona Êrodowiska, gospodarowanie zasobami i zapobieganie ryzyku”, a jego podstawowym celem było wzmocnienie ochrony rzek
na terenach przygranicznych przed awaryjnymi zanieczyszczeniami przemysłowymi, poprzez opracowanie
i wdro˝enie zasad dobrej praktyki w zakresie: zarzàdzania ryzykiem, zapobiegania powstawaniu awarii
i reagowania na awarie przemysłowe. Przedmiotem zainteresowania polskiej cz´Êci projektu RIVER SHIELD,
koordynowanej przez Instytut Ochrony Ârodowiska (IOÂ) w Warszawie, było dorzecze Odry w granicach województwa lubuskiego. Wyniki projektu RIVER SHIELD upowszechniono m. in. na portalu internetowym Instytutu (http://www.ios.edu.pl/pol/river).
Jednym z zadaƒ projektu było zaplanowanie dalszych działaƒ i inwestycji w uczestniczàcych regionach,
przy zało˝eniu, ˝e działania te b´dà nawiàzywaç do wyników projektu i b´dà mogły stanowiç jego kontynuacj´ i rozwini´cie, realizowane ju˝ samodzielnie przez zainteresowane regiony i kraje członkowskie UE
uczestniczàce w projekcie. Niniejsza broszura stanowi syntez´ raportu pt. „Propozycja planu dalszych działaƒ
i niezb´dnych inwestycji w województwie lubuskim, z uwzgl´dnieniem wyników uzyskanych w ramach
projektu RIVER SHIELD”, sporzàdzonego w IOÂ na podstawie:
 wst´pnego raportu pod tym samym tytułem, opracowanego przez ekspertów z Lubuskiego;
Âp
odsumowania dorobku mi´dzynarodowej i polskiej cz´Êci projektu oraz regionalnych konsultacji, dokonanych podczas seminarium w Gorzowie Wielkopolskim w dniu 23.04.2008 r.;
 innych informacji i materiałów zgromadzonych przez Instytut.
Zaproponowane 23 działania, w tym działania inwestycyjne, zostały przedstawione poni˝ej w podziale na
pi´ç priorytetowych obszarów. W omówieniu ka˝dego z działaƒ wskazano jego cel (cele niektórych działaƒ
sà do siebie bardzo zbli˝one, gdy˝ ró˝ne działania, nawet działania w obr´bie ró˝nych priorytetów, mogà
słu˝yç osiàganiu tego samego lub podobnego celu) oraz opisano sposób jego realizacji (rodzaj praktycznie
podejmowanych przedsi´wzi´ç). Na podstawie przyj´tych kryteriów, tj.:
 znaczenia działania dla realizacji zadaƒ obj´tych tematykà projektu RIVER SHIELD,
 zaawansowania dotychczasowej realizacji zadaƒ w województwie lubuskim,
 przydatnoÊci działania dla kontroli stopnia realizacji wymagaƒ Unii Europejskiej w dziedzinie powa˝nych
awarii i ochrony wód oraz przypisanych im wag dokonano wyboru 12 działaƒ kluczowych, które w ocenie
eksperckiej uzyskały wi´cej ni˝ 150 punktów. Działania kluczowe z punktu widzenia osiàgni´cia celu
głównego planu działaƒ, oznaczono w tekÊcie gwiazdkà (✽). Ponadto opracowano zbiorczy harmonogram realizacyjny planu działaƒ (tab. 1) i wsz´dzie tam, gdzie było to mo˝liwe, okreÊlono szacunkowà
wielkoÊç potrzebnych nakładów ze wskazaniem potencjalnych êróde∏ finansowania działaƒ (rys. 1).
INTERREG III B CADSES
RIVER SHIELD
1. CEL PLANU DZIAŁA¡
Celem głównym planu dalszych działaƒ i niezb´dnych inwestycji w województwie lubuskim jest ułatwienie
wdro˝enia zaleceƒ wypracowanych w ramach projektu RIVER SHIELD do codziennej praktyki, co powinno si´
przyczyniç do poprawy ochrony zdrowia ludzkiego i Êrodowiska wodnego przed zagro˝eniami zwiàzanymi
z awariami przemysłowymi, szczególnie z awaryjnymi uwolnieniami substancji niebezpiecznych. Wyrazem
tej poprawy powinny byç przede wszystkim:
 zmniejszenie ryzyka wystàpienia powa˝nych awarii oraz nadzwyczajnych zagro˝eƒ dla Êrodowiska w wy-
niku zwi´kszenia poziomu prewencji i cz´Êciowej eliminacji przyczyn powodujàcych takie zdarzenia,
 wzrost poziomu ÊwiadomoÊci społecznej w dziedzinie powa˝nych awarii i w Êlad za tym ograniczenie
ryzyka wystàpienia zagro˝eƒ awaryjnych spowodowanych bł´dem człowieka lub jego nieÊwiadomym
działaniem,
 wzrost bezpieczeƒstwa Êrodowiskowego, zarówno poprzez zmniejszenie ryzyka awarii, jak i poprzez
zwi´kszenie zdolnoÊci do działania w obszarze reagowania na awarie,
 zmniejszenie strat, wymiernych i niewymiernych (ekonomicznych, materialnych i społecznych), powsta­jà­
cych w wyniku powa˝nych awarii przemysłowych i transportowych.
Dla skutecznej realizacji celu głównego planu działaƒ konieczne jest osiàgni´cie szeregu celów szczegółowych, obejmujàcych m.in.:
 wzmocnienie kadrowe i sprz´towe instytucji włàczonych w problematyk´ powa˝nych awarii i ochron´
wód oraz dalszà popraw´ koordynacji ich działaƒ;
 ograniczenie ryzyka powa˝nych awarii i ich skutków (w tym awarii o mo˝liwych skutkach transgranicz-
nych) w wyniku zakoƒczenia realizacji zadaƒ inwestycyjnych w zakładach przemysłowych i wdro˝enia,
w kontekÊcie dyrektywy Seveso II, Êrodków zapobiegawczych i ograniczajàcych, mo˝liwych do stosowania w procesie planowania przestrzennego;
 rozszerzenie i usprawnienie monitoringu wód powierzchniowych zgodnie z politykà wodnà UE oraz uzy-
skanie poprawy stanu Êrodowiska wodnego, sprzyjajàcej osiàgni´ciu w perspektywie długoterminowej
dobrego stanu wód zgodnego z wymaganiami Ramowej Dyrektywy Wodnej (RWD);
 stworzenie i utrzymanie warunków organizacyjnych i technicznych w sposób trwały zapewniajàcych
wysoki stopieƒ gotowoÊci w zakresie zapobiegania i reagowania na awarie przemysłowe (koordynacja
działaƒ, dost´p do informacji, edukacja i szkolenia).
Osiàgni´cie tych celów stanowi powa˝ne wyzwanie, ale jest mo˝liwe i uzasadnione społecznie i ekonomicznie, pomimo wyst´pujàcych ograniczeƒ. Jak pokazujà wyniki polskiej cz´Êci projektu, w województwie
lubuskim od 1999 r. działa spójny system gotowoÊci i reagowania na ró˝nego rodzaju zagro˝enia, a w sprawach przeciwdziałania powa˝nym awariom z udziałem niebezpiecznych substancji chemicznych została
nawiàzana odpowiednia współpraca pomi´dzy organami administracji rzàdowej i samorzàdowej a specjalistycznymi słu˝bami i instytucjami (Paƒstwowà Stra˝à Po˝arnà, Policjà, Paƒstwowà Inspekcjà Sanitarnà,
Paƒstwowà Inspekcjà Transportu Drogowego, Inspekcjà Nadzoru Budowlanego, Urz´dem Dozoru Technicznego i Inspekcjà Ochrony Ârodowiska), koordynowana przez Wojewod´ Lubuskiego i wspomagajàcy go
Wojewódzki Zespół Zarzàdzania Kryzysowego. Dlatego w planie wskazano przede wszystkim na koniecznoÊç
kontynuacji i ewentualnego rozszerzenia podejmowanych w województwie działaƒ na rzecz zwi´kszenia
bezpieczeƒstwa ludzi i Êrodowiska w przypadku wystàpienia powa˝nych awarii, zwłaszcza w obszarach
priorytetowych, które nale˝y uznaç za szczególnie istotne.
INTERREG III B CADSES
RIVER SHIELD
2. PROPONOWANE DZIAŁANIA W RAMACH 5 PRIORYTETÓW
Priorytet I. Zapobieganie awariom przemysłowym i ograniczanie ich skutków
Działanie I.1. Wzmocnienie etatowe PSP i WIOÂ ✽
Cel:umo˝liwienie efektywnego wypełniania ustawowych zadaƒ w zakresie prewencji, kontroli i rozpoznawania zagro˝eƒ przez PSP i WIOÂ.
Opis:zwi´kszenie, w zale˝noÊci od potrzeb, stanów etatowych komórek kontrolno-rozpoznawczych komend powiatowych/miejskich PSP oraz zatrudnienie 2 dodatkowych osób w WIOÂ odpowiedzialnych za problematyk´ zapobiegania powa˝nym awariom przemysłowym.
Działanie I.2. Kontrola zakładów przemysłowych ✽
Cel:zwi´kszenie poziomu bezpieczeƒstwa w zakładach i ograniczanie zagro˝enia dla ludzi i Êrodo­
wiska.
Opis:prowadzenie systematycznych kontroli pod kàtem rozpoznania zagro˝eƒ i spełnienia wymogów
bezpieczeƒstwa przez zakład, a w szczególnoÊci:
 stanu iloÊciowego substancji i materiałów stwarzajàcych zagro˝enie,
 sposobu zabezpieczenia êródeł zagro˝enia,
 przygotowania sprz´towego do zwalczania i usuwania skutków awarii,
 posiadania dokumentów formalnoprawnych oraz odzwierciedlenia przez te dokumenty faktycz­
nego stanu bezpie­czeƒstwa w zakładzie.
Działanie I.3. Wdro˝enie Êrodków z zakresu planowania przestrzennego w kontekÊcie ograniczania
ryzyka awarii ✽
Cel:ograniczanie poziomu ryzyka na jaki nara˝ona jest ludnoÊç mieszkajàca w sàsiedztwie zakładów
typu Seveso, a tak˝e łagodzenie ewentualnych skutków powa˝nych awarii, poprzez dà˝enie do
zachowania bezpiecznych odległoÊci pomi´dzy êródłami zagro˝enia oraz istniejàcym i projektowanym zainwestowaniem w strefie ich potencjalnego oddziaływania.
Opis:włàczenie problematyki zagro˝eƒ dla zdrowia i Êrodowiska powodowanych powa˝nymi awariami
do prac projektowych i procedur administracyjnych zwiàzanych z planowaniem zagospodarowania terenu oraz ustalaniem lokalizacji inwestycji i okreÊlaniem warunków ich realizacji, z ukierunkowaniem tej problematyki na właÊciwe zagospodarowanie strefy oddziaływania potencjalnej
awarii. Do czasu okreÊlenia w prawie krajowym wartoÊci „odległoÊci bezpiecznej” w zale˝noÊci
od zagro˝enia stwarzanego przez zakład typu Seveso mo˝liwe jest korzystanie z bezpiecznych
odległoÊci przyj´tych w innych krajach UE.
Działanie I.4. Zapobieganie wtórnym zanieczyszczeniom wód w wyniku zagro˝eƒ powodziowych
Cel:ograniczenie potencjalnego, negatywnego oddziaływania na jakoÊç wód województwa ze strony mo˝liwych uwolnieƒ substancji niebezpiecznych spowodowanych zalaniem niebezpiecznych
obiektów przez fal´ powodziowà.
Opis:uwzgl´dnianie zagro˝eƒ powodziowych, wskazanych w odpowiednich planach i strategiach,
w bie˝àcych decyzjach i działaniach władz i społecznoÊci lokalnych – przeciwdziałanie presji na
u˝ytkowanie gospodarcze obszarów mi´dzywala w dolinach rzek oraz kontynuowanie realizacji
inwestycji w ramach „Programu dla Odry 2006”.
INTERREG III B CADSES
RIVER SHIELD
Działanie I.5. Zapobieganie awariom u êródła ✽
Cel:zwi´kszenie poziomu bezpieczeƒstwa w zakładach operujàcych niebezpiecznymi substancjami
chemicznymi oraz zmniejszenie prawdopodobieƒstwa wystàpienia i ograniczenie zasi´gu oraz siły
oddziaływania skutków potencjalnej awarii z udziałem substancji chemicznych w otoczeniu tych
zakładów.
Opis:realizacja przedsi´wzi´ç organizacyjnych, technicznych i inwestycyjnych przez zakłady stosujàce
znaczàce iloÊci niebezpiecznych substancji chemicznych i zagra˝ajàce jakoÊci wód powierzchniowych w wyniku uwolnieƒ awaryjnych, dostosowanych do specyfiki tych zakładów.
Priorytet II. GotowoÊç na zdarzenia awaryjne
Działanie II.1. Ustanowienie Centrum Powiadamiania Ratunkowego w Gorzowie Wlkp.
Cel:pełne wdro˝enie w województwie lubuskim przed 2011 r. systemu powiadamiania ratunkowego
i Europejskiego Numeru Alarmowego 112.
Opis:uruchomienie i wyposa˝enie Centrum umo˝liwiajàce połàczenie jednostek organizacyjnych wszyst­
kich zaanga˝owanych słu˝b w województwie w jednà sieç LAN z transmisjà danych i głosu tak,
aby dyspozytorzy mogli szybciej i efektywniej koordynowaç działania wszystkich słu˝b ratowniczych w zale˝noÊci od rodzaju zgłoszenia. Planowane jest zatrudnienie ok. 45 osób w Centrum,
które przejmie numer 112 obsługiwany obecnie przez komendy powiatowe policji i PSP.
Działanie II.2. Dalsza rozbudowa systemu łàcznoÊci, alarmowania i ostrzegania ludnoÊci ✽
Cel:zapewnienie harmonijnego współdziałania systemów łàcznoÊci ró˝nych słu˝b i instytucji włàczo­
nych w system reagowania na awarie oraz ochrony ˝ycia i zdrowia ludzi.
Opis:1) wydzielenie w 2008 r. kanału łàcznoÊci bezprzewodowej dla słu˝b ratowniczych oraz zakup
sprz´tu do jego obsługi i przeprowadzenie szkoleƒ w zakresie jego u˝ytkowania;
2) wdro˝enie stałego systemu monitorowania wód i ostrzegania ludnoÊci o zagro˝eniach spowodowanych ich zanieczyszczeniem z docelowym wyposa˝eniem wszystkich miejscowoÊci
poło˝onych nad rzekami w sprz´t alarmowy oraz wybudowaniem systemu obserwacji miejsc
newralgicznych;
3) uruchomienie cyklicznych çwiczeƒ z zakresu alarmowania i ostrzegania ludnoÊci, podnoszàcych
umiej´tnoÊci zaanga˝owanych słu˝b oraz ÊwiadomoÊç i zdolnoÊç do działania potencjalnie
nara˝onych mieszkaƒców.
Działanie II.3. Szkolenia i çwiczenia w zakresie reagowania na awarie ✽
Cel: zapewnienie wysokiego poziomu gotowoÊci zaanga˝owanych słu˝b i zainteresowanych mieszkaƒ­
ców poprzez praktycznà weryfikacj´ i podnoszenie poziomu posiadanych umiej´tnoÊci i zdolnoÊci
do działania.
Opis: 1) organizowanie i prowadzenie çwiczeƒ w zakresie reagowania na awarie z udziałem substancji
niebezpiecznych, pod kàtem testowania efektywnoÊci działania włàczonych słu˝b i koordynacji
działaƒ na ró˝nych poziomach zarzàdzania, a tak˝e pod kàtem bli˝szego zapoznania si´ z zakładami i instalacjami stwarzajàcymi ryzyko awarii oraz wypracowania najbardziej optymalnych
sposobów działania, z uwzgl´dnieniem właÊciwego zabezpieczenia samych ratowników;
2) przeprowadzanie okresowych çwiczeƒ usuwania zanieczyszczeƒ z wód i gleby;
3) organizowanie szkoleƒ dla stra˝aków z zakresu obsługi nowo zakupionego sprz´tu ratowniczego;
INTERREG III B CADSES
RIVER SHIELD
4) organizowanie przez samorzàdy szkoleƒ z zakresu rozpoznawania awaryjnych zanieczyszczeƒ
wód dla osób, których charakter pracy, zainteresowania lub miejsce zamieszkania powodujà,
˝e cz´sto przebywajà w pobli˝u rzek i zbiorników wodnych;
5) przygotowanie uproszczonych i dostosowanych do warunków województwa lubuskiego przewodników opracowanych w ramach projektu RIVER SHIELD oraz ich upowszechnienie wÊród
pracowników samorzàdowych i załóg zakładów, w których awarie mogà skutkowaç zanieczyszczeniem wód.
Działanie II.4. Wzmocnienie zaplecza badawczego wspierajàcego system reagowania na awarie ✽
Cel: lepsze rozpoznanie wszystkich potencjalnych êródeł zagro˝eƒ awaryjnych dla wód oraz zwi´kszenie
skutecznoÊci przeciwdziałania tym zagro˝eniom poprzez poszerzenie dost´pu zaanga˝owanych
słu˝b do specjalistycznej wiedzy oraz rozwój współpracy pomi´dzy tymi słu˝bami a sferà badawczo-rozwojowà.
Opis: 1) nawiàzanie przez KWPSP „instytucjonalnej” współpracy ze specjalistami z zakresu ratownictwa
chemiczno-ekologicznego, hydrochemii, itp;
2) weryfikacja i uzupełnienie danych dotyczàcych zidentyfikowanych êródeł zagro˝eƒ dla wód,
z wykorzystaniem wiedzy współpracujàcych ekspertów oraz informacji b´dàcych w posiadaniu
jednostek organizacyjnych nieuczestniczàcych bezpoÊrednio w systemie reagowania na awarie;
3) aktualizacja katalogu zagro˝eƒ województwa lubuskiego prowadzonego przez PSP na potrzeby
własne oraz wynikajàce ze współpracy ze stronà niemieckà;
4) zakup cyfrowych map ogólnogeograficznych i tematycznych województwa lubuskiego i województw sàsiednich wraz ze stosownym oprogramowaniem, a tak˝e przeprowadzenie certyfikowanych szkoleƒ w zakresie ich wykorzystania;
5) zakup oprogramowania do modelowania rozprzestrzeniania si´ zanieczyszczeƒ chemicznych
w Êrodowisku dla potrzeb prognozowania skutków powa˝nych awarii przez WIOÂ.
Działanie II.5. K
ontynuowanie współpracy bilateralnej z Niemcami w dziedzinie awarii transgranicz­
nych
Cel: zwi´kszenie skutecznoÊci przeciwdziałania powa˝nym awariom w strefie przygranicznej poprzez
obj´cie działaniami z tego zakresu awarii powstajàcych po stronie niemieckiej oraz łàczenie potencjałów współpracujàcych partnerów w ramach działaƒ wspólnych lub wspierajàcych.
Opis: 1) kontynuowanie i usprawnianie wzajemnej wymiany informacji o potencjalnych zagro˝eniach
po obu stronach granicy;
2) cykliczne organizowanie wspólnych çwiczeƒ polskich i niemieckich słu˝b ratowniczych w celu
usprawnienia przeprowadzania wspólnych akcji na rzekach transgranicznych;
3) opracowanie wspólnego planu ratowniczego dla terenów przygranicznych;
4) uzgodnienie polsko-niemieckiego programu działaƒ na rzecz ochrony przeciwpowodziowej.
Priorytet III. Reagowanie na awarie z udziałem substancji niebezpiecznych
Działanie III.1. Wzmocnienie mo˝liwoÊci technicznych słu˝b włàczonych w akcj´ ratowniczà ✽
Cel: zapewnienie efektywnego reagowania na awaryjne zanieczyszczenie Êrodowiska wodnego
w woje­wództwie poprzez stworzenie technicznych warunków sprzyjajàcych minimalizacji czasu
potrzebnego na reakcj´ oraz osiàganiu wysokiego poziomu skutecznoÊci działaƒ ratowniczych
i wysokiego poziomu bezpieczeƒstwa ratowników.
INTERREG III B CADSES
RIVER SHIELD
Opis:dokonanie zakupów niezb´dnego sprz´tu na potrzeby PSP, WIOÂ oraz OC i OSP, a tak˝e zapewnienie jego prawidłowej obsługi. PSP – zakup specjalistycznego ci´˝kiego samochodu dowodzenia i łàcznoÊci oraz nowego sprz´tu dla grup ratownictwa wodnego i chemiczno-ekologicznego,
w szczególnoÊci siedmiu dziewi´cioosobowych łodzi motorowych dla komend powiatowych PSP
zlokalizowanych nad rzekami. WIOÂ – zakup przynamniej jednej łodzi z silnikiem doczepnym
umo˝liwiajàcym pływanie po du˝ych rzekach: Warcie i Odrze, wraz z przyczepà podłodziowà
i wyposa˝eniem, dwóch samochodów terenowych w celu poboru próbek w trudno dost´pnych
obszarach oraz sprz´tu informatycznego i wyposa˝enia dla inspektorów zajmujàcych si´ przeciwdziałaniem powa˝nym awariom. OC i OSP – planowe zakupy specjalistycznego sprz´tu i materiałów ratownictwa chemicznego do ich magazynów, zwłaszcza zlokalizowanych w rejonach,
w których wyst´puje szczególnie du˝e ryzyko pojawienia si´ awaryjnego zanieczyszczenia wód
powierzchniowych.
Działanie III.2. Sporzàdzenie wojewódzkiego planu zarzàdzania ryzykiem
Cel: podniesienie poziomu bezpieczeƒstwa w wyniku rozpoznania poziomu ryzyka na obszarze województwa i opracowania strategii zarzàdzania ryzykiem, w tym generowanym przez awarie przemysłowe.
Opis: wojewódzki plan, powinien zawieraç m.in.: bazy danych o êródłach zagro˝eƒ, wyniki analiz
ryzy­ka (w postaci stref zagro˝eƒ) generowanego przez ww. êródła, wyniki oceny infrastruktury
i rozwiàzaƒ organizacyjnych w zakresie bezpieczeƒstwa, strategi´ zintegrowanego zarzàdzania ryzykiem w województwie i zwiàzane z tym plany działaƒ, wraz z oszacowaniem kosztów i korzyÊci
zwiàzanych z redukcjà ró˝nych składowych ryzyka oraz ustaleniem priorytetów we wdra˝aniu
niezb´dnych Êrodków dla osiàgni´cia postawionych celów.
Działanie III.3. Wdra˝anie Wojewódzkiego Planu Reagowania Kryzysowego ✽
Cel:podniesienie poziomu bezpieczeƒstwa na obszarze województwa w sytuacjach zagro˝enia poprzez wdro˝enie rutynowych procedur dla działaƒ w takich sytuacjach, wspólnych dla wszystkich
uczestniczàcych organów i instytucji.
Opis:w przypadku wystàpienia awarii przemysłowej stosowanie odpowiednich procedur przewidzianych w Wojewódzkim Planie Reagowania Kryzysowego i realizowanie zadaƒ w zakresie dysponowania niezb´dnymi siłami i Êrodkami w celu podj´cia akcji ratowniczej i ewakuacyjnej z obszarów zagro˝onych, ograniczania rozmiarów strat i usuwania skutków zagro˝enia, informowania
ludnoÊci o zagro˝eniach i rekomendowanych sposobach post´powania, dokonywania oceny zaistniałych szkód, itp., zgodnie z tymi procedurami.
Priorytet IV. Ochrona wód i uporzàdkowanie gospodarki Êciekowej
Działanie IV.1. Wzmocnienie mo˝liwoÊci laboratoryjnych WIOÂ ✽
Cel: efektywne prowadzenie rutynowego monitoringu wód powierzchniowych w sposób spełniajàcy
wymagania RDW oraz zwi´kszenie mo˝liwoÊci wykonywania dodatkowych analiz jakoÊci wód
w przypadku wystàpienia zanieczyszczeƒ awaryjnych, zwłaszcza zanieczyszczeƒ substancjami ropopochodnymi.
Opis: zakup sprz´tu i wyposa˝enia laboratoryjnego na potrzeby monitoringu jakoÊci wód i zwalczania skutków powa˝nych awarii z udziałem substancji ropopochodnych, w tym: 2 chromatografów gazowych
ze spektrometrami masowymi GC-MS, chromatografu cieczowego, nebulizatora ultradêwi´kowego
INTERREG III B CADSES
RIVER SHIELD
do spektrometru ICP oraz 2 stacjonarnych, automatycznych agregatów pràdotwórczych umo˝liwia­
jàcych prowadzenie oznaczeƒ w laboratoriach WIOÂ niezale˝nie od dostaw energii.
Działanie IV.2. Uporzàdkowanie gospodarki Êciekowej w aglomeracjach powy˝ej 15 tys. RLM
Działanie IV.3. Uporzàdkowanie gospodarki Êciekowej w aglomeracjach od 2 tys. do 15 tys. RLM
Cel: wyposa˝enie do koƒca 2015 r. wszystkich aglomeracji w województwie lubuskim w systemy kanalizacyjne i oczyszczalnie Êcieków, zdolne do przyj´cia ze Êciekami tak˝e zrzutów zanieczyszczeƒ
b´dàcych skutkiem wystàpienia powa˝nych awarii.
Opis: realizacja, zgodnie z Krajowym Programem Oczyszczania Âcieków Komunalnych, projektów doty­
czàcych:
1) budowy, rozbudowy i modernizacji oczyszczalni Êcieków komunalnych, w tym projektów zwià­
zanych z zagospodarowaniem osadów,
2) budowy i modernizacji systemów kanalizacji zbiorczej i deszczowej.
Działanie IV.4. Uporzàdkowanie gospodarki Êciekowej w zakładach przemysłowych
Cel: ograniczenie ładunków zanieczyszczeƒ odprowadzanych ze Êciekami z zakładów przemys∏owych,
w których wystà­piła awaria, poprzez ich skuteczniejsze zatrzymanie i zneutralizowanie na terenie
zak∏adów.
Opis: 1) budowa lub modernizacja oczyszczalni lub podczyszczalni Êcieków przemysłowych (budowa w zakładach, które nie posiadajà oczyszczalni oraz modernizacja w zakładach, w których
istniejàce obiekty sà przestarzałe lub w wysokim stopniu zdekapitalizowane),
2) realizacja inwestycji majàcych na celu zmniejszenie zu˝ycia wody oraz iloÊci substancji niebezpiecznych przenikajàcych do Êcieków.
Priorytet V. Informowanie społeczeƒstwa i podnoszenie poziomu ÊwiadomoÊci spo­
łecznej
Działanie V.1. Wdro˝enie programów szkoleniowych i informacyjnych dla zainteresowanych grup
docelowych ✽
Cel: podniesienie poziomu ÊwiadomoÊci dotyczàcej powa˝nych awarii w grupach szczególnej troski
(osoby najbardziej nara˝one) i/ lub majàce najwi´kszy wpływ na mo˝liwoÊç wystàpienia awarii
oraz na skutecznoÊç ograniczania jej negatywnych skutków.
Opis: przygotowanie i systematyczne organizowanie zró˝nicowanych tematycznie szkoleƒ, a tak˝e przygotowanie i upowszechnianie stosownych informacji z zakresu zapobiegania powstawaniu awarii
oraz post´powania w przypadku ich wystàpienia, dla:
 kadry kierowniczej i pracowników zakładów przemysłowych,
 słu˝b ratowniczych (szkolenia podnoszàce kwalifikacje, uaktualniajàce wiedz´ z zakresu ratownictwa w nawiàzaniu do dokonujàcego si´ podst´pu technicznego, a tak˝e szkolenia dotyczàce
zasad bezpieczeƒstwa),
 przedstawicieli instytucji zaanga˝owanych w zapewnienie bezpieczeƒstwa, w tym pracowników administracji rzàdowej i samorzàdowej,
 lokalnej społecznoÊci na terenach najbardziej nara˝onych,
 decydentów i przedstawicieli instytucji finansujàcych.
INTERREG III B CADSES
RIVER SHIELD
Działanie V.2. Prowadzenie powszechnej edukacji społeczeƒstwa w zakresie zagro˝eƒ i ochrony wód
w ramach edukacji nieformalnej i formalnej ✽
Cel: podniesienie poziomu ÊwiadomoÊci dotyczàcej powa˝nych awarii u jak najwi´kszej liczby miesz­
kaƒców województwa, co powinno sprzyjaç zarówno zmniejszaniu ich osobistego nara˝enia
na negatywne skutki ewentualnej awarii, jak i poprawie skutecznoÊci zapobiegania awariom oraz
likwidowania bàdê ograniczania ich skutków przez właÊciwe słu˝by.
Opis:1) upowszechnianie informacji o ryzyku generowanym przez zakłady typu Seveso i przez inne zakłady u˝ytkujàce substancje niebezpieczne, a tak˝e o po˝àdanych zachowaniach w przypadku
wystàpienia faktycznego zagro˝enia oraz o sygnałach powszechnego alarmowania w takich
sytuacjach, w ramach działaƒ i imprez adresowanych do masowego odbiorcy;
2) włàczenie zagadnieƒ dotyczàcych powa˝nych awarii do zakresu zaj´ç zwiàzanych ze Êrodo­
wiskiem naturalnym i jego praktycznym poznawaniem (przyroda, biologia, geografia, wycieczki
terenowe), realizowanych w przedszkolach i szkołach.
Działanie V.3. Upowszechnianie wyników projektu RIVER SHIELD
Cel: wsparcie podnoszenia poziomu ÊwiadomoÊci społecznej w województwie lubuskim dotyczàcej
problematyki powa˝nych awarii poprzez zapewnienie szerokiego dost´pu mieszkaƒców do zgromadzonych informacji oraz do sformułowanych praktycznych zaleceƒ i wskazówek b´dàcych efektem realizacji ww. projektu.
Opis: zapewnienie bezpoÊredniego dost´pu do opracowanych dokumentów, raportów i materiałów szkoleniowych, zamieszczonych na stronie dedykowanej projektowi RIVER SHIELD (http://www.ios.
edu.pl/pol/river). Szczególnie istotne jest rozpropagowanie wÊród pracowników samorzàdowych
(gminy i starostwa) oraz wÊród operatorów zidentyfikowanych instalacji niebezpiecznych, przewodników opracowanych w ramach projektu, dotyczàcych m.in. zasad post´powania w przypadku wystàpienia awaryjnego zanieczyszczenia wód powierzch­niowych.
Działanie V.4. U
dost´pnianie społeczeƒstwu aktualnej informacji o stanie Êrodowiska i jego zagro˝e­
niach
Cel: zmniejszenie nara˝enia ludnoÊci województwa na negatywne skutki ewentualnych zdarzeƒ awaryjnych poprzez zapewnienie szerokiego dost´pu do informacji ułatwiajàcych mieszkaƒcom przygotowanie si´ na ewentualne wystàpienie takich zdarzeƒ.
Opis: 1) utrzymanie i aktualizacja na portalach internetowych, m.in. UW, KWPSP, WIOÂ, GIOÂ i RZGW,
informacji z zakresu powa˝nych awarii przemysłowych i ochrony Êrodowiska wodnego;
2) zapewnienie mieszkaƒcom województwa dost´pu do danych zawartych w katastrze wodnym
(w przypadku wód województwa lubuskiego dotyczy to trzech RZGW – w Poznaniu, Wrocławiu
i Szczecinie).
Działanie V.5. Doskonalenie systemu komunikowania si´ ze społeczeƒstwem w sytuacji wystàpienia
powa˝nej awarii
Cel:zmniejszenie zagro˝enia negatywnymi skutkami zaistniałej awarii poprzez zapewnienie odpowiednio szybkiego i szerokiego rozpowszechnienia informacji o fakcie i miejscu jej wystàpienia
oraz o jej dalszych konsekwencjach, a tak˝e poprzez zapewnienie równie szybkiego i szerokiego dost´pu do instrukcji dotyczàcych zalecanych sposobów post´powania w zaistniałej sytuacji,
co powinno sprzyjaç eliminowaniu lub ograniczaniu zjawisk paniki i braku porzàdku w czasie
wystàpienia powa˝nej awarii.
INTERREG III B CADSES
RIVER SHIELD
Opis: 1) zaplanowanie i wdro˝enie sposobów upowszechniania informacji o zaistniałej awarii wÊród
ludnoÊci, zapewniajàcych ostrze˝enie potencjalnie nara˝onych osób, ˝e dane zagro˝enie mo˝e
wkrótce wystàpiç lub ˝e ju˝ wystàpiło, a tak˝e zapewniajàcych dostarczenie tym osobom
informacji dotyczàcych mo˝liwych i zalecanych sposobów ograniczenia niekorzystnych skutków
powstałego zdarzenia;
2) włàczenie do ogólnych planów awaryjnych – wypracowanych planów współpracy z mediami.
Działanie V.6. Funkcjonowanie Lubuskiej Sieci Regionalnej, zorganizowanej w ramach projektu RIVER
SHIELD
Cel: zwi´kszenie zasi´gu i skutecznoÊci działaƒ na rzecz podnoszenia w województwie poziomu Êwia­
domoÊci społecznej w dziedzinie powa˝nych awarii poprzez podtrzymanie i rozwój aktywnoÊci
wyspecjalizowanej w tym zakresie inicjatywy obywatelskiej.
Opis: kontynuowanie działalnoÊci Lubuskiej Sieci Regionalnej, która została zorganizowana w ramach
projektu RIVER SHIELD, jako inicjatywa obywatelska majàca za zadanie propagowanie w woje­
wództwie lubuskim działaƒ na rzecz wzmocnienia gotowoÊci i reagowania na awarie przemysłowe, podniesienie poziomu ÊwiadomoÊci społecznej na wypadek awarii z udziałem substancji niebezpiecznych i promocj´ zachowaƒ proekologicznych w społeczeƒstwie, jak równie˝ lob­bowanie
za realizacjà przedsi´wzi´ç podejmowanych w regionie ukierunkowanych na podnoszenie poziomu bezpieczeƒstwa.
3. Harmonogram realizacji działaƒ i niezb´dne Êrodki finansowe
Wszystkie działania obj´te planem b´dà realizowane w latach 2008-2015, przy czym czas trwania dla 15
z 23 działaƒ został przewidziany na cały ten okres (8 lat). W tabeli 1 zamieszczono bardziej szczegółowy
harmonogram realizacji tych działaƒ.
Oszacowania kosztów zwiàzanych z realizacjà działaƒ zaproponowanych w priorytetach od I do V dokonano
na podstawie oceny eksperckiej. Nie oszacowano kosztów 4 działaƒ, w tym nakładów, jakie poniosà zakłady przemysłowe na realizacj´ w∏asnych zadaƒ, w tym działaƒ I.5 i IV.4. Jedynie funkcjonowanie Lubuskiej
Sieci Regionalnej, zorganizowanej w ramach projektu RIVER SHIELD (działanie V.5), nie wymaga Êrodków
finansowych. Łàczne nakłady na wdro˝enie w latach 2008-2015 planu działaƒ i niezb´dnych inwestycji
w województwie lubuskim wynoszà ponad 2 mld zł, w tym na działania kluczowe – 36 990 tys. zł (tab. 1).
Z uwagi na specyfik´ poszczególnych dzia∏aƒ obj´tych planem nale˝y wyró˝niç pi´ç êródeł ich finansowania: bud˝et paƒstwa, ekologiczne fundusze celowe (krajowy, wojewódzkie, powiatowe i gminne fundusze
ochrony Êrodowiska i gospodarki wodnej), bud˝ety samorzàdów, Êrodki własne przedsi´biorstw oraz pomoc zagranicznà, a zwłaszcza fundusze strukturalne i Fundusz SpójnoÊci UE. Z bud˝etu paƒstwa, województwa i samorzàdów zaplanowano finansowanie działaƒ podejmowanych przez administracj´ rzàdowà
i samorzàdowà zgodnie z ich kompetencjami, a z funduszy celowych – dodatkowe wsparcie działaƒ finansowanych ze Êrodków bud˝etowych oraz finansowanie pozostałych działaƒ (inwestycje, zwłaszcza inwestycje
w dziedzinie gospodarki Êciekowej, działania promocyjne i edukacyjne). Do finansowania działaƒ o charakterze inwestycyjnym mogà byç wykorzystywane tak˝e Êrodki ze êródeł zagranicznych, w tym funduszy
UE. Zaproponowany udział poszczególnych êródeł finansowania (rys. 1) w realizacji niniejszego planu jest
orientacyjny i zale˝y od aktywnoÊci władz województwa, samorzàdów i zakładów w pozyskiwaniu Êrodków
unijnych na realizacj´ przedsi´wzi´ç oraz mo˝liwoÊci finansowania zadaƒ z ich własnych bud˝etów i programów celowych (np. WIOÂ).
10 INTERREG III B CADSES
RIVER SHIELD
Tabela 1. Harmonogram realizacji dzia∏aƒ i planowane nak∏ady na ich realizacj´ w latach 2008-2015
Lp
Nr
działania*/
Realizacja działania w roku
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Nakłady**/
(tys. zł)
4750
Priorytet I. Zapobieganie awariom przemys∏owym i ograniczanie skutków
1.
I.1
4300
2.
I.2
150
3.
I.3
300
4.
I.4
***/
5.
I.5
***/
26800
Priorytet II. GotowoÊç na zdarzenia awaryjne
6.
II.1
15000
7.
II.2
10000
8.
II.3
800
9.
II.4
100
10.
II.5
900
20100
Priorytet III. Reagowanie na awarie z udzia∏em substancji niebezpiecznych
11.
III.1
12.
III.2
13.
III.3
20000
100
doraêne w przypadku wystàpienia awarii
Priorytet IV. Ochrona wód i uporzàdkowanie gospodarki Êciekowej
14.
IV.1
15.
IV.2
16.
IV.3
17.
IV.4
***/
1995146
800
1994346
***/
960
Priorytet V. Informowanie spo∏eczeƒstwa i podnoszenie poziomu ÊwiadomoÊci spo∏ecznej
18.
V.1
240
19.
V.2
300
20.
V.3
100
21.
V.4
300
22.
V.5
20
23.
V.6
0
2047756
RAZEM
*/ numer dzia∏aƒ zaliczonych do kategorii dzia∏ania kluczowe zosta∏ zapisany w niniejszej tabeli czcionkà pogrubionà
**/ na podstawie oceny eksperckiej
***/ nie oczacowano nak∏adów
Rysunek 1. Symulacja udzia∏u poszczególnych êróde∏ w finansowaniu planu dzia∏ania
5% Bud˝et samorzàdów oraz gminne i powiatowe fundusze ekologiczne
12% F undusze ekologiczne (NFOÂiGW, WFOÂiGW) i inne fundusze wojewódzkie
13% Bud˝et paƒstwa
70% Fundusze z Unii Europejskiej i inne zagraniczne
INTERREG III B CADSES
RIVER SHIELD
11
CzeÊç polska projektu RIVER SHIELD sfinansowana przez Uni´ Europejskà,
bud˝et paƒstwa i Instytut Ochrony Ârodowiska
8
>CI:GG:<>>>7869H:H