Rozwój uniwersytetów

Powstanie u. to efekt chrześcijańskiej kultury
europejskiej, zogniskowanej na dociekaniach poznawczych
nad człowiekiem i jego działaniem w społeczności.
Pierwszym u. był Uniwersytet Boloński jako wydział prawa
(bez teologii, która została tam powołana dopiero w 1352
przez papieża Innocentego VI). Najsławniejszy był
Uniwersytet Paryski, formujący się od XII w. jako studium
filozoficzne i teologiczne oraz (nie dorównujący
Paryskiemu sławą i znaczeniem) u. w Oksfordzie. Na
Uniwersytecie Paryskim wzorowały się uniwersytety
powstające w różnych krajach. Na czele u. – jako
reprezentant władz kościelnych – stał kanclerz, który
nadawał stopnie naukowe; w późniejszych wiekach funkcję
tę przejmował rektor, stojący pierwotnie na czele wydziału
filozoficznego.
http://www.ptta.pl/pef/pdf/u/uniwersytet.pdf
W. Tatarkiewicz: „[...] w szkołach uczono siedmiu tzw.
»sztuk wyzwolonych« (artes liberales lub saeculares), których wykaz i
program wieki średnie odziedziczyły po chrześcijańskich pisarzach z ostatniej
epoki rzymskiej, Boecjuszu i innych. Sztuki wyzwolone dzieliły się na 2
grupy: grupa trzech (trivium) sztuk humanistycznych (artes triviales,
sermonicales lub rationales) składała się z gramatyki, retoryki i dialektyki, a
grupa czterech (quadrivium) sztuk matematyczno-przyrodniczych, realnych
(artes quadriviales lub reales) składała się z arytmetyki, geometrii, astronomii
i muzyki. Na tym kończył się zasób nauk świeckich (które tylko w niewielu
szkołach miały zakres bardziej rozległy) i – następowała teologia. Studia
świeckie były pojmowane jako propedeutyka do teologii. Wśród nauk
wyzwolonych przewagę miało trivium, w trivium zaś dialektyka” (Tatarkiewicz
HF I 215).
Portal Królewski katedry w Chartres - postacie
twórców starożytnej nauki: Priscian
(gramatyka),Arystoteles (dialektyka), Cyceron
(retoryka),Boethius (arytmetyka), Ptolomeusz
(astronomia), Euklides (geometria) i Pitagoras
(muzyka).
Etymologię nazwy wywodzono (np. M. T.
Cicero, De oratore libri tres,I 16, 72) z łac.
słowa „liber” (wolny) i przeciwstawiano „artes,
quae libero sunt dignae” (sztuki, które godne
są wolnego człowieka), „artes serviles”
(sztukom niewolniczym). Przeciwstawienie
„artes liberales” i „artes serviles” lub
„vulgares” (sztuki pospolite) wywodzi sie z
kultury gr., gdzie podstawa podziału stał sie
fakt, iż sztuki wyzwolone są sztukami
umysłowymi, niewymagającymi wysiłku
fizycznego, a stad wolnymi (w
przeciwieństwie do sztuk pospolitych) od
pracy mięśni rąk.

1.
2.
3.
Logika odkryta została ze względu na mowę.
W nauczaniu jest przedmiotowo pierwsza.
Najpierw należy poznać język, następnie
nauki praktyczne, bo cnota oczyszcza wzrok
ducha, który musi być niezwykle przenikliwy
przy uprawianiu nauk teoretycznych, by
dopiero przejść do mechanicznych.
Gramatyka
Retoryka
Dialektyka
1.
2.
3.
4.
arytmetyka (podstawowy element to liczba
rozumiana jako oderwana wielkość sama w
sobie),
muzyka (bada różne stosunki liczb —
podstawowy element to harmonia),
geometria (zajmuje się nieruchomą
przestrzenią—podstawowy element to
punkt)
astronomia (zajmuje sie ruchem podstawowy
element to chwila).